شاهان هخامنشی بنا به سنت آسیای غربی – مدیترانه ای ، حافظ این مظهر گیاهی بودند ، به عقیده فریزر تنها تفاوت در این است که این درخت در ایران مظهری زرین داشت و در دربار نگهداری می شد .
بسیاری از شرق شناسان مجموعه کاخ های تخت جمشید را به مثابه باغ سنگی زیبا و یا یک بیشه مقدس تصور کرده اند ، زیرا در نقش برجسته های آنجا هم با درختان « نخل و سرو » سر و کار داریم و هم اینکه ستون های کاخ ها تداعی کننده درختان هستند .
در زمان هخامنشیان در ایران زمین « پایری دئزه » ها یا فردوس ها ، باغ های بزرگ و پر شکوهی بودند که شهرت بسیار داشتند . به نقل از مورخان یونانی ، آنها مکان هایی بودند با درختان انبوه و تناور که آب در میان آنها روان بوده و چهارپایان بسیار در آنها پرورش می یافتند .
۵-۶-۴ نخل :
درخت نخل نماد حاصلخیزی در مصر و بین النهرین به شمار می آید . نخستین تصویرهای درخت مقدس را با تصویری از نخل نشان داده اند . در مصر درخت نخل نماد افزایش محصولات بود و به طور کلی به هراه پاپیروس ، علامات اشرافی مصر علیا و سفلا را تشکیل می داد . درخت نخل در نزد خدای خورشید «رع» ، مقدس بود و به عنوان جایگاه او به شمار می آمد . همچنین بعدها در فرهنگ مسیحی ، نخل نشانه مریم عذرا در بکرزایی مقدس و نشانه اغلب شهیدان عیسوی است . نخل همیشه راست می روید و هرگز شاخ و برگش نمی ریزد و دائماً سرسبز است .^[۲۶۰]
۵-۶-۵ گل نیلوفر در نگاره های تخت جمشید :
گل نیلوفر یا گل خورشید قبل از هخامنشیان دارای سابقه و احترام بسیار بود تا جاییکه نقش آن بر حاشیه پیاله ها ( پیاله طلایی املش) ، ظروف سفالی نقش دار سیلک ، دسته خنجر (دسته خنجر لرستان) و دیوار نگاره های تخت جمشید ، شوش و … دیده می شود . استمرار این نقش ورجاوند و مقدس بر جام ها و ساغرهای زرین ، بر حواشی جامه های هخامنشیان ، بر ستون های تخت جمشید و در دست شاهان هخامنشی ( شاخه گل نیلوفر نمادی از صلح و زندگی) و در دست بسیاری از نمایندگان ملل ( در نقوش برجسته تخت جمشید ) به نشانه شادباش ، همگی بازگو کننده اعتقاد و احترام به این گیاه و هدیه اهورایی است . در اساطیر کهن ایرانی گل ناهید (آناهیتا) ، تصور اصلی مادینه هستی در روایات دینی ایران قدیم بوده است ، که از جهاتی با معتقدات هندیان باستان مشابه است .
جنبه تقدس نیلوفر به محیط آبی آن برمی گردد.
گل نیلوفر مظهر تجدید حیات شمسی به شمار می رود .
نیلوفر نماد کمال است ، زیرا برگ ها ، گل ها و میوه اش دایره ای شکل هستند و دایره خود از این جهت که کامل ترین شکل است نماد کمال به شمار می آید .
نیلوفر یعنی شکفتن معنوی . زیرا ریشه هایش در لجن است و با این حال به سمت بالا و آسمان می روید . از آب های تیره خارج می شود و گل هایش زیر نور خورشید و روشنایی آسمان رشد می کنند . نیلوفر کمال زیبایی نیز به شمار می رود . ریشه های نیلوفر مظهر ماندگاری و ساقه اش نماد بند ناف است که انسان را به اصلش پیوند می دهد و گلش پرتو خورشید را تداعی می کند . نیلوفر نماد انسان فوق العاده یا تولد الهی است . ^[۲۶۱]
بخش هفتم
۷-۱ ماه :
برای بررسی مذهب و اعتقادات هخامنشیان و نقش ماه در آن بایستی از منابع محدود مفیدی که در دست است چون کتیبه های شاهان هخامنشی و نوشته های مورخین گذشته و مورخین جدید و نیز نقش روی سکه ها ، مهرها و سفال ها و بناهای به جا مانده از این عهد بهره گرفت .

به طور کلی چه در عهد این پادشاهان و چه نزد سلسله های بعدی تا قبل از ساسانیان حتی آنها که زرتشتی بودند تعصب دینی وجود نداشته و نوعی آزادمنشی و بی نظری در مسائل دینی حکمفرما بوده است .
چنانچه به سکه ها ، مهرها و سفال ها و بناهای به جای مانده از این عهد مراجعه نمائیم و به بررسی نمادهای نقش شده بر روی آنها بپردازیم جنبه های دیگری از مذهب هخامنشیان نیز برایمان روشن می شود . منجمله اینکه در عهد این پادشاهان نیز همانند گذشتگان ایشان ماه همواره ستایش شده است .
روی یک مهر هخامنشی حیوانی نقش شده است که قسمت جلوی بدن او گاو است ، ادامه تن او عقرب و آخر به گرازی منتهی می شود . سر انسان دارد با صورتی ریش دار . پشت او درخت نخلی قرار گرفته است . مهر دیگر نقش خدای ریش دار ماه را دارد در حالی که شاه و یا مظهر خدای آسمان را که در هلال قرار گرفته روی دست نگاه داشته است . برخی از مهرهای هخامنشی منقش به شبه ابوالهولی است که هم گویای تقدس ماه است در این دوران و هم بیانگر تداوم پیوند ماه با گاو و آن نقش گاو ریش داری است که صورتش شبیه قرص ماه است و روی برخی از مهرها بال هم دارد .
همین گاوهای ریش دار و بال دار با سرهای انسانی که تجسم ماه هستند به مثابه پاسداران کاخ شاهان هخامنشی بر مدخل دروازه خشایارشا در تخت جمشید قرار دارند . حضور قاطع صلیب ماه بر روی بنای آرامگاه داریوش در نقش رستم نیز به چشم می خورد . ^[۲۶۲]
گاه شاه با حیوانی گلاویز شده است که نمادهای ماه و خورشید و آسمان همه را در خود دارد . جلوی بدن شیر است که شاخ گاو ، پا و چهار بال عقاب و دم عقرب دارد و بیانگر گذشت زمان است . صحنه دیگر بر روی یک مهر شاه را نشان می دهد که با دو شیر نبرد می کند در حالی که شخصی جلوی نماد آسمان مشغول انجام مراسم مذهبی است و مقابل او هلال ماه قرار دارد .
در تمام قسمت های قصر هخامنشیان در تخت جمشید نمادهای ماه و خورشید به همراه هم و گاه جدا از یکدیگر به چشم می خورند . ابوالهول های نگهبان کاخ تاج نیلوفر آبی به سر دارند که نماد خورشید است و بر آجرهای لعابی شوش طرح نیلوفر آبی به چشم می خورد همچنان که طرح دو پیچک از طرح های متعلق به ماه نیز دیده می شود . سریر سلطنت داریوش را تعداد بیست و هشت یا سی نفر بر روی دست دارند که با تعداد روزهای قمری و یا شمسی مطابقت دارد . خورشید از زمان هخامنشیان و تا حدودی قبل از ایشان در اعتقادات مردم این سرزمین قاطعیت و تداوم یافت تا به جائی که ایرانیان مهرپرست نیز خوانده شده اند .
از مسایل قابل توجه در این دوره درفش ایرانیان است . «درفش ایرانیان در ابتدای دوره هخامنشی هلال و درفش یونانیان خورشید بوده است . عجیب است که در کتاب هرودوت نیز ما به یک عبارتی برمی خوریم که این نظریه را تایید می کند . چون خورشیبد برای یونانیان پیش گوئی می کند و ماه برای ایرانیان لذا گرفتن خورشید برای یونانیان نشانه بدی است نه برای ایرانیان » .
این نکته بیانگر صمیمیت و ارتباطی است که بین ایرانیان در ابتدای دوره هخامنشی با ماه برقرار بوده است ، که البته چنانچه دیدیم بعدها در زمان خشایارشا و اردشیر خورشید عظمت و اعتبار بسیاری یافت و در کتیبه ها نامش آمده است . درفش ایرانیان در دوره باستانی خورشیدی بود که بالای آن ماه قرار داشته است .
بنفش رنگ برخی از پرچم های ایرانیان منجمله درفش کاویانی است . از آنجا که بسیار دیده شده رنگ نیلی به ماه تعلق دارد شاید کبودی پرچم های باستانی ایرانیان نیز با ماه بی ارتباط نباشد .^{[۲۶۳]
[۲۶۴]}
سایت www. Aryapersia3d. parsihiog .com
نتیجه گیری :
دوران پادشاهی هخامنشیان یکی از عظیم ترین و درخشان ترین دوران تاریخ ایران باستان می باشد . آثار مختلفی ازاین دوران باقی مانده است که با دقت و کاوش درآنها می توان به شناخت روشنی از آن زمان دست یافت . از آثار باقی مانده می توان به نقوش تخت جمشید اشاره کرد . قسمتی ازاین حجاری ها نمایانگر اقوامی می باشد که درحال انتقال هدایا و پیشکش های خود به دربار هخامنشی میباشند .
دراین پایان نامه توانستیم با بررسی این نقوض و شناختی از تعداد و اصلیت اقوام افرادی که حامل هدایا هستند دست پیدا کنیم . حیوانات و هدایای دیگر این افراد نشان دهنده نوع اقلیم فرهنگ و تمدن آنها بوده است . نوع پوشش و البسه آنها هنر و فرهنگ اقوام را به ما نشان داده است .
وجود نگاره های دیگر از جمله نیلوفر ف نخل ، ماه و دیگر سمبل ها حاکی ازاعتقادات آن دوره از جمله حیات مجدد ف زیبایی ف کمال و حاصلخیزی می باشند . ازچهره های گشاده و با آرامش افراد می توان دریافت که در آن دوره پرعظمت پادشاهی هخامنشی با عدالت موجود اقوام با صلح و آرامش درکنار هم می زیسته اند وهمگی با رضایت و خوشحالی ناشی از صلح حاکم بر سرزمینشان درحال اهدای پیشکش های خود می باشند و هیچ گونه نشانه ای از وجود جبر مبنی بر اینکه کالاها نوعی خراج و باج می باشند یافت نمی شود .
وهمگی از بهترین حیوانات و محصولات کشاورزی و معدنی و آثار هنری خود بعنوان تحفه و هدیه به دربار شاهنشاه عظیم هخامنشی تقدیم می نمایند .
فهرست منابع
۱- استرابون ؛ ۱۳۸۲ ، جغرافیایی استرابو ( سرزمین های زیر فرمان هخامنشی ، ) بنیاد موقوفات دکتر افشار ، تهران ، چاپ اول .
۲- بطلمیوس ؛ ۱۳۸۳ ، ایرانشهر در جغرافیای بطلمیوس ، پژوهش یوزف مارکوارت ، مریم میراحمدی ، طهوری ، تهران ، چاپ اول .
۳- گزنفون ؛ ۱۳۸۰ ، کوروش نامه ، رضا مشایخی ، علمی – فرهنگی ، تهران ، چاپ سوم ، ص ۲۲۰ .
۴- هرودوت ؛ ۱۳۸۶ ، تواریخ ، وحید مازندرانی ، دنیای کتاب ، تهران ، چاپ سوم ، ص ۴۰۱ .
فهرست مآخذ :
۵- احسانی ، محمد تقی : هفت هزار سال هنر فلزکاری در ایران ، علمی و فرهنگی ، تهران ، چاپ سوم
۶- اسلامی ، ندوشن ، محمد علی ؛ ۱۳۷۳ ، ایران و یونان دربستر باستان ، علمی و فرهنگی ، تهران ، چاپ اول
۷- انصاری ، جمال ؛ ۱۳۸۶ ، تاریخ فرهنگ ایران از آغاز تا پایان عصر پهلوی ، سبحان نور ، تهران ، چاپ اول
۸- اومستد ، ۱۳۸۳ ، هخامنشیان ، محمد مقدم ، علمی و فرهنگی ، تهران ، چاپ سوم
۹- بابلون ، ارنست ؛ ۱۳۸۸ ، سکه های ایران در دوره هخامنشیان ، ملکزاده بیاتی ، پازینه ، تهران ، چاپ اول .
۱۰- باقری ، مهناز ؛ ۱۳۸۹ بازتاب اندیشه های دینی در نگاره های هخامنشی ، امیرکبیر ، تهران ، چاپ اول
۱۱- بختور تاش ، ن ؛ ۱۳۸۸ ، حکومتی که برای جهان دستور می نوشت ، بهجت ، تهران ، چاپ اول
۱۲- براند جورج ، فیلیپ ؛ ۱۳۸۸ ، امپراتوری جهانی ایران ، وحید عسگرانی ، امیرکبیر ، تهران ، چاپ اول .
۱۳- بدره ای ، فریدون ، ۱۳۸۴، کورش کبیر درقرآن مجیدوعهدعتیق ، اساطیر ، تهران ، چاپ اول
۱۴- بروسیوس ، ماریا ؛ ۱۳۸۸ ، شاهنشاهی هخامنشی ( از کوروش بزرگ تا اردشیر اول ) ، هایده مشایخ ، نشر ماهی ، تهران ، چاپ اول
۱۵- بریان ، پی یز ، ۱۳۸۶ ، وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی درشاهنشاهی هخامنشی ، ناهید فروغان ، اختران ، تهران ، چاپ اول .
۱۶- بوسایلی ، ماریو ؛ ۱۳۷۶هنر پارتی و ساسانی ، یعقوب آژند ، نشر مولی ، تهران ، چاپ اول
۱۷- بهار ، مهرداد ؛ ۱۳۷۶ ، از اسطوره تا تاریخ ، نشر چشمه ، تهران ، چاپ اول .
۱۸- بهزادی ، رقیه ؛ ۱۳۸۳ ، درچشم انداز کهن تاریخ ایران ، طهوری ، تهران ، چاپ دوم