این پژوهش فرضیه خاصی را مورد آزمون قرار نمی دهد و به دنبال یافتن پاسخی برای سوالات تحقیق است.

سوالات پژوهشی که در این تحقیق دنبال می شوند عبارتند از:

• • مهمترین پارامترها در روند اجرای مقاومسازی چیست؟

• • مشکلات پیش روی عوامل اجرایی ، در مورد هر مرحله از اجرای مقاومسازی ساختمانهای آموزشی کدامند؟

• • اهمیت این مشکلات از نظر عوامل درگیر در این پروژه ها، تا چه اندازه می باشد؟

• • چه راهکارهایی برای کاهش یا حل این مشکلات می توان ارائه داد؟

• • آیا دیدگاه عوامل بهره بردار در روند اجرا وحل چالشها تاثیر دارد؟

روش کار

این پژوهش شناسایی عوامل تاثیرگذار بر اجرای مقاومسازی پروژه های آموزشی در سازمان نوسازی مدارس را مدنظر دارد. در طی این فرایند تلاش می شود با نگاهی همه جانبه و کل نگر، مشکلات و چالشهای پیش روی اجرای مقاومسازی، شناسایی گردد.
اطلاعات مورد استفاده در این پژوهش به دو دسته قابل تقسیم است. دسته اوّل؛ اطلاعات مرتبط با مبانی تئوریک و ادبیّات پژوهش بوده که با مطالعه مقاله ها و تحقیقات مختلف موجود در اینترنت و نشریه های گوناگون از طریق مطالعات کتابخانه ای فراهم می شود. دسته دوّم؛ اطلاعات مربوط به آسیب شناسی و شناسایی نقاط قوت و ضعف اجرای مقاومسازی ساختمانهای آموزشی است که بر اساس آن بتوان مشکلات را اولویت بندی کرد که این اطلاعات از طریق پرسشنامه ومصاحبه و همچنین مطالعات کتابخانه ای تهیّه میگردد. بعبارت دیگر برای گردآوری اطلاعات، از نظرات کارشناسان مقاومسازی اداره نوسازی مدارس استانها وپیمانکاران ومسئولین در قالب مدل تجزیه و تحلیل، نقاط ضعف و قوت مراحل اجرای مقاومسازی استفاده میگردد. سپس به بحث و بررسی اولویتها پرداخته ودلایل بوجود آمدن آنها را توضیح داده و بعد از آن به ارائه راهکار پرداخته می شود. محدوده بررسی این تحقیق ، اداره کل نوسازی مدارس استان یزد وتعدادی از کارشناسان مقاومسازی استانهای دیگر می باشد و پروژه ها در طول چرخه اجرایی ارزیابی می شوند، تا نحوه برخورد با مسائل، بیشتر روشن گردد. قابل ذکر است چنانچه بتوان به مشکلات اصلی دست یافت میتوان با ارائه راه حل مسیر راه پروژه های دیگر بهسازی را هموار نمود.

تعریف واژه ها واطلاعات

پروژه: مجموعه فعالیت های انجام شده برای ایجاد یک محصول، خدمت و یا نتیجه در یک چارچوب زمانی مشخص و به صورت موقت.
مدیریت کیفیت پروژه: مدیریت کیفیت پروژه، شامل مجموعه فعالیت های مدیریتی است که مشخص کننده مسئولیت ها، اهداف و سیاست های کیفی،در جهت تامین نیازهایی که پروژه آنها را بر عهده گرفته است، می باشد.
بهسازی لرزه ای: مقاوم سازی ساختمانهای موجود در برابربار جانبی ناشی از زلزله می باشدکه طبق نشریه ۳۶۰ سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور وبا رعایت ضوابط آیین نامه زلزله ایران استاندارد۸۴-۲۸۰۰ صورت میگیرد بعبارتی انتظار می رود مدارس بعدازبهسازی لرزه ای چنانچه در معرض زلزله ای که احتمال وقوع آن در ۵۰ سال آینده ۱۰%می باشد قرار گیرد؛بمیزانی مورد خسارت واقع گردد که خسارت جانی در بر نداشته باشد.
مقاوم سازی:در علم مهندسی عمران به مفهوم بالا بردن مقاومت یک ساختمان در برابر نیروهای وارده است که امروزه این اصطلاح بیشتر در مورد نیروی زلزله بکار میرود.

فصل دوم: پیشینه تحقیق

بخش اول:مبانی نظری تحقیق

مقدمه

انسان از آغاز خلقت همواره با موضوع بلایای طبیعی مواجه بوده و تلاش نموده است تا این حوادث و سوانح طبیعت رامدیریت و کنترل نماید و زندگی خود را از این خطرات، ایمن و محفوظ دارد . در میان بلایای طبیعی، زلزله از ویژگی های خاصی برخوردار بوده و در قرن گذشته با توجه به عوامل زیر اهمیت بیشتری به مدیریت بحران زلزله داده شده است:

1. 1. افزایش تعداد شهرها در نقاط مختلف که بسیاری در مناطق فعال لرزه خیز واقعند.

1. 1. گسترش و توسعه شهرها به گون های که گسل های زیادی در داخل شهرها قرار گرفته اند.

1. 1. افزایش تراکم جمعیت شهرها که باعث افزایش تعداد قربانیان زلزله گردیده است.

1. 1. افزایش کمی وکیفی تاسیسات و امکانات مختلف شهری، که باعث افزایش سرمایه گذاری انسان در شهرها وگسترش خسارات مالی ناشی از زلزله شده است.

1. 1. پیشرفت دانش لرزه شناسی و مهندسی زلزله، که بشر را قادر به ثبت اطلاعات زلزله های گذشته و تجزیه وتحلیل هرچه دقیق تر آن ها نموده است.

ایران از نظر خطرلرزه خیزی در منطقه ی فعال جهان قرار دارد و به گواهی اطلاعات مستند علمی و مشاهدات قرن بیستم از خطرپذیرترین مناطق جهان در اثر زمین لرزه های پرقدرت محسوب می شود. در سال های اخیر به طور متوسط هر پنج سال یک زمین لرزه با صدمات جانی و مالی بسیار بالا در نقطه ای از کشور رخ داده است و درحال حاضر ایران در صدرکشورهایی است که وقوع زلزله در آن با تلفات جانی بالا همراه است . گرچه جلوگیری کامل از خسارات ناشی اززلزله های شدید بسیار دشوار است لیکن با افزایش سطح اطلاعات در رابطه با لرزه خیزی کشور، آموزش همگانی و ترویج فرهنگ ایمنی، شناسایی و مطالعه دقیق وضعیت آسیب پذیری مستحدثات (ساختمان ها، تاسیسات زیربنایی و شریان های حیاتی و ایمن سازی و مقاوم سازی صحیح و اصولی آن ها، می توان تا حد مطلوب تلفات و خسارات ناشی از زلزه های آتی را کاهش داد . بر همین اساس پروژه های مقاوم سازی و بهسازی ساختمان های مهم، تاسیسات زیر بنایی و شریان های حیاتی کشور در دستور بخش های مختلف دولت قرار گرفت. [۳]
با بررسی زلزله های سده اخیر به این نتیجه خواهیم رسید که ایران در هر ده سال با یک فاجعه انسانی روبروگردیده است که زلزله بم، منجیل، طبس، بوئین زهرا از این جمله اند. همچنین در هر۲ سال ایران با یک زلزله۵/۶ ریشتر روبرو بوده است. که بر این اساس طبق محاسبات رایج، احتمال وقوع حداقل یک زلزله بابزرگای بیش از ۵/۶ریشتر در کشور در یک دوره ۱۰ ساله نزدیک به ۹۹ % خواهد بود. به این معنا که مسئولین امر در آیندهای نه چندان دور باید منتظر خبر جدیدی ۱۳۸۴ ) سیلاخور ( ۱۳۸۵ ) بعد از زلزله بم ( ۱۳۸۲ ) حاکی از صحت براورد احتمال۹۹ درصدی زلزله در ۱۰ سال آتی است که پیش از این محقق گردیده است. [۴]
تجربه واقعه اندوهناک زلزله شهر تاریخی بم علاوه بر اینکه واقعبت فاجعه ناشی از فرسودگی وقدمت ساختمانها را آشکار نمود؛متذکر گردید که مدارس احداثی سالهای اخیرمی تواند بعنوان پایگاه امن ومقاوم وماندگار در امر امداد وکمک رسانی زلزله زدگان ویا بازماندگان دیگر حوادث غیر مترقبه مورد استفاده قرار گیرد با این اوصاف لایحه ای تحت عنوان تخریب وبازسازی مدارس غیر استاندارد ومقاوم سازی مدارس بدون استحکام از سوی دولت به مجلس تقدیم گردید نهایتا“در جلسه علنی ۳۰/۱/۸۵ پس از بررسی ؛تصویب وبه دولت اجازه داده شدمبلغ ۳٫۹۵۴٫۰۰۰٫۰۰۰دلاربمدت ۴سال از سال ۸۵- ۸۸ از محل ذخیره ارزی برداشت ودر اختیار سازمان نوسازی مدارس کشور قرار داده تا برای تخریب وبازسازی ۱۳۱۹۳۵باب کلاس خطرآفرین ومقاوم سازی ۱۲۶۰۱۰باب کلاس بدون استحکام در سراسر کشور هزینه نمایند. [۴]
درراستای تحقق این امر سازمان نوسازی مدارس کشور بعنوان متولی امر مقدس مدرسه سازی ؛ مقاوم‌سازی مدارس موجود وهمچنین ارتقاء ضریب ایمنی مدارس در دست اجرا را در دستور کار خود قرار داده است.
با بررسی روند موجود در بهسازی مدارس کشور و با فرض مقاومسازی۱۰۰۰ مدرسه در سال، تحقق هدف ایجاد مدارسی ایمن و عاری از خطر در زلزله بیش از ۴۰ سال به طول خواهد انجامید و در این سالها مطمئنا” ملت ما رنج و محنت زلزله های زیادی را باید بر دوش کشند. اکنون ضرورت تسریع در روند بهسازی در کلیه بخشهای کشور روشن است و مطمئنا رویکردهای فعلی در مطالعات و اجرا ,توان پاسخگویی به این نیاز اساسی را ندارد.
در این تحقیق با مرور تحقیقات انجام شده در رابطه با عوامل موفقیت و شکست پروژه های مقاومسازی و مشکلات و موانع پیش روی ، سعی گردید چالش های بالقوه فراروی سازمان نوسازی مدارس، در رابطه با تحقق اجرای پروژه ها را شناسایی واولویت بندی گردد و راهکارهایی برای بهبود وضع کیفی پروژه ها، پیشنهاد شود.

سازمان آموزش وپرورش

سازمان آموزش و پرورش از مهمترین و گسترده ترین سازمانهای اجتماعی است که مسئولیت انتخاب و انتقال ارزشها و آداب و رسوم را به نسل آینده بر عهده دارد. این سازمان، نه تنها به طور مستقیم در رشد دانش آموزان مؤثر است، بلکه باعث افزایش میزان تولید سرانه و تولید ناخالص ملی در هر کشور می گردد. در واقع می توان آموزش و پرورش را، زیر بنای توسعه اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی هر جامعه دانست.[۵]
بررسی عوامل مؤثربر پیشرفت وترقی جوامع پیشرفته نشان می‌دهد که همه این کشورها، آموزش و پرورش توانمند و کارآمدی داشته اند. یکی از عوامل موثر تربیتی در آموزش و پرورش نوین، چگونگی معماری، کالبد و فضای مدرسه است. در تعلیم و تربیت جدید،فضای کالبدی مدرسه باید چنان باشد که،به عنوان عاملی زنده و پویا در کیفیت فعالیت های آموزشی و تربیتی دانش آموزان ایفای نقش می کند.[۶]توجه به فضاهای فیزیکی می تواند نشاط،انگیزه و روحیه دانش آموز را افزایش دهد،زیرا مدرسه،خانه دوم دانش آموز است و او ساعت های بسیاری را در آن سپری می کند. اگر فضاهای فیزیکی از نظر شکل،زیبایی،نور،صدا و ….که لازمه سلامت و آرامش روح و جسم است، مناسب نباشند، به مکان هایی کسالت آور تبدیل می گردند و برای دانش آموز غیرقابل تحمل می شوند.اهمیت فضاهای فیزیکی از آن رو است که می تواند بر تربیت اجتماعی، دینی و علمی کودکان تأثیر بگذارد.[۵]

سازمان نوسازی مدارس

سالانه در کشور ما صد ها پروژه عمرانی طراحی و اجرا می شود و میلیارد ها ریال توسط دستگاه های اجرایی صرف ساخت و ساز می گردد. وزارت آموزش و پرورش فعالیت های مربوط به ساخت و تجهیز فضاهای آموزشی و پرورشی خود را از طریق سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور انجام می دهد. قانون تأسیس سازمان نوسازی مدارس کشور، به عنوان سازمان وابسته به وزارت آموزش و پرورش در اردیبهشت سال ۱۳۵۴به تصویب مجلس وقت رسید و این سازمان از اوایل سال ۱۳۵۵ رسماً کار خود را آغاز کرد. در وظایف این سازمان احداث،توسعه، ترمیم و نوسازی ساختما نهای مدارس و تهیه تجهیزات مورد نیاز مدارس پیشبینی شده است. سازمان نوسازی مدارس،در حقیقت معاونت عمرانی وزارت آموزش و پرورش تلقی می گردد و متشکل از دفتر مرکزی و ۳۱ نماینده در استان های مختلف کشور است. نقش دفتر مرکزی سیاست گذاری کلان، برنامه ریزی، راهبری و مدیریت نمایندگی های سراسر کشور است. پس ازتعیین اهداف و چشم اندازهای موردنظر در مقوله نوسازی و مقاوم سازی مدارس و تخصیص اعتبار لازم، نمایندگی های استان ها که بازوی اجرایی دفتر مرکزی محسوب می گردند، اقدام به عملیاتی نمودن پروژه های موردنظر طبق الگوهای از پیش تعیین شده می نمایند. [۴]

مقاوم سازی:

مقاومت فاکتور بسیار مهمی در امر مقاوم سازی است.یک سازه ضعیف را می توان با افزایش مقاومت اعضای موجود ،یا با اضافه کردن اعضای جدید که مقاومت کل سازه را افزایش می دهند تقویت نمود.نکته قابل توجه در انتخاب روش مناسب بهسازی لرزه ای یک سازه ، اطمینان داشتن از این مطلب است که مسیرهای بارهای لرزه ای طوری تغییر نمی کند که مسایل جدیدی را برای سازه به وجود آورد و این کار ،مستلزم ارزیابی دقیق سختی اجزای موجود و اجزایی است که به سازه اضافه می شوند.
برای اینکه اجزای اضافه شده به سازه به طور موثری در عملکرد سازه سهیم باشند باید نسبت اجزای مقاوم در برابر بارهای جانبی ،به اندازه کافی دارای سختی باشند تا مقدار کافی دارای سختی باشد تا مقدار کافی نیروی جذب کرده و از سیستم باربر جانبی موجود دور می کند.موقعیت اجزای اضافه شده و همچنین مقدار افزایش سختی سازه نیز دارای اهمیت است .
شکل پذیری: شکل پذیری قابلیت جذب ،اتلاف انرژی و حفظ تاب باربری یک سازه است وقتی که تحت تاثیر تغییر مکان های غیر خطی چرخه ای ناشی از زلزله قرار می گیرد.شکل پذیری فاکتور بسیار مهمی در امر بهسازی لرزه ای است. [۷]
در مجموع چهار پارامتر در انجام مقاومسازی نقش دارد:

قیمت:

در بحث مقاوم سازی ، مساله قیمت بسیار حائز اهمیت است به طوری که در انتخاب بین دو یا چند گزینه معادل مقاوم سازی ،معیار قیمت تعین کننده است . در ارزیابی دو یا چند روش مقاوم سازی یا بهسازی لرزه ای ،باید قیمت تمام حالت های ممکن را در نظر گرفت .برای مثال یک ساختمان اسکلت فلزی با سقف مرکب و دارای بادبندهای فولادی را در نظر بگیرید که ظرفیت باربری جانبی سیستم بادبنی و مقاومت برشی در صفحه دیافراگم آن کافی نیست . با وجودی که می توان همزمان بادبند و دیافراگم را تقویت کرد اقتصادی تر است که به قاب های داخلی بادندهای جدیدی اضافه شود تا برش دیافراگم کاهش یافته و به مقدرا نیاز برسد. اگر اضافه کردن بادبند بدونه اضافه کردن نیروی اضافی و بدونه تاثیر منفی روی کاربری ساختمان باشد ،ممکن است بسیار اقتصادی تر از روش های تقویت دیافراگم باشد.

کاربری:

با توجه به اهمیت کاربری ساختمان،در طراحی تغییرات سازی باید توجه خاصی داشت که این تغییرات ،کاربری سازه را مخدوش نکند،برای مثال ، اگر نیاز باشد که یک دیوار برش جدید یا یک سیستم مهار بندی هم محور به یک ساختمان اضافه شودباید آنرا طوری قرار داد که حداقل تاثیر منفی را روی دسترسی ها و خروجی های ساختمان داشته باشد.

زیبایی: