۳۱۷

۲۰۰۷-۲۰۰۱

-

-

۳۱۸

۳۱۷

۲۰۱۲-۲۰۰۷

-

-

-

۳۱۸

حداکثر درصد تفاوت (%)

-

۰

۱/۴

۸۵/۰

در جدول (۵-۲۱) مقادیر بارندگی سالیانه برای چهار ایستگاه سینوپتیک از سال ۱۹۸۸ الی ۲۰۱۲ با بهره گرفتن از دوره‌های آماری متفاوت و الگوسازی مجدد، محاسبه شده و درصد تفاوت روش‌ها با هم مقایسه گردیده‌است. با نگاهی به جدول ملاحظه می‌شود که حداکثر درصد تفاوت مجموع بارندگی سالیانه پیش‌بینی شده در یک سال با بهره گرفتن از دوره‌های آماری مختلف، برابر ۸/۱۱، حداقل برابر صفر و متوسط درصد تفاوت برابر ۴ می‌باشد و این بدین معنی است که اگر در ایستگاه‌های مذکور جهت پیش‌بینی بارندگی سالیانه (بدون اینکه داده‌های واقعی در هرسال به انتهای آمار اضافه شود و مجدداً الگوسازی گردد) از مدل تعیین شده استفاده شود، حداکثر ۸/۱۱ و به طور متوسط ۴ درصد خطا خواهیم داشت.

جهت بررسی کارآیی مدل‌های پیش‌بینی، میانگین بارندگی ماهیانه ایستگاه‌های مورد مطالعه با بهره گرفتن از آزمون t، تست شدند. نتایج این آزمون در جدول آورده شده است. در این آزمون مقادیر پیش‌بینی شده بارندگی ماهیانه در مقابل مقادیر واقعی آن‌ها با انتخاب فرضیه‌های آزمون مناسب، تست گردیدند.
با مشاهده مقادیر t محاسبه شده در جدول (۵-۱۹) و مقایسه آن‌ها با مقادیر جدول t استودنت با درجه آزادی مربوطه، ملاحظه می‌گردد که در تمام موارد، مقدار t محاسبه شده از مقدار t استودنت کم‌تر بوده و مقدار p محاسبه شده نیز برای کلیه موارد، از ۰۵/۰ (سطح معنی‌دار بودن) بزرگ‌تر است و فرض  در هیچ‌یک از موارد آزمون شده در سطح اطمینان ۹۵/۰ رد نمی‌شود. بنابراین می‌توان گفت که تفاوت مقادیر آزمون شده، اختلاف معنی‌داری با صفر ندارند و به عبارت دیگر مقادیر میانگین واقعی بارندگی ماهیانه با مقادیر پیش‌بینی شده آن‌ها در سطح اطمینان ۹۵% با هم تفاوت معنی‌داری ندارند.
شکل۵-۴۲- نمودار میانگین واقعی و پیش بینی شده بارندگی سالیانه ایستگاههای مورد مطالعه
نتایج به‌دست آمده را می‌توان به صورت زیر دسته بندی نمود:
۱- نتایج به‌دست آمده از مدل‌سازی ARIMA فصلی ضربی آریما برای ۵ ایستگاه‌ سینوپتیک در سطح استان کرمانشاه، با نتایجی که مهدوی و صیدی ۱۳۹۳ از کار مشابهی به‌دست آورده است، تفاوت اساسی دارد. یکی از دلایل تفاوت‌ در مدل‌های انتخابی، می‌تواند مربوط به طول دوره آماری و تفاوت در روش تحقیق باشد. اولاً در تحقیق انجام شده توسط مهدوی و صیدی ۱۳۹۳ ، از یک دوره‌ آماری کوتاه مدت برای کلیه ایستگاه‌ها استفاده شده‌است در حالی‌که در این تحقیق از دوره‌های آماری طولانی‌تر و با طول دوره متغیر برای ایستگاه‌ها، استفاده شده‌است.
جدول۵-۲۲- نتایج آزمون t جهت تعیین معنی‌دار بودن اختلاف بین میانگین ماهیانه مقادیر واقعی و پیش‌بینی شده بارندگی در ایستگاه‌های مورد مطالعه استان کرمانشاه در یک سال معین

ردیف

نام ایستگاه

کد

سال

T

درجه آزادی

P

۱

• • اگر در ماتریس بردار ویژه درون سطحی، یک یا چند درایه در قطر اصلی (1,1,1) نشود بدین دلیل است که در آن ستون نرمال­سازی صورت گرفته است، مانند جدول 4-18. اگر جمع اعداد فازی میانی بیش از یک باشد نرمال­سازی انجام می­ شود. نرمال­سازی بدین صورت است که تمامی اعداد فازی آن ستون بر جمع مقادیر میانی اعداد فازی آن ستون تقسیم می­شوند.نمونه­ حل شده برای نرمال­سازی جدول 4-18 در فصل چهارم آمده است.

محاسبه اوزان نهایی سطوح: برای محاسبه وزن نهایی مؤلفه‌های هر سطح(  ) می‌بایست حاصلضرب ماتریس بردار ویژه روابط درونی در بردار ویژه همان سطح در وزن نهایی سطح بالاتر ضرب شود.
( (2009,Semih, Selin, Elif
رابطه 3-10:
در صورتیکه برای یک سطح ماتریس  وجود نداشت، لازم است یک ماتریس یکه هم درجه جایگزین آن گردد. به عبارت دیگر می‌بایست از فرمول زیر استفاده شود.
رابطه 3-11:

مرحله پنجم: تبدیل اعداد فازی به اعداد قطعی: دی فازی کردن با بهره گرفتن از فرمول زیر صورت گرفته است (اپریکویک، 2011).

Crisp (  ) = (2m+l+u)/4 رابطه 3-12:

برنامه ریزی آرمانی

برنامه­ ریزی آرمانی راه حرکت همزمان به سوی چندین هدف را نشان می­دهد. در برنامه ریزی آرمانی مجموع انحراف­های هر هدف نسبت به آرمانی که به ازای همان هدف تعیین شده حداقل می­ شود. یکی از برترین مزایای برنامه­ ریزی آرمانی این است که امکان رسیدن به چندین هدف که واحد اندازه گیری متفاوتی دارند و در تضاد هستند را فراهم می­ کند.

معرفی نمادها

اندیس­ها:
=i شماره استراتژی
پارامترها:
=مقادیر مورد نیاز منابع انسانی برای اجرای اثربخش استراتژی iام
=مقادیر مورد نیاز منابع سازمانی برای اجرای اثربخش استراتژی iام
=مقادیر مورد نیاز منابع تکنولوژیکی برای اجرای اثربخش استراتژی iام
=H میزان منابع انسانی در دسترس سازمان
O= میزان منابع سازمانی در دسترس سازمان
T= میزان منابع تکنولوژیکی در دسترس سازمان
= مقدار آرمانی کل منابع استراتژی i ام (میزان کل منابعی که برای اجرای موفق هر استراتژی باید تخصیص داده شود)
مقدار منابع تخصیص یافته به استراتژی iام در واقعیت
ضریب اصلاح منابع برای استراتژی i ام
=n تعداد هدف­های مسئله
متغیرهای تصمیم:
کمبود منابع در استراتژی i ام
اضافه منابع در استراتژی i ام
مقدار منابع انسانی برای پشتیبانی از استراتژی­ های کیفیت=HR
=ORمقدار منابع سازمانی برای پشتیبانی از استراتژی­ های کیفیت
مقدار منابع تکنولوژیگی برای پشتیبانی از استراتژی­ های کیفیت=TR
= مقدار بهینه منابع انسانی برای استراتژی iام
= مقدار بهینه منابع سازمانی برای استراتژی iام
= مقدار بهینه منابع تکنولوژیکی برای استراتژی iام

مراحل انجام روش برنامه­ ریزی آرمانی

در این پژوهش، هدف به شکل یک تابع ارائه می­ شود که می­بایست حداقل شود. این توابع هدف، انحرافات نامطلوب بین منابع مدیریت کیفیت تخصیص یافته به استراتژی­ های کیفیت و میزان مطلوب این منابع برای تخصیص به منظور اجرای موفق هر استراتژی هستند که سعی می­ شود با بهره گرفتن از مدل سازی برنامه­ ریزی آرمانی این انحرافات به صفر برسد.در این برنامه­ ریزی آرمانی، تابع هدف به صورت زیر تعریف می­ شود:
رابطه 3-13: Minimise
برای بدست آوردن کمبود و اضافه منابع، محدودیت­های آرمانی به صورت زیر تعریف می­شوند که در شکل 3-2 نشان داده شده است:
و محدودیت­های سیستمی به صورت زیر تعریف می­شوند و در شکل 3-2 نشان داده شده است:
HR=H
OR=O
TR=T
شکل3-2 روش تحلیل شبکه­ ای و برنامه­ ریزی آرمانی استفاده شده
مرحله 4
مرحله 2
مرحله 1
منابع:
سازمانی
انسانی

منْ: مبتدا و مرفوع محلاً. لمْ یُنجه: فعل شرط ومجزوم با اعراب اصلی. هُ: مفعول به و منصوب محلاً.
الصبرُ: فاعل و مرفوع با اعراب ظاهری. أهلکَه: جواب شرط و مجزوم محلاً. الجزعُ: فاعل «أهلک» و مرفوع با اعراب ظاهری.

5. 5. ۳۹٫ ۶٫ توضیحات بلاغی

معانی: از دو جمله خبری تشکیل شده است، اسناد افعال «ینجحُ و أهلکَ» به «الصبر و الجزع» از نوع مجازی است.
بیان: استعاره مکنیه به کار رفته است، زیرا «صبر و جزع» به دو انسان تشبیه شدهاند.
بدیع: میان «صبر و جزع» صنعت «طباق» به کاررفته است.

6. 6. ۳۹٫ ۶٫ ترجمه حکمت

امام (×) فرمود: «کسى که شکیبایى او را نجات ندهد، بى تابى او را هلاک گرداند.»

7. 7. ۳۹٫ ۶٫ شرح

حضرت تشویق کرده است بر تمسک به صبر به هنگام بلا و پیدایش مصیبت هر چند که بزرگ باشد زیرا که عدول از صبر مایهٔ هلاکت در دنیا و مایهٔ عذاب در آخرت میشود اگر کارهایی چون کندن موی و خراش بر صورت نیز انجام شود^[۱۹۱].پس مفهوم حکمت این است که صبر تلخ است و در آن شکی نیست ولی جزع و بیقراری تلختر است و آن شعار افراد ضعیف است ولی صبر شعار پرهیزکاران است و نزد خدا اجر بزرگی دارند.گاهى مصیبت بزرگ، باعث بى‏تابى کشنده است و در چنین حالتى براى انسان به جاى بى‏تابى، پایدارى و شکیبایى لازم است تا از هلاکت نجات یابد و نیز احتمال دارد که مقصود امام (×) هلاکت اخروى باشد یعنى کسى که فضیلت صبر او را نجات ندهد صفت ناپسند بى‏تابى او را از پا در میآورد و این عبارت براى برحذر داشتن از بى‏تابى و واداشتن بر صبر و پایدارى است .

40. 40. ۶٫ حکمت شماره ۱۹۰: معیار امامت (اعتقادى، معنوى)

40. 40. ۴۰٫ ۶٫ متن حکمت

«وَا عَجَبَاهْ أَتَکُونُ الْخِلَافَهُ بِالصَّحَابَهِ وَ لا تکون بالصحابه و الْقَرَابَهِ.
فانْ کُنتَ بالشوری مَلکتْ اموُرهُم فکیفَ بهذا والمْشیروُن غُیّب؟
وإنْ کنتَ بالقُربی حجَجتْ خصیمَهم فغیرک أولی بالنبیّ وَ أقربُ.»

2. 2. ۴۰٫ ۶٫ توضیح نحوی

واعجباه: منادای مندوب. أ: همزه استفهام. تکونُ: افعال ناقصه. الخلافهُ: اسم افعال ناقصه و مرفوع با اعراب ظاهری. بالصحابهِ: جار و مجرور، خبر شبه جمله «تکون» و منصوب محلاً. القرابه: معطوف و مجرور به تبعیت از «الصحابه».

3. 3. ۴۰٫ ۶٫ توضیح بلاغی

معانی: دراین عبارت شبه کمال اتصال وجود دارد، بنابراین وصل به «واو» صورت گرفته است. امام در این حکمت از همزه استفهام انکاری استفاده کرده است تا این سخن را خاطر نشان فرمایند اشخاصی به ناحق زمام امور را در دست گرفتند در حالیکه خود آنها آگاهی کامل بر این واقعیت داشتند که امام (×) از نظر قرابت و مصاحبت با شخص پیامبر (|) نسبت به همهٔ آن افراد ارجحیت دارد.

بدیع: در میان الفاظ «الخلافه و الصحابه و القرابه»، «صنعت موازنه» بر قرار است.

4. 4. ۴۰٫ ۶٫ ترجمه حکمت

امام (×) فرمود: «شگفتا! آیا معیار خلافت، صحابى بودن و خویشاوندى ملاک نیست؟ (از امام، شعرى در همین مسئله نقل شد که به ابابکر فرمود) اگر ادعا مىکنى با شوراى مسلمین به خلافت رسیدی، چه شورایى بود که رأى دهندگان حضور نداشتند؟ و اگر خویشاوندى را حجت مى آورى، دیگران از تو به پیامبر نزدیکتر و سزاوارترند.»

5. 5. ۴۰٫ ۶٫ شرح

سیدرضى مى‏گوید:
«از آن حضرت شعرى در این باره نقل کرده‏اند: اگر تو به سبب شورا زمام امر مردم را به دست گرفتى، پس این چگونه شورایى بوده است که مشورت کنندگان در آن حضور نداشتند؟ و اگر به خویشاوندى بر مخالفان آنان پیروز شدى، دیگرى، على (×) به پیامبر (|) سزاوارتر و با او خویشاوندتر است. این سخن از امام (×) پس از بیعت مردم با عثمان نقل شده است و این عبارت پاسخنامه سخنى است که امام (×) راجع به استحقاق عثمان براى خلافت یک بار به دلیل شورا و بار دیگر به دلیل این که او از اصحاب پیامبر (|) است، شنیده بود.»^[۱۹۲]
توضیح مطلب با توجه به سخن امام در این حکمت آن است که شایستگى براى خلافت یا به دلیل شورا و یا به سبب همدمى با رسول خدا (|) و یا با خویشاوندى با آن بزرگوار است. پس اگر به دلیل اول باشد چگونه عثمان مى‏تواند زمام امور مردم را به خاطر شورایى در دست بگیرد که بیشتر مردم سزاوار مشورت در آن حاضر نبوده‏اند؟ و این همان معنى است که با عبارت « فإنْ کُنتَ بالشّورى» اشاره فرموده است، و اگر به دلیل دوم باشد چگونه عثمان زمام امر مردم را به دلیل همراهى با پیامبر (|) با وجود کسى که هم مصاحبت کامل و هم خویشاوندى با پیامبر (|) داشته است، به دست گرفته است ؟ بلکه چنین کسى سزاوارتر است. و اگر به دلیل سوم بوده است باز هم دیگرى از او سزاوارتر و نزدیکتر به پیامبر است. و در هر دو مورد مقصود، خود آن بزرگوار است و عبارت «فَکیفَ هذا» یعنى چگونه به این دلایل زمام امور را به دست گرفته است.

41. 41. ۶٫ حکمت شماره ۱۹۱: مشکلات دنیا (اخلاقى)

41. 41. ۴۱٫ ۶٫ متن حکمت

«ِإنَّمَا الْمَرْءُ فِى الدُّنْیَا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فِیهِ الْمَنَایَا وَ نَهْبٌ تُبَادِرُهُ الْمَصَائِبُ وَ مَعَ کُلِّ جُرْعَهٍ شَرَقٌ وَ فِى کُلِّ أَکْلَهٍ غَصَصٌ وَ لَا یَنَالُ الْعَبْدُ نِعْمَهً إِلَّا بِفِرَاقِ أُخْرَى وَ لَا یَسْتَقْبِلُ یَوْماً مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا بِفِرَاقِ آخَرَ مِنْ أَجَلِهِ فَنَحْنُ أَعْوَانُ الْمَنُونِ وَ أَنْفُسُنَا نَصْبُ الْحُتُوفِ فَمِنْ أَیْنَ نَرْجُو الْبَقَاءَ وَ هَذَا اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ لَمْ یَرْفَعَا مِنْ شَیْ‏ءٍ شَرَفاً إِلَّا أَسْرَعَا الْکَرَّهَ فِى هَدْمِ مَا بَنَیَا وَ تَفْرِیقِ مَا جَمَعَا.»

۲-۱-۵-۱- ابسرواسیون ^[۶] قبل از دادرسی (مرحله تحقیق )
موسسین مکتب تحققی، ابسرواسیون در مرحله تحقیق را به منظور شناسایی حالت خطرناک و متناسب نمودن کیفر با شخصیت بزهکار ضروری دانسته و معتقدند که در تعیین کیفر، نباید به جنبه موضوعی و مناسب بودن مجازات با نوع جرم ارتکابی توجه شود.
بلکه باید متهم را در مرحله تحقیق، تحت ابسرواسیون قرار داد و پس از کسب اطلاعات لازم راجع به وضع خانوادگی و محیط اجتماعی و وضع جسمی، روانی او تصمیمات لازم اتخاذ شود. تحقیقات از محیط خانواده و تحصیلی، همسایه و اجتماعی متهم شروع می شود تا بازپرس به اعمال و اخلاق و روحیه متهم و علل ارتکاب جرم پی برد.
برای تعیین میزان مسئولیت متهم، بازپرس می تواند از روانشناس و روان پزشک و پزشک قانونی، تقاضای اظهار نظر نماید. خلاصه تحقیقات در پرونده منعکس می گردد. در اکثر ممالک شرقی ، بازداشتگاهها دارای بخش روانی مجهز هستند که به موجب قوانین کیفری و طبق دستور بازپرس و یا بنا به درخواست ذی نفع ، از متهم آزمایش روانی به عمل می آورند. متاسفانه ابسرواسیون در مرحله تحقیق در قانون آیین دادرسی کیفری ایران پیش بینی شده است و تنها در یک مورد در مورد اطفال بزهکار که آن هم در ماده ۲۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری به اختیار دادگاه نهاده شده است. (دانش،۱۳۴۶،چ۲، ۲۲۶و ۲۲۷)

۲-۱-۵-۲- ابسرواسیون بعد از محکومیت
جهت تعیین روش مناسب اصلاحی ، تربیتی و درمانی ، محکوم علیه تحت ابسرواسیون قرار می گیرد. هرگاه محکوم علیه در مرحله بازپرسی و تحقیق تحت ابسرواسیون قرار گرفته باشد، ابسرواسیون بعدی مکمل ابسرواسیون قبلی خواهد بود(همان، ۲۲۹،۲۲۸)
خوش بین باید بود که این مساله یعنی تشکیل پرونده شخصیت بعد از دادرسی و برای اجرای حکم، علی الخاصه در خصوص مجازات حبس در آیین نامه سازمان زندانها و اقدامات تامین و تربین در موارد ۴۲ و ۵۹ این قانون برای شناسایی شخصیت بزهکاران و برای طبقه بندی آنان در زندان در نظر گرفته شده است که اگر به طور علمی و دقیق صورت بگیرد نقش موثری در اصلاح و بازپروری مجرمین خواهد داشت.
۲-۲- لزوم شناسایی شخصیت بزهکار
۲-۲-۱- راه های شناخت شخصیت بزهکار
۲-۲-۱-۱- شناخت شخصیت در محیط آزاد
در این روش ، فردی که مورد شناسایی قرار می گیرد به زندگی عادی ، اجتماعی خود ادامه می دهد ، بازپرسی یا قاضی اطفال یا مقامات صلاحیت دار دیگر، به وسیله مددکاران اجتماعی و متخصصین اطلاعات لازم را راجع به وضع خانوادگی ، جسمی، روانی، تحصیلی ، کار و محیط تفریحی جمع آوری نموده و تمام اعمال و رفتار و معاشرتهای او را ، مددکاران اجتماعی یا اعضاء حمایت زندانیان یا اعضاء و انجمن های خیریه تحت مراقبت قرار می دهند.
مددکاران اجتماعی با افراد خانواده کارفرما یا مربیان آموزش ، دوستان و همسایگان فرد مورد آزمون دائماً در تماس بوده ، برای رفع مشکلات و حل اختلافات و پیشگیری از انحراف مجدد ، اقدامات لازم را به عمل می آورند و در صورت لزوم ، آزمایشهای پزشکی و روان پزشکی گرفته و مراتب را به مقامات دستور دهنده ( بازپرس، قاضی اطفال ، قاضی محکمه کیفری) اعلام می کنند. از اشکالات اساسی این روش شناسایی ، طولانی بودن مدت آن و عدم دقیق بودن اطلاعات بدست آورده می باشد. (همان، ۲۲۶ و ۲۳۰)
۲-۲-۱-۲- شناخت شخصیت در محیط بسته
جهت تحقیق و بررسی دقیق علل ارتکاب جرم و پیشنهاد روشی که بایستی در مورد بزهکار اجرا گردد ، او را در یک مرکز علمی ، برای مدت معین نگهداری کرده و متخصصین مربوط از لحاظ روانی، جسمی ، وضع خانوادگی ، اجتماعی و غیره بزهکار را مورد آزمایش و تحقیق و پژوهش قرار می دهند. در مدت این روش ، رئیس موسسه ، مربیان اخلاقی ، مددکاران اجتماعی، پزشک ، روان پزشک ، مراقبین و تمام کسانیکه با آزمون شونده تماس دارند اعمال ، رفتار ، کردار او را گزارش می دهند . پس از اتمام دوره ابسرواسیون تمام افرادی که با آزمون شونده در تماس بوده اند با متخصصین مربوط (پزشک ، روان پزشک ، مددکاران اجتماعی، مربیان اخلاقی و غیره) تشکیل جلسه داده ، روشی را که باید در مورد آزمون شونده اجرا گردد پیشنهاد می کنند. از مزایای این روش این است که آزمون شونده دائما در اختیار متخصصین است و تمام اعمال و رفتار او مراقبت می شود.
اما از معایب این روش می توان به هزینه های گران تاسیس چنین مرکزی اشاره کرد و اینکه رابطه بزهکار با محیط عادی و اجتماعی او قطع گردیده است و باعث ناراحتی روانی او می گردد و در نتیجه او به آسانی حاضر به بیان حقیقت نمی باشد. (همان، ۲۳۱ و ۲۳۲)
۲-۲-۲- شناسایی شخصیت بزهکار و تاثیر آن بر فرایند دادرسی
اکنون که به طور اجمالی با انواع شخصیت ها و شخصیت های غیرطبیعی یا اختلالات روانی در مباحث گذشته آشنا شدیم می خواهیم ببینیم که این مساله چه تاثیری می توانند در مراحل مختلف تحقیق ، تعقیب و رسیدگی داشته باشند.
۲-۲-۲-۱- مرحله تحقیق
با عنایت به اینکه مرحله تحقیق و بازجویی از وظایف قضات دادسرا بوده و هدف از این مرحله جمع آوری دلایل و اسناد و مدارک برای احراز بزهکاری متهم و در صورت لزوم صدور قرار مجرمیت یا کیفر خواست از سوی دادسرا می باشد باید بر این بود که تحقیق و بازجویی از افراد با شخصیت های غیرعادی باید به طور فنی و علمی و با استمداد از مددکاران اجتماعی و روانکاوان و دیگر متخصصین انجام بگیرد. زیرا بسیار بدیهی است که بازجویی از یک فرد سادیست یا شخصی که انحراف میل به دزدی دارد با اشخاص با شخصیت های طبیعی و عادی بایستی تفاوت داشته باشد.
بعنوان مثال کسیکه انحراف پوشیدن لباس جنس مخالف را دارد همیشه لباس جنس مخالف در اتاق خواب یا محل زندگی او معمولا بایستی باشد که ممکن است این لباسها را به سرقت برده باشند یا به هر نحوه دیگر که متعلق به دیگران است تحت استیلای خود در آورده باشد علاوه بر پی جویی فیزیکی یا مادی این منحرفین ، قضات دادسرا بایستی به عنصر روانی جرم که مهمترین مساله در خصوص این اشخاص می باشد توجه داشته باشند .
زیرا ممکن است در مواردی این ویژگی های شخصیتی این اشخاص را به حدی تحت تاثیر قرار دهند که در حالت غیرعادی و اینکه این اموال متعلق به دیگران است آن اموال را ربوده باشند در واقع این مطلب را با جرات می توان گفت که این اشخاص گرچه عمد در ارتکاب فعل یا ترک فعل ممنوعه دارند اما ممکن است قصد خاص جرایم در ذهن آنها نباشد (البته در جرایمی که سوء نیت خاص شرط تحقیق جرم می باشد) و از این روزنه قابلیت انتساب بزه به متهم احراز نگردد، ما در این بحث صرفا خواستیم توجه مقامات قضایی یا اشخاص مسول دیگر را در مرحله تحقیق از متهم (که دارای اختلال شخصیتی است) به نحوه بازجویی و بازرسی که حسب مورد ممکن است از زمان و مکان معینی یا از اشخاص معین و بخصوص صورت بگیرد و همچنین به لزوم بررسی دقیق عنصر روانی یا اخلاقی بزه مبذول داریم و قصد آن نداریم که وارد بحث عنصر روانی که از مقوله ما خارج است بشویم. لازم به ذکر است که در مرحله تحقیق در دادسرا به یک موضوع مهم اشاره گردد و آن موضوع نحوه اخذ تامین متناسب با شخصیت این افراد می باشد . با عنایت به اینکه قرارهای تامین کیفری در ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری منحصر به چند مورد زیر شده است:
التزام به حضور باقول شرف
التزام به حضور با تعیین وجه التزام
التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با قول شرف
التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با تعیین وجه التزام
التزام به معرفی نوبه ای خود به صورت هفتگی یا ماهانه به مراجع قضایی یا انتظامی با تعیین وجه التزام
التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیروهای مسلح به حضور با تعیین وجه التزام با موافقت متهم و پس از اخذ تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوی سازمان مربوط
اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله
اخذ وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، مال منقول یا غیر منقول
بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر قانونی
و از سوی دیگر با عنایت به قانون آیین دادرسی کیفری که صراحتا به وضعیت مزاجی متهم ، که در راستای تناسب قرار صادره با شخصیت و نوع جرم و سابقه متهم می باشد، اشاره شده است این اختیار را به قضات دادسرا می دهد که در صدور قرار تامین کیفری به اصل تناسب قرار با شخصیت متهم توجه داشته و از این حیث رعایت حقوق و آزادیهای متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی نیز فراهم شود.
با عنایت به اینکه صدور قرار بازداشت در مرحله تعقیب با برخی از نهادهای کیفری تعارض داشته و هم اکنون سیاست جنایی متخذه اغلب کشورها با الهام از مواضع دفاع اجتماعی جدید ناظر به استفاده هر چه بیشتر از جایگزینهای مجازات زندان (مانند جزای نقدی، کارهای عام المنفعه و بویژه استفاده از نهادهای تعلیق ساده، تعلیق اجرای مجازات و دیگر نهادهای کیفری) است، در واقع توسل به این ابزارها به منظور اجتناب از شرایط نامطلوب زندان و جرم زایی آن مستمرا توصیه می شود ، به وضوح مبرهن است که تعلیق مجازات کسانی که دوران تحقیقات مقدماتی را در باز داشت به سر برده اند به فرض اعطای تعلیق از سوی دادگاه مغایر با فلسفه تعلیق و فاقد آثار مطلوب آن بویژه در مورد افراد مختل المشاعر و نوجوانان می باشد لذا صدور قرار بازداشت موقت در مرحله تعقیب در خصوص اشخاص با شخصیت های غیرعادی ، توصیه نمی گردد.
به نظر نگارنده بهترین قرارهای تامین کیفری در راستای عملی کردن اصل تناسب قرار ، دو قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام و در صورت تبدیل به وجه اکفاله و اخذ کفیل می باشد.
۲-۲-۲-۲- مرحله تعقیب
برای ورود به بحث لازم می آید که ابتدا اشاره ای مختصر به اصل قانونی بودن تعقیب داشته باشیم.
حق تعقیب کیفری و اقامه دعوی عمومی که غالبا منتهی به صدور حکم مجازات یا اقدام تامینی و تربیتی علیه بزهکار می گردد، متعلق به جامعه است که نظم آن به علت ارتکاب جرم مختل شده و جامعه اعمال این حق را به دولت تفویض نموده است . طبق این اصل ،^[۷]دادستان ملزم است به محض اطلاع از وقوع جرم ، حسب گزارش ضابطین دادگستری و یا شکایتهای خصوصی ، در صورت وجود دلائل بر وقوع و انتساب آن به متهم، تعقیب کیفری را به حرکت در آورد در نتیجه به جریان انداختن تعقیب و اقامه دعوی عمومی علیه مرتکب جرم از هر درجه ای که باشد مطلقا به میل و اراده دادستان گذارده نشده است ، این اصل ، از لحاظ تئوری چنین توجیه شده است که :
اولا برابری و مساوات مجرمین را در مقابل قانون به خوبی تضمین می کند زیرا هر کسی که مرتکب جرم شد مثل سایر مجرمین به همان نحو تعقیب و محاکمه و مجازات خواهد گردید .
ثانیا منطبق با اصل تفکیک قواست زیرا قانون جزا ناشی از تصمیم قوه مقننه است که برای مقامات قضایی و اجرایی جنبه امرانه دارد و موظف به اعمال آن هستند و به هیچ وجه صلاحیت تعقیب آن را ندارند. (خزانی، ۱۳۷۷،چ۱، ۱۷) از روی دیگر در سیاست جنایی اکثر کشورها ، به اصل موقعیت داشتن تعقیب کیفری اشاره شده است و منظور از این این است که دادستان می تواند با سنجش موضوع و تشخیص مصالح کلی هر چند وقوع جرم، محرز و مدلل باشد . مع هذا نظر به جهات خاصی، سوای علل تعیین شده در قوانین جزایی، از تعقیب کیفری خودداری می کند و دستور بایگانی شدن پرونده را بدهد. (همان ، ۱۸)
با عنایت به دو سیستم قانونی بودن تعقیب کیفری و موقعیت داشتن تعقیب کیفری و با لحاظ این مطلب که سیستم موقعیت داشتن تعقیب کیفری در قانون آیین دادرسی ایران و قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب ( قانون احیای دادسراها) به سکوت برگزار شده است نظر حقیر بر آن است که سیستم قانونی بودن تعقیب کیفری در خصوص اشخاص با شخصیت های غیرعادی یا مختل المشاعر اعمال گردد.
۲-۲-۲-۳- مرحله رسیدگی
مرحله رسیدگی ، در واقع مرحله رسیدگی ماهوی و مهم ترین مرحله از دادرسی در امور کیفری می باشد که محکمه کیفری به تعیین مجازات متناسب با نوع جرم و اهمیت آن می پردازد.
در این مرحله سعی بر آن است که تناسب میان شخصیت بزهکار با نهادهای مختلف کیفری که هر یک به گونه ای با شخصیت بزهکار و اصل فردی کردن مجازاتها در ارتباط است و قاضی دادگاه کیفری می تواند با بررسی دقیق شخصیت و حالات روانی مختلف بزهکار و با استعانت و استمداد از متخصصین دیگر علوم از جمله پزشک قانونی مستندا به مواد آیین دادرسی کیفری در راستای اصل فردی کردن مجازاتها در مرحله رسیدگی از جرم که مهم ترین مرحله دادرسی کیفری است بپردازد . بررسی تفصیلی و دقیق چگونگی تطبیق این نهادها و تحلیل آن از مقوله ما خارج است .
۲-۲-۳- اجرای مجازاتها با توجه به شخصیت بزهکاران
۲-۲-۳-۱- رابطه شخصیت بزهکار با نهاد تعلیق اجرای مجازات
فلسفه تعلیق مجازات آن است که در بعضی از موارد جرمی که انجام می گیرد آنچنان زننده و خطرناک نیست که از نظر تشکیل افکار عمومی، اجرای مجازات مرتکب آن ضرورت قطعی داشته باشد . به علاوه با توجه به حالات و روحیات مرتکب جرم، معلوم می شود که تهدید به اجرای مجازات ، بیش از خود مجازات در رفتار آتی او موثر است و با اعزام او به زندان با توجه به شرایط نامساعد زندانها، امکان فساد شخصیت وی و فراگیری رفتارهای مجرمانه دیگری وجود دارد که با توجه به موارد فوق ، رعایت مصلحت او و اجتماع، مقتضی تعلیق مجازات است. (صانعی، ۱۳۷۶،ج۲، ۲۹۲)
تاسیس حقوقی تعلیق، هم وسیله ابزار عطوفت نسبت به مجرمی است که برای اولین بار مرتکب جرم شده و هم مانند کیفیات مخففه ، یکی از طرق تطبیق مجازات با شخصیت متهم به شمار می آید و یکی از ارکان سیاست جنایی است که برای جلوگیری از تکرار جرم و جلوگیری از ایجاد مجرمین اعتیادی و یا درمان و اصلاح برخی از معتادین و افراد دارای شخصیت خاص و غیرعادی مطرح کرده است.
در ماده ۲۵ ق . م . اسلامی ، تعلیق اجرای مجازات محکوم علیه از روی حکم فقط در مجازات های تعزیری و باز دارنده آورده شده است و حکم مساله در حدود و قصاص به سکوت برگزار شده است و مقید به شروط و اوصافی است که عبارتند از:
محکوم علیه ، محکومیت قطعی به حد یا قطع یا نقص عفو نداشته باشد.
محکومیت قطعی به مجازات حبس به بیش از یک سال در جرایم عمدی نداشته باشد.
محکومیت قطعی به جزای نقدی بیش از دو میلیون ریال و همچنین محکومیت قطعی دو بار یا بیشتر به علت جرمهای عمدی با هر میزان مجازات را نداشته باشد.
دادگاه با ملاحظه وضع اجتماعی و سوابق زندگی محکوم علیه و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را اگر مناسب به حال متهم در راستای اصل فردی کردن مجازاتها نداند و با ملاحظه موارد فوق می تواند مجازات مرتکب جرم را از دو تا پنج سال معلق نماید. بنابراین هرگاه قاضی دادگاه با شناختی که از شخصیت و ویژگی های فردی بزهکار پیدا کرده ، تشخیص دهد که عدم اجرای مجازات به مصلحت محکوم علیه است، با تعلیق مجازات ، یک حالت ارعابی و باز دارندگی برای مجرم ، با توجه به حالات روانی وی ، بوجود می آورد که مانع تکرار جرم و اصلاح و بازساگاری مجرم خواهد بود و به موجب ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی دادگاه می تواند در راستای اصلاح و درمان مجرم ، اجرای دستوراتی را از مجرم بخواهد .^[۸]

در عصر حاضر اهمیت اطلاعات روز به روز افزایش می‌یابد تا جایی که مدیران می‌دانند بدون داشتن اطلاعات صحیح و به موقع سازمان آنها قادر به ادامه حیات خویش نیست. صرافی زاده و پناهی (۱۳۸۴) در رابطه با اهمیت اطلاعات عقیده دارند که:
هر سازمانی که داده‌های صحیح، دقیق، بهنگام و جامع در اختیار داشته باشد و بتواند در کمترین زمان، به داده‌های مورد نیازش دستیابی داشته باشد، موفق تر است. نقش اطلاعات در مدیریت سازمان‌ها، نقش حیاتی و اساسی است. هر چه فضای اطلاعاتی یک سازمان به دقیق تر، شفاف تر، منسجم‌تر و سیستماتیک تر باشد، سازمان بهتر می‌تواند به اهدافش نایل آید، وجود فضای اطلاعاتی نادقیق، کدر، آشفته، متناقض، ناساختمند از مهمترین عوامل عدم پیشرفت در مدیریت سازمانها است (ص ۹۳).
بنابراین در محیط پیچیده امروزی، اطلاعات یکی از مهمترین منابعی است که در اختیار مدیران قرار دارد و مدیران در همه سطوح برای هر نوع تصمیم گیری به اطلاعات صحیح نیازمند و اهمیت اطلاعات بیش از پیش آشکار گردیده است.

۲-۱-۴- ویژگی‌های اطلاعات
اگر اطلاعات را داده‌های پردازش شده تعریف کنیم، باید گفت چنین اطلاعاتی دارای ویژگی‌هایی می‌باشد (بهشتیان و ابوالحسنی، ۱۳۷۳) از جمله: دقیق بودن، بموقع بودن و ذیربط بودن آن، به سخن دیگر، هنوز بسیاری از مردم اطلاعات را با داده‌ها اشتباه می‌کنند. برخی از کاربران اطلاعات از حجم زیاد داده‌ها رنج می‌برند. گرچه امروزه همه ما در معرض هجوم آلودگی ناشی از کثرت اوراق چاپی، جنون یادداشت برداری و نامه نگاری‌های اداری و نیز اطلاعات نادرست قرار داریم، با اینحال اطلاعات سودمند همچنان دور از دسترس بسیاری است که به آن نیاز دارند. منظور از دقیق بودن اطلاعات این است که اطلاعات روشن بوده و دقیقاً معنی داده‌هایی را منعکس سازد که بر آن مبتنی است. به موقع بودن اطلاعات به معنای آن است که دریافت کنندگان اطلاعات به هنگام نیاز به اطلاعات همان زمان دسترسی داشته باشند. ویژگی ذیربط بودن اطلاعات باعث می‌شود که به این پرسش‌ها که از سوی دریافت کننده مطرح می‌شود پاسخ گوید: اطلاعات به، چه، چرا، کجا، چه وقت، چه کسی و چگونه برسد. از طرف دیگر اطلاعات ذیربط برای یک دریافت کننده، لزوماً برای دریافت کننده دیگر ذیربط نیست. رهنورد (۱۳۸۴) عقیده دارد که “اطلاعات علاوه بر ویژگی‌های بموقع بودن، دقیق بودن و ذیربط بودن باید دارای ویژگی‌های کامل بودن، صحت داشتن، موثق بودن، قابلیت انعطاف و سادگی، نیز باشد” (ص ۵۴).
۲-۱-۵- افزایش تقاضا برای اطلاعات
دلایل گوناگونی برای افزایش روز افزون تقاضا برای اطلاعات وجود دارد افزایش پیچیدگی‌های محیطی، گسترش بازارهای جهانی، افزایش رقابت و نیاز سازمانها به اطلاعات برای اخذ تصمیم گیری‌های حیاتی از جمله این عواملند. بست^[۳۶] (۲۰۰۲) عقیده دارد که “افزایش پیچیدگی محیطی که سازمان‌ها در آن فعالیت دارند و محیطی که تصمیمات در آن اتخاذ می‌شود باعث نیاز بیشتر به اطلاعات است” (ص ۷۳). علاوه بر این موارد توسعه و پیشرفت فناوریهای گوناگون مانند فن آوری اطلاعات و مخابراتی موجب توجه بیشتر به اطلاعات گردیده است. لاودن^[۳۷] (۱۳۸۷) عقیده دارد که “جهانی شدن اقتصاد صنعتی، ارزش اطلاعات را بسیار بالا برده و نظام‌های اطلاع رسانی راه ارتباطات و توانایی تجزیه و تحلیل اقتصاد و مدیریت در سطح جهانی را برای شرکت‌ها فراهم می‌سازند” (ص ۲۲). علاوه بر پیچیدگی روز افزون محیط بیرونی، پیچیدگی محیط داخل سازمان نیز تقاضا برای اطلاعات را افزایش می‌دهد. صرافی زاده و پناهی (۱۳۸۴) عقیده دارند که “عواملی که در داخل سازمان موجب افزایش تقاضا برای اطلاعات می‌شوند عبارتند از: الف- بزرگ شدن غالب سازمان‌ها، ب- تنوع محصولات و خدمات. ج- افزایش تخصص و فعالیت‌ها در سازمان” (ص ۲۱). علاوه بر موارد فوق افزایش دانش، تحصیلات و آموزش تصمیم گیران و کاربران اطلاعاتی موجب تقاضای بیشتر و جامع برای اطلاعات گردیده تا در فعالیت‌های سازمانی به آنها کمک نماید.
۲-۲- تعاریف سیستم اطلاعات مدیریت
سیستم اطلاعات مدیریت^[۳۸] عنوانی است با کاربرد جهانی و در نشریات علمی‌و تحقیقی مطالب زیادی در مورد آن آمده است و به شکل‌های مختلف تعریف و خلاصه شده است. نظر مشترک بیشتر مطالبی که درباره‌ی سیستم اطلاعات مدیریت جمع آوری شده است آن را به این صورت تعریف کرده است که “سیستم‌های اطلاعات مدیریت مجموعه‌ای از اشخاص، داده‌ها و روش‌هایی هستند که برای فراهم ساختن اطلاعات مفید برای مدیران و کاربران با یکدیگر کار می‌کنند” (سن^[۳۹]، ۱۹۹۰، ص ۸). برای درک مفهوم سیستم اطلاعات مدیریت، نیاز است که تعاریف متعددی از آن بررسی شود، زیرا در متون مختلف صدها تعریف برای آن ارائه شده است. با این حال لادون (۱۹۹۴) معتقد است که “اکثر تعاریف تکنیکی، سیستم اطلاعات مدیریت را به عنوان گروهی از اجزاء یکپارچه که اطلاعات را جمع آوری، پردازش و ذخیره می‌سازد و اطلاعات را جهت حمایت تصمیم گیرندگان توزیع می کند تعریف نموده اند” (ص ۸). تعاریف سیستم اطلاعات مدیریت به اندازه مطالعه آن توسط محققان مختلف متعدد است ولی اکثریت آنها دارای وجوه مشترکی می‌باشد که در اینجا تنها به گزیده‌ای از این تعاریف اشاره می‌شود:
“سیستم اطلاعات مدیریت مجموعه‌ای نظام یافته از افراد، دستورالعمل‌ها، پایگاه داده‌ها و تجهیزات است که گزارشات لازم و روزمره مورد نیاز مدیران را جهت تصمیم گیری ارائه می کند” (صرافی زاده و پناهی، ۱۳۸۴، ص ۴۱).
مدهوشی (۱۳۷۹) با تأکید بر جنبه کامپیوتری، سیستم اطلاعات مدیریت را بدین شرح تعریف نموده است که:
“سیستـم اطلاعات مدیریت عبـارت است از یک سیستم جامع ماشین ـ کاربر، که برای آماده سازی اطلاعـات جهت پشتیبانی
عملیات و وظایف تصمیم گیری در یک سازمان به کار می‌رود؛ این سیستم از سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتری و رویه‌های کاری و پایگاه اطلاعاتی و مدلهایی جهت تجزیه و تحلیل، برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری استفاده می‌کند” (ص ۱۹).
دیوید و اولسون^[۴۰] (۱۹۸۵) عقیده دارند که “سیستم اطلاعات مدیریت سیستمی‌یکپارچه متشکل از کاربر و ماشین برای ارائه اطلاعات در پشتیبانی از عملیات، مدیریت و تصمیم گیری در سازمان است. این سیستم از نرم افزار و سخت افزار رایانه ای، راهنماها و دستورالعمل‌ها، مدل‌هایی برای تحلیل، برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری و یک پایگاه اطلاعات بهره می‌گیرد” (ص ۶).
در تعریفی دیگر “سیستم اطلاعات مدیریت سیستمی‌است که داده‌های محیطی را جمع آوری و داده‌های تبادلات و عملیات سازی را ثبت می‌کند و پس آنها را فیلتر، سازماندهی و انتخاب کرده و به عنوان اطلاعات به مدیران ارائه می کند” (موردیک و مانسون^[۴۱]، ۱۹۸۶، ص ۱۶)
همانطور که در تعاریف فوق مشاهده گردید اکثر محققان سیستم اطلاعات مدیریت را سیستمی‌یکپارچه می‌دانند که نیازهای اطلاعاتی مدیران و کاربران را فراهم می‌سازند. جامع ترین تعریف از سیستم اطلاعات مدیریت توسط آواد^[۴۲] در سال ۱۹۸۸ بیان گردیده است که در این پژوهش بیش از بقیه تعاریف مورد تأکید است. آواد (۱۹۸۸) سیستم اطلاعات مدیریت را بدین شرح تعریف نموده است:
“سیستم اطلاعات مدیریت سیستمی‌یکپارچه، رایانه‌ای و کاربر ـ ماشین است که اطلاعات لازم را برای حمایت از عملیات و تصمیم گیری فراهم می‌کند. عناصر اصلی این سیستم عبارتند از: ۱) سیستمی‌یکپارچه برای خدمت به تعداد زیادی کاربر، ۲) سیستمی‌رایانه ای که تعدادی نرم افزار اطلاعاتی را از طریق یک پایگاه اطلاعات به هم مرتبط می‌کند، ۳) رابط کاربر ـ ماشین که به جستجوهای فوری و موقتی پاسخ می‌دهد، ۴) ارائه اطلاعات به تمام سطوح مدیریتی و ۵) پشتیبانی از عملیات و تصمیم گیری” (ص ۵).
با مطالعه‌ی تعاریف فوق می‌توان نتیجه گرفت که سیستم اطلاعات مدیریت سیستمی‌یکپارچه و رایانه‌ای می‌باشد که اطلاعات لازم را برای مدیران فراهم می‌آورد و آنان را در تصمیم گیری یاری می‌رساند.
۲ ـ ۳ـ تاریخچه سیستم‌های اطلاعات مدیریت
در بررسی سیستم‌های اطلاعات مدیریت، مروری بر سیر تکوین آن می‌تواند، دیدگاه دقیقتری را به پژوهشگر ارائه دهد، از این رو در بخش زیر تاریخچه ای از سیستم اطلاعات مدیریت شرح داده شده است. رضائیان به نقل از اسپراگ و مک نورلین^[۴۳] (۱۳۸۵) بیان می‌کند که:
هر چند مى توان تاریخ سیستم اطلاعات مدیریت را به هولریث^[۴۴] یا حتى چارلز ببیچ^[۴۵] منتسب دانست، ولى آغاز آن از اواخر دهه ۱۹۵۰ مى باشد. در سال ۱۹۵۷، یعنى زمان عبور از عصر صنعتى به عصر اطلاعات، تعداد افرادى که بخش مهمى از کار آنها با اطلاعات و پردازش آن سر و کار داشت (کارگران اطلاعاتى)، از تعداد کارگران صنعتى بیشتر شد و در دهه ۱۹۷۰ کارکنان اطلاعاتى، بیش از پنجاه درصد از نیروى کار را تشکیل مى داند (ص ۵).
تکامل سیستم‌هاى اطلاعات مدیریت به روند و توسعه تکنولوژی کامپیوتر و ارتباطات وابسته است، با توسعه و تکامل تکنولوژى کامپیوتر و ارتباطات و اهمیت روزافزون اطلاعات در طول تاریخ، سیستم اطلاعات مدیریت نیز، تکامل و توسعه پیدا کرده است، مراحل تکامل این سیستم به شرح زیر می‌باشد:
۱ ـ مرحله اول مصادف با سال‌های دهه ی ۱۹۶۰ می‌باشد. صرافى زاده و پناهى (۱۳۸۰) بیان مى کنند که “در این مرحله به کامپیوتر به عنوان ابزارى به منظور کاهش هزینه‌هاى عملیاتى و وسیله اى جهت افزایش کارایى نگاه می‌شد. مشخصه بارز این مرحله هزینه بالاى بکارگیرى سیستم و عدم درک وشناخت، مدیران از توانایى‌هاى کامپیوتر بود” (ص ۱۹۱). “از دهه ۱۹۶۰ دیدگاه سازمان در زمینه بهره گیرى از اطلاعات رو به دگرگونى گذاشت و دریافتند که مى‎توان از آن به عنوان ابزار پشتیبانى عملیات جارى سازمان استفاده نمود، نظام‌هاى اطلاعات این دهه حالت کارگاه گزارش‎سازى در زمینه‌هاى تولید هفتگى، اطلاعات مالى ماهانه، موجودی‌ها و حساب‌های دریافتی و پرداختى را داشت” (لاودن، ۱۳۸۷ ص ۷۸).
۲ ـ مرحله دوم: “محاسبات متمرکز^[۴۶] ، شاخص سال‌هاى میانى و تا پایان دهه ۱۹۶۰ بود. سعى بر همسو نمودن امکانات کامپیوترى با عملیات سازمانى بود و جهت بهره گیرى از برنامه‌هاى کاربرى در کلیه حوزه‌هاى عملیاتى سازمان، موجى به راه افتاد” (صرافى زاده و پناهى، ۱۳۸۴، ص ۱۹۱).
۳ ـ “این مرحله از اوائل دهه ۱۹۷۰ آغاز گردید و مشخصه ی بارز این دوره جهش تکنولوژیک جهت کاهش هزینه‎ها و افزایش کارایى سیستم‌ها و عملیات خدمات رسانى کامپیوترى بود” (صرافى زاده و پناهى، ۱۳۸۰، ص ۱۹۱). لاودن (۱۳۸۷) بیان می‌کند که “در دهه ۱۹۷۰، نظام‌هاى اطلاعات رفته رفته «نظام اطلاعات مدیریت» نام گرفتند و سازمان‌ها به تهیه ابزارهاى رایانه اى چند کاره پرداختند” (ص ۷۸).
۴ ـ این مرحله مربوط به اواسط دهه ۱۹۷۰ مى باشد. لاودن در سال (۱۳۸۷) بیان می‌کند که: “اطلاعات در این دوره نقش تنظیم کننده و راه براى سازمان‌ها را بر عهده گرفته و ابزار کنترل کارآمدى در دست مدیران شد. نظام‌هاى ابداعى این دوره، نظام پشتیبانى تصمیم گیرى و نظام پشتیبانى مدیران ارشد هستند” ( ص ۷۸).
صرافى زاده و پناهى (۱۳۸۰) عقیده دارند که “گسترش کاربرد سیستم‌هاى اطلاعات مدیریت در سازمان در این دوره زمینه ورود گروهى از مدیران را به سازمان‌ها به عنوان مدیران سیستم اطلاعات مدیریت که علاوه بر توانایى فنى، مهارت‌هاى انسانى و ارتباطى را نیز دارا بودند، مهیا نمود” (ص ۱۹۲).
۵ ـ “در اوایل دهه ۱۹۷۰ توجه به تکامل کاربر ـ ماشین موجب ارائه برنامه‌هایى به شکل کاربر ـ محور بود، سیستم‎هاى پشتیبانى تصمیم گیرى قادر بود تا خواسته‌ها و کاربردهاى متعدد را پاسخ گوید” (صرافى زاده و پناهى، ۱۳۸۰، ص ۱۹۲).
جدول ۲ ـ ۱ ـ مراحل اساسی تحول سیستم‌های اطلاعات مدیریت