فرضیه اول

سرمایه ­گذاری کل

۱٫۰۶

۰٫۳۰۳

OLS

فرضیه دوم

سرمایه ­گذاری تحقیق و توسعه

۳۱۷٫۷۹

۰٫۰۰۰

GLS

سرمایه ­گذاری سرمایه ای

۱٫۱۱

۰٫۲۹۲

OLS

فرضیه سوم

شرکت­های با رشد بالا

۱۳۱٫۸۲

۰٫۰۰۰

GLS

شرکت­های با رشد پایین

۲۶۰٫۶۸

۰٫۰۰۰

GLS

با توجه به نگاره (۴-۷) همانطور که در نگاره هم مشخص شده است نتایج آزمون بروش پاگان نشان‌دهنده این است مدل مورد بررسی فرضیه اول سطح معناداری بیشتر ۵ درصد دارد و در نتیجه فرض صفر مبنی بر همسانی واریانس رد نمی شود و نیاز است مدل رگرسیون OLSاستفاده شودو به عبارت دیگر روش تخمین OLS روشی کارا و بدون تورش برای این مدل است و برای فرضیه دوم از دومل استفاده شده است که مدل تحقیق و توسعه از مدل رگرسیون GLS استفاده می شود و مدل سرمایه ­گذاری سرمایه ای نیز از مدل OLS استفاده می شود. در مورد فرضیه سوم نیز باید گفت که سطح معناداری هر دو مدل کمتر ۵ درصد هست و در نتیجه فرض صفر مبنی بر همسانی واریانس رد می شود و از مدل رگرسیون GLS جهت برآورد مدل های فرضیه استفاده می شود.

۴-۸ آزمون هم خطی متغیرها
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مدل رگرسیون اطمینان از عدم وجود هم خطی کامل بین متغیرهای توضیحی است. جهت بررسی وجود ارتباط خطی از شاخص هم خطی استفاده می­گردد. هم خطی وضعیتی است که نشان می­دهد یک متغیر مستقل تابعی خطی از سایر متغیرهای مستقل است. اگر هم خطی در یک معادله رگرسیون بالا باشد ، بدین معنی است که بین متغیرهای مستقل همبستگی بالایی وجود دارد و ممکن است با وجود بالا بودن ضریب تعیین R² ، مدل اعتبار بالایی نداشته باشد. به عبارت دیگر ، با وجود آنکه مدل خوب به نظر می­رسد ولی دارای متغیرهای مستقل معنی­داری نمی ­باشد.
یکی از روش‌های بررسی هم خطی بین متغیرها استفاده از آزمون VIF می‌باشد که این آزمون نشان می‌دهد که VIF هر متغیری که بالای ۱۰ باشد مشکل هم خطی شدیدی دارد و اگر کمتر از ۱۰ باشد هم خطی بین متغیرها وجود ندارد. و می‌بایست به طور میانگین هم VIF مدل کمتر از ۱۰ باشد. همچنین هر چقدر VIF بدست آمده به یک نزدیکتر باشد نشان می دهد که درجه هم خطی کمترین حد ممکن است. در ادامه به بررسی هم خطی بین هر یک از مدل با پرداخته می‌شود.
نگاره(۴-۸) نتایج آزمون هم خطی(VIF)

فرضیه اول

در این بیگانگی با خیال معشوق است که عاشق لحظه‌های فراق را سپری می‌کند و منتظر وصال معشوق است، و حاضر نیست لحظه‌ای از وصال یار را با عمر ابدی معاوضه کند.
برای موارد دیگر رجوع کنید به (۵/۵۲، ۵/۶۷، ۳-۲-۱/۷۲، ۱/۱۷۶، ۲/۲۰۴، ۱/۱۳۹، ۳/۳۳۵، ۱/۸۳، ۵-۱/۸۱، ۲/۲۴۷، ۳/۲۲۹، ۴/۲۱۱، ۲/۲۰۴، ۱/۱۳۹، ۳/۱۹۴، ۳/۱۸۰، ۴/۳۴۱، ۱/۳۱۹، ۱/۲۹۴، ۴/۳۸۴، ۲-۱/۲۶۲، ۱/۲۵۴، ۷/۲۵۳، ۳/۳۹۱، ۹/۳۸۳، ۶/۳۷۹، ۴/۳۷۲، ۱/۳۶۴، ۱/۳۵۲، ۵/۵۲، ۵/۶۷، ۳-۲-۱/۷۲، ۱/۱۷۶، ۲/۲۰۴، ۱/۱۳۹، ۳/۳۳۵، ۱/۸۳، ۵-۱/۸۱، ۲/۲۴۷، ۳/۲۲۹، ۴/۲۱۱، ۲/۲۰۴، ۱/۱۳۹، ۳/۱۹۴، ۳/۱۸۰، ۴/۳۴۱، ۱/۳۱۹، ۱/۲۹۴، ۴/۳۸۴، ۲-۱/۲۶۲، ۱/۲۵۴، ۷/۲۵۳، ۳/۳۹۱، ۹/۳۸۳، ۶/۳۷۹، ۴/۳۷۲، ۱/۳۶۴، ۱/۳۵۲).

۳-۲-۳. عاشق بیاختیار و مطیع است
عاشق همیشه مطیع معشوق بوده است به تعبیر دیگر عاشق همیشه نیازمند به معشوق است و مطیع، معشوق همه ناز است و عاشق همه نیاز. گاهی به زیبایی در اشعار وحشی دیده می‌شود که عاشق از خود هیچ اختیاری ندارد و گوش به فرمان معشوق است و تا جایی مطیع است که اگر معشوق به او فرمان دوری و هجران دهد با زهم در جواب معشوق چون غلامی حلقه به گوش است و فرمان او را اطاعت می‌کندوخود را در برابر معشوق فروتن و مطاع می‌بیندو معشوق را مُختار می‌داند که اگر قصد انتقام دارد از او بگیرد:

توام سررشته داری، گر پرم سوزی تو معذورم

که در دست اختیاری نیست، صبر بند فرسا را
(دیوان : ۱۳)

روزها شد تا کسم پیرامن این در ندید

تا تو گفتی دور شو زین در کسم ندید
(دیوان : ۶۶)

در بیت بالا به نظر می‌رسد که عاشق روزهای زیادی را در فراق و دوری از معشوق به سر برده است وتنها دلیل این جدایی مطیع بودن اوست که از وقتی معشوق او را به رفتن امر کرده او هم علی‌رغم میل باطنی سر در کوی هجران و جدایی نهاده است.

هر خون که تو دادی چو می‌ناب کشیدیم

زهر تو به سد رغبت جلاب کشیدیم
( دیوان :۸۱)

در ترکیب بند مسدس وحشی دیده می‌شود که گاهی معشوق بی اختیار و مطیع است و حتی در مقابل جور و جفاهای معشوق و در واقع در برابر هر امر و دستوری از معشوق مطیع و گوش به فرمان است.

سبزه‌ی دامن نسرین ترا بنده شوم
چین بر ابرو زدن و کین ترا بنده شوم
حرف نا گفتن و تمکین ترا بنده شوم

ابتدای خط مشکین ترا بنده شوم
گره ابروی پر چین ترا بنده شوم
طرز محبوبی و آیین ترا بنده شوم
( دیوان :۲۱۱)

فرضیه اصلی۱: کیفیت خدمات الکترونیک بر اثربخشی تبلیغات دهان به دهان اثر دارد.
فرضیه اصلی۲: اثربخشی تبلیغات دهان به دهان بر نیات رفتاری مشتریان بانک مهر اقتصاد تأثیر دارد.
فرضیه اصلی۳: کیفیت خدمات الکترونیک بر نیات رفتاری مشتریان بانک مهر اقتصاد تأثیر دارد.
فرضیه فرعی۱: تجربه استفاده از خدمات الکترونیک بر نیات رفتاری مشتریان بانک مهر اقتصاد تأثیر دارد.
در مرحله بعد مدل در حالت تخمین استاندارد مشخص می شود. در ابتدا باید دید آیا این مدل، مدل مناسبی است؟ برای پاسخ به این پرسش بایستی آماره  و سایر معیارهای مناسب بودن برازش مدل مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به خروجی لیزرل مقدار  محاسبه شده برابر با ۳۲/۱۵۴می‌باشد. با توجه به نتایج ذیل که از خروجی نرم افزار لیزرل بدست آمده‌اند می شود نتیجه گرفت که مدل از برازش مناسبی برخوردار می باشد.

۰۳/۰= RMSEA000/0 =Value– P3 =df /  ؛ ۵۱ = df ؛ ۳۲/۱۵۴=
Goodness of Fit Index (GFI)=91/0 Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI)= 88/0
شکل ۴-۴ ) مدل در حالت تخمین استاندارد
همانطور که از مدل در حالت تخمین استاندارد مشخص می شود کیفیت خدمات دارای تأثیری برابر ۷۹/۰ بر اثربخشی تبلیغات دهان به دهان است. همچنین این متغیر دارای تأثیری برابر۶۹/۰ بر نیات رفتاری مشتریان می باشد. اثر بخشی تبلیغات نیز دارای تأثیری برابر۷۶/۰ بر نیات رفتاری مشتریان است. در مرحله بعد برای بررسی معنادار بودن ضرایب از مدل در حالت معناداری استفاده می شود.
شکل۴-۵) مدل در حالت معناداری
با توجه به خروجی مدل در حالت معناداری چون قدر مطلق همه ضرایب از ۹۶/۱ بزرگتر می باشد در نتیجه کلیه ضرایب معنادار است و طبق نتایج مندرج در جدول ۴-۲ فرضیات تحقیق تأیید می گردند.
جدول۴-۲) نتایج مقادیر معنا داری فرضیات

ج)آزمون تأثیر تجربه بر اساس مدل معادلات ساختاری

لب از باد عیسی پر از نوش تر تن از آب حیوان سیه پوش تر
همچنین نظامی در هفت پیکر می گوید:
نبود در حجاب ظلمت و نور مهره ی خر ز مهر عیسی دور
با همه نزل های صبح نزل هم به استغفر اللهم مشغول
ای نظامی مسیح تو دم توست دانش تو درخت مریم توست
نظامی در لیلی و مجنون می گوید:
جان زنده کنی که از فصیحی شد معجز او دم مسیحی
عیسی که دمش نداشت دودی می برد جفای هر جهودی
می باش طبیب عیسوی هش اما نه طبیب آدمی کش
نظامی در خسرو و شیرین می گوید:
چو عیسی هر که دارد توتیایی ز هر بیخی کند دارد گیاهی
بزن چون آفتاب آتش در این دیر که بی عیسی نیابی در خران خیر
نظامی در مخزن الاسرار می گوید:
تا تو چو عیسی به در دل رسی بی خر و بی بار به منزل رسی
مرغ قفس پر که مسیحای توست زیر تو پر دارد و بالای توست
گازری از رنگرزی دور نیست کلبه ی خورشید و مسیحا یکی ست
رنگ خر است این خرف لاجورد عیسی از آن رنگرزی پیشه کرد
زان که زنی نان کسان راصلا به که خوردی چون خر عیسی گیا
هرکه چو عیسی رگ جان را گرفت از سر انصاف جهان را گرفت
حیاتش با مسیحا هم رکاب است صبوحش تا قیامت در حساب است
خاقانی می گوید:
ز مه جام وز افلاک صوتست و دارم چو عیسی بر آن جام و صوت اطلاعی
بر کاس رباب آخور خشک خرعیسی است کز چار زبان می کند انجیل سرایی
دم عیسوی جوی کاسیب جان را زدا روی ترسا شفایی نیابی
آن خام خم پرورد کو آن شاهد رخ زرد کو آن عیسی هر درد کو تریاق بیمار آمده
رایش چو دست موسوی، در ملک برهانی قوی دادش چو باد عیسوی تعویذ انصار آمده
می عطسه ی آدم شده یعنی که عیسی دم شده داروی جان جم شده درد یردا را داشته
داستان نزول مائده بر حواریون۱
یاران نزدیک عیسی (ع) به او گفتند: آیا پروردگار تو می تواند غذایی از آسمان برای ما بفرستد؟ مسیح از تقاضای آنها که از شک و تردید در آیات خداوند بود به آنها گفت: «از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید.» وقتی که اصرار و پافشاری یاران خود را دید و از حسن نیت آنها آگاه شد، خدا را چنین خواند:«بار خدایا! ای مالک ملک و گرداننده ی آسمانها و زمین و ای مدبر امور خلق و متولی اعمال بندگان، مائده ای از آسمان برای ما بفرست که روز نزول آن برای اول و آخر ما عید و معجزه ای از جانب تو باشد و از آن به ما روزی عطا فرما که تو بهترین روزی دهندگانی!» خداوند دعای عیسی(ع) را اجابت کرد و مائده ای برای آنها فرستاد به شرط اینکه بعد از آن هرکس به راه کفر بپیوندد او را مجازاتی سخت گرفتار سازد. خداوند طبق وعده ی خود سفره ای از آسمان برایشان فرستاد و یاران عیسی هرچه خواستند از طعام آسمانی خوردند و خرسند شدند و بر نیروی ایمان آنها افزوده تر شد.۲ اما انعکاس آن در شعر فارسی چنین است.

ناصر خسرو قبادیانی می گوید:
از جهل خویشتن چو خودآگاهی پس سوی خویش فتنه و شمعونی
ای خردمند، مخر خیره خرافاتش که تو باری نه چنو خربط و شمعونی
آن خوان که مسیح را بیامد آراسته از رحیم رحمان
امیر معزی می گوید:
چون ببخشد روز بزم و چن بکوشد روز رزم عیسی مریم بود یا موسی عمران بود
خوشگوار نبودن سفره ی عیسی که رمز حیات است در زمان قحطی برای کسی که به بیماری حسد گرفتار است، چنانکه سنایی می گوید:
نی که بیمار حسد را با شره در قحط سال گرش عیسی خوان نهد بروی نباشد خوشگوار
نظامی در خسرو شیرین می گوید:
نظامی چون مسیحا شو طرفدار جهان بگذار بر مشتی علفخوار
علفخواری کنی و خر سواری پس آنگه نزل عیسی چشم داری
خاقانی می گوید:
عیدیست بزمش کز نزل آسمانی چون دعوت مسیحش صد خوان تازه بینی
فاقه پروراندن چو پاکان حواری روزه دار کعبه همچون خوان عیسی عید ایشان آمده
زحمت آنجا چون توان بردن که بر خوان عیسی خر مگس را صحن حلوا بر نتابد بیش از این
به آسمان رفتن عیسی (ع)۱
روزی عیسی (ع) و یارانش در باغی منزل گرفتند تا شب را در آنجا استراحت کنند و گمان می کردند جاسوسان آنان را پیدا نمی کنند ولی هنوز روز به پایان نرسیده بود که جاسوسان از مخفیگاه آنان اطلاع پیدا کرده و آنها را محاصره کردند. شاگردان عیسی(ع) دست از یاری او برداشتند و عیسی را تنها گذاشتند. آنگاه که عیسی (ع) در حلقه ی محاصره ی دشمن قرار گرفت، قدرت لایزال الهی به یاری او شتافت و او را از چشم مردم مخفی ساخت و چشم یهودیان به مردی به نام یهودای اسخر یوطی افتاد و او را دستگیر و به میدان بردند و به جای عیسی به دار آویختند. به یقین یهودیان عیسی را نکشتند بلکه خداوند او را به سوی خویش در آسمان چهارم بالا برد و خدا مقتدر و کارش همه از روی حکمت است۲٫
به آسمان رفتن عیسی و ماندن او در آسمان چهارم و همنشینی با خورشید به خاطر سوزنی که به همراه داشت در شعر شعرا منعکس است، چنانکه انوری می گوید:
عیسی اندر آسمان هم داند ار خواهی بپرس تات گوید کاین سخن در صفوه الدین مریمست
ز عدالت زمین است چونانکه گویی فرود آمد از آسمان باز عیسی

این پایان نامه برای پاسخگویی به این مسایل که آیا راهکارهای پیشگیرانه وضعی می توانند نقش مؤثری در پیشگیری از جرایم تروریستی ایفاء نمایند و همچنین اینکه این اقدامات پیشگیرانه به چه نحو می بایست اعمال گردند، تحریر گردیده است. لذا سعی شد با مطالبی که در فصول سه گانه آن مطرح شد، این فرضیه که راهکارهای پیشگیرانه وضعی نقش بسزایی در پیشگیری از جرایم مذکور دارند به اثبات برسد. لذا بنا به دلایل ذیل این نتیجه حاصل گردید که راهکارهای پیشگیرانه وضعی یکی از طرقی می باشد که در سطح وسیعی می تواند در راستای پیشگیری از اقدامات تروریستی مورد استفاده قرار گیرد:

اولاً در این نوشتار مشخص گردید که غالباً جرایم تروریستی علیه آماج خاصی ارتکاب می یابند. زیرا با توجه به انگیزه هایی که تروریست ها دارند اهداف خاصی برای آنها دارای جذابیت می باشد. لذا بدیهی است با شناسایی این آماج و اعمال راهکارهای پیشگیرانه وضعی حول آن می توان از طریق افزایش تلاش برای ارتکاب جرایم تروریستی، افزایش خطرات ارتکاب جرایم مذکور، کاهش منافع حاصل از ارتکاب آن جرایم، کاهش تحریک تروریست ها و حذف بهانه های ارتکاب عملیات تروریستی از وقوع این جرایم پیشگیری نمود.
ثانیاً به لحاظ اینکه نسبت به سایر جرایم مرتکبین بالقوه جرایم تروریستی معدود می باشند، آماج و بزهدیدگان احتمالی جرایم تروریستی خاص و محدود می باشند و اینکه انجام هر عملیات تروریستی نیازمند انجام برنامه هایی پیچیده و صرف هزینه های سنگین و وقت زیادی می باشد، در صورتی که از اقدامات تروریستی جلوگیری شود یا اینکه این اقدامات کشف و خنثی گردد حتی در صورت عدم دستگیری تروریست ها، احتمال وقوع مجدد این جرایم یا ارتکاب آن در مکان دیگری بسیار کاهش می یابد. زیرا معمولاً به این دلیل که تهیه این مقدمات و ملزومات برای تروریست ها مشکل می باشد برای آنها مقدور نمی باشد که این اقدامات را دوباره یا در جای دیگری مرتکب شوند.
علاوه بر این، می بایست این مسئله را نیز در نظر گرفت که کشورها در زمینه های مختلف امنیتی و اطلاعاتی پیشرفت های شگرفی داشته اند که این امر ارتکاب جرایم تروریستی را برای مجرمین بالقوه بسیار مشکل می سازد. از این رو احتمال جابجایی وقوع جرایم تروریستی بعد از اعمال راهکارهای پیشگیرانه وضعی، نسبت به سایر جرایم بسیار کمتر می باشد و بکارگیری این راهکارها در پیشگیری از وقوع این جرایم بسیار مؤثر و مثمر ثمر می باشد.
با توجه به اینکه مطالب نوشتار پیش رو در سه فصل مطرح گردیده نتایج حاصله نیز در سه قسمت مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد:
۱_ با بررسی مفاهیم، مبانی و پیشینه پیشگیری وضعی و تروریسم، مشخص گردید:
اولاً به رغم تلاش هایی که در عرصه های مختلف ملی و بین المللی در خصوص تعریف تروریسم صورت گرفته است هنوز تعریف واحدی از این پدیده مورد پذیرش قرار نگرفته است و عموماً اشخاص مطرح در صحنه های بین المللی اعم از حقوقی و حقیقی تعاریفی را از این جرم ارائه می نمایند که مطابق با منافع خود یا کشورشان باشد. در این خصوص بد نیست به عبارت معروفی که در این زمینه بارها در مورد تروریسم استفاده شده است، با این مضمون که «شخصی که از نظر فردی تروریست می باشد از منظر دیگری مبارز راه آزادی است»^[۲۸۷] اشاره کرده باشیم.
ولی با این وجود در این نوشتار سعی شد هر چند به نحو ناقص و اجمالی با بررسی تعاریف گوناگون به عناصر مشترکی که در اکثر تعاریف، ارائه شده، دست یافت تا از این طریق بتوان بر اساس آنها مصادیق مختلف تروریسم را مورد شناسایی قرار داد. زیرا بدون شناخت نسبت به اینکه چه اقداماتی تروریستی محسوب می شوند انجام اقدامات مربوط به پیشگیری وضعی از تروریسم دشوار می باشد.
ثانیاً در مقایسه تروریسم با جرایم مشابه از قبیل محاربه، جرایم سازمان یافته و جرایم سیاسی به این نتیجه رسیدیم که هر چند این جرایم تشابه زیادی با تروریسم دارند و حتی در برخی موارد یک عمل مجرمانه مصداق هر دو عنوان می باشد، با این وجود این جرایم به دلایل ذکر شده از ماهیتی متفاوت نسبت به تروریسم برخوردار می باشند و از این رو می بایست نسبت به تروریسم واکنش متفاوتی صورت پذیرد.
ثالثاً با بررسی های فوق الذکر معلوم گردید ماهیت جرم تروریستی به گونه ای می باشد که اقدامات پیشگیرانه وضعی می توانند نقش بسزایی در پیشگیری از جرم تروریسم ایفاء نمایند.
۲_ تبیین مصادیق و شیوه های متفاوت ارتکاب عملیات تروریستی در فصل دوم روشنگر این بود که:
اولاً جرم تروریسم دارای طبیعت متنوع و اشکال گوناگونی می باشد که شناخت آن ها نیازمند مطالعات و تحقیقات بسیار وسیعی می باشد.
ثانیاً در این فصل مشخص گردید تروریست ها از پیشرفت علوم و تکنولوژی نهایت سوء استفاده را می نمایند و با توسل به شیوه ها، وسایل، ابزارها و سلاح های متنوع و مدرن سعی می کنند اقدامات خود را به نحوی انجام دهند که با کمترین هزینه بیشترین خسارت را ایجاد کنند.
ثالثاً با بیان مطالب مذکور در آن فصل معلوم گردید، شناخت شیوه ها و سلاح های نوین ارتکاب عملیات تروریستی از اهمیت دو چندانی برخوردار است زیرا مطالعات و ارزیابی های صورت گرفته حاکی از آن است که این شیوه ها و سلاح های نوین دارای قدرت تخریبی بسیار قابل توجهی می باشند و تروریسم در آینده می تواند خسارات بیشتری چه به حیات انسان ها و چه اموال وارد نماید. مسلم است، استفاده از سلاح هایی که توانایی کشتار جمعی را دارند، مانند سلاح های بیولوژیکی، شیمیایی و هسته ای به عنوان ابزار های تروریسم می تواند قلمرو بزهدیدگان انسانی و همچنین ضرر های مالی را گسترش دهند.
۳_ با بررسی و ارائه راهکارهای متعدد پیشگیرانه وضعی در چارچوب راهکارهای ارائه شده توسط کلارک در خصوص اشکال مختلف جرایم تروریستی از قبیل تروریسم دریایی، هوایی، سایبری و … در فصل سوم نتایج زیر به دست آمد:
اولاً این راهکارها در پیشگیری از تروریسم و کاهش آمار ارتکاب این جرم کاربرد گسترده ای دارند.
ثانیاً ثابت گردید در صورتی که این راهکارها بر اساس شناخت شیوه ها و ابزارهای ارتکاب عملیات تروریستی اعمال گردند، می توانند نقش مؤثرتری در پیشگیری از تروریسم ایفاء نمایند. از این رو می بایست در خصوص هر یک از اشکال ارتکاب عملیات تروریستی راهکاری متناسب با آن اتخاذ گردد.
ثالثاً با بررسی های انجام شده در این نوشتار این نتیجه اخذ گردید که به دلیل استفاده تروریست ها از علوم و تکنولوژی های نوین و پیشرفته برای انجام مقاصد و دستیابی به اهدافشان دولت ها و نهاد های مسئول مبارزه با تروریسم در صورتی می توانند در مبارزه علیه این پدیده موفق باشند که در استفاده از دستاوردهای علمی بشر یک گام جلو تر از مجرمین مذکور باشند.
رابعاً مشخص گردید در سطح ملی راهکارهای پیشگیرانه زمانی کارآ خواهد بود که نهادهای مختلف رسمی و غیر رسمی در این امر با یکدیگر مشارکت فعال داشته باشند و در سطح بین المللی نیز به لحاظ خصوصیت فراملی تروریسم همکاری دولت ها برای مبارزه علیه این جرم اجتناب ناپذیر می باشد.

ب. پیشنهادات

در پایان این تحقیق به ذکر پیشنهاداتی پرداخته می شود که می توانند برای پیشگیری وضعی از تروریسم نقش بسزایی داشته باشند:
۱_ برای مبارزه با تروریسم قبل از هر چیز باید تعریف پذیرفته شده ای از تروریسم وضع گردد که تمام اشکال و گونه های تروریسم را پوشش دهد. زیرا بدون تعریف حقوقی تروریسم چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی نمی توان به مبارزه سازمان دهی شده و هماهنگی پرداخت.
۲_ تئوری های جرم شناسی می توانند نقش بسزایی در بالا بردن آگاهی و شناخت ما نسبت به عوامل مؤثر بر تصمیم گیری و برنامه ریزی تروریست ها داشته باشند. علاوه بر این همانگونه که گفته شد استفاده از علوم و فنون جدید نیز در این راستا بسیار ضروری می باشد. از این رو نهاد های مسئول مبارزه با عملیات تروریستی می بایست با بهره گرفتن از این دستاورد ها توان خود را در مبارزه علیه تروریسم به نحو شگرفی افزایش دهند.
۳_ برای پیشگیری وضعی از تروریسم می بایست آماج و اهدافی که می تواند برای تروریست ها دارای جذابیت باشد را شناسایی نمود و پس از آن تکنیک های پیشگیرانه وضعی را در خصوص آنها اعمال نمود.
۴_ اقدامات پیشگیرانه وضعی می بایست با توجه به شیوه ها و ابزارهای ارتکاب این جرم باشد زیرا همانگونه که گفته شد جرایم تروریستی با توسل به ابزار و شیوه های مختلف و در اشکال متنوعی ارتکاب می یابد از این رو اقدامات پیشگیرانه وضعی در صورتی مثمر ثمر می باشند که با توجه و بر اساس این مصادیق و شیوه ها طراحی و اعمال گردند.
۵_ برای مبارزه با پدیده پیچیده تروریسم در سطح داخلی می بایست یک نهاد دولتی برای مدیریت این اقدامات تأسیس گردد تا به نحو مؤثری مبارزه علیه تروریسم را هدایت نماید و از وقوع حوادث ناگوار بیشتر جلوگیری نمایند.
بنابراین از آنجا که مطابق بند ۵ اصل ۱۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم» بر عهده قوه قضاییه نهاده شده است، می توان گفت که تأسیس و مدیریت چنین نهادی که متولی امر پیشگیری از تروریسم باشد از وظایف و اختیارات قوه فوق الذکر می باشد. این نهاد می تواند در کنار بهره گیری از شیوه های سنتی پیشگیرانه از ساز و کارهای نوین پیشگیرانه وضعی در راستای جلوگیری از وقوع جرایم تروریستی استفاده نماید و با مشارکت و همکاری با نهاد هایی از قبیل پلیس، وزارت کشور، وزارت اطلاعات و همچنین مشارکت مردم و در کنار آن همکاری با نهادهای فراملی و بین المللی از وقوع جرایم مذکور در میهن عزیزمان پیشگیری نماید.
۶_ مبارزه با تروریسم در سطح بین المللی نیازمند همکاری مداوم و هماهنگ کشور ها با یکدیگر می باشد. در این راستا تأسیس نهادی بین المللی که مبادرت به جمع آوری اطلاعات از کشورهای مختلف و ارائه آن به دیگر کشورها و همچنین ایجاد هماهنگی بین کشورها برای مبارزه علیه تروریسم نماید، از ضرورت بسیار زیادی برخوردار است.
برای مثال ارتکاب عملیات تروریستی هسته ای یکی از مسائلی است که نگرانی زیادی را برای کشورهای بسیاری به وجود آورده است. از آنجا که مبارزه با تروریسم هسته ای نیازمند همکاری کشورها برای ممانعت از تولید، حمل، خرید و فروش مواد هسته ای می باشد می بایست اقداماتی که صورت می پذیرد به نحوی باشد که اخلالی در امور عادی کشورها و نیز تجارت و اقتصاد جهانی ایجاد نشود، تا تمام کشورها داوطلبانه و بر اساس قوانین بین المللی به مشارکت برای دستیابی به اهداف فوق الذکر بپردازند.
نکته حائز اهمیت این است که اقداماتی که در این راستا صورت می گیرد می بایست از سوی سازمانی مستقل و بدور از اعمال منافع کشورهای خاصی باشد تا از سوء استفاده برخی قدرت های جهانی از این طرح ها جلوگیری به عمل آید. به عنوان نمونه چنین سازمانی می تواند اقداماتی نظیر بازرسی محموله های دریایی و هوایی بر اساس اطلاعات موثق و نظارت مستمر بر تأسیسات هسته ای کشورها برای پیشگیری از وقوع این گونه از تروریسم را انجام دهد. البته باید در نظر داشت که در صورتی این اقدامات می تواند مؤثر باشد که دولت ها برای حفظ منافع خود برخوردی دوگانه با این پدیده نداشته باشند و سیاست های متوازنی را در این راستا اتخاذ نمایند.
۷_ اقدامات پیشگیرانه وضعی می بایست به نحوی اعمال گردد که فرصت ارتکاب جرم را از مجرمین بالقوه سلب نماید. زیرا تروریست ها معمولاً هزنیه و وقت زیادی را برای برنامه ریزی و مهیا نمودن مقدمات عملیات تروریستی صرف می نمایند. بنابراین در صورتی که با اقدامات پیشگیرانه فرصت به انجام رساندن عملیات از آنها گرفته شود، برنامه ریزی، تهیه مقدمات و ارتکاب مجدد عملیات برای آنها مشکل و یا حتی غیر مقدور می شود.
۸_ تروریسم معلول عواملی ساختاری است. مهم ترین این عوامل عبارتند از: اشغالگری، تبعیض، بی عدالتی، عدم استقلال، شرایط بد اقتصادی و فقر، نقض حقوق بشر و غیره. برای مثال در بسیاری از مواقع نقض حقوق بشر در مناطق مختلف، باعث افزایش فعالیت های تروریستی شده است. متأسفانه به اندازه ای که به وقایع تروریستی توجه می شود، به ریشه های این جرم توجهی نشده است. مبارزه موفق با این پدیده که امروزه انگیزه های سیاسی و ایدئولوژی در آن غلبه دارد تنها در سایه واکنش های سرکوب گر به نتیجه مطلوب نمی رسد. بلکه در گرو آن است که ریشه ها و علل آن در عرصه بین المللی و داخلی مورد شناسایی و محو گردند. از این رو درکنار اعمال این راهکارها نباید از علل وقوع جرایم تروریستی غافل بود. لذا باید گفت پیشگیری وضعی از تروریسم هر چند موفقیت های بسیاری داشته است اما بهره گیری از پیشگیری اجتماعی در کنار این نوع از پیشگیری اجتناب ناپذیر می باشد.
۹_ آنچه از اهمیت وافری بر خوردار است این است که توسل به راهکارهای پیشگیرانه وضعی برای جلوگیری از جرایم تروریستی نباید به توجیهی برای نقض حقوق بشر تبدیل گردد. در این خصوص می بایست حقوق اشخاص را محترم شمرد و از نقض آنها خودداری کرد. زیرا میان تروریسم و نقض حقوق بشر ارتباط اجتناب ناپذیری وجود دارد. وقتی جرایم تروریستی به وقوع می پیوندد حقوق بشر نقض می شود. از طرفی در هر جامعه ای که حقوق بشر نادیده انگاشته می شود، زمینه های ظهور و بروز تروریسم مهیا می شود. از این رو می توان گفت در موارد زیادی تروریسم علت، و در عین حال معلول نقض حقوق بشر است.
پایانمنابع و مآخذ
منابع فارسی
الف. کتب و پایان نامه ها
آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، انتشارات مروارید، چاپ اول، ۱۳۸۲
آقایی، سید داود، نقش و جایگاه شورای امنیت در نظم نوین جهانی، انتشارات نسل نیکان، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۴
آرون شوارتز، دیوید، تروریسم بین الملل و حقوق اسلامی، ترجمه زهرا کسمتی، به نقل از تروریسم: تاریخ، جامعه شناسی، گفتمان و حقوق، تهران، نشرنی، ۱۳۸۲
ابن سینا، حسین، درباره زهرها، کتاب چهارم قانون در طب، بانک اطلاعاتی رایانه ای قانون، نشر معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، ویرایش دوم، سال ۱۳۷۷
اردبیلی، محمدعلی، مقالات برگزیده حقوق بین الملل کیفری، نشر میزان، تهران، ۱۳۸۳
اردبیلی، محمدعلی، مفهوم جرم سیاسی در غرب، مجموعه مباحث همایش های هیأت پیگیری و نظارت بر اجرای قانون اساسی، انتشارات اطلاعات، تهران، ۱۳۸۰
اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، جلد یک، تهران، نشرمیزان، ۱۳۸۳
الگود، سریل، تاریخ پزشکی ایران و سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه دکتر باقر فرقانی، مؤسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر، سال ۱۳۷۱
.باهری، محمد، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، مقارنه و تطبیق رضا شکری، انتشارات مجد، تهران، ۱۳۸۰
بحرینی، سید حسین، تحلیل فضاهای شهری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۸
بیگدلی، علی، ترورهای سیاسی در تاریخ معاصر ایران، انتشارات سروش، جلد اول، ۱۳۸۲
پرویزی، رضا، پیشگیری وضعی و نقش آن در پیشگیری از قتل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی سال ۱۳۷۹