۱-۳) اهمیت و ضرورت تحقیق
تقاضاهای روزافزون نسبت به آموزش عالی، نشان از وجود حس جمعی اعتماد، به بالندگی و صعود در کارراهه‌های شغلی در زمینه این نهاد کارساز اجتماعی دارد. محدودیت منابع همراه با افزایش شرایط رقابتی به ویژه در عصر یک پارچگی بازارها و جهانی شدن موجب می‌شود که به هر اندازه ” آموزش عالی” اهمیت کانونی در زندگی، اقتصاد و توسعه جوامع می‌یابد، به همان میزان نیز حساسیت شدیدی نسبت به کیفیت خدمات ارائه شده، روابط و کنش‌های علمی و تولیدات آن پدید آید (Brennan, 2000). ذی نفعان آموزش عالی، چه در سطح بازار کار و سرمایه و بنگاه های صنعتی و خدماتی، چه در سطح دولت و چه در سطح مالیات دهندگان و سایر مشتریان آن، گرچه بقا و توسعه خود را در گرو همکنشی با ” آموزش عالی” برآورد می‌کنند، اما در مقابل، نسبت به اخلاق حرفه‌ای و بستر حقیقت جویی و کنش های اخلاقی آن نیز کنجکاو هستند.
فراستخواه (۱۳۸۵) در مقاله‌ای با عنوان «اخلاق حرفه‌ای علمی رمز ارتقای آموزش عالی» می‌نویسد: نظام اخلاقی حرفه‌ای و آموزش عالی، منعکس کننده‌ی هنجار‌های درونی علمی– حرفه‌ای و احساس تعلق اخلاقی از سوی خود حرفه ای ها و نهادهای تخصصی آنهاست و پایه و اساس آن، خود فهمی حرفه‌ای و عبور از مفهوم معیشتی کسب و کار حرفه‌ای است. این نظام اخلاقی، نه قابل تقلیل به پند و اندرز است و نه موضوع نظارت ها و مراقبت های بیرونی و دستورالعمل های رسمی به ویژه از سوی دولت است. توسعه اخلاق حرفه‌ای و آموزش عالی، مستلزم رویکردی سامانمند و ایجاد زمینه و بسترهای مساعد ساختاری و سازوکارهای انگیزشی است. هنجارها، ارزش ها و منش های اخلاقیات حرفه ای، نه بر اساس الگو‌های فرهنگ سازی از بالا، بلکه با الگوی شیوع و انتشار درونزا در بستر فعالیت‌های خودجوش از سوی انجمن‌های تخصصی، نهادهای حرفه‌ای دانشگاهی و مراکز پژهشی توسعه می‌یابد و کمک می‌کند با اعتلای احساس اخلاقی کنشگران علم و آموزش عالی، پشتوانه‌ای برای فرهنگ خودارزیابی و خود تنظیمی و التزام به کیفیت به وجود بیاید و با درونی شدن ارزش ها و استانداردهای اخلاقی، امکان توسعه درونزای فرهنگ ارزشیابی و ارتقای مداوم کیفیت علم و آموزش عالی تسهیل شود (فراستخواه، ۱۳۸۵). بر این اساس اخلاق حرفه‌ای با سرمایه اجتماعی در کنشی پویا قرار می‌گیرد که فراتر از مناسبات فردی، به کنش های گروهی و اشاعه هنجارهای اخلاقی- حرفه‌ای می‌ انجامد (شالباف، ۱۳۸۸).

با توجه به دامنه فعالیت‌های دانشگاه، اخلاق حرفه‌ای در آموزش عالی امری ضروری به نظر می‌رسد و به کارگیری سرمایه اجتماعی بدین منظور می‌تواند امری قابل توجه در ارتقای اخلاق حرفه‌ای تلقی شود. لذا این تحقیق ضروری است زیرا توجه به سرمایه اجتماعی به عنوان عامل ارتقا و بسط اخلاق حرفه‌ای در بستر دانشگاهی پیامدهایی به قرار زیر خواهد داشت:

• • ارتقای سطح مبادله اجتماعی و همکاری اعضای هیأت علمی با انجمن های علمی، کمیته‌های تخصصی و جوامع علمی جهانی و پایین آمدن سطح هزینه‌های تبادلات و ارتباطات با دانشجویان و همکاران.

• • افزایش میزان اشتراکات علمی کارکنان درون دانشگاه و درک مشترک میان آنان و رهبران دانشگاهی و افزایش ارتباط میان اعضای هیأت علمی و دانشجویان.

• • افزایش جریان اعتماد، هنجارهای تحقیق و آموزش و ارتقاء منزلت اجتماعی اعضاء هیأت علمی دانشگاه.

• • ایجاد یک الگوی منظم و ساختاری مستحکم از روابط درون دانشگاهی میان همکاران دانشگاهی.

(همان منبع)
۱-۴) اهداف تحقیق
الف- هدف اصلی:
تعیین ارتباط میان سرمایه اجتماعی و اخلاق حرفه‌ای در اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان.
ب- اهداف فرعی:
۱- تعیین ارتباط میان سرمایه شناختی و اخلاق حرفه‌ای در بین اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان.
۲– تعیین ارتباط میان سرمایه ارتباطی و اخلاق حرفه‌ای در بین اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان.
۳- تعیین ارتباط میان سرمایه ساختاری و اخلاق حرفه‌ای در بین اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان.
۱-۵) فرضیه‌های تحقیق
الف- فرضیه اصلی:
۱- بین سرمایه اجتماعی و اخلاق حرفه‌ای در اعضای هیأت علمی رابطه معنی داری وجود دارد.
ب- فرضیات فرعی:
۱- بین سرمایه شناختی و اخلاق حرفه‌ای در اعضای هیأت علمی رابطه معنی داری وجود دارد.
۲- بین سرمایه ارتباطی و اخلاق حرفه‌ای در اعضای هیأت علمی رابطه معنی داری وجود دارد.
۳- بین سرمایه ساختاری و اخلاق حرفه‌ای در اعضای هیأت علمی رابطه معنی داری وجود دارد.
۱-۶) چارچوب نظری تحقیق
چارچوب نظری بنیانی است که تمامی پژوهش بر آن استوار است. این چارچوب شبکه‌ای است منطقی، توصیفی و پرورده مشتمل بر روابط موجود میان متغیرهایی که در پی اجرای فرایند‌های چون مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه، بررسی پیشینه شناسایی شده اند. این متغیرها ناگزیر با مساله پژوهش مربوط اند. در همین جا این نکته آشکار می‌شود که برای یافتن راه حل مساله، پژوهشگر ابتدا باید مساله را به درستی شناسایی کند سپس به شناسایی متغیرهایی که در مساله سهم دارند بپردازد. پس از شناسایی متغیرهای مناسب باید شبکه‌ای از روابط میان متغیرها تدوین شود تا بتوان فرضیه‌های مرتبط با آن را پدید آورد و سپس آزمود. بر پایه نتایج آزمون فرضیه‌ها ( که متضمن تایید یا عدم تایید است ) درجه حل شدن مشکل به یاری یافته‌های پژوهش آشکار می‌شود. بدین ترتیب، چاچوب نظری گام مهمی در فرایند پژوهش به شمار می‌رود (سکاران، ۱۳۸۸).
همانطور که در بیان مساله ذکر گردیده است، در بررسی عوامل مرتبط با اخلاق حرفه ای، سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از عواملی که می‌تواند با اخلاق حرفه‌ای ارتباط داشته باشد مطرح گردیده است.
در پی این مطلب رضاییان و قاضی نوری (۱۳۸۹) بیان می‌کنند که بین سرمایه اجتماعی و اخلاق حرفه‌ای رابطه مستقیمی وجود دارد. به عبارت دیگر آنان اشاره می‌کنند که یکی از عناصر موفقیت سیستم مدیریت توجه به مسائل فرهنگی می‌باشد. در همین رابطه سرمایه اجتماعی و اخلاقیات را در ارتباط با این موضوع قابل طرح می‌باشد. سرمایه اجتماعی، مجموعه‌ای از خصایص و مفاهیم مانند: اعتماد، هنجار‌ها و شبکه هست که تسهیل کننده همکاری اعضاء برای رسیدن به منافع مشترک است. از نشانه قوت سرمایه اجتماعی، افزایش بهره وری نیروی انسانی، هزینه پایین تر تعاملات، نرخ پایین جابجایی، تسهیم دانش و نوآوری بهبود کیفیت محصولات است. اخلاق حرفه ای به مسائل و پرسش های اخلاقی و نیز اصول و ارزش های اخلاقی یک نظام حرفه ای - مانند حرفه پزشکی، حرفه وکالت، حرفه مهندسی و …. می‌پردازد و ناظر بر افعال ارادی حرفه ای ها در حیطه فعالیت های حرفه ای خودشان است. بنابراین داشتن اصول اخلاقی خود از سرمایه اجتماعی به حساب می‌آید (علی زاده اقدام و همکاران، ۱۳۹۰). در این تحقیق سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل بر گرفته از دیدگاه ناهاپیت و گوشال بوده و مولفه‌های آن عبارتند از: (۱) سرمایه شناختی (۲) سرمایه ارتباطی (۳) سرمایه ساختاری (, ۱۹۹۸ Nahapiet & Ghoshal). اخلاق حرفه‌ای متغیر وابسته می‌باشد و ابعاد آن عبارت اند از: (۱) مسولیت علمی (۲) باور به خودکارایی (۳) حس تعلق به اجتماع علمی (۴) باور به مسولیت اجتماعی (Armito et al , 2011). لذا با بهره گیری از مطالعات انجام شده و مرور مبانی نظری، مدل تحقیق به قرار شکل زیر ارائه می‌گردد.

۱-۷) تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
۱-۷-۱) متغیر مستقل ( سرمایه اجتماعی )
الف) تعریف مفهومی:
سرمایه‌ی اجتماعی به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه اجتماعی به عنوان منبعی با ارزش اشاره دارد و از طریق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضاء می‌گردد (قنادان و اندیشمند، ۱۳۸۸).
سرمایه اجتماعی همچنین عبارت است از پیوندهای بین افراد (شبکه های اجتماعی) و هنجارهای اعتماد و کنش و واکنش متقابل که از این پیوندها ناشی می‌شوند (پانتام، ۱۳۸۰).
ب) تعریف عملیاتی:
منظور از سرمایه اجتماعی در این تحقیق میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۱ تا ۱۲ پرسشنامه سرمایه اجتماعی است. که در سه بعد سرمایه شناختی، سرمایه ارتباطی، سرمایه ساختاری عملیاتی شده است.
۱-۷-۱-۱) سرمایه شناختی
الف) تعریف مفهومی:
این بعد در برگیرنده میزان اشتراک کارکنان درون یک شبکه اجتماعی در یک دیدگاه، یا درک مشترک میان آنان است؛ و به ماهیت ارتباطات میان افراد در یک سازمان، پرداخته و شامل موارد زیر می‌گردد: زبان و کدهای مشترک و روایت های مشترک (Nahapiet & Ghoshal,1998).
ب) تعریف عملیاتی:
منظور از سرمایه شناختی در این تحقیق میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۸ تا ۹ پرسشنامه سرمایه شناختی است.
۱-۷-۱-۲) سرمایه ارتباطی
الف) تعریف مفهومی:
این بعد ماهیت روابط در یک سازمان را در بر می‌گیرد. به عبارت دیگر، در حالیکه بعد ساختاری بر این امر متمرکز می‌گردد که آیا کارکنان در یک سازمان، با هم در ارتباط هستند یا خیر، بعد ارتباطی بر ماهیت و کیفیت این ارتباطات متمرکز می‌گردد. این بعد شامل اعتماد هنجارها، تکالیف و انتظارات و احساس هویت می‌شود (Nahapiet & Ghoshal, 1998).