۲-۲- مبانی نظری پژوهش
هاپرمن از جمله نظریه پردازانی بود که اعتقاد داشت شبکه حمل و نقل سواره می بایست از پیاده جدا باشد . وی اعتقاد داشت در خیابان های محلی جدید تراز های متفاوتی وجود خواهد داشت ، خودرو ها در تراز همکف ، حمل و نقل تندرو در ترازی پایین تر و عابرین پیاده در بالاترین تراز برروی پل هایی نزدیک به آسمان و به دور از خطر وسایل نقلیه با سرعت بالا . همچنین وی اشاره به این موضوع دارد که هنگام طراحی برای عابران پیاده که با سرعت های پایین در حرکتند ، محیط با نقاط دید گوناگون و تغییر مکان مداوم در نظر گرفته شود. (پورانصفر ، احمدیان ،۱۳۹۲: ۵ )

بسیاری از کشورها قوانینی وضع میکند که با شرایط پیرامونی راه متناسب نیست . این وضعیت به ویژه در شرایطی اتفاق می افتد که ترکیبی از وسایل نقلیه و عابرین پیاده در جریان ترافیک وجود دارد . وهمین امر حوادثی را بدنبال دارد که قابل جبران نیستند . از طرفی حضور وسایل نقلیه فاقد ایمنی لازم در شهرها و وجود فقر فرهنگی در رانندگی عدم اجرای قانون توسط رانندگان همگی در وقوع تصادفات تاثیر بسزایی دارنند . برای بهبود وضعیت ایمنی توجه به ارام سازی ترافیک ،اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی الزامی به نظر می رسد . عوامل و شرایط کلان موثر بروقوع تصادفات از نظر فرهنگی ،اجتماعی ، سیاسی واقتصادی وجود دارد که تاثیر انها نیز نبایستی به فراموشی سپرده شوند . بعنوان مثال در سطح بایدهاو نبایدها پایین بودن میزان شناخت الزامات رفتاری در بین رانندگان وعابرین ریشه در عوامل وشرایط متعددی دارد از جمله این که شهروندان و عابرین کمتر با علائم راهنمایی و رانندگی آشنایی دارند . بر مبنای پژوهش های انجام گرفته (ابراهیم پور، ۷۳: ۱۲ ) بیش از۹۲ درصد از شهروندان و عابرین شناخت درست و دقیقی از گذر گاه های عابر پیاده نداشته . پژوهش ساده ای در سطح سایر شهرها نیز به خوبی نشان میدهد که شهروندان وعابرین پیاده ، بسیاری از علائم اخطاری ، انتظامی واخباری را به خوبی نمی دانند..(حسینی پرویز ،۸۶ : ۱۳)
شکی نیست که با افزایش دانش و آگاهی و ارتقا ء فرهنگ ترافیک و آموزش عا برین پیاده و رانندگان از طریق روش های آموزش مانند رسانه ملی ، مدارس ، اتحادیه های صنفی می توان در جهت کاهش تصادفات عابرین قدم بر داشت . پلیس راهور نیز می تواند با مد نظر قرار دادن ویژ گیهای رفتاری عابران پیاده و اقدامات لازم از منظر عابر پیاده وراهکارهایی مناسب راباسازمانهای مرتبط و وسایل نقلیه ارائه شود تا در کنار ارتقای فرهنگ و آگاهی مردم و اجرای قانون نقش کلیدی در کاهش حوادث رانندگی ایفا نمود و اگر کلیه عواملی که تاثیر گذار در تصادفات عابرین مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و راهکارهای مناسبی در این زمینه مطرح شود بی شک کاهش تصادفات عابرین پیاده دور از انتظار نخواهد بود . تحقیقات به عمل آمده نشان میدهد که علل اصلی تصادفات و سوانح حمل و نقل ، تابعی از متغیر های مربوط به وسیله نقلیه ،جاده، محیط و عوامل انسا نی است و بعضی از کارشناسان و متخصصان اعتقاد دارند که بهبود ایمنی در این زمینه با روش هایی که سعی در تغییر عملکرد و عادات انسان دارد مفید است اما تاثیر چندانی بر کاهش آثار نداشته وبه عبارت دیگر کنترل آن به راحتی میسر نمی باشد در نقطه مقابل با بهره گرفتن از تدابیر مهندسی مانند بهره گیری از ابزارهای دقیق کنترل سرعت و ترافیک ،جدا سازی ترافیک ،اصلاح طرح هندسی راه ها و حذف نقاط تصادف خیز ،می توان با لحاظ تجزیه و تحلیل هزینه و فایده به نحو موثری در جهت تحقق اهداف طر ح های بهبود ایمنی گام بر داشت. (سعیدی ، عبدوس ،۱۳۸۹ )
۳-۲-تعاریف عملیاتی :
مسئولیت اجتماعی: مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند، انجام دهد
تعریف سازمان :سازمان یک سیستم است که منابع مالی ، مواد، منابع انسانی و سایر ورودیهای موردنیاز را دریافت و با انجام یک سری عملیات خروجیهایی را به صورت محصول یا خدمت ارائه می کند. مسئولیت عمده مدیران هدایت سازمان برای نیل به اهداف خود می باشد .
تصادف : تصادف عبارت است از وقوع سانحه منجر به فوت ،جرح، خسارت، یا ترکیبی از این سه
حا لت که در نتیجه برخورد یک وسیله نقلیه یا یک محموله آن با یک یا چند وسیله نقلیه ، انسان ، حیوان ، شی بوجود آید .
گذر گاه پیاده :گذر گاهی در تقاطع راه ها، امتداد پیاده روها ، سواره روها ،روگذر ها یا زیر گذر ها یا هر محل دیگری از سواره رو که به وسیله خط کشی یا میخ کو بی یا علایم دیگر ، برای عبور پیادگان اختصاص داده شده است .
علایم : هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تا بلو ،چراغ راهنمایی و رانندگی ،خط کشی ، نوشته وترسیم ، و همچنین تجهیزات هدایت کننده ، سوت و حرکت دست و غیره که به وسیله مقامات صلاحیت دار برای کنترل و تنظیم عبور ومرور تعیین و به کار برده می شود .( آئین نامه راهور ،۱۳۸۴ ، ۱۲)
۴ -۲ -پیشینه تحقیق :
با توجه به مطالعه کتابخانه ای در خصوص موضوع مذکور تحقیقاتی با این عنوان در محل های دیگر و با رویکرد مختلف صورت گرفته است و تحقیقات نزدیک به آن به شرح ذیل ارائه می گردند :
۱-۴-۲- تحقیقات داخلی :
۱- حاجی حسنلو، منصور ، برازی ، نریمان ،حسنی نسب، سیدشهاب در یک تحقیق به بررسی عوامل موثر بر تصادفات عابرین پیاده پرداخته اند به این نتیجه رسیدند که ترافیک و افزایش ایمنی عبور و مرور عابرین پیاده با یستی مد نظر باشد. در کشور ما با توجه به افزایش تردد وسایل نقلیه و نامناسب بودن طرح هندسی راه ها، وجود کاربری های مختلف در حاشیه راه ها و همچنین عدم وجود تسهیلات ایمنی مناسب و کافی در انها، تعداد تلفات ناشی از تصادفات در چند سال اخیر رشد قابل ملاحظه ای داشته است . و این عوامل را در تصادفات عابرین پیاده موثر دانسته اند.
۲ –  رضا ،، حسین ، ،مقصود در تحقیقی با بررسی سوانح ترافیکی مربوط به این گروه آسیب پذیر کاربران راه، عوامل مؤثر بر ایمنی عابرین پیاده شناسایی شده و همچنین راهکارهایی جهت ارتقای ایمنی این گروه از کاربران راه ارائه نموده اند .
۳- نیکو مرام ،هاشم ، وظیفه دوست،حسین، خانی،سروش در سال ۱۳۸۶ در تحقیقی با عنوان ارزیابی و تحلیل اثربخشی پل های عابر پیاده درون شهری به این نتیجه رسیده با توجه به یافته های تحقیق و دلایل مربوط به عبور و عدم عبور عابران پیاده از پل عابر مشخص شده که میزان تحقق بهره گیری و کارکرد پل های عابر پیاده در حد چهل درصد می باشد. با توجه به نتایج،اکثر پل های عابر پیاده براساس ضوابط مکان یابی استاندارد ایجاد نشده و به دلیل مجری بودن سازمان ترافیک بیشتر به جنبه های ترافیکی و حمل و نقل، این امر توجه شده است . در نتیجه استفاده از ضوابط مکان یابی و هندسی استاندارد، و نهادینه کردن رعایت رفتار ترافیکی در استفاده از این سازه لازم می باشد. در زمینه بعد قانونی نیز تنها وجود حصار، مؤثر نمی باشد بلکه مسئولین می بایست نسبت به تدوین قوانین مناسب و اجرای دقیق آن بصورت الزامات قانونی اقدام نمایند.
۴- صفار زاده،محمود ، حسن پور،شهاب ، عبدی ،علی در تحقیقی با عنوان بررسی تصادفات عابران پیاده در ایران و ارائه راه کارهای بهبود ایمنی آنها به این نتیجه رسیده اند که :عواملی نظیر درصد هوشیاری راننده و عابر، رنگ لباس عابر، شاخص های هندسی مسیر،سرعت و ابعاد وسیله نقلیه، ساعات رانندگی و میزان تحصیلات و … بر میزان تصادفات بسیار موثر هستند. در انتها نیز برخی از راه کارهای بهینه برای بهبود ایمنی ارائه نموده اند .
۵- هلاکوئی نائینی ،کورش، دانشیار گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی تهران - مرادی ، علی، کارشناس ارشد اپیدمیولوژی مرکز بهداشت شهرستان اسدآباد دانشگاه علوم پزشکی همدان درتحقیقی با عنوان آگاهی، نگرش و عملکرد عابرین پیاده در زمینه رعایت مقررات راهنمائی و رانندگی در عبور از محدوده چهارراه های اصلی شهر تهران نتایجی به شرح ذیل ارائه نموده اند :این مطالعه نشان داد که آگاهی و نگرش عابرین مورد بررسی در مورد مقررات راهنمائی و رانندگی با یکدیگر دارای ارتباط معنی دارآماری است . اما عملکرد عابرین در این زمینه با نگرش و آگاهی آنها از نظر آمارفاقد ارتباط معنی دار آماری می باشد .
۶ – حسینی ،پرویز : در تحقیقی باعنوان بررسی عوامل موثر بر تصادفات عابرین بیان داشته است : تحقیق بر اساس عوامل جنسیت ، سن، تحصیلات ، رنگ لباس ، نقص فنی خودرو ، نوع وسیله نقلیه ، شرایط جوی انجام گرفته است ونتایج بدست امده را بصورت ذیل عنوان نموده است : که کلیه عوامل بالا در وقوع تصادفات نقش دارنند.
۷- ذوقی،حسن - حاج علی،مجتبی - ملک محمدرضا ، در تحقیقی با عنوان شناسایی عوامل موثر بر ایمنی عابرین پیاده در معابر و ارائه راهکارهایی جهت افزایش ایمن آنها به این نتیجه رسیدند که سوانح جاده ای یکی از مهمترین عوامل تهدید سلامت عمومی کشور و بلکه یک فاجعه ملی است . بررسی ها نشان میدهد که به لحاظ شاخص های مختلف ریسک سوانح ترافیکی و تلفات ناشی از ان در کشور ما سطح بسیار بالایی قرار دارد لذا عواملی چون سرعت وسیله نقلیه ،متقاطع شدن خیابان ها ، عدم وجود مسیرهای ویژه ،عدم دید بین وسایل نقلیه و عابرین پیاده ، کم عرض بودن خیابان ها ، عدم پل های روگذر و زیر گذر برای عابرین پیاده در تصادفات عابرین پیاده دخیل هستند و در نهایت راهکارهایی به شرح ذیل ارائه نمودند : کاهش سرعت وسایل نقلیه -کاهش احتمال متقاطع شدن خیابان ها ، ایجاد مسیر های ویژه که از مسیر وسایل نقلیه جدا باشد ، افزایش دید بین وسایل نقلیه و عابرین پیاده ، ایجاد پلهای رو گذر وزیر گذر برای عابرین پیاده ،کم کردن عرض خیابان ها محل تقاطع با مسیر عابرین پیاده،ارائه مدلی برای تعیین نحوه اختصاص راهکارهای ایمن سازی به قطعات پر حادثه
۸- شاهیوندی، احمد- قلعه،محمد، در تحقیقی تحت عنوان بررسی و تحلیل قابلیت پیاده مداری مسیر های عابر پیاده شهر اصفهان به این نتیجه رسیدند : مسیر های عابر پیاده به عنوان بخش جدایی ناپذیر سیستم حمل ونقل شهری و ارتباط دهنده مبدا ،مقصد با سوار ه رو می باشند با توجه به مسائل و مشکلاتی که وسایل نقلیه موتوری درون شهری به وجود آورده ، توجه جدی به پیاده ها می تواند با کاهش مصرف سوخت ، آلودگی هوا ، معضلات ترافیکی و هزینه خانوارها همراه باشد. همچنین سبب افزایش سلامتی جسمی و روحی شهروندان وخلق فضاهای شهری با کیفیتی مناسب خواهد شد . و هدف از انجام این پژوهش را سنجش قابلیت پیاده مداری مسیر های عابر پیاده در خیابانهای شهر اصفهان می باشد.لذا ویژگی های ساختاری پیاده ها مانند حمل ونقل ،دسترسی ، مبلمان شهری،ایمنی ، امنیت وویژگی های اجتماعی در همه مسیر ها ی پیاده این شهر همسان نیست و تفاوت های بسیار زیادی بین مسیر های پیاده در نقاط مختلف شهر اصفهان وجود دارد . ودر نهایت راهکارهایی جهت رفع این مشکلات عنوان نمودند .
۹- جعفر زاده ،بابک در تحقیقی با عنوان راهکارهای کاهش تصادفات در معابر شهری و غیر شهری عنوان داشته در ایران حوادث رانندگی دومین علت مرگ ومیر بعد از بیمارهای قلب و عروق را به خود اختصاص می دهند وبیشترین علت مراجعه به مراکز اورژانس و اتاق های عمل ، مربوط به حوادث رانند گی و در اثر کمبود ایمنی معابر است . تجزیه وتحلیل دقیق تصادفات تا حد زیادی بستگی به آگاهی رانندگان ، وسائل نقلیه ، راه ها و ارتباط میان آنها دارد . و راهکارهای متناسب با امکانات و توانایی های متخصصین ،قانون گذاران و اجرا کنندگان قانون در ایران مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته که با توجه به انها می توان تا حدود مناسبی از خسارات مختلف ناشی از سطوح پایین ایمنی در معابر ایران پیشگیری نموده . راهکارهای ارائه شده نیز عبارتند از : استراتژی هایی که با استفاده ازابزار کاهش بخصوص در نقاط حادثه ساز، روش های کاهش حجم ترافیک ،راهکارهای استفاده عموم از حمل ونقل عمومی ، اقدامات مربوط به جایگزینی مدهای حمل و نقل موتوری با مدهای حمل ونقل غیر موتوری ،انجام سهم بندی زمانی استفاده از معابر مختلف بر اساس گروهای سنی وشغلی برای اقشار متفاوت جامعه ،استراتژی مربوط به کاربری بهینه اراضی ، برخی اصلاحات ترافیکی .
۱۰- حسن پور ، شهاب ، میر بها ، بابک : در مفاله ای باعنوان تحلیل عوامل موثر بر تصادفات عابرین پیاده در معابر شهری پرداخته اند که در این تحقیق به این نتیجه رسیده است که عواملی نظیر درصد هوشیاری راننده وعابر ، رنگ لباس ، شاخص های هندسی ،سرعت ، ابعاد وسیله نقلیه، ساعات رانندگی و میزان تحصیلات بر تصاد فات موثر هستند .
۲-۴-۲- تحقیقات خارجی :
۱-به منظوربررسی ایمنی عابرین پیاده در زمان عبور عرضی از خیابان در تقاطع های شهری مطالعاتی در ۱۲۰نقطه شهر استهکلم انجام شده است . در این مطالعات از طریق بررسی رفتار های قانون گریزانه ترافیکی تداخل خودرو با عابر پیاده آثار اقدامات مختلف در حوزه بر نامه ریزی شهری و طرح هندسی معابر بر آورد شده است . به عنوان مثال مشخص گردید .نصب چراغ فرماندهی در تقاطع هائی که سرعت حرکت خودروها درآن بالا است،احتمال وقوع تصادفات خودرو،عابرپیاده را تا نصف کاهش می دهد.
۲ - قدیمی ترین آموزشگاه که آموزش رسمی بررسی تصادفات را بنیاد نهاد ، موسسه ترا فیک دانشگاه نورث وسترن واقع در شیکاگو بود که در سال ۱۹۳۶ به منظور گسترش حوزه امور پی جویی و بررسی ایمنی ترافیک به سطح دانشگاهی تاسیس شد از آن زمان موسسه هدف اصلی واولیه خود را برای در بر گرفتن امور مربوط به آموزش عملکرد ها ومدیریت پلیس گسترش داده است . نمایندگانی از آژانس های محلی ،استانی و کشوری مجری قانون و نیز اعضایی از سازمانهاخارجی اعمال قانون در برنامه های متنوع ومتعددموسسه حضور می نمایند .
۱-مطا لعه روند تصادفات عابرین پیاده و وسایل نقلیه در واشنگتن امریکا
(کورش هاکوئی -علی مرادی: ∗ دانشگاه علوم پزشکی همدان در تحقیق انجام گرفته مطالعه روند تصادفات عابرین و وسایل نقلیه در واشنگتن بالتیمور در ایالات متحده آمریکا نشان داد از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۸ تفاوت های اساسی در بین الگوهای این سوانح به وجود آمده است .تصادم های شدید در عابرین پیاده که نوعا در کودکان به وجود می آیند ، در طول این سال ها در واشنگتن از ۳۷ درصد به ۱۵ درصد کاهش یافته است. تحلیل مجموع تصادفات نشان می دهد که روی هم رفته عابرین نسبت
به رانندگان در موارد بیشتری مقصر بوده اند .(۵۰درصد در مقابل ۳۹درصد ) .
۲- مطالعه اثرات کمک های بینائی بر روی وقوع سوانح رانندگی عابرین پیاده درکشور انگلستان
(کورش هاکوئی دانشگاه علوم پزشکی تهران)- علی مرادی، دانشگاه علوم پزشکی همدان
در انگلستان در مطالعه ای اثرات کمک های بینائی روی وقوع سوانح رانندگی و جراحات، در عابرین پیاده و موتور سواران و پاسخ های شناختی و تشخیصی رانندگان، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که علائم بصری، پاسخ های تشخیصی و شناختی رانندگان را تقویت می کنند. همچنین در ساعات روز، مواد فلورسنت در رنگهای زرد، قرمز و نارنجی قدرت تشخیص رانندگان را افزایش می دهند و در نتیجه ایمنی عابرین افزایش می یابد.
۳-بررسی کارائی مدل های لجستیک در تجزیه و تحلیل رفتار عابرین پیاده در کشور فنلاند
(کورش هاکوئی دانشگاه علوم پزشکی تهران)–علی مرادی ، دانشگاه علوم پزشکی همدان
به منظور بررسی Risto و Veli مطالعه ای در فنلاند توسط کارائی مدل های لجستیک در تجزیه و تحلیل رفتار عابرین پیاده ورانندگان انجام شد. این مطالعه نشان داد، مد لهای لجستیک درتجزیه و تحلیل رفتار عابرین به خوبی عمل می کنند و لازم است درمطالعات، بیشتر به کار برده شوند. این روش یک تکنیک مفید جهت تشخیص موقعیت ها و محل های مخاطره آمیز در مناطق مختلف بوده و یک روش مناسب جهت تعیین اندازه های مربوط به ایمنی ومطالعات ملی جهت ارتقای مقررات و قوانین ترافیکی است. همچنین این مطالعه نشان داد بسیاری از متغیر های توضیحی از جمله فاصله از پیاده رو ،اندازه شهر ، تعداد عابرینی که به طور همزمان از عرض خیابان عبور می کنند ، سرعت وسیله نقلیه و اندازه اتومبیل در عملکرد عابرین نقش مهمی ایفا می کنند .
۵-۲- موقعیت جغرافیایی حوزه مورد مطالعه شهرستان دماوند
در ابتدا با موقعیت شهر دماوند و وضعیت و جمعیت ان اشنا بعد به مطالعه تصادفات ان می پردازیم .
۱-۵-۲- موقعیت جغرافیایی ، فرهنگی ، اقتصادی شهرستان دماوند
شهرستان دماوند در منتطقه ای به وسعت تقریبی ۲۰۶۰کیلومتر مربع گسترده شده ،که از طرف شمال به استان مازندران ، از مشرق به شهرستان فیرروز کوه و از جنوب به ورامین و گرمسار و از غرب به لواسانات ،شمیران و تهران محدود است . از نظر موقعیت جغرافیایی در ۵۲درجه و۴دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۴۲ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است . این شهرستان جزء استان تهران است که در قسمت شمالی از قله های البرز به ارتفاع ۳۵۰۰متر شروع شده است . مرکز این شهرستان ، شهر دماوند با مساحتی در حدود ۶۰کیلومتر مربع که در ۶۰ کیلومتری شرق تهران بین ارتفاعات البرز محصور شده است . و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۲۳۰۰متر می باشد .این شهر بعلت وجود ارتفاعات ،دارای منابع زیر زمینی آب و چشمه های متعدد می باشد . و همین موقعیت موجب سلامت کامل هوا و طراوت فوق العاده آن شده است . و به یک منطقه خوش نشین و گردش گر تبدیل شده است . (علمداری ، ۱۳۷۹ : ۱۶ )
شهرستان دماوند به چند منطقه شهری و روستایی تقسیم شده است :مناطق شهری دماوند عبارتند از : شهرهای دماوند ، رودهن ، کیلان ، ابسرد ، ابعلی مناطق روستایی عبارتند از : ۱- بخش مرکزی ۲- بخش رودهن دین اکثر مردم دماوند اسلام و مذهب انها شیعه است . سابقا در این شهر عده ای از پیروان دین یهود زندگی می کردند که در حال حاضر مهاجرت کرده اند . مردم این شهرستان از اعتقادات مذهبی بالایی برخوردار هستند . و مراجع دینی زیادی در این شهر سکونت داشته اند . زبان مردم این شهر از لهجه های قدیمی فارسی است که از گروه زبانهای شمال غربی ایران است .دماوند شهری است کشاورزی و به علت داشتن نهرها ، رودها ،چشمه ها و هوای معتدل ، دارای باغها و کشتزار های متعدد و فروان است . بخش مهمی از اقتصاد این شهر را صدور محصولات درختی تامین می کند . ( علمداری ، ۱۳۷۹ : ۱۶و۱۷)
۲-۵-۲- تعداد جمعیت و وسایل نقلیه شهرستان دماوند
جمعیت شهرستان دماوند در حال حاضربا احتساب جمعیت شناور ( جمعیت دانشجویی ،جمعیت کارگری و مهاجرین ،اتباع بیگانه) قریب به ۱۵۰۰۰۰نفر می باشد . که هر کدام از شهرهای تابعه به تفکیک دارای جمعیت ذیل می باشند : شهر دماوند ۳۷۳۱۵ نفر ، شهر رودهن ۲۱۴۷۷ نفر ، شهر ابسرد ۹۲۰۲ نفر ،شهر کیلان۲۹۸۱ نفر ، شهر ابعلی۲۵۲۲نفر وجمعیت روستایی ۲۷۱۹۲ نفر و مابقی جمعیت بصورت شناوراست .درحال حاضر قریب به ۲۰۰۰۰ دستگاه خودروی شخصی و تعداد ۴۰۰۰ وسایل نقلیه عمومی و قریب ۶۰۰۰ دستگاه موتور سیکلت در شهرستان دماوند تردد دارند . اما با توجه به ترددوسایل نقلیه عبوری از محورهای مواصلاتی شهرستان دماوند به شهرهای شمالی کشور در روز های عادی قریب به ۳۰۰۰ دستگاه تردد دارند که این امار در ایام تعطیل چند برابر می شود. (آمار سازمان حمل ونقل دماوند ، پلیس راهور : ۱۳۹۳)
۳-۵-۲- محور های مواصلاتی شهرستان دماوند : الف- جاده بین المللی هراز یکی از چهار محور ارتباطی شهر تهران به شمال ایران است. فقط در ایام نوروز نزدیک به ۴ میلیون نفر، یعنی حدود ۳۰٪ از مسافران نوروزی استان مازندران، از طریق این جاده وارد استان می‌شوند. استقبال تردد کنندگان از این جاده باعث شده‌است تا در برخی از روزهای سال، ترافیک های کیلومتری در این جاده شکل بگیرد .جاده هراز از داخل شهر رودهن عبور نموده و ازمرکز این شهرکه بیشترین محل کسب وکار وتجا رت مردم است عبور می نماید . تردد عابرین در این مسیر بسیار زیاد بوده واکثر ترددها بصورت عبور از عرض خیابان انجام می گیرد . فقدان کمر بندی باعث شده وسایل نقلیه سنگین از داخل شهر عبور نمایند که در خیلی از تصادفات برخورد با عابرین بوده و حوادث ناگواری به وقوع می پیوندد .
ب- جاده ترانزیتی فیروزکوه یکی از محورهای ارتباطی شمال کشور بشمار میرود این جاده بصورت بزرگراه است واز داخل شهر گیلاوند عبور می نماید . با توجه به چهار خطه بودن ان مردم بواسطه تردد روان ترجیح میدهند از این محور استفاده نمایند .از این رو از حجم تردد بسار بالایی بر خوردار است . شیب تند این جاده قبل از ورود به شهر وفقدان کمر بندی وتردد وسایل نقلیه سنگین و وجود کسب وکار در طرفین این خیابان و عبور عابرین پیاده در شکل گیری تصادفات عابرین نقش اساسی دارنند . علاوه بر این در سایر معابر شهر دماوند بعلت وجود باغات ومناطق خوش اب وهوا خصوصا در ایام تعطیل تردد وسایل نقلیه نیز زیاد است که همین امر در وقوع تصادفات عابرین پیاده بی تاثیر نخواهدبود .
ت-جاده دماوند به ورامین و سمنان :این جاده نیز یکی از محور های پر تردد است که به محور اصلی تهران –سمنان و شرق کشور متصل مگردد و به دلیل وجود معادن گچ و شن وماسه تردد وسایل نقلیه سنگین در این محور زیاد است . بعلت کوهستانی بودن این محور و عرض کم راه ،تصادفات بسیار بالایی را به خود اختصاص داده است . (علمداری ، ابراهیم ،۱۳۷۹ : ۱۷)
۴-۵-۲- وضعیت معابر شهری دماوند (حوزه مورد مطالعه ) :
بی تردید نقش معابر و مبلمان شهری در رفاه شهروندان و رضایت آنان از زندگی در یک جامعه شهری بسیار مهم و تأثیرگذار است و نگاه به نیازهای آینده در زمان طراحی معابر و مبلمان شهری مورد توجه قرا ر می‌گرفت. عدم آگاهی و عدم توجه به آینده در زمان طراحی و برنامه ریزی، ریشه اصلی مشکلات کنونی مبلمان شهری در دماوند است. یکی از دلایل مشکلات فعلی شهر دماوند فقدان نگرش راهبردی و توسعه محور در گذشته به هنگام طراحی معابر و مبلمان شهری بوده است و پرداختن به اینکه دلایل این غفلت از آینده چه بوده شاید به برون رفت از شرایط موجود کمک کند.
مشکلات معبر و مبلمان شهر از یکسو معلول «عدم آگاهی» و به تبع آن عدم توجه به آینده در زمان طراحی و برنامه ریزی بوده، زیرا در گذشته کسانی متولی طراحی بوده‌اند که علم و آگاهی شان نسبت به ” شهرسازی” و الزامات آن در حدزمان خویش بوده و این امر امروزه خود را به صورت مشکلات متعدد نشان می‌دهد.با توجه به کوچک بودن وجمعیت کم شهر وتعدادوسایل نقلیه از سوی دیگر ناکافی بودن اعتبارات و منابع مالی اختصاص یافته به بخش مبلمان شهری از دیگر دلایل بی توجهی به این مقوله و دشواری‌های کنونی شهرمی‌باشد. بنابراین باید امروز به این مسئله توجه بیشتری مبذول گردد. در حال حاضر دو محور ترانزیتی شمال کشور از شهرستان دماوند می گذرد که از عرض کم برخوردار هستند و آن هم به دلیل اینکه در زمان طراحی شمار وسایل نقلیه و جمعیت بسیار کمتراز حال بوده و شایددر ان زمان جوابگو بوده است . اما اکنون این دو خیابان و سایر معابر اصلی فاقد ظرفیت لازم هستند و هر روزه دارای ترافیک سنگین وبه به دنبال آن حوادث ترافیکی الخصوص تصادفات عابرین پیاده را دارنند .همچنین با توجه به شرایط جوی مناسب وخوش اب وهوا بودن منطقه مسئولین شهری اینده نگری نکرده و خواستار بافت قدیمی بوده اند .اما اکنون این خیابانها نه تنها ترافیک را تسهیل نمی کند بلکه مشکلات عدیده ای را برای مردم بوجود آورده ا ست که نیاز است توجه ویژه ای به معابر سطح شهرستان گردد. عدم توجه مسئولین ذیربط به معابر شهرستان دماوند وتوسعه معابر مردم را در اینده با چالش بزرگی مواجه خواهدساخت .

الف) رادیو
رادیو در یک بیان ساده عبارت است از استفاده از امواج مخصوص برای فرستادن پیام از یک مرکز

پیامرسانی و دریافت بدون سیم به کمک دستگاهی که گیرندهی رادیو است که در سال ۱۸۶۰ توسط جیمز کلارک ماکسون فیزیکدان اسکاتلندی با کشف امواج رادیویی توسط او به عنوان یک رسانه معرفی گردید.در سال ۱۹۰۶ اولین کنفرانس رادیوئی بین المللی با شرکت ۲۷ کشور جهان تشکیل گردید و آئیننامه و مقررات ارتباطات رادیوئی به تصویب رسید.عصر طلایی فعالیت رادیو به سالهای ۱۹۲۵تا۱۹۵۰ میلادی بر
میگردد که البته هرچند با ظهور تلویزیون خاتمه یافت ،ولی کماکان رادیو شنوندگان خود را به خاطر کیفیت برنامهها و آسانی دریافت امواج حفظ نمود.^[۸]
ب) تلویزیون
اساس کار تلویزیون بر مبنای انتقال صحنههای ساکن و یا متحرک به وسیله برق و معمولاً به وسیله امواج الکترومغناطیسی به منظور رؤیت آنی آنها و نه ضبط دائمی در دستگاه گیرنده تلویزیون استوار است^[۹]. که آغاز حضور این وسیله را میتوان از نیمه قرن ۱۹ دانست.«جووانی کازلی»ایتالیایی در سال۱۸۵۶ دستگاهی به نام پانتگراف اختراع کرد که این حرکت توسط کورن آلمانی در سال۱۹۰۷ تبدیل به نخستین ارتباط تصویری بین برلین و پاریس شد. نهایتاًدر سال ۱۹۵۴ تلویزیون به بازار آمد^[۱۰] در همین زمانها بود که «لرد سلسلدان»اقدام به پخش اولین برنامه تلویزیونی از طریقBBC انگلستان نمود. از آن پس تلاش
توسعهدهندگان این رسانه صرف بررسی ،تجزیه و تحلیل مخاطبین و تشکیل سازمانهای مستقل رادیو و تلویزیونی شده و به عنوان رسانهای ارتباطی به سرعت به پیشرفتهای فنی و جمعی دست یافت^[۱۱].
درخصوص پخش رادیو تلویزیونی، براساس فرهنگ فرانسویROBERT، کلمه پخش(Emission)را «انتقال علائم، صداو تصویر به کمک امواج الکترونیکی» تعریف کرده است،^[۱۲]که دارای دو مشخصه است،یکی اینکه به صورت امواج با معیار «هرتز»ارسال می شود و دوم اینکه مستقیماً توسط گیرنده های معمولی قابل دریافت میباشد.در مرحله اول عمل پخش صورت نگرفته ولی در مرحله دوم صورت گرفته است.^[۱۳] (از این روست که قانون ۱۹۸۸ انگلستان در بند۱ ماده۶ میگوید)«بخش عبارت است از انتقال تلگرافی بدون سیم تصاویر، صدا ، سایر اطلاعات که اولاً قابل آن است که به صورت قانونی توسط مخاطبین دریافت گردد و ثانیاً ارسال برای ارائه به تمام مخاطبین باشد».^[۱۴]
ج) رسانه های دیجیتال
هرچند رسانه های دیجیتال هنوز تعریف مشخصی در کشور ندارند اما به عقیده ی برخی از کارشناسان، رسانه های دیجیتال مفهوم عامتری از رسانه های آن لاین است که همه نوع نرمافزار و محصولات الکترونیکی را شامل میشود و این واژه در جهان اغلب نسخهی وب روزنامهها،وب سایتهای خبری، وبلاگها،وب سایتهای شخصیتهای دولتی و خصوصی،سازمانها ،روز نتها وغیره را شامل
میشود.رسانه های دیجیتال،فضایی تعاملی،سریع،دارای باز خورد فوری و در برخی موارد بیواسطه را برای مخاطبان فراهم می سازند و امکانات و تجهیزاتی پیشروی مخاطبان قرار میدهند که بسیار متنوع و دارای انعطاف است و یک کاربر مسلط به این رسانه ها میتواند آرای متنوع و امکانات وظرفیتهای رسانهای مختلفی را در اختیار داشته باشد. بنابراین رسانه های دیجیتال، هم ابزار محسوب شده و هم در ماهیت فرهنگی تأثیر گذارند، به عبارت دیگر از جنبه ابزاری چون قادر به برقراری صورتهای مختلف ارتباطیاند ،امکان نشر پیامهای فرهنگی بیش تر را فراهم می آورند.
د) ماهواره ^[۱۵]
ماهواره، عموماً به هر چیز گردنده به دور چیز دیگر میگویند و در محاوره دستگاهی گیرنده/فرستنده بیسیم است که توسط راکت به فضا پرتاب میشود و در یک مدار دور زمین جای میگیرد که برای کارهایی مثل هواشناسی ،مخابرات، پخش رادیویی و تلویزیونی ،GPS و… استفاده میشود. ماهواره های رادیو و تلویزیونی زمان و ثبات اطلاعات ارسالی را حل کرده و کارایی شبکه های تلویزیونی را به شکل چشمگیری افزایش داده است. شکی نیست که وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو و تلویزیون در پیشبرد هدفهای اجتماعی ،اقتصادی ،فرهنگی و فنی تاثیر بسزایی دارند.در سالهای اخیر پخش صدا وتصویر از طریق ماهواره به عنوان موثرترین وسیله رسیدن به هدفهای موفق ،توجه همگانی را به خود جلب کرده است.استفاده از این ماهواره ها برای پخش برنامههای رادیویی و تلویزیونی است ماهوارهای بر فراز قسمتی از زمین قرار داده میشود، برنامه تلویزیونی از یک ایستگاه زمینی به آن فرستاده میشود، سپس ماهواره تصویر فوق را روی یک شعاع باریک که فقط ناحیه مشخص شده ای از زمین را میپوشاند بر
میگرداند.ایستگاه زمینی مقابل با انتهای بشقابی شکل،تصویر را میگیرد و آن را دوباره پخش می کند.
رسانه های تصویری همچون ماهواره با برنامههای متنوع علمی ، سیاسی ، تفریحی و سرگرم کننده در دراز مدت باعث یکسان سازی سلیقه توده های مختلف جامعه خواهد شد و به ایجاد شکافهای جدید طبقاتی و تعمق آنها منجر می شود.گستردگی بی نظیر ماهواره به عنوان یک رسانهی جمعی فراگیر در بین جوامع مختلف و حضور آن حتی در حریم خلوت و خصوصی مردم،آن را به عنوان پذیرفتنی ترین فرمانروای اجتماعی و فرهنگی تبدیل کرده است ماهواره به عنوان محسوسترین و تاثیرگذارترین رسانه همچنان در حال یکه تازی در عرصه اجتماع جوامع است.چرا که بدون اتلاف وقت و رفت و آمد برای خرید روزنامه و مجلات و حوصله برای خواندن مطالب آنها،جعبه جادویی تلویزیون با برنامههای متنوع و تاثیرگذاری عمیق تر نقش تمامی رسانه ها را به تنهایی ایفا می کند.
ارائه کنندگان خدمات ماهوارهای چه خدمتشان داخل کشور یا خارج از کشورباشد باید امتیاز مربوط به کمیسیون شبکه های مستقل را دارا باشند.امروزه استفاده از امتیاز ماهواره ها در کشورهای دیگر دعاوی
بین المللی زیادی را ایجاد نموده است. به عنوان مثال در سال ۱۹۹۲«ردهات داج» که یک شبکه ماهوارهای در زمینه موضوعات جنسی بود و از هلند پخش میشد، از فرکانسی استفاده میکرد که برای پخش
ماهوارهای در انگلستان از آن استفاده می شد.بنابراین شبکه مذکور می توانست بدون دارا بودن امتیاز،تصاویرمستهجن را برای بینندگان انگلیسی پخش نماید،که این امر مخالف دستورالعمل اتحادیه اروپا در خصوص شبکه های فرا مرزی بود. البته قبل از اینکه موضوع پرونده به دیوان دادگستری اروپا کشیده شود شبکه «رد هات»برنامه هایش را قطع نمود.^[۱۶]
هـ : شبکه های کابلی
گروهی از کامپیوترها و وسایل مرتبط دیگر بوسیله تسهیلات ارتباطی به یکدیگر متصل می شوند.ارتباط موارد مذکور در یک شبکه ممکن است با اتصالات دائمی مثلاًکابلها ،یا اتصالات موقتی چون خطوط تلفن یا دیگر پیوندهای ارتباطی باشد.یک شبکه میتواند به کوچکی یک شبکه محلی ،متشکل از چند کامپیوتر،چاپگر و وسایل دیگر باشد و یا از تعداد زیادی کامپیوتر کوچک و بزرگ ،که در نقاط جغرافیایی مختلف توزیع شده اند تشکیل گردد.
شرکت های کابلی معمولاً برنامه های خود را از منابع دیگر دریافت می نمایند و سپس آنها را در مقابل دریافت هزینه ای ماهانه برای مصرف کنندگان خانگی ارسال می نمایند . فعالیت تلویزیون کابلی در انگلیس نیازمند دریافت مجوز از «آوکام»^[۱۷] می باشد. واژه های موجود در اجازه فعالیت تلویزیون کابلی، ممکن است تعهداتی خاص از جمله پخش کانال هایی مشخص را در بردارنده مجوز، تحمیل نماید.^[۱۸]
امروزه از رسانه های متفاوتی به عنوان محیط انتقال در شبکه های کامپیوتری استفادهمی شود که از آنان با نام ستون فقرات در یک شبکه یاد می شود.کابل های مسی،فیبر نوری و شبکه های بدون کابل
نمونه هائی متداول در این زمینه می باشند.از کابل های مسی تقریباً در اکثر شبکه های محلی استفاده
می گردد. این نوع کابلها دارای انواع متفاوت و مزایا و محدودیت های مختص به خود هستند.اطلاعات در کابل ها ی مسی با بهره گرفتن از جریان الکتریکی حمل می گردد.
با بهره گرفتن از رسانه های نوری،از نور برای انتقال داده بر روی فیبرهای نازک شیشه ای و یا پلاستیک استفاده می گردد.
و: شبکه های پخش خانگی
یکی از مصادیق رسانه صوتی و تصویری پخش خانگی می باشد.به این صورت که یک سریال یا برنامه تلویزیونی بصورت سی دی و یا دی وی دی تهیه و در حجم بالایی به صورت هفتگی در محلهای خاص به فروش رفته و در واقع مخاطبین با انتخاب و خرید به آنها دسترسی دارند.این پخش عمدتاً به این دلیل است که یا مجوز پخش را به صورت تلویزیونی نمی توانند دریافت کنند و یا مخاطبین خاصی دارند.ذکر این نوع از شبکه ها به این دلیل است که اخیراًپخش خانگی سی دی و دی وی دی به یکی از طرق پخش رسانه های صوتی و تصویری تبدیل شده است.
بند۲: به لحاظ نوع مالکیت و نحوه اداره
مالکیت رسانه ها امروزه در دست دو بخش خصوصی و دولتی است : برخی از رسانه ها توسط دولت و نهادهای دولتی اداره شده و برخی دیگر توسط اشخاص خصوصی و با سرمایه ی این اشخاص اداره
می شوند.این تفکیک در تعیین مسولیت مدنی بسیار حائز اهمیت است.
الف) رسانه های دولتی
دولت به عنوان برترین شخص حقوقی حقوق عمومی ،اداره ی امور حاکمیتی جامعه ی ملی را بر عهده دارد و به عنوان یک شخص حقوقی همانند اشخاص حقیقی ناگزیر از برقراری ارتباط با اشخاص دیگر به شکل های مختلف است که برای انجام این مهم از وسایل و ابزارهای اطلاع رسانی بهره جسته و آنها را تحت نظارت خود قرار می دهد. همانند رادیو و تلویزیون در کشور ما که از مهمترین وسایل تحت تملک دولت برای اطلاع رسانی به مردم هستند.مطبوعات متعددی از روزنامه و نشریات وجود دارند که وابسته به نهادهای مختلف زیر مجموعه قوای سه گانه هستند که عملاً این نهادها بر این مطبوعات نظارت دارند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رأس همه ی آنها نظارت و هماهنگ سازی این مطبوعات را با اصول مورد پذیرش نظام برعهده دارد ولی رادیو و تلویزیون در کشور ما زیر مجموعه دولت است و توسط اداره صدا و سیما که تحت نظر دولت است اداره می شود ضمناً رسانه های دیگر صوتی تصویری از جمله
رسانه های دیجیتال و اینترنتی به صورت خصوصی نیز در کشور ما فعالیت دارند که بعضاً تحت نظارت دولت هستند.
ب) رسانه های خصوصی
حق مالکیت افراد حقی شناخته شده در قانون است و چنین حقی را نمی توان از اشخاص سلب کرد. بحث مالکیت خصوصی بحثی است که در همه ی کشور ها وجود دارد و افراد حقوق خصوصی می توانند برخی از رسانه ها نظیر مطبوعات و یا شرکت های تولید و پخش نوار و فیلم را با سرمایه ی شخصی خود و البته با اعمال نظارت هایی توسط دولت برای پیش روی و نظم بهتر در رسانه ها اداره نمایند.
بند۳: به لحاظ تابعیت
یکی دیگر از تقسیم بندی های موجود در مورد رسانه های همگانی تقسیم آنها بر اساس تابعیت
رسانه ها می باشد که براین مبنا رسانه های همگانی به رسانه های ملی یا داخلی و رسانه های خارجی تقسیم می شوند.رسانه های همگانی ملی یا داخلی آن دسته از رسانه ها هستند که مقر اصلی آنها در داخل کشور است،درحالیکه رسانه های همگانی خارجی شامل کلیه مؤسسات مطبوعاتی ،خبری،
خبرگزاری ها،آژانس های عکس،رادیو و تلویزیون و هرگونه سازمان یا مؤسسه ای است که به کار انتشار یا انعکاس اخبار و اطلاعات اشتغال داشته ،مقر اصلی آنهادر خارج از کشور است^[۱۹].
با این حال خبرنگاران یا گزارشگران رسانه ی خارجی ممکن است،اشخاصی باشند که دارای تابعیت ایرانی هستند. تفکیک رسانه های ملی از رسانه های خارجی ما را در حل برخی مسائل تعارض قوانین یاری خواهد کرد^[۲۰].
گفتار چهارم: رادیو تلویزیون در ایران
امروزه هیچ کس منکر عملکرد سهم مهم رادیو و تلویزیون نیست. این رسانه با بکارگیری آخرین پیشرفتهای تکنولوژی در صدر کارآمدترین وسایل ارتباط جمعی قار می گیرد، به گونه ای که به نظر
می رسد، جهان امروزی بدون این دو رسانه ناقص است. به هرحال رادیو و تلویزیون به مثابه چاقویی است که هم می تواند مضر باشد و هم مفید. منتقدان براین باورند که رادیو و تلویزیون نه تنها می توانند بیاموزند آگاه کنند، ترغیب کنند، الهام ببخشند و احساس را برانگیزند ، همچنین می توانند آسیب برسانند و گمراه کنند.
البته تلویزیون نقش مهم تری نسبت به رادیو ایفا می کند. ترکیب صدا و تصویر و حرکت ، امکان استفاده از جلوه های ویژه ، احساس همدلی و یگانگی تماشاگر و باورپذیری آنچه می بینند تلویزیون را به صورت رسانه ای مطلوب در می آورند.
بیننده تلویزیون به طور ضمنی توافق می کند با دیدن برنامه های تبلیغی تلویزیون، مقداری آگهی تحمل کند و در عوض انتظار دارد انواع معین شده از تصورات ارضاء کننده از نوع خیلی خاص به او القاء شود .^[۲۱]
باتوجه به اهمیت این دو رسانه در مقایسه با مصادیق دیگر رسانه های صوتی و تصویری و جایگاه ویژه آن، در این گفتار به صورت اختصاصی رادیو و تلویزیون را در ایران مورد بررسی قرار می دهیم .
بند۱:تاریخچه فعالیت رادیو تلویزیون در ایران
بیست سال بعد از شروع به کار نخستین فرستنده ی رادیویی در جهان ،در سال
۱۹۴۰(۱۳۱۹ه-ش)اولین فرستنده ی رادیویی ایران مشغول به کار شد.البته قبل از شروع فعالیت این فرستنده تعداد زیادی گیرنده رادیویی به کشور وارد شده بود^[۲۲].این فرستنده زیر نظراداره کل پرورش افکار وزارت فرهنگ اداره می شد . سپس اداره کل انتشارات و تبلیغات تأسیس شد و اداره رادیو را زیر نظر گرفت. به موجب اساسنامه مصوب ۱۱/۴/۱۳۲۲ وظایف رادیویی اداره مذکور نوعاً درزمینه های تبلیغاتی ،آموزشی،ارشادی و خبری مقرر شده بود.^[۲۳]

(همان: ۱۲)
اغراق درشاهد مثال زیر به وضوح دیده می شود:

• • به شمشیر او باز بسته ست گیتی عرض باز بسته ست لابد به جوهر

به اندیشه اندر نگنجد مدیحش که مدحش تمام است و اندیشه ابتر
(همان: ۱۲)
ازرقی هروی در بیت زیر ادعا می کند که اگر ممدوحش شمشیر خود را در مشرق زمین برکشد، در سریع ترین زمان موج خون تا مغرب زمین می رسد:

• • گر از باختر برکشد تیغ هندی رسد موج خون در زمان تا به خاور

(همان: ۱۲)
شاعر در بیت زیر با اغراق به ممدوح خود می گوید اگر سخنران بر منبر نام تو را بر زبان بیاورد، منبر برای ستایش تو به سخن می آید:

• • چو نام تو خاطب ز منبر بخواند سخنگوی گردد به مدح تو منبر

(همان: ۱۲)
همچنین شاعر در ابیات زیر از صنعت اغراق استفاده کرده است:

• • روزی که آب و آتش بارد ز تیغ تو این لاله قطره گردد و آن ارغوان دخان

از هیبت استخوان مبارز چنان شود کز خوردنش همای کند قصد زعفران
پیدا شود ز چهره ی دشمن به چند میل در گوهر بلارک تو گنج شایگان
گر گوهری ز چشمه ی تیغ تو برکشند صد جان زنگ خورده برون آید از میان
(همان: ۶۷)

• • بدانگهی که چو شیران یلان آهن پوش برون شوند خروشان همال پیش همال

ز بهر کین ز رهِ تنگ حلقه در پوشند به جای پوست در ارحام مادران اطفال
هوا چو بیشه ی الماس گردد از شمشیر زمین چو پیکر مفلوج گردد از زلزال
پس از نبرد تو مر کشتگان تیغ تو را به جای خون رود الماس ریزه از قیفال
به روز حرب مجوّف کنی ز یک فرسنگ به نیزه در زره تنگ حلقه نقطه ی خال
پس از مصاف تو عمری دراز بر شخ کوه ز زخم تیر تو بر موج خون روند ابدال
(همان: ۴۹)

• • خدنگ پر مکش اندر کمان که گاه گشاد زمین ندارد درخورد سیر او فرسنگ

(همان: ۴۶)

• • نم بگیرد چشم مرد از شرم چون گوهر و لیک

خون چنان راند که در شمشیر نم گیرد گهر
(همان: ۱۵)

• • تو آن کسی که ز بس روشنی، سجود بَرَد خیال رای تو را اندر آسمان، اختر

(همان: ۲۲)

• • گر گوهری ز چشمه ی تیغ تو بر کشند صد جانِ زنگ خورده برون آرد از میان

(همان: ۶۸)
ابیاتی در رابطه با این صنعت در دیوان ازرقی وجود دارد که شماره های این ابیات در ذیل آمده است:
۱۶-۲۱-۲۵-۳۶-۴۱-۴۲-۴۳-۷۴-۷۵-۷۸-۷۹-۸۶-۹۳-۹۶-۱۰۸-۱۱۲-۱۴۲-۱۴۶-۱۴۷-۱۴۹-۱۵۰-۱۶۳-۱۷۴-۲۷۴-۲۸۵-۲۸۷-۲۸۹-۲۹۱-۲۹۳-۲۹۵-۲۹۶-۲۹۹-۳۰۰-۳۰۱-۳۰۵-۳۴۰-۳۴۱-۳۴۴-۳۴۷-۳۵۰-۳۵۵-۳۶۰-۳۶۳-۳۶۷-۴۳۹-۴۴۰-۴۴۲-۴۷۰-۵۸۵-۶۲۳-۶۷۴-۷۲۳-۷۳۶-۷۳۸-۷۴۴-۷۹۸-۸۳۰-۸۲۹-۸۶۷-۹۲۴-۹۴۸-۹۸۰-۹۸۱-۹۸۸-۹۹۶-۱۰۰۳-۱۰۰۵-۱۰۲۰-۱۰۲۸-۱۰۶۸-۱۰۷۲-۱۱۱۸-۱۱۳۳-۱۱۳۵-۱۱۷۶-۱۱۸۱-۱۱۸۳-۱۲۴۵-۱۲۵۵-۱۲۵۶-۱۲۵۸-۱۳۲۷-۱۳۳۵-۱۸۸۶-۱۹۰۲-۱۹۲۶-۱۹۰۸-۱۹۱۷-۱۹۳۲-۱۹۷۲-۱۹۷۳-۱۹۷۷-۱۹۸۳-۱۹۹۴-۱۹۹۸-۲۰۰۳-۲۰۱۸-۲۰۱۹-۲۰۶۵-۲۰۷۳-۲۰۸۹-۲۰۹۱-۲۰۹۳-۲۰۹۴-۲۱۰۱-۲۱۰۳-۲۱۱۷-۲۱۲۳-۲۱۲۹-۲۱۳۰-۲۱۳۱-۲۱۳۴-۲۱۳۹-۲۱۴۵-۲۱۴۹-۲۱۶۱-۲۱۶۳-۲۱۶۵-۲۱۶۶-۲۱۷۴-۲۱۷۶-۲۱۸۲-۲۱۸۴-۲۲۱۱-۲۲۱۵-۲۲۱۸-۲۲۲۴-۲۲۴۰-۲۲۴۷-۲۲۵۶-۲۲۶۰-۲۲۶۳-۲۲۶۹-۲۲۷۰-۲۲۷۴-۲۲۸۴-۲۲۸۸-۲۲۹۲-۲۲۹۵-۲۳۰۵-۲۳۰۷-۲۳۱۹-۲۳۲۱-۲۳۲۴-۲۳۳۸-۲۳۴۸-۲۳۵۳-۲۳۵۴-۲۵۰۴-۲۵۴۳
۵-۱۲- تضمیــن
«آوردن آیه یا حدیث در بیت را تضمین می گویند». (نوروزی، ۱۳۷۸: ۱۰۳).

طهماسبی (۱۳۸۶) در پژوهشی پیرامون « بررسی رابطه مدیریت کیفیت فراگیر با رضایت شغلی کارکنان مدارس آموزش و پرورش منطقه مشهد مرغاب » انجام داد. نتایج حاصل شده از این تحقیق بیانگر آن بود که بین اجرای مدیریت کیفیت با رضایت شغلی کارکنان با ضریب همبستگی ۴۱۷/۰ درسطح ۱۰۰۰/۰ معنادار می‌باشد. یعنی اجرای این شیوه مدیریت کیفیت در مراکز آموزشی را نتیجه بخش می‌داند و پیشنهاد می کند که رضایت شغلی در هر سازمانی باید هدف اصلی باشد.
خدایاری، نظری و مرادی (۱۳۸۵) پژوهشی با هدف بررسی رابطه بین سبک های رهبری تحول آفرین و تبادلی با تعهد سازمانی انجام دادند که نتایج حاصل نشان داد بین سبک های رهبری تحول آفرین و تبادلی و تعهد سازمانی کارکنان رابطه ای معنادار وجود دارد و رهبرانی که از سبک رهبری تحول آفرین استفاده میکنند در افزایش میزان تعهد کارکنان نسبت به سازمان، موفقترند و هر اندازه سبک رهبری مدیران از تبادلی به سمت تحول آفرین حرکت کرده است، در بین کارکنان وفاداری بیشتری نسبت به سازمان بوده است.
همچنین سلطانحسینی، امیرتاش و مظفری (۱۳۸۴) پژوهشی را با هدف توصیف و مقایسه سبکهای مختلف رهبری با تعهد سازمانی و ابعاد آن از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاههای کشور انجام دادند که یافتهها نشان داد بین ادراک اعضا هیات علمی از سبکهای رهبری مدیران خود، اختلاف نظر معناداری در حد ۰۱/۰p< و در مورد میزان و ابعاد تعهد سازمانی، تفاوت معنیداری در حد ۰۱/۰ p< به دست آمد و در مقایسه میزان و ابعاد تعهد سازمانی اعضا هیأت علمی مورد مطالعه با ادراک آنها از سبکهای رهبری مدیران نیز تفاوت معناداری در حد ۰۱/۰p< به دست آمد که بیشترین میزان به ترتیب از تعهد عاطفی، هنجاری و در آخر عقلایی به دست آمد.
چورلی (۱۳۸۴) نیز پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین سبکهای رهبری تحول تحولی، تبادلی و تکلیفگرایی مدیران با تعهد سازمانی کارکنان اداره کل تربیت بدنی استان گلستان تو انجام داد، که نتایج آن چنین گزارش شد ۱- بین سبک رهبری تحولی مدیران و تعهد سازمانی کارکنان تحت سرپرستی آنان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. ۲- سبک رهبری تبادلی با تعهد سازمانی کارکنان تحت سرپرستی آنان رابطه منفی و معناداری دارد. ۳- سن مدیران با سبک های رهبری تحولی، تبادلی رابطه معناداری دارد. ۴- مدرک تحصیلی با سبک های رهبری تحولی و تبادلی رابطه معناداری ندارد. ۵- رشته تحصیلی با سبک های رهبری تحولی و تبادلی مدیران رابطه معناداری ندارد. ۶- نوع استخدام با سبک های رهبری تحولی و تبادلی رابطه معناداری دارد و ۷- سابقه خدمتی مختلف نیز با سبک های رهبری تحولی و تبادلی رابطه معناداری دارد.
فرهادیان (۱۳۸۲) پژوهشی پیرامون « بررسی رابطه‌ی مدیریت مشارکتی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی معلمان دبیرستان‌های نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شیراز» انجام داد که نتا‌یج ذیل حاصل شده است. سبک رهبری مشارکتی می‌تواند موجب افزایش جو همکاری و تفاهم و تعهد سازمانی و وفاداری به اهداف سازمان و رضایت و رغبت شغلی در کارکنان گردد، بخصوص در محیط‌های آموزشی که لازمه‌ی عملکرد مناسب در آن ایجاد جو صمیمت و روابط دوستانه است.‌کاربرد شیوه‌ی مدیریت مشارکتی می‌تواند موجب تحقق و هر چه بهتر اهداف سازمان گردد. همچنین چون اثرات رضایت شغلی هم بر زندگی سازمانی و هم بر زندگی خصوصی افراد نمود دارد یکی از عوامل مهمی است که باید در جهت ایجاد تقویت آن در سازمان گام برداشت. رضایت شغلی موجب سازگاری عاطفی فرد با شغل می‌گردد و موجب جلب توجه و مورد علاقه ‌بودن کار می‌گردد.
قربانی ( ۱۳۸۲) پژوهشی با موضوع ” بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیت با تعهد سازمانی و رضایت شغلی دبیران دوره راهنمایی نواحی چهارگانه شهر شیراز ” انجام داده نتایج ذیل حاصل شده است. بین ویژگی‌های شخصیتی ( درون گرایی ـ برون گرایی ) با رضایت شغلی با مؤلفه‌های آن ( ارتقاء، سرپرستی، کار، همکاران ) رابطه معناداری وجود ندارد. (درون گرایان و برون گرایان نسبت به رضایت شغلی و ابعاد آن نگرش تقریباً یکسانی دارند).
۲-۲-۲- پژوهش های خارجی
در ادبیات پژوهش رابطه بین تعلق خاطر و تعهد سازمانی از زوایای مختلفی مطالعه شده است. ساکس^[۷۳] (۲۰۰۶) و هاکانن و همکاران^[۷۴] (۲۰۰۶) از منظر تعهد سازمانی محض؛ پارکز و لنگ فورد^[۷۵] (۲۰۰۸) نیت ماندگاری؛ ساکس (۲۰۰۶) و شاوفلی و بکر^[۷۶] (۲۰۰۴) از منظر نیت ترک کار و یا نیت جابجایی؛ و ریچمن^[۷۷] (۲۰۰۸) از بعد ماندگاری مورد انتظار مورد مطالعه قرار داده اند. نتایج حاصل از مطالعات بالا نشان داد که تعلق خاطر با نیت ترک کار و نیت جابه جایی رابطه منفی و با تعهد سازمانی و ماندگاری مورد انتظار رابطه مثبت دارد. هم چنین شواهد متقنی در رابطه با نقش میانجی بین پیش آیندهای تعلق خاطر و پیامدهای آن (از جمله تعهد سازمانی) وجود دارد (فانی و همکاران، ۱۳۹۰).
در پژوهش دیگری که ریاض و دیگران (۲۰۱۱) با عنوان تاثیر سبک رهبری تحولی بر تعهد عاطفی کارمندان انجام دادند رهبری تحولی تاثیر مثبت و معناداری بر تعهد مستمر کارمندان داشت. همچنین یافته های پژوهش رینگپین^[۷۸] (۲۰۰۷) که با هدف دریافت عملکردهای رهبری، تعهد سازمانی و رضایت با ناظران انجام داد حاکی از آن بود که هر یک از عملکردهای رهبری رابطه مثبت و معناداری با تعهد سازمانی و رضایت ناظران را دارد.
ولومبا و دیگران (۲۰۰۵) پژوهشی را با هدف بررسی رهبری تحولی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی در چارچوب مطالعهای مقایسهای از مؤسسات اقتصادی کنیا و آمریکا انجام دادند که نتایج نشان دهنده اثر مثبت و معنادار رهبری تحولی بر تعهد سازمانی بود.
در پژوهش دیگری که انگونی، سلجرز و دنسن^[۷۹](۲۰۰۶) با عنوان تاثیر رهبری تحولی و تبادلی بر رضایت شغلی، تعهد سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان ابتدایی در کشور تانزانیا انجام دادند یافته های تحلیل رگرسیون نشان داد که ابعاد رهبری تحولی تاثیری قوی بر رضایت شغلی، تعهد سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان دارد. همچنین نشان داده شد اگر چه رهبری تبادلی هم با متغیرهای مذکور مرتبط است، ولی نسبت به رهبری تحولی پیشبینیکننده ضعیف تری برای این متغیرهاست.

لپنورم، دوبسون و دیگران^[۸۰] (۲۰۰۶) طی تحقیقی با عنوان “عوامل مؤثر در ایجاد رضایت شغلی پزشکان جراح و روان پزشکان ” در کشور کانادا به نتایج زیر رسیدند، پزشکان جراح، ساختار غیر رسمی را جهت اداره امور حرفه ای خویش برگزیده در حالی که روانپزشکان، شیوه‌های رسمی در مدیریت واداره امور حرفه ای خویش را برگزیده و از پیچیده گی شغلی بیشتر استقبال می کنند. البته این تفاوت در دیدگاه هارا باید در عوامل خاص از جمله ماهیت قوانین و چگونگی ارائه خدمات به دو گروه آزمودنی و نیز ماهیت وظایف آنان جستجو کرد.
در سال ۲۰۰۶ میلادی، ون هوت^[۸۱] تحقیقی را با عنوان"ارتباط میان پیگیری امور شغلی و رضایت شغلی مربیان ” در دبیرستان های بلژیک انجام داد و طبق نتایج حاصله، میان پیگیری امور شغلی و رضایت شغلی مربیان رابطه معنا دار وجود دارد. همچنین، فرهنگ بر مدارس نیز بر رضایتمندی شغلی آنان و پیگیری امور حرفه ایشان تأثیر گذار است.
پیلای و ویلیامز^[۸۲] (۲۰۰۴) با هدف بررسی رابطه میان رهبری تحولی، کفایت نفس، انسجام گروهی، تعهد و عملکرد بر روی ۳۰۳ نفر از کارکنان آتش نشانی پژوهشی انجام دادند که یافته نشان داد در گروه های کاری، فرایند رهبری تحولی ضمن تأثیرگذاری بر کفایت نفس و انسجام گروهی، موجب افزایش تعهد و بهبود عملکرد پیروان خواهد شد.
در پژوهش یو، لیتوود و جانتزی^[۸۳](۲۰۰۲) با عنوان بررسی آثار رهبری تحولی بر تعهد به تغییرات در میان معلمان هنگکنگ نتایج به دست آمده نشان داد که تعهد معلمان با سبک رهبری تحولی رابطه مثبت و معناداری دارد و رهبری تحولی پیشبینیکننده ۷/۱۰ درصد از واریانس تعهد معلمان میباشد. البته موضوع قابل توجه در این پژوهش این بود که از میان ابعاد رهبری تحولی که مورد بررسی قرار گرفته بودند، مؤلفه تحریک انگیزه بیشترین همبستگی را با تعهد معلمان داشت.
آرنولد، بارلینگ و کلوی^[۸۴] (۲۰۰۱) در مطالعهای در خصوص رهبری تحولی و قفس آهنی، کدام یک پیش بینی کننده خوبی برای اعتماد، تعهد و کارآیی تیمی کارکنان میباشد؟ بدین نتیجه دست یافتند که سبک رهبری تحولی با اعتماد، تعهد و کارآیی تیم رابطه معناداری دارد.
ماتیو و زاجاک (۱۹۹۰) یافته های بیش از دویست تحقیق را بررسی و مشخص نمودند که تعهد سازمانی با سن افراد دارای همبستگی نسبی و مثبت و با تحصیلات رابطه ای ضعیف و منفی دارد به عبارت دیگر هر چه میزان تحصیلات افراد بیشتر باشد میزان تعهد آنان کمتر خواهد بود. هم چنین در این فرا تحلیل مشخص گردید که بین سنوات خدمت و تعهد سازمانی، رابطه ای ضعیف و بین نوع رفتار مدیران با تعهد سازمانی همبستگی نسبی و مثبت و بین چگونگی ارتباطات رهبری و رهبری مشارکتی با تعهد سازمانی کارکنان همبستگی قوی و مثبت وجود دارد و کارکنان رسمی و قراردادی ازمیزان تعهد مشابهی برخوردارند. در پژوهشی که توسط ای لینگ سیو^[۸۵] (۲۰۰۲) در زمینه بررسی میزان تعهد سازمانی در میان کارکنان مدیریتی و غیر مدیریتی در نمونه های هنگ کنگی و چینی انجام شد، نتایج نشان داد که میزان تعهد سازمانی در کارکنان غیرمدیریتی بیشتر از کارکنان مدیریتی است.
مانو^[۸۶] و همکاران (۲۰۰۷) از یک طرح چند مقطعی برای تعلق خاطر و پیش آیندهای آن استفاده کردند که در آن منابع شغلی نسبت به الزام های شغلی تعلق خاطر را بهتر پیش بینی می کرد. کنترل شغلی و عزت نفس سازمانی بهترین پیش بینی کننده های سه بعد تعلق خاطر بودند.
نتایج تحقیقات یون و آلن^[۸۷] (۲۰۰۵) نشان داد عوامل فردی در افزایش تمایل افراد نسبت به شرکت در فعالیت های اشتراک دانش، نقش مؤثری داشته است. انگیزه های فردی به عنوان یک عامل مهم در این رابطه شناسایی و به سازمانها پیشنهاد شده است. علاوه بر توجه به دیگر عوامل، به انگیزه های فردی که ناشی از شخصیت فرد می باشند نیز توجه ویژه ای داشته باشند.
کانلی و کلاوی^[۸۸] (۲۰۰۲) در تحقیقی به بررسی تأثیر عوامل سازمانی چون حمایت مدیریت، فرهنگ تعاملی و فناوری های مرتبط با اشتراک دانش و عوامل فردی چون سن، جنسیت و پست سازمانی بر فرهنگ اشتراک دانش کارکنان پرداختند و به این نتیجه رسیدند که دو عامل سازمانی (یعنی، حمایت مدیریت و فرهنگ تعاملی)؛ همچنین یک عامل فردی (یعنی جنسیت) تأثیری بسزا در فرهنگ اشتراک دانش میان کارکنان دارد.
نئو^[۸۹] (۲۰۰۲) در تحقیقی در خصوص عوامل تأثیرگذار بر اشتراک دانش در یکی از شرکت های خبری سنگاپور، در می یابد که عوامل فرهنگی تأثیر مثبتی بر تصمیم گیری فردی مبتنی بر اشتراک یا عدم اشتراک دانش می گذارد. مطالعه وی آشکار کرد نبود انگیزه، حمایت مدیریتی، اعتماد و روحیه کار گروهی، موانع اصلی و عمده در اشتراک دانش هستند.
المشان اوس^[۹۰] (۲۰۰۱) تحقیقی با عنوان استرس شغلی و رضایت شغلی و ارتباط آنها با نوروتیسم انجام تیپ A رفتار و کانون کنترل در بین کارمندان کویتی انجام داد نتایج این پژوهش نشان داد که میزان استرس شغلی، روان رنجورخویی و کانون کنترل بیرونی در زنان بیشتر از مردان است در حالیکه مردان به طور معناداری نمرات بالاتری در رضایت شغلی کسب کردند. همچنین همبستگی مثبتی بین روان رنجورخویی و کانون کنترل افراد با استرس شغلی و همبستگی منفی بین رضایت شغلی با کانون کنترل بیرونی به دست آمد. همچنین رضایت شغلی فقط با رفتار تیپ A زنان همبستگی داشت. در نهایت یک همبستگی منفی بین استرس شغلی و رضایت شغلی به دست آمد.
۲-۲-۳- نتیجه گیری
با توجه به نتایج تحقیقات پیشین می توان گفت متغیرهای رضایت شغلی، تعهد سازمان و اشتراک دانش تحت تاثیر متغیرهای گوناگونی قرار می گیرند و سطح آنان با توجه به متغیر تاثیر گذار بر آنان تغییر می یابد. در این بین نقش تعلق کاری و تعلق سازمانی بیشتر نمایان می شود. تاثیرات این متغیرها می تواند کارایی و اثربخشی سازمان را تحت تاثیر قرار دهد. نتایج تحقیقات مختلف نشان د هنده اثر پذیری متغیرهای وابسته از عوامل مختلفی بود که مهمترین آن می تواند تعلق کاری و سازمانی باشد. در این بین و در دهه های اخیر تعلق سازمانی بیشتر مورد بحث قرار گرفته و اثرش بر متغیرهای دیگر سازمانی بررسی شده است. در پژوهش حاضر به دلیل اهمیت موضوع تعلق سازمانی رابطه آن را با سه متغیر رضایت شغلی، تعهد سازمانی و اشتراک دانش کارکنان بررسی می کنیم.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
پژوهش فرایندی پویا برای حل مسائل و دستیابی به راه حل مشکلات است. بشر از دیر باز به دنبال شناخت پدیده‌ها بوده است و از همان زمان مباحثی پیرامون روش شناخت در ذهن وی قرار گرفته است. پایه هر پژوهش «روش شناخت یا روش پژوهش» است. روش‌شناسی مبحثی است که به بررسی روش‌های شناخت در علوم می‌پردازد. روش پژوهش، مجموعه‌ای از قواعد، ابزار و راه‌های معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. هر پژوهشی با یک مسأله آغاز می‌شود. مسأله پژوهش موجب ایجاد سؤالاتی در ذهن محقق گردیده و به ارائه فرضیه منجر می‌شود. بنابراین وظیفه اصلی و اساسی هر محقق، بررسی و پژوهش جهت تأئید یا رد فرضیات می‌باشد. جهت پاسخگویی به سؤالات پژوهش و نتیجه‌گیری در خصوص فرضیات، داده‌های جمع‌ آوری شده در خصوص پژوهش، ورودی اساسی و پایه پژوهش می‌باشد و در نهایت محقق بایستی با توجه به داده‌های گردآوری شده، در خصوص رد یا تأیید فرضیات و پاسخگویی به سؤالات پژوهش اقدام نماید. اما همان‌گونه که آشکار و مشخص می‌باشد، داده‌ها اطلاعات خام و غیر قابل اتکائی می‌باشند که جهت تبدیل شدن به اطلاعات قابل استفاده بایستی تحلیل گردند، تا با تبدیل داده‌ها به اطلاعات بتوان اقدام به تصمیم‌گیری نمود (خاکی- ۱۳۸۴).
در این فصل به معرفی روش پژوهش، جامعه آماری پژوهش، روش نمونه‌گیری و حجم نمونه پرداخته و در ادامه ضمن معرفی ابزار پژوهش، روایی و پایایی آن و نیز نحوه‌ی نمره‌گذاری آن گزارش شده است. در انتهای این فصل نیز به روش‌های جمع‌ آوری و نیز روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شده است.
۳-۲ روش تحقیق
هدف از انتخاب روش پژوهش این است که مشخص نماییم برای بررسی موضوعی خاص چه روش تحقیقی لازم است و محقق چه روش و شیوه‌ای را اتخاذ کند تا هر چه دقیق‌تر و سریعتر به پرسش یا پرسش‌های پژوهش مورد نظر دست یابد. دستیابی به هدف‌های علمی یا شناخت علمی میسر نخواهد بود مگر زمانی که با روش‌شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر پژوهش از حیث روش است که اعتبار می‌یابد نه موضوع پژوهش (خاکی،۱۳۸۲). با توجه بدین مساله که پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین متغیرهای پژوهش و ابعاد آن می پردازد یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی میباشد. متغیر پیش بین تعلق سازمانی و متغیرهای ملاک رضایت شغلی، تعهد سازمانی و اشتراک دانش میباشد.
.
۳-۳- جامعه آماری، نمونه و روش نمونهگیری
جامعه آماری به کل افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می‌خواهد به پژوهش درباره آنها بپردازد. (متانی، ۱۳۸۶). نمونه عبارت است از مجموعه‌ای از نشانه‌ها که از یک قسمت، یک گروه، یا جامعه‌ای بزرگتر انتخاب می‌شود، بطوری‌که این مجموعه معرف کیفیات و ویژگی‌های آن قسمت، گروه، یا جامعه بزرگتر باشد. در نمونه گیری معمولا نمونه کوچکی از جامعه را بررسی می‌کنیم و آن را برای کل جامعه تعمیم می‌دهیم آورد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۹). جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان شهرداریهای سطح استان هرمزگان اعم از شهر و شهرستان های این استان می باشد که شامل ۱۳۰۰ نفر می باشند. از این تعداد ۲۴۵ نفر زن و ۱۰۵۵ نفر مرد می باشد. با توجه به تعداد کارکنان و لحاظ زیر گروه ها از جامعه نمونه گیری شد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با بهره گرفتن از فرمول کوکران می باشد. بر این اساس با توجه به تعداد جامعه و استفاده از فرمول کوکران ۲۹۶ نفر به عنوان نمونه حجم برآورد شد. اما به دلیل تعمیم بهتر و این مساله که احتمال می رفت برخی پرسشنامه ها برگشت داده نشود به میزان ۳۳۰ نفر پرسشنامه توزیع گشت و پس از آن تعداد ۳۰۶ نفر مورد بررسی قرار گفتند.
۳-۴- ابزار گردآوری داده ها
پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج پژوهش و روشی مستقیم برای کسب داده‌های پژوهش است. پرسشنامه مجموعه‌ای از سؤال‌ها (گویه ها) است که پاسخ دهنده با ملاحظه آن‌ها پاسخ لازم را ارائه می‌دهد. این پاسخ، داده مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می‌دهد. از طریق گویه‌های پرسشنامه می‌توان دانش، علایق، ‌نگرش و عقاید فرد را مورد ارزیابی قرار داد، به تجربیات قبلی وی پی برده و به آنچه در حال حاضر انجام می‌دهد آگاهی یافت. در این پژوهش جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از روش پرسشنامه با طیف لیکرت استفاده شده است.
در پژوهش حاضر از یک ابزار برای گردآوری اطلاعات استفاده شد که (طبق پیوست) شامل چهار پرسشنامه می باشد:
۱- پرسشنامه تعلق سازمانی: به منظور سنجش تعلق سازمانی کارکنان از پرسشنامه شاوفلی و همکاران (۲۰۰۳) که دارای سه بعد قدرت (گویه های ۱، ۴، ۸، ۱۲، ۱۵ و ۱۷) فداکاری (۲، ۵، ۷، ۱۰و ۱۳)، جذب و شیفتگی (۳، ۶، ۹، ۱۱، ۱۴، ۱۶) میباشد. استفاده شد. مقیاس حاضر بر اساس طیف پنج گزینهای لیکرت خیلی زیاد (نمره ۵)، زیاد (۴)، متوسط (۳)، کم (۲) و خیلی کم (نمره۱) نمره‌گذاری شده است. روایی صوری پرسشنامه تعلق سازمانی توسط شافلی و همکاران (۲۰۰۷) مورد تایید قرار گرفته و پایایی به روش آلفای کرونباخ برای بعد قدرت ۸۳/۰، برای بعد فداکاری ۹۰/۰ و برای بعد جذب و شیفتگی ۸۸/۰ گزارش شد. در پژوهش حاضر روایی به روش تحلیل گویه برای بعد قدرت ۸۸/۰- ۴۲/۰- ، برای بعد فداکاری ۸۶/۰- ۴۷/۰ برای بعد جذب و شیفتگی ۸۱/۰- ۴۰/۰ گزارش شد. روایی کل نیز ۸۴/۰- ۴۵/۰ گزارش می شود. اما پایایی به روش آلفای کرونباخ توسط پژوهشگر بعد قدرت ۸۹/۰ ، برای بعد فداکاری ۸۶/۰ و برای بعد جذب و شیفتگی ۸۱ گزارش شد. پایایی کل نیز ۸۵/۰ گزارش می شود.
۲- پرسشنامه رضایت شغلی: برای سنجش رضایت شغلی از پرسشنامه مقیمی و رمضان (۱۳۹۰) که مشتمل بر ۱۴ گویه بر حسب ۵ گزینه‌ای از نوع طیف لیکرت می‌باشد و بر اساس کاملاًموافقم (نمره ۵)، موافقم (۴)، متوسط (۳)، مخالفم (۲) و کاملاً مخالفم (نمره۱) نمره‌گذاری شده است استفاده شد. روایی صوری این پرسشنامه توسط مقیمی و رمضان تایید و پایایی به روش آلفای کرونباخ ۸۹/۰ گزارش شد. روایی کل پرسشنامه به روش تحلیل گویه توسط پژوهشگر ۸۹/۰- ۵۱/۰ گزارش شد و پایایی به روش آلفای کرونیاخ ۸۶/۰ گزارش شد.
۳- پرسشنامه تعهد سازمانی: برای سنجش تعهد سازمانی از پرسشنامه مییر و آلن (۱۹۹۷) استفاده شد که یک پرسشنامه سه مؤلفهای دارای مؤلفه های عاطفی، مستمر و هنجاری و ۲۴ گویه می باشد. در این پرسشنامه پاسخ به هر عبارت بر اساس طیف هفت درجهای لیکرت (کاملاً مخالف۱، بسیارمخالف۲، مخالف۳، نظری ندارم۴، موافق۵، بسیار موافق۶، و کاملاً موافق۷) امتیازگذاری شد. در این مقیاس سؤالات ۱تا۸ مربوط به بعد عاطفی و سؤالات ۴-۵-۶-۸ امتیازات به صورت معکوس بود. سؤالات ۹ تا ۱۶ مربوط به بعد تعهد مستمر که در سؤالات ۱۰-۱۱-۱۳-۱۴-۱۵-۱۶ امتیازات به صورت مستقیم و در سوالات ۹ و ۱۲ امتیارات به صورت معکوس محاسبه گردید. سؤالات ۱۷ تا ۲۴ مربوط به مؤلفه تعهد هنجاری بوده و در سؤالات ۲۰-۲۱-۲۲-۲۳ امتیازات به صورت مستقیم و در سؤالات ۱۷-۱۸-۱۹-۲۴ امتیارات به صورت معکوس محاسبه گردید. روایی کل پرسشنامه به روش تحلیل گویه توسط پژوهشگر ۹۰/۰- ۵۴/۰ و پایایی به روش آلفای کرونیاخ ۸۹/۰ گزارش شد.
۴- اشتراک دانش:
پرسشنامه اشتراک دانش: برای سنجش اشتراک دانش کارکنان از پرسشنامه چناماننی^[۹۱] (۲۰۰۶) در قالب ۷ گویه بر حسب ۷ گزینه‌ای از نوع طیف لیکرت و بر اساس بسیار موافقم (نمره ۶)، نسبتا موافقم (۵)، تا حدی موافقم (۴)، در حد متوسط (۳)، تا حدی مخالفم (۲)، نسبتا مخالفم (۱) و بسیار مخالفم (۰) نمره‌گذاری شده است استفاده شد. روایی آن توسط چناماننی (۲۰۰۶) تایید و پایایی به روش آلفای کرونباخ ۸۷/۰ گزارش شد. روایی کل پرسشنامه به روش تحلیل گویه توسط پژوهشگر ۸۲/۰- ۴۳/۰ و پایایی به روش آلفای کرونیاخ ۸۲/۰ گزارش شد.
۳-۵- روش گردآوری داده ها
پس از امور مربوط به تایید موضوع پایان نامه به منظور اجرای پژوهش حاضر و نامه نگاری دانشگاه به شهرداری مربوطه و کسب مجوز از آن مرکز، پرسشنامه ها از طریق شهرداری به مراکز مورد نظر بین ارسال و پس از مدت یک ماه و نیم به پژوهشگر عودت یافت. که ازکل عودت یافتهها تعداد ۳۰۶ مورد برای تحلیل مناسب تشخیص داده شد.
۳-۶- روش های تجزیه و تحلیل داده ها
بعد از تهیه پرسشنامه و جمع‌ آوری پاسخ‌های آزمودنیها به سؤالات آن، نوبت به تجزیه ‌و‌ تحلیل داده‌های بدست آمده می‌رسد. به این منظور در این پژوهش از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی به شرح زیر استفاده شده است.
آمار توصیفی
در بخش توصیفی اطلاعاتی نظیر میانگین، فراوانی، درصد، انحراف معیار و نمودارها از نمونه مورد تحقیق و متغیرها آورده شده است.
آمار استنباطی

تریل و همکاران در سال ۲۰۰۹ در تحقیقی با عنوان مدل نظری مصرف رفتار تماشاگر ورزش به این تایج دست یافت عوامل جذابیت رویداد­های ورزشی را به سه دسته تقسیم می­ کند: عوامل جذاب مربوط به ورزشگاه (طراحی ورزشگاه، رنگ آمیزی ورزشگاه و کیفیت چمن)، عوامل جذاب مربوط به تیم (حضور بازیکنان شاخص، نتایج مسابقات اخیر و موقعیت تیم در جدول) و عوامل جذاب مربوط به مسابقه (کیفیت فنی بازی، بازی دربی، تعداد گل­ها­ی بیشتر در هر بازی و غیرقابل پیش بینی بودن نتایج. در این تحلیل محققان دریافتند که مسابقه و عوامل جذاب مربوط به ورزشگاه اهمیت زیادی دارند
پیس و ژانگ در سال ۲۰۰۹ در پژوهشی در مورد عوامل مؤثر بر حضور تماشاگران در لیگ حرفه­ای بسکتبال آمریکا دریافتند سه عامل اقتصادی، جذابیت و برنامه ریزی از مهم­ترین عوامل مؤثر برحضور تماشاچیان بودند.
درعامل تیم خانگی بین لیگ­های فوتبال و کشتی تفاوت معنی­داری وجود ندارد
رئیسی و همکاران (۱۳۹۲) بیان کردند که وجود باریکن ستاره و بازی خشونت آمیز می ­تواند باعث حضور تماشاگران شود که در این فاکتور هم بین طرفداران والیبال و فوتبال تفاوت معنی­داری وجود ندارد
فلاحی (۱۳۸۷) در مقایسه بین سه گروه تماشاچیان در میزان اهمیت “وابستگی به تیم” به این نتیجه رسیدند که تفاوت بین ۳ گروه سنی کمتر از ۲۱ سال، ۲۲- ۳۵ سال و۳۶ سال به بالا معنی­داری است
لی (۲۰۰۷) درمقایسه انگیزه­ های (تعامل اجتماعی، خانواده، حمایت از تیم و مهارت) بین زنان و مردان به این نتیجه رسید که تفاوت معنی­داری بین زنان و مردان در ۴ عامل وجود دارد
درعامل تیم مقابل بین لیگ­های فوتبال و کشتی تفاوت معنی­داری وجود دارد
فلاحی (۱۳۸۷) در مقایسه بین سه گروه تماشاچیان در میزان اهمیت “تیم مقابل ” به این نتیجه رسیدند که تفاوت بین
۳ گروه سنی کمتر از ۲۱ سال، ۲۲- ۳۵ سال و۳۶ سال به بالا معنی دار نیست
درعامل ملاحظات اقتصادی بین لیگ­های فوتبال و کشتی تفاوت معنی­داری وجود ندارد
کیم و همکاران (۲۰۰۸) بیان کردند که تماشاچیانی که در کمتر از سه مسابقه در نیم فصل اول حضور داشتند، درآمد ماهانه خانوار کمتری داشتند و عامل اقتصادی در تمایل به حضور آن­ها نقش مهمی داشت، به عکس افرادی که در بیش از شش مسابقه در نیم فصل حضور داشتند، درآمد ماهانه بیشتری داشتند و عامل اقتصادی با تمایل آن­ها به حضور در
مسابقات رابطه معنی­داری نداشت
فلاحی (۱۳۸۷) در مقایسه بین سه گروه تماشاچیان در میزان اهمیت “فاکتور­های اقتصادی ” به این نتیجه رسیدند که تفاوت بین ۳ گروه سنی کمتر از ۲۱ سال، ۲۲- ۳۵ سال و۳۶ سال به بالا معنی دار نیست
رئیسی و همکاران (۱۳۹۲) عنوان کردند که بین عامل اقتصادی و حضور تماشاگران در تیم­های والیبال و فوتبال سایپا تفاوت معنی­داری وجود ندارد
درعامل ترویج بازی بین لیگ­های فوتبال و کشتی تفاوت معنی­داری وجود دارد
کوریا و استیو (۲۰۰۷) به این نتیجه رسیدند که بین گروه ­های ۲۲-۳۵ و ۳۶- ۴۹ سال در عامل تسهیلات ورزشگاه و مشوق­ها تفاوت وجود دارد
گرینول و همکاران (۲۰۰۹) دریافتند که عامل مشوق زا تنها با تمایل به حضور در گروهی از تماشاچیان رابطه قوی برقرار می­ کند که فقط برای تفریح و کسب هیجان به ورزشگاه می­آیند و حتی اگر طرفدار تیمی هم باشند، تعصب خاصی نسبت به آن ندارند، اما در مورد تماشاچیانی که به طور متعصبانه طرفدار تیمی هستند، عامل مشوق زا رابطه معنی­داری با تمایل به حضورندارد

درعامل برنامه ریزی بین لیگ­های فوتبال و کشتی تفاوت معنی­داری وجود دارد
کارو و همکاران (۲۰۰۹) اشاره کردند که تماشاچیانی که طرفدار محسوب می­شوند و برای حمایت از تیم خود به ورزشگاه می­آیند، عامل برنامه ریزی رابطه معنی­داری با تمایل به حضور ندارد و این دسته از تماشاچیان در هر. زمان و مکانی که مسابقات برگزار شود حضور می­یابند
۳٫۵٫ پیشنهادات
در واقع هدف از این بررسی مقایسه و اولویت بندی عوامل موثر بر ایجاد تقاضای بازار از دیدگاه علاقه مندان لیگ­های فوتبال وکشتی در شهر تهران می‌باشد.
بر این اساس فرضیه‌­هایی برای بررسی این موارد تدوین شد. حال با پایان یافتن فرایند بررسی فرضیه‌­ها و مشخص شدن نحوه اثرگذاری متغیر­های معرفی شده در فرایند تحقیق، استفاده از این نتایج می ­تواند کارگشای تصمیم گیری مدیران برای کسب موفقیت‌­های بیشتر در سازمان آن­ها باشد. در همین راستا و به منظور کاربردی نمودن نتایج، پیشنهاد­های زیر در مورد فرضیه‌­های مورد بررسی و نتایج حاصل از آن­ها ارائه می­ شود.
با توجه به این موارد پیشنهاد‌­هایی به شرح زیر ارائه می­گردد:
۱٫۳٫۵٫ پیشنهادات جهت تحقیقات آتی
پیشنهاد می­ شود تحقیق حاضر در سایر لیگ­های دیگر از جمله: لیک والیبال، هندبال، فوتسال، بسکتبال و واتر پلو انجام شود.
پیشنهاد می­ شود بررسی قابلیت بکارگیری مدل پژوهشی در میان سایر لیگ­های دیگر دیگر با جامعه آماری متفاوت مورد بررسی در این پژوهش.
پیشنهاد می­ شود تک تک این متغیر­های (عوامل ۵ گانه) به صورت تخصصی­تر و به صورت روش کیفی در لیگ فوتبال و یا سایر لیگ­ها دیگر مورد بررسی قرار گیرد.
ارتباط عوامل کیفیت خدمات با رضایت مندی و حضور مجدد تماشاگران دائمی و موقتی مورد بررسی قرار گیرد.
در تحقیقی ارتباط پخش مستقیم تلویزیونی با حضور تماتشاچیان مورد بررسی قرار گیرد.
در تحقیقی ارتباط میان وفاداری نسبت به تیم و حضور مجدد تماشاگران مورد بررسی قرار گیرد.
تاثیر کیفیت خدمات بر رضایت مندی و حضور مجدد تماشاگران تیم­های میزبان و میهمان مورد بررسی قرار گیرد.
۲٫۳٫۵٫ پیشنهادات بر خاسته از تحقیق
اهمیت تسهیلات: با توجه به یافته­های تحقیق، تسهیلات می ­تواند با ایجاد تقاضای بازار ارتباط داشته باشد. بنابراین از آنجا که یکی از مهم­ترین عوامل حضور تماشاگران در ورزشگاه مربوط به تسهیلات ورزشگاه است و این عامل در حوزه عملکرد مدیران ورزشی قرار دارد، امکان تاثیر گذاری و بهبود این عامل وجود دارد. همانگونه که این تحقیق و تحقیقات بیشمار دیگری نیز اهمیت عواملی از قبیل امنیت ورزشگاه، زیبایی، پاکیزگی، کنترل ازدحام، ب­های خوردنی­ها و راحتی ورزشگاه را در حضور تماشاگران نشان داده­اند لذا باید به دنبال ساخت ورزشگاه­های به مراتب بهتر بود و یا وضعیت ورزشگاه­های موجود در کشور را بهبود بخشید.
یکی از نکاتی که مدیران باید مورد توجه قرار دهند این است که هر چقدر که بلیط مسابقات ورزشی ارزانتر باشد، احتمال حضور تماشاگران بیشتر خواهد شد. از سوی دیگر هر چه بلیط مسابقات ارزانتر باشد درآمد باشگاه­ها و برگزار کنندگان مسابقات کاهش می­یابد. این دو موضوع با هم در تناقض بوده لذا مدیران باید در تعیین قیمت بلیط توجه داشته باشند، به طوری که موجب افزایش حضور تماشاگران شده و درآمد باشگاه­ها و لیگ­ها را افزایش دهد.
اهمیت کیفیت دسترسی در تصمیم به حضور مجدد: مدیران و سازمان دهند­گان رویداد­های ورزشی نباید از تاثیر این عامل غافل شده و بر ابعاد دیگر بپردازند چرا که دسترسی دشوار تماشاگران به محل برگزاری رقابت، شرایط آب و هوایی و زمان