نگرش
ادراک از سهولت
تمایل
فشارهای اجتماعی
هنجارهای ذهنی
رفتار
خودکارآمدی
کنترل رفتاری درک شده
نگاره ۸-۲ مدل رفتار برنامه ریزی شده تجزیه شده تیلور و تاد(۱۹۹۵)
نتایج تحقیقات رضایی دولت آبادی و همکاران(۱۳۹۱) نشان داد که علاوه بر نگرش، ادراک از سهولت و ادراک از سودمندی که از مشخصه های بارز مدل پذیرش فناوری میباشند، سه مشخصه دیگر که به علائق رفتار مصرف کننده مربوط میباشند و عبارتند از امنیت، سازگاری و باورهای هنجاری، بر تمایل افراد جهت انجام یک رفتار مؤثر هستند. سهولت استفاده و سودمند بودن بر نگرش کاربر نسبت به استفاده از نظام مؤثر هستند و همچنین نگرش به همراه سودمند بودن بر تمایل اثر گذارند و باورهای هنجاری (حدی که مصرف کننده اعتقاد دارد که افرادی که نظرشان برای او مهم است او را به انجام یک رفتار توصیه میکنند ) بر تمایل به انجام رفتار مؤثر است و دو مشخصهی سازگاری و امنیت (در معرض خطر نبودن یا از خطر محافظت شدن) نیز بر نگرش و نگرش نیز بر تمایل تأثیر دارد .

سازگاری
ادراک از سودمندی
تمایل
نگرش
ادراک از سهولت استفاده
امنیت
باورهای هنجاری
نگاره ۹-۲ مدل پژوهش
نتایج تحقیقات صالحی و همکاران(۱۳۹۰) نشان داد که علاوه بر متغیرهای مدل پذیرش فناوری TAM دیویس که شامل ادراک از سهولت، ادراک از سودمندی و تمایل به کاربرد میباشند، لازم است سه مشخصه دیگر که عبارتند از : نگرش اعتمادی(احتمال یا امکان ذهنی دربارهی موفقیتآمیز بودن تلاشهای یادگیری فرد میباشد)، مشاهدهپذیری(میزان قابل نمایشبودن فناوری و نتایج بکارگیری آن برای افراد) و آزمونپذیری(امکان بررسی و آزمایش فناوری در سطحی محدود) را به مدل پذیرش فناوری TAMدیویس افزود تا تأثیر متغیرها بر تمایل کارشناسان استانهای فارس و خوزستان نسبت به کاربرد فناوریهای میزان متغیر کودها را بسنجد. نگرش اعتمادی، آزمونپذیری و مشاهدهپذیری بر ادراک از سودمندی کاربرد و ادراک از آسانی کاربرد مؤثر هستند و ادراک از آسانی کاربرد نیز بر ادراک از سودمندی کاربرد مؤثر بوده و این دو نیز بر تمایل به کاربرد اثر گذارند.
درک از آسانی کاربرد
نگرش اعتمادی
تمایل به کاربرد
آزمونپذیری
مشاهدهپذیری
درک از سودمندی کاربرد
نگاره ۱۰-۲ مدل پژوهش
۵-۲۴-۲ مدل پذیرش فناوری (TAM ) دیویس
یکی از مدلهای شناخته شده در ارتباط با پذیرش فناوری، استفاده از مدل پذیرش فناوری ( TAM ) است که توسط دیویس در سال ۱۹۸۶ ارائه شده و بیان میکند که چرا کاربران یک فناوری خاص را میپذیرند یا رد میکنند؟(پارک^[۶۹]، ۲۰۰۹). مدل پذیرش فناوری مدلی مناسب برای توضیح استفاده و پذیرش( گرایش ذهنی یک فرد برای انجام یک رفتار خاص است که عامل مهمی در انجام واقعی آن رفتار به شمار میرود). فناوری (به کارگیری ابزار، تکنیکها، نظریهها، روش های متعدد و دانش به منظور حل مسئله )میباشد، که تعیین کننده نگرش نسبت به تمایلات رفتاری و مفید بودن استفاده از فناوری است که دو مشخصه اصلی آن، درک مفیدبودن و سهولت استفادهکردن است، یک فرد زمانی که آسانی کاربرد فناوری را درک میکند، احتمال خیلی زیادی دارد تا فناوری را به عنوان یک موضوع مفید درککرده و احتمال بیشتری هم دارد تا این فناوری را بپذیرد و این دو بر نگرش فرد نسبت به پذیرش فناوری تأثیر میگذارند. همچنین نگرش به همراه ادراک از سودمندبودن بر تمایل و تمایل نیز بر رفتار تأثیر میگذارد(کیم و گاریسون^[۷۰]، ۲۰۰۹؛ صالحی و همکاران، ۱۳۹۰، رضایی، ۱۳۸۸، لیوپیسینی^[۷۱] ، ۲۰۰۵ ).
یعقوبی و شاکری( ۱۳۸۷) بیان میکنند که هدف اصلی مدل پذیرش فناوری دیویس، ارائه مبنایی برای پیگیری اثر عوامل بیرونی بر باورهای درونی، نگرش و قصد استفاده است و این مدل علاوه بر جنبه پیشبینی، رویکرد توصیفی هم دارد، بنابراین مدیران میتوانند تشخیص دهند چرا یک نظام خاص ممکن است مورد پذیرش واقع نشود و براساس شناخت حاصل شده، گامهای اصلاحی مناسب را دنبال کنند. شکل شماره ۱۱ مدل پذیرش فناوری دیویس را نشان میدهد. اجزای اصلی مدل پذیرش فناوری دیویس در زیر تعریف شدهاند:
متغیرهای بیرونی : شامل ویژگیهای فردی، متغیرهای محیطی و ویژگیهای فناوری میباشد(رضایی، ۱۳۸۸) .
سهولت استفادهی درک شده^[۷۲] : براساس مدل پذیرش فناوری، درک شخص از سودمندی نظام، تحت تأثیر این واقعیت است که وی درک کند استفاده از نظام آسان است(یعقوبی و شاکری، ۱۳۸۷).
سودمندی درکشده^[۷۳] : احتمال ذهنی شکل گرفته در شخص نسبت به مفید بودن انواع فناوریهای اطلاعاتی قابل دسترس در محیطکار برای انجام وظایف است، به این ترتیب که هر چه این فناوریها عملکرد کاری آنها را در محیط شغلی بهبود بخشند مفیدتر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند( سلیمانی و زرافشانی، ۱۳۹۰). درجهای که یک فرد معتقد است که با بهره گرفتن از یک نظام خاص عملکردش در کار افزایش مییابد(کیم و فورسیتی^۳، ۲۰۰۸ ؛ چنج سان و یی^۴، ۲۰۱۳).
نگرش : ارزیابی یک فرد در مورد مطلوب بودن یا نبودن یک رفتار است، در واقع قضاوت فرد در خصوص اینکه یک رفتار خوب یا بد است(لیدرر^۵ همکاران، ۲۰۰۰).
تمایل یا قصد رفتاری : اراده فرد برای انجام رفتار و نتیجهی فرایند تصمیمگیریهای آگاهانه در فرد(رونی۶ و همکاران ، ۲۰۱۱).
ادراک از سودمندی از فناوری
رفتار
تمایل
متغیرهای بیرونی
ادراک از سهولت فناوری
نگرش
نگاره ۱۱-۲ مدل پذیرش فناوری دیویس و دیگران ( ۱۹۸۹ )
بخش سوم
۲۵-۲ مروری بر مطالعات پیشین
۱-۲۵-۲ مطالعات داخلی
کرمی و رضایی مقدم (۱۳۷۷) در پژوهشی تحت عنوان"فقر و کشاورزی پایدار واکاوی کیفی” کشاورزان دو روستای آباد(منصوریه) و محروم(بهزادی) شهرستان بهبهان را مورد بررسی قرار دادند. به این نتایج دست یافتند که مصرف زیاد کودهای شیمیایی، عدم تناوب زراعی و کشت مستمر، عدم استفاده از کودهای آلی و کودهای سبز و بقایای گیاهی، استفاده نکردن از شخم حفاظتی و مصرف زیاد سموم شیمیایی را به عنوان علل ناپایداری نظامهای زراعی معرفی می کنند.
صدیقی و روستا (۱۳۸۲) در پژوهشی تحت عنوان"بررسی عوامل تأثیرگذار بر دانش کشاورزی پایدار ذرتکاران نمونه استان فارس” به این نتیجه دست یافتند که بین متغیرهای سن، تحصیلات، سابقهی کار کشاورزی، شرکت در کلاسهای ترویجی و نگرش ذرتکاران با سطح آگاهی و دانش آنها برای پذیرش کشاورزی پایدار رابطه مثبت و معنیدار وجود دارد.
کرکه آبادی (۱۳۸۴) در پژوهشی تحت عنوان"بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش کشاورزی پایدار در گندمکاران شهرستان سمنان” به این نتیجه رسید که بین تحصیلات، میزان استفاده گندمکاران از کود سبز، میزان یاری رسانی فعالیتهای ترویجی نسبت به پذیرش کشاورزی پایدار رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. از سوی دیگر بین سن، میزان استفاده گندمکاران از کودهای شیمیایی و سموم شیمیایی با پذیرش کشاورزی پایدار رابطه منفی و معنیداری وجود دارد.
عمانی و چیذری (۱۳۸۵) درپژوهشی تحت عنوان “بررسی گندمکاران شهرستانهای اهواز، دزفول و بهبهان براساس پذیرش روش های کشاورزی پایدار کمنهاده ” به این نتیجه دست یافتند که بین سطح سواد، میزان اراضی زیرکشت آبی، میزان اراضی زیرکشت دیم، کل زمین تحت مالکیت، زمین زیرکشت گندم، دانش کشاورزی پایدار کم نهاده و میزان استفاده از کانالهای ارتباطی، با پذیرش روش های کشاورزی پایدار کمنهاده رابطهای مثبت و معنیدار وجود دارد.
چهارسوقی و موسوی (۱۳۸۶) در پژوهشی تحت عنوان “بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش روش های کشاورزی پایدار در کشت آبی توسط گندمکاران استان سیستان و بلوچستان در سال زراعی ۸۴-۸۵” به این نتیجه دست یافتند که بین متغیرهایی نظیر سن کشاورز، سطح تحصیلات، سابقهی کار کشاورزی، سطح زیر کشت گندم، نوع نظام مالکیت زمین، شغل دوم کشاورز و منبع کسب اطلاعات در مورد کشاورزی پایدار با پذیرش روش های کشاورزی پایدار توسط کشاورزان رابطه آماری مثبت و معناداری وجود دارد و بین تعداد اعضای خانوار با پذیرش روش های کشاورزی پایدار توسط کشاورزان رابطه آماری منفی و معناداری وجود دارد. مقایسه میانگین نشان داد که اختلاف معنیداری بین میزان پذیرش کشاورزی پایدار کمنهاده بر حسب شرکتکردن و شرکتنکردن کشاورزان در کلاسهای آموزشی- ترویجی وجود دارد.
افشاری (۱۳۸۷) در پژوهشی تحت عنوان” عوامل مؤثر بر نگرشها و رفتارهای پایداری در بین پنبهکاران استان اصفهان” به این نتیجه دست یافت که بین نگرش پنبهکاران در خصوص پایداری بر حسب مالکیت زمین تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین بین رفتار پنبهکاران در خصوص پایداری بر حسب مالکیت زمین تفاوت معناداری وجود دارد.
مقصودی و همکاران (۱۳۸۷) در پژوهشی تحت عنوان” اندازه گیری و تحلیل عوامل مؤثر بر پایداری نظام کشت سیب زمینی (مطالعه موردی: شهرستان فریدون شهر)” که سیبزمینیکاران را مورد مطالعه قرار میدهد به این نتایج دست یافتند که بین میزان مصرف کودهای شیمیایی با پایداری نظام کشت سیب زمینی رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
سلیمانی(۱۳۸۷) در پژوهشی تحت عنوان “عوامل مؤثر بر پذیرش کشاورزی پایدار به وسیله گندمکاران تحت پوشش طرح محوری گندم (منطقه مرودشت)” به این نتیجه دست یافت که بین متغیرهای سطح تحصیلات و کانالهای ارتباطی با پذیرش کشاورزی زیستی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین متغیرهای سن کشاورزان با پذیرش کشاورزی زیستی رابطه منفی و معناداری وجود دارد و بین سابقه کاشت گندم و پذیرش کشاورزی زیستی ارتباطی یافت نشد.
علیپور و همکاران ( ۱۳۸۷) در پژوهشی تحت عنوان “دانش و تمایل محققان سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزی نسبت به کشاورزی پایدار” که محققان شاغل در ستاد موسسات تحقیقات وابسته به سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزی را مورد بررسی قرار داد به این نتیجه دست یافتند که استفاده از کشاورزی زیستی پیامدهایی همچون افزایش عملکرد در واحد سطح، حفظ تولیدات کشاورزی در درازمدت، حفظ منابعطبیعی و کشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان را دربرداشته است. نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد که بین تمایل پاسخگویان نسبت به کشاورزی پایدار بر حسب سطح تحصیلات پاسخگویان تفاوت آماری معناداری وجود دارد.
یعقوبی و شاکری (۱۳۸۷) در پژوهشی تحت عنوان” مقایسه تحلیلی مدلهای پذیرش فناوری با تأکید بر پذیرش بانکداری اینترنتی” که مشتریان بانک ملی ایران در شهر تهران را مورد بررسی قرار دادند به این نتیجه دست یافتند که ادراک افراد از میزان سهولت و آسانی استفاده از سیستم بانکداری اینترنتی با ادراک از سودمندی و میزان نگرش نسبت به استفاده از آنها رابطه معناداری ندارد.
قربانیزاده و همکاران (۱۳۸۸) در پژوهشی تحت عنوان” عوامل مؤثر بر پذیرش سامانه مدیریت شهری تهران (۱۳۷) توسط شهروندان” به این نتایج دست یافتند که بین ادراک از سهولت و ادراک از سودمندی پذیرش سامانه مدیریت شهری تهران بر حسب سن و سطح تحصیلات تفاوت آماری معناداری وجود دارد. همچنین بیان کردند که تأثیر متغیر سن بر ادراک از سهولت و سودمندی پذیرش سامانه مدیریت شهری تهران معنیدار نشده است و بین متغیر سطح تحصیلات با ادراک از سهولت و سودمندی پذیرش سامانه مدیریت شهری تهران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. می‌توان گفت که احتمال استفاده بیشتر از رایانه و اینترنت و آشنایی بیشتر کار با این‌گونه وسایل نوین ارتباطی و اطلاعاتی در افراد با سطح تحصیلات بالاتر، بیشتر میباشد. متغیر سطح تحصیلات بر متغیر سودمندی درک شده و سهولت استفاده درک توسط شهروندان تهرانی مؤثر است. همچنین کانالهای ارتباطی بر متغیر سودمندی درک شده و سهولت استفاده درک توسط شهروندان تهرانی مؤثر است.
عنایتیراد (۱۳۸۸) در پژوهشی تحت عنوان” بررسی دانش و رفتارکشاورزان ذرتکار نسبت به فعالیتهای پایداری در کشت ذرت در منطقه شمال غرب خوزستان” به این نتیجه دست یافت که بین میزان مصرف نهادههای شیمیایی با دانش و رفتارکشاورزان ذرتکار نسبت به فعالیتهای پایداری در کشت ذرت رابطه منفی و معناداری وجود دارد.