حمید سبزواری با زبان فاخر و محتوای تأثیرگذار و دیدگاه خلّاق خود، فصل باارزش و شایستهای را در ادبیات معاصر فارسی گشوده است.
۳-۲-۲ تأثیرپذیری
حمید سبزواری شاعر فرهیختهی معاصر در شعر خود از بعضی شاعران متقدم و معاصر تأثیر پذیرفته است. در میان شاعران متقدم، «در قصیده، از همه بیشتر به ناصر خسرو علاقه داشته است،» (فیض،۱۳۸۶: ۲۱۲) و زبان ساده و صمیمی و بیپیرایهی ناصرخسرو، در اشعار سبزواری کاملاً احساس میشود از این لحاظ که در شعر او هیچ پیچیدگی و دشواری وجود ندارد و چون آیینهی روشنی است که به وضوح میتوان در آن نگریست.
«در غزل بیشتر متمایل به سبک هندی بوده، گرچه گاهگاهی هم آثار شعرای شیراز و اصفهان را از نظر گذرانده، ولی «بیدل» اثر عمیقی بر روی وی داشته است،» (همان)
به نظر میرسد پیوند و ارتباط تأثیرگذار بیدل بر سبزواری، ریشه در باورهای مذهبی آنها و درک متقابل از ترکیب دو مکتب هند و اسلام دارد و بدین ترتیب است که بیدل با بیان فاخر خود بر زبان فارسی اثر گذاشته در حالی که فارسی زبان نبوده است.
دربارهی تأثیر پذیری از شعرای معاصر « به فرخی یزدی گرایش داشته و با غزلیات فرخی که مایهی غالباً سیاسی و مبارزاتی داشت، انس داشته است» (همان: ۲۱۵)
در واقع میتوان گفت محیط و شرایط زندگی نیز، بر شخصیّتهایی چون سبزواری اثر گذاشته و مبارزات استقلال طلبانهی مردم و تشکیل حزب و گروه های متعدد به وی، نوعی شناخت به مسائل و موضوعات داده بود.
۳-۲-۳ آثار
آثار و سرودههای حمید سبزواری را میتوان به دو بخش تقسیم کرد، قسمتی از آن نتیجهی دوران اختناق است که شاعر با دلیری و ایمان بر حکومت تاخته است و بخش دوم آثار وی بعد از پیروزی انقلاب است که در این زمان شاعر تلاش کرده مفهوم انقلاب را به خوبی انتقال بدهد تا نسل آینده از یاد نبرند که بر آنها چه گذشته است.
آثار وی عبارتند از :

1. 1. « «سرود درد» ؛ دفتر اول از دیوان اشعار حمید سبزواری است، شامل اشعاری از سال ۱۳۳۲(پس از کودتای ۲۸مرداد ۳۲) تا پایان سال ۱۳۵۷ ه.ش . این دفتر با مقدمهی حضرت آیت الله خامنهای و پیشگفتار مفصلّی از محمود شاهرخی، در مجموع ۱۷۹ قطعه شعر را در قالبهای متنوع شعر فارسی در خود جای داده است.

1. 1. دفتر دوم از دیوان اشعار وی با نام «سرود سپیده»؛ اشعاری را از بهار ۱۳۵۸ (طلوع صبح صادق انقلاب) تا پایان سال ۱۳۶۶ در بر میگیرد که در مجموع ۳۰۰ قطعه شعر را در خود جای داده است.

1. 1. سومین دفتر از دیوان اشعار حمید سبزواری «سرودی دیگر» است که دربرگیرندهی ۱۴۲ قطعه از تازهترین اشعار استاد از سال ۱۳۶۶ تاکنون است.

1. 1. «کاروان سپیده» دفتر دیگری از اشعار حمید سبزواری است که ۲۶ قطعه از اشعار این شاعر متعهّد را در بر میگیرد.

1. 1. «یاد یاران» دفتر دیگری است که قالب «غزل- مثنوی» آن را از دیگر آثار وی متمایز کرده است.

«یاد یاران» در رثای جهادگر شهید مهندس سید محمد تقی رضوی و جمعی از شهیدان دفاع مقدس سروده شده است.

1. 1. «به رنگ آمده دشمن …»؛ عنوان اولیهی این منظومهی کوتاه، «بار دیگر مسجد ضرار» بوده است. این کتاب، منظومهای است ۵۶ بیتی و با قالب مثنوی که شاعر در آن، شیوه های هجوم فرهنگی دشمنان انقلاب و اسلام را پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ بیان کرده است.

1. 1. «گزیده ی ادبیات معاصر»، مجموعهی شعر از گزیدهی ادبیات معاصر، این گزیده ۳۴ قطعه شعر از استاد را در قالبهای متنوع در خود جای داده که با مطالعهی آن میتوان با آثار و اندیشه های شاعر از سالهای دور تاکنون آشنا شد.» (همان: ۲۸ - ۳۰)

۳-۳ فریدون مشیری
فریدون مشیری که از برجستهترین و توانمندترین شاعران معاصر است، «درسال ۱۳۰۵ ه.ش در تهران متولد شد و تحصیلات ابتدایی را در مشهد و دورهی متوسطه را در زادگاهش به پایان رسانید. پدرِ مادرش، مرحوم میرزا جوادخان «مؤتمن الممالک»، از شعرای بزرگ دورهی ناصری بوده است و پدر و مادر او هم اهل شعر و ادب و مطالعه بودهاند. استاد از آغاز کودکی به شعر علاقه و دلبستگی داشت. پس از آنکه خواندن و نوشتن آموخت، به مطالعهی آثار حافظ، سعدی، فردوسی و نظامی پرداخت و بیشتر اوقاتش، صرف دوواین شعر استادان شعر و ادب فارسی گشت.» (عسگری، ۱۳۸۱: ۲۳)
«مشیری به خاطر علاقهی وافری که به ادبیات داشت در دانشگاه تهران رشته ادبیات فارسی را برمیگزیند تا درونی را که از فرط عشق و شیدایی در وادی شعر و شاعری میسوخت سیراب کند. فریدون مدّتی در وزارت پست و تلگراف و تلفن مشغول به کار شد. دورهی شاعری او به جوانی او بر میگردد، هنگامی که ۱۸ سالش بود آثارش به طور پراکنده در مطبوعات انتشار مییافت و با استقبال مردم روبرو میشد.
وی سرانجام در ۶ آبان ۱۳۷۹ به علت بیماری سرطان خون در بیمارستان تهران کلینیک بدرود حیات گفت و در قطعهی هنرمندان به خاک سپرده شد.» (صوفی، ۱۳۸۵: ۳۰۳ و ۳۰۴)
۳-۳-۱ سبک شعری
فریدون مشیری جزء شاعرانی است که شعرهایش لطیف و با احساس است و به کاربردن کلمات ساده از ظرایف شعری اوست.علاوه بر آن، توصیفات بکر و زیبا و زبانی نرم و بلیغ در شعر او دیده میشود.
شعر مشیری، در مجموعه های نخستین به پیروی از توللّی، بیشتر در قالب چهارپاره و در مضمون عاشقانه بود، «و اما آشنایی وی با شعر نو و قالبهای آزاد، او را از ادامهی شیوه کهن باز داشت، اما راهی میانه را برگزید. نه اسیر تعصب سنّت گرایان شد و نه مجذوب نوپردازان افراطی. راهی را که او برگزید، همان هدف نهایی بنیانگذاران شعر نو است.» (عسگری، ۱۳۸۱: ۲۳)
مشیری با نگرشی نو به طبیعت و اشیاء و اشخاص، معانی و مفاهیم شعریاش را ارتقاء بخشید، از این لحاظ شعر او آنقدر ملموس است که تمام زیباییها و رازهای خود را به خواننده منتقل میکند، در واقع مشیری با شکستن قالبهای عروضی و کوتاه و بلند کردن مصراعها به شعرش چهرهای مشخص داده است. در شعرهای فریدون مشیری صداقت و راستی موج میزند و کلمات چنان صحیح در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند که آدمی را سرخوش میکند.
فریدون مشیری در شمار مشهورترین شاعران معاصر است که به نوعی مقلّد «نیما» بوده و شعر «نوی عاشقانه» میسروده، اگرچه شعر اجتماعی نیز سروده است، اما اشعارش به طور کلی بیشتر روح و لحن غنایی دارد.
۳-۳-۲ آثار
مشیری، شاعر کوچهی خاطرهها و عاشقانههای بیبدیل آثار زیبا و باارزشی را خلق کرده است که در تاریخ ادبیات معاصر ایران جاودانه خواهد ماند. آثار او که بیشتر روح و لحن غنایی دارند شامل مجموعه های :
«تشنهی طوفان در سال ۱۳۳۴،
(گناه دریا) در سال ۱۳۳۵،
(نایافته) در سال ۱۳۳۶،
(ابر) در سال ۱۳۴۰،
(ابر و کوچه) در سال ۱۳۴۶،
(از خاموشی) در سال ۱۳۵۶،
(از دیار آشتی) در سال ۱۳۷۱،
(آه باران) در سال ۱۳۷۵ و … است» (همان : ۳۰۴)
۳-۴ سهراب سپهری
سهراب سپهری شاعر والامقام و عرفانپیشه «در ۴ دی ماه ۱۳۰۷ خورشیدی در کاشان چشم به جهان گشود، (بنابر برخی منابع در سفری که مادر از کاشان به قم داشت، در این شهر به دنیا آمد) نسبت خانوادگی او به لسانالملک سپهر کاشانی- ادیب و تاریخ نویس بزرگ دورهی محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار- میرسد.
پدرش در ادارهی پست و تلگراف کاشان خدمت میکرد و در زمانی که سهراب نوجوان بود، بر اثر فلج شدن هر دو پایش، خانه نشین شد، از آن پس، مادر سهراب، برای تأمین هزینه زندگی شوهر و پنج فرزندش، به جای او در ادارهی پست مشغول به کار شد.

سهراب ، در سال ۱۳۲۵ خورشیدی، دورهی دانش سرای مقدماتی تهران را به پایان رسانید و در شهریور همان سال، با سمت آموزگاری، به کاشان برگشت، ولی دوران خدمت فرهنگی سهراب، چندان نپایید و او با پذیرفته شدن در کنکور هنرکدهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران، رهسپار مرکز کشور شد، و در کنار نقاشی، به شعر و شاعری که به آن، دلبستگی فراوان داشت، پرداخت.
سپهری با زبانهای خارجی نیز آشنایی داشت و ترجمههایی از او در دست است. وی در دوران زندگی خود، سفرهایی به اروپا و هند و ژاپن کرد و نمایشگاههایی از آثار نقاشی خود، در آنجا ترتیب داد. سپهری در طول زندگی به نسبت کوتاه خود، ازدواج نکرد.
این شاعر هنرمند، که به همراه شاعری، نقاش چیرهدستی نیز بود، و هزینه زندگی خود را از راه فروش تابلوهایش تأمین میکرد، و به دور از جنجالهای تبلیغاتی هنرمند نمایان همزمان خود، زندگی پاک و پرهیزگارانهای را میگذراند، سرانجام در روز دوشنبه اول اردیبهشت ۱۳۵۹ برابر ۵ جمادی الثانی ۱۴۰۰ قمری در ۵۲ سالگی بر اثر بیماری سرطان ، زندگی را بدرود گفت و پیکر پاکش بنا به وصیّت او، در جوار محمد علی بن محمد باقر (ع) واقع در مشهد اردهال کاشان، به خاک سپرده شد.» (دلیری، ۱۳۷۴، ج۲: ۵۸۳ - ۵۸۶)
۳-۴-۱ مقام شعری و سبک
سهراب سپهری شاعری است که جهانبینی خاصی دارد و صمیمیتی وصف ناشدنی در اشعار او احساس میشود، وی با تخیّل طبیعت گرایش دنیایی رنگارنگ از شعر ناب خلق کرده است.
«سپهری شاعری نوپرداز و سالک است که در سلوک شعر ، تمامی فراز و فرود شعر او و دگرگونیهای زبان و تصویرگریهای او با مرتبهای از سلوک در جهتی که پیموده است، رابطه مستقیم دارد.» (عسگری، ۱۳۸۱: ۱۶۹)
در واقع مراحلی که سپهری در سلوک باطنی خود پیموده با نام کتابها و نامهای شعرهای هر دفتر، ارتباط و پیوندی عمیق دارد و هر کتاب و دفتر شعر او تا حدودی مرحلهی روحی و احوال او را در آن مرحله مشخص می کند و بدین ترتیب سپهری سالک در راه سلوک با بهره گرفتن از شعر در دریای ذوق و قریحهی خود به کاوش میپردازد و هر زمان به اوجی تازه در پرش دست پیدا میکند.

ه. بخش مطالعه و آینده‌نگاری و آموزش فناوری: در این بخش، ‌‌‌فن‌بازار به آموزش افراد جهت واسطه‌گری فناوری، مشاوره روش‌های انتقال فناوری، پیش‌بینی و آینده‌نگری فناوری‌های موجود و نوظهور و ارائۀ راه‌کارهایی برای حل مشکلات مبادلات فناوری در کشور می‌پردازد.

فرایند داخلی فن‌بازار
بر اساس تجربه افراد مصاحبه‌شونده و همچنین مطالعات موردی از دیگر فن‌بازارها به‌طورکلی دو دسته رجوع کننده برای فن‌بازار در نظر گرفته می‌شود:
الف. کسانی که دارای سرمایه هستند. این افراد خواهان خرید و یا شریک شدن در آن فناوری می‌باشند.
ب. کسانی که دارای ایده و فناوری هستند. این افراد به دنبال خریدار، شریک و یا سرمایه‌گذار می‌گردند.
در رابطه با گروه اول، ‌‌‌فن‌بازار در صورت شفاف و عملیاتی بودن تقاضا، به اطلاع‌رسانی و زمینه‌چینی مذاکره جهت عقد قرارداد می‌پردازد. در غیر این صورت، ‌‌‌فن‌بازار تقاضا را برای عملیاتی‌تر شدن به متقاضی ارجاع می‌دهد.
گروه دوم خود به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف. کسانی که دارای فناوری ثبت‌شده می‌باشند؛
ب. کسانی که برای اولین بار فناوری را عرضه می‌کنند.
در مورد اول، ‌‌‌فن‌بازار بعد از ارزیابی اولیه و اطمینان از شفافیت طرح، از طریق کانال‌های اطلاع‌رسانی به بازاریابی و جذب مشتری می‌پردازد. همچنین به گروه دوم مشاوره ثبت فناوری ارائه می‌دهد.
در کنار این دو دسته، ‌‌‌فن‌بازار با مطالعه روی وضعیت موجود فناوری‌ها و ارزیابی آن‌ها سعی در نمایش و جهت‌دهی فناوری‌های سودآور به جامعه می‌کند. همچنین در تمام این فرایندها از مشاوران قرارداد مبادله فناوری، مشاوران تأمین مالی و آموزش مدیریت فناوری استفاده می‌کند.
در شکل زیر فرایند فعالیت فن‌بازار برای هر دسته را می‌توان مشاهده کرد:
شکل ۵-۲: ارائۀ خدمات ‌‌‌فن‌بازار به متقاضی فناوری (حسینی، سهرابی،۱۳۸۲)
شکل۶-۲: ارائۀ خدمات ‌‌‌فن‌بازار به عرضه‌کنندۀ فناوری
در شکل ۷-۲ نیز مدل پیشنهادی این مطالعه برای ‌‌‌فن‌بازار در سطح ملی در ایران ارائه‌شده است.
شکل ۷-۲: مدل پیشنهادی ‌‌‌فن‌بازار ملی
۲-۴-۷-۲٫ مطالعه موحدی و طباطبایی
موحدی و طباطبایی (۱۳۸۹) نیز در مقاله‌‌ای تحت عنوان شناسایی و رتبه‌بندی موانع توسعۀ سامانۀ ملی خریدوفروش فناوری (فن‏بازار) در ایران به بررسی چالش‌های توسعه فن‌بازار در ایران پرداخته‌اند.
آن‌ها عوامل مؤثر در شکل‌گیری و توسعه فن‌بازار را در ۸ سازه تقسیم‌بندی کردند.
سازه E1: متشکل از نه متغیر مربوط به‌نظام ملی نوآوری
سازه E2: متشکل از هشت متغیر مربوط به بسترها و ساختارهای قانونی
سازه E3: متشکل از چهار متغیر مربوط به وضعیت ارائه خدمات فناوری
سازه E4: متشکل از پنج متغیر مربوط به فاکتورهای اقتصادی
سازه E5: متشکل از هفت متغیر مربوط به شبکه داخلی و خارجی
سازه I1: متشکل از شش متغیر مربوط به استراتژی‌ها و برنامه‌های فن‏بازار
سازه I2: متشکل از چهار متغیر مربوط به فعالیت‌های اطلاع‌رسانی و ترویج
سازه S: سازه متشکل از ده متغیر (شاخص) مربوط به موفقیت فن‏بازار
همان‏طوری که مشاهده می‌شود، سازه‌‌‌های E مربوط به عوامل خارجی، I مربوط به عواملی درونی و S هم دربردارندۀ متغیرهای مربوط به عوامل موفقیت است. فرضیه‌های تحقیق نیز بر اساس این سازه‌ها بنا شده است. جدول شماره ۱۲-۲ فرضیه‌‌‌های تحقیق را نشان می‌دهد. عوامل مؤثر بر موفقیت ‌‌‌فن‌بازار نیز در شکل شمارۀ ۶-۲ به نمایش گذاشته شده است.
جدول ۱۵-۲ . فرضیه ‏های تحقیق

۴۵۴۱

۷/۱

بیش از ۱۰۰ هکتار

۳۱۴

۱۵/۰

۴۴۵۵۷

۱۶

مأخذ: سازمان برنامه و بودجه، طرح جامع کشاورزی و دامپروری قطب گیلان، مهرماه ۱۳۶۵
۲- در حالی که ۱/۱۱ درصد زمین­هادر سال ۱۳۳۹ بین بهره­برداران کمتر از یک هکتار توزیع شده بود این نسبت در سال ۱۳۵۳ به ۵/۱۳ درصد رسید.
۳- متوسط مساحت اراضی زراعی هر خانوار بهره­بردار حدود ۳/۱ هکتار بوده که در فاصله زمان بهره ­برداری ثابت بوده است ولی در مقایسه با متوسط اراضی کشاورزی هر خانوار در استان­هایی که شرایط نزدیکی با گیلان دارند بسیار پایین­تر است بطوریکه متوسط اراضی کشاورزی (زراعی و باغ قلمستان) در گیلان با رقم ۴۴/۱ هکتار در مقایسه با کل کشور (۷۸/۵ هکتار) معلوم می­دارد که متوسط اراضی کشاورزی بهره­برداران در کل کشور ۴ برابر متوسط اراضی کشاورزی بهره­برداران گیلانی است.
اگر علل پایین بودن متوسط مساحت­های اراضی و یا واحدهای بهره ­برداری، مورد بررسی قرار گیرد دلایل مشروح زیر به دست می ­آید.
۱- تک­محصولی بودن برنج به­عنوان یک زراعت غالب در استان گیلان و طبیعت کارگر خواهی این زراعت در شیوه­ کشت و کار سنتی نشان می­دهد مردم استان گیلان تا چه اندازه وابسته به زراعت می­باشند.
۲- کوچک بودن وسعت کل استان نسبت به استان­های دیگر و تمرکز زیاد اراضی کشاورزی در بخش جلگه­ای که تنها ۲۵ درصد کل اراضی استان را تشکیل می­دهد.
۳- تقسیم زمین­های کشاورزی بر اساس معیارهای شرعی بین ورثه، پس از فوت سرپرست خانوار بهره­بردار، که مجموعه این عوامل به نوعی موجب پایندگی خانوارهای روستایی در روستا گشته است.
به موازات چنین وضعیتی، عامل پراکندگی و خردی اراضی کشاورزی بویژه در طی نیم قرن گذشته از جمله مهم­ترین موانع بازدارنده در پیشرفت و توسعه بخش کشاورزی به­شمار می­رود. در این ارتباط در ایران نیز بر خلاف برخی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، خردی و پراکندگی واحدهای بهره ­برداری روند افزایشی داشته به گونه ­ای که میانگین اندازه­ واحدها به­ ویژه در بخش زراعت به­تدریج کاهش یافته است. این روند علاوه بر تأثیرات منفی متعدد، موجب افت کارایی اقتصادی واحدهای تولیدی شده بطوریکه مانع مهمی برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی به­شمار می­رود.

برای مواجهه با چالش­های مذکور، در سال­های اخیر اقدامات متعددی صورت گرفته و در نهایت با تصویب قانون “جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی و اقتصادی” در سال ۱۳۸۵ و ابلاغ آیین­ نامه اجرایی آن، بخش کشاورزی در آستانه­ تحول بزرگی قرار گرفته است. گرچه این قانون به لحاظ برخی محدودیت­های خاص، بطور قطع متضمن تمامی نیازهای مربوطه نخواهد بود اما اجرای دقیق آن می ­تواند شروعی مناسب در جهت اقتصادی شدن تولیدات کشاورزی محسوب شده و اجرا و رعایت آن کشاورزی را در مسیر مناسب توسعه قرار دهد.
۲-۶- خلاصه­ای از قانون و آیین­ نامه­ی اجرایی جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب اقتصادی مصوب ۱۳۸۵
ماده ۳- دولت و سایر دستگاه­های ذیربط موظفند به­منظور تشویق مالکین اراضی کشاورزی (که میزان مالکیت آنان کمتر از حد نصاب فنی و اقتصادی می­باشد) به تجمیع و یکپارچه­سازی آن اراضی به مساحت­های در حد نصاب­های تعیین شده و بالاتر، نسبت به اعطاء امتیازات و تسهیلات ویژه از قبیل :مالی، اعتباری، حقوقی، بازرگانی، فنی و ساخت زیربناهای تولیدی و پرداخت یارانه­های حمایتی مورد نیاز اقدام نمایند.
ماده ۴- سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است برای اراضی بهره­برداران کشاورزی (مالک یا مالکین اراضی کمتر از حد نصاب فنی، اقتصادی) که در اثر عمل تجمع قطعات مجاور به صورت واحد درآمده، به درخواست مالک یا مالکین با ترسیم نقشه­ی تجمعی و با تنظیم صورتجلسه تجمع حدود که به تأیید مالک یا مالکین رسیده است، با رعایت مقررات ثبت از نظر حفظ حقوق اشخاص، بدون اخذ هرگونه وجهی (مالیات، عوارض و حقوق دولتی) سند مالکیت صادر نمایند.
ماده ۵- سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است نقشه­ی یکپارچه شده اراضی خرده­مالکین را که به­ صورت پراکنده مورد بهره ­برداری قرار می­گیرد و پس از معاوضه و یا خرید و فروش توسط مالکین، ترسیم و صورت­مجلس حاوی حدود و ثغور و مساحت و سهام مالکین قطعه مزبور را با تأیید آنها و نماینده­ی وزارت جهاد کشاورزی تنظیم کند و بدون پرداخت مالیات و هزینه­ های ثبتی و حقوقی دولتی توسط مالکین، طبق صورت مجلس تنظیمی و با رعایت مقررات ثبتی از جهت حفظ حقوق اشخاص سند مالکیت صادر نماید.
براساس ماده ۳ آیین نامه­ی اجرایی قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی و اقتصادی مصوب ۱۳۸۵، وزارت جهاد کشاورزی موظف است اعتبارات مورد نیاز به­منظور اعطای یارانه­های حمایتی و تسهیلات و امتیازات موضوع ماده ۳ قانون از جمله ساخت زیربناهای تولید، تجهیز و نوسازی اراضی، جاده­های دسترسی بین مزارع، کانال­های (۳)و(۴)، زه­کشی، برقی کردن چاه­ها و نصب کنتور اندازه ­گیری و شبکه آبیاری نوین به مالکین اراضی کشاورزی که در اجرای قانون و این آیین­ نامه به صورت یکپارچه درآمده و اراضی آن­ها حائز حداقل نصاب تعیین شده باشد را در بودجه سنواتی پیشنهاد نماید.
ماده ۶- کلیه­ اشخاصی که قصد تجمع و یکپارچه سازی اراضی خود را دارند باید به مدیریت جهاد کشاورزی ذیربط مراجعه و درخواست خود را همراه با مدارک مثبت مالکیت تسلیم نمایند. مدیریت یاد شده ظرف سه هفته بررسی لازم را معمول و در صورت وجود شرایط لازم نظر موافق را به اداره ثبت اسناد و املاک محل اعلام نماید تا حداکثر ظرف سه ماه ثبت به صدور سند با رعایت ماده (۴) قانون اقدام نماید.
ماده ۹- وزارت جهاد کشاورزی موظف است با هماهنگی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با اطلاع رسانی ازطریق رسانه­های عمومی و نشر آگهی در روزنامه­های کثیرالانتشار زمینه­ اجرایی صحیح و مطلوب قانون و این آیین­ نامه را فراهم نماید.
در ضمن حد فنی اقتصادی اراضی شالیکاری در استان گیلان ۴ هکتار در نظر گرفته شده است.
این تصویب نامه در تاریخ ۱۱/۷ /۱۳۸۸ به تأیید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است.
پراکندگی و کوچکی قطعات در بهره ­برداری­های زراعی باعث می­ شود که استفاده از عوامل تولید با دشواری صورت گیرد. آب به­عنوان یکی از عوامل اصلی و کمیاب تولید در کشاورزی ایران به علت عبور از بین قطعات متعدد و طی مسیرهای طولانی اکثر اوقات افت شدید پیدا می­ کند. به­علاوه اختلافات و منازعات زیادی را در حین آبیاری بین زارعان بوجود می ­آورد. پراکندگی قطعات با ایجاد مرزهای متعدد، راه های عبور اضافی، جوی­ها و نهرهای مختلف در بین اراضی همراه است که هر کدام قسمتی از زمین کشاورزی را به خود اختصاص می­دهد و مانع کشت آن می­ شود.
پراکندگی قطعات به طرق مختلف ارتباط و تردد زارعان را از بین قطعات یکدیگر اجتناب ناپذیر ساخته و به همان نسبت احتمال بروز اختلاف و مشاجره را میان کشاورزان همجوار افزایش می دهد.
پراکندگی به اشکال مختلف نیروی کار را هدر می­دهد. از یک سو فاصله زیاد بین قطعات باعث رفت و آمدهای مکرر و اتلاف وقت و انرژی کشاورز و اعضاء خانواده او می­ شود.
علاوه بر سه ویژگی یاد شده در مورد پراکندگی و کوچکی اراضی تحت بهره ­برداری کشاورزان یعنی تعدد قطعات، کوچکی اندازه و فاصله بین آنها، لازم است به ویژگی دیگری یعنی غیر هندسی بودن شکل و قطعات اشاره کرد. ویژگی اخیر که بطور عمده تحت تأثیر شرایط توپوگرافی زمین شکل گرفته است، در آرایش اکثر اراضی شالیزاری کشور دیده می­ شود. این ویژگی­ها به اشکال مختلف موجب ایجاد اختلال در بهره ­برداری از زمین و سایر عوامل تولید می­ شود. یکی از مهم­ترین مشکلات قابل ذکر در این زمینه امکان ناپذیری استفاده صحیح و کارآمد از ماشین­آلات و روش­های جدید کشاورزی است.
بهرحال پایینی میزان بهره­وری، بالا بودن هزینه­ های تولید، اتلاف منابع و عوامل تولید، کمبود درآمد کشاورزان، محرومیت از دستاوردهای علمی و فنی جدید در فعالیت­های تولیدی و بالاخره، فقر روستایی به عنوان شاخص­ های توسعه نیافتگی به نوعی در ارتباط با پراکندگی و کوچکی قطعات زراعی قرار دارد و برای رفع مشکلات و عوارض ناشی از این پدیده راه حل منطقی طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری می­باشد.
۲-۷- طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری
عملیاتی که تحت چهار قسمت، قطعه­بندی و تسطیح، ایجاد شبکه ­های آبیاری و زه­کشی، احداث جاده­های بین مزارع، احداث تأسیسات مورد نیاز نظیر پل­ها، زیرگذرها، دریچه­ها و غیره اجرا می­ شود را تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری گویند. مراحل مختلف عملیات این طرح شامل مرحله­ شناسایی و مکان­ یابی پروژه، مرحله­ مطالعه و بررسی، مرحله­ طراحی و مرحله­ اجرا می­باشد. در مرحله­ شناسایی و مکان­ یابی پروژه مدیریت­های جهاد کشاورزی شهرستان­ها ضمن مطالعه و بررسی­های اجتماعی و فنی، بررسی­های اولیه را به­عمل آورده و با تشکیل جلسات بحث و مذاکره و توجیه و توضیح اهداف طرح برای زارعین، حمایت و جلب موافقت آنان را برای اجرای طرح جلب نموده و ضمن هماهنگی با مدیریت آب و خاک در ستاد سازمان جهاد کشاورزی اقدامات بعدی را دنبال می نمایند (یزدانی و همکاران،۱۳۸۳).
در مرحله­ مطالعه و بررسی، مشاور طرح تعیین می­ شود و توسط مشاور طرح مطالعات به شرح ذیل انجام می­ شود:
۲-۷-۱- مطالعات تفضیلی
۲-۷-۱-۱- (مطالعات فاز یک)
چنان­چه طرح تجهیز و نوسازی در قالب طرح و توسعه اراضی شالیزاری در یک حوضه­ی وسیع مورد توجه باشد، جوانب زیر در مراحل اولیه باید مورد توجه قرار گیرد:
مطالعه­ شرایط فیزیکی شامل مطالعات هواشناسی، تهیه­ نقشه­های توپوگرافی، زمین شناسی، خاکشناسی، منابع آب سطحی و زیرزمینی، وضعیت موجود قطعات زراعی و جاده­ها، وضعیت موجود شبکه ­های آبیاری و زه­کشی می­باشد.
مطالعه­ شرایط اقتصادی و اجتماعی شامل شرایط عمومی منطقه طرح از قبیل وضعیت جمعیتی، ارتباط با برنامه ­های توسعه شهری و روند تبدیل اراضی کشاورزی به سایر طرح­های عمران روستایی و … همچنین شرایط حاکم بر کشاورزان منطقه طرح از قبیل تعداد مالکین و میزان زمین هر یک، وضعیت پراکندگی اراضی، بررسی گرایشات موجود در تبدیل اراضی و درجه­بندی آنها، وضعیت و میزان فروش محصول و غیره.
مطالعه­ شرایط مدیریت مزرعه و تولید محصول شامل کاربری فعلی اراضی، سازمان مدیریت مزرعه، محصولات اصلی منطقه و الگوهای کشت، تعداد دامداری­ها و مرغداری­ها، وضعیت مکانیزاسیون، عملیات زراعی و تسهیلات مربوط به حمل و نقل، میزان تولید محصول و خسارت آن، هزینه­ های تولید محصولات اصلی و درآمد مزرعه و میزان دسترسی به نیروی کار.
مطالعه و بررسی نظرات کشاورزان شامل دیدگاه­ های کشاورزان در مورد مدرنیزه کردن کشاورزی و طرح­های تجهیز اراضی و همچنین بحث و تبادل نظر با آنان در مورد روش­های جدید مدیریتی به­ ویژه در مورد اندازه­ کرت­ها، احداث کانال­ها و جاده­های زراعی.
۲-۷-۱-۲- مطالعات فاز دو
چنانچه مطالعه در قالب طرح بزرگ و جامع نتواند به اجرا درآید (مشابه شرایط فعلی در کشور) مراحل زیر باید اجرا گردد:
۲-۷-۱-۲-۱- انجام مطالعات پایه
شرایط مالکیت و تولید در اراضی شالیزاری ایران به گونه ­ای است که امکان اجرای طرح تجهیز و نوسازی در سطوح وسیع و حوضه­ای کمی مشکل است. از این رو به طور معمول پروژه­ های مزبور در قالب اراضی یک روستا به اجرا گذاشته می­ شود. بدین لحاظ محتوای مطالعات باید از سادگی نسبی برخوردار بوده و توسط مهندسین مشاور با جمع­آوری اطلاعات موجود و بازدید صحرایی فراهم می­گردد.
۲-۷-۱-۲-۲- تهیه نقشه­های مورد نیاز
تهیه نقشه­های مورد نیاز در طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری شامل دو نوع نقشه می­باشد (نقشه­های توپوگرافی و نقشه­های کاداستر). نقشه­های توپوگرافی معمولاً با مقیاس۲۵۰۰۰/۱ یا ۵۰۰۰۰/۱ برای ارزیابی کلی از وضعیت منطقه و سپس نقشه کاداستر و توپوگرافی منطقه با مقیاس ۱۰۰۰/۱ تا ۵۰۰۰/۱ جهت تعیین محدوده مالکیت­ها، پراکندگی کرت­ها مورد نیاز است.
نکته­ی قابل توجه آن است که برای انجام طراحی دقیق و لحاظ نمودن همه جوانب باید عکس­های منطقه، نقشه­های زمین شناسی، خاکشناسی و داده ­های هواشناسی و سرانجام نقشه وضعیت آبیاری و زه­کشی و منابع آبی تهیه و جستجو در مورد برنامه ­های آینده توسعه شبکه ­های آبیاری و زه­کشی و راه­سازی انجام گیرد و مساحت اراضی تحت مالکیت هر کشاورز از روی نقشه کاداستر بوسیله پلانیتر مشخص گردد و جدول نهایی مالکیت تنظیم شود.

۲-۶-۱- نفریت بینابینی غیر چرکی
ممکن است حاد، تحت حاد یا مزمن، چند کانونی یا عمومی باشد و علل آن احتمالاً غیر اختصاصی است. از لحاظ بافت شناسی در نفریت بینایی حاد نفوذ و تجمع سلولهای التهابی، نکروز، ادم و فیبروز بینابینی قابل مشاهده می شود؛ اما در نفریت بینایی مزمن ، انتشار سلولهای تک هسته ای ،فیبروز و آتروفی لوله ها دیده می شود. این ضایعه در نتیجه سپتی سمی باکتریایی و ویروسی بروز می کند که به موجب آن این عوامل عفونی در ابتدا لوله های کلیوی را درگیر کرده و سپس پاسخ التهابی بافت بینایی را بر می انگیزانند (۳۹و۴۴). حاجی کلایی و همکاران (۱۳۸۶) در بررسی سرمی روی ۱۷۳ بز بیشترین عامل عفونت لیپتوسپرایی در بز را سروار گریتوتیفوزا و بعد از آن به ترتیب فراوانی سروار کانیکولا، پومونا ، ایکتروهموراژیه و هاردجو گزارش کردند (۳۲). بهترین فرم شناخته شده نفریت بینایی غیر چرکی کانونی ” کلیه دارای نقاط سفید” در گوساله است که در اکثر موارد ناشی از حضور میکروارگانیسم در خون است. گاهی اشریشیاکولی، سالمونلا و بروسلا مسئول ایجاد این حالت می باشند. Infectious Canine Hepatitis (ICH) یا هپاتیت عفونی سگ و (MCF) Malignant Catharal Fever یا تب نزله ای بدخیم در گاو نیز باعث ایجاد نفریت بینایی کانونی و کلیه با نقاط سفید می شود. بیشترین عاملی که در ارتباط با نفریت بینابینی در حیوانات اهلی گزارش شده سروار های مختلف باکتری لپتوسپیرا می باشد (۸۶)‌.
۲-۶-۲- نفریت بینایی چرکی
عفونت میکروبی کلیه ها ممکن است ازراه خون و ایجاد نفریت چرکی امبولیک یا از راه ادرار و ایجاد پیلونفریت روی دهد (۴۴). نفریت چرکی امبولیک معادل تشکیل آبسه در اعضای دیگر بوده و زمانی روی می دهد که انواعی از باکتریها به صورت تکی یا گروهی و به صورت آمبولی های عفونی در گلومرولها و مویرگ های اطراف لوله ها جایگزین شده و تولید چند آبسه کوچک و یا تعداد کمی آبسه بزرگ کنند. آبسه ها عموما در کورتکس قرار می گیرند ولی در باکترمی حاصل از باکتریهای روده ای گرم منفی، نقاط چرکی ممکن است در مدولا هم پراکنده شوند (۲۲) . با ترمیم ضایعات چرکی اسکار به وجود می آید‌‌. در ‌اسب معمول ترین علت ایجاد این ضایعهActinobacillus equili و درگاوCorynebacterium pyogenes و در گوسفند ناشی از Corynebacterium pseudotuberculosis می باشد (۲۸ و ۳۵ و ۵۶و ۶۹).
۲-۶-۳- پیلونفریت
عبارت است از آماس لگنچه و پارانشیم کلیه که معمولاً ناشی از عفونت باکتریایی بالا رونده مجاری پایین تر ادراری است و اغلب با آماس میزنای و مثانه همراه است. چون حیوانات ماده بیشتر مستعد عفونت مجاری ادراری تحتانی هستند ،پیلونفریت مکررا در آن ها رخ می دهد.
معمول ترین عوامل بیماری زای اختصاصی در همه گونه ها که در ایجاد عفونت مجاری ادراری و پیلونفریت دخیلند شامل Streptococcus, Klebsiella, Proteus, Staphylococcus, Escherichia coli و Pseudomonas aeroginosa می باشد. پاتوژن ویژه برای ایجاد عفونت در گاو Corynebacterium renale می باشد (۴۷و ۴۳ و۲۸)

۲-۶-۴- هیداتیدوز
اکینوکوکوس گرانولوسوس، انگل روده باریک تعدادی از گوشتخواران مخصوصا سگ سانان است و گوسفندان و بزهایی که در مراتع چرا می کنند میزبان واسط این انگل به شمار می آیند. کیست هیداتید عمدتا در ریه و کبد و گاهی در سایر ارگان ها مثل کلیه دیده می شود (۴۴) .
قسمت خارجی کپسول فیبروز، شامل بافت کلاژن بالغ بوده و تقریباً فاقد سلول است و در داخل آن یک لایه هیالینی لایه دار وجود دارد. سطح داخلی کیست را لایه ای نازک (لایه زاینده) می پوشاند. با گذشت زمان کیست دژنره شده و ساختارهای داخلی آن به هم ریخته و ممکن است پنیری یا معدنی شوند. در مقطع میکروسکوپی، بقایای نکروز بافتی، ماکروفاژها، سلول های غول آسا و بقایای دیواره قابل مشاهده هستند (۱۲و۴۴).
۲-۶-۵- سنگ های ادراری:
سنگ های ادراری زمانی تشکیل می شوند که املاح موجود در ادرار رسوب کرده و عمدتا این املاح از نوع معدنی و گاهی آلی هستند. رسوب املاح می تواند به صورت کریستالی و یا بی شکل باشد. فاکتورهای مهم ایجاد سنگ های ادراری تشکیل هسته (Nidus Formation)، رسوب املاح برروی هسته و سیمانی شدن و متراکم شدن املاح می باشد.
به طورکلی عواملی نظیر اسیدیته ادرار ، عفونت های میکروبی، از دست دادن آب، عوامل تغذیه ای مثل کمبود ویتامین A و عوامل ارثی در تشکیل این سنگ ها موثرند،که تغذیه از مهمترین آنهاست (۳۹و۳۴) .
Oryan و همکاران (۱۳۷۲) میزان فراوانی سنگ های کلیوی در گوسفندان را ۲/۱ درصد اعلام کردند(۵۶).
۲-۷- مطالعات کشتارگاهی کلیه در حیوانات
در طی دهه های اخیر بررسی کشتارگاهی ضایعات کلیوی درکشورهای مختلف مورد توجه ویژه قرار گرفته است.Bettini وMarcato (1990) با بررسی ۱۰۰۰ لاشه گاو میزان شیوع بیماری های کلیوی گاو را گزارش کردند و به ترتیب نفریت بینابینی، آمیلوییدوز، کلیه رنگ پریده و نفروکلسینوز، پیلونفریت و سل کلیوی بیشترین فراوانی را داشتند (۴۳) و Hananو Monaghan(1993) با مطالعه ۴۱۶۶کلیه گاو میزان وقوع ضایعات را ۲/۴ درصد اعلام نمودند که نفریت بینابینی کانونی، کیست های کلیوی و آمیلوئیدوز بیشترین فراوانی را نشان دادند (۴۷). Regassa و همکاران (۲۰۱۲) در بررسی کشتارگاهی سه ساله بر روی ۶۷۴ بز و۴۵۱ گوسفند حذف کلیه به علت نفریت را ۸/ ۰ درصد گزارش کردند (۶۴). Amatardjo و همکاران (۱۹۷۶) دریک بررسی کشتارگاهی چهارساله ، میزان نفریت بینابینی کانونی درگاوهای گوشتی را ۸/۳ درصد گزارش کردند . از۱۶درصد کلیه های کشت شده ، لپتوسپیرا جداشد و از نظرسرمی ۲/۶۶ درصد برای عفونت لپتوسپیرایی مثبت بودند (۱۰). Ellis و همکاران (۱۹۸۴) ضایعاتی شامل نفریت بینابینی چند کانونی را درکلیه گوسفندان یک گله گزارش کردند و این ضایعات را به Leptospira Sejroe نسبت دادند(۲۵).Mendes و همکاران (۲۰۰۹) دربرزیل پس از بازرسی ۱۱۲۰ کلیه گاو ۲۳۸ عدد ازکلیه ها ی معدوم شده را مورد بررسی ماکروسکوپی و میکروسکوپی قراردادندکه میزان ضایعات فیبروزیز ۵۱/۲۶درصد و نفریت بینابینی ۵۱/ ۲۰درصد گزارش شد. از نظر ماکروسکوپی کیست ها با میزان۰۴/۳۵ درصد و کلیه با نقاط سفید با فراوانی ۰۸/۲۳ درصد ازبیشترین موارد ضایعات بودند (۴۵). Saglam و همکاران(۲۰۰۸) دریک مطالعه ایمونوهیستوشیمی بر روی ۱۰۸ جنین گوسفند سقط شده میزان حضور آنتی ژن لپتوسپیرا دربافت کلیه را ۱۱ درصد اعلام نمودند، که در نتیجه لپتوسپیرا را به عنوان یکی از عوامل مهم سقط درگوسفند گزارش نمودند (۷۰). Braun و همکاران (۲۰۰۸) در مطالعه ای با انجام آزمایشات باکتریولوژی بر روی ادرار ۱۷ گاومبتلا به پیلونفریت باکتری های کورینه باکتریوم رناله، آرکانو باکتر پیوژنز و اشریشیا کلی جدا نمودند (۱۸). Rosenbaum و همکاران (۲۰۰۵) نیزبا مطالعه ۲۴۲۶ کلیه گاو کشتاری فراوانی کلیه های حذفی به علت پیلونفریت را ۸۷/۰ درصد اعلام کردند که پس از کشت باکتریایی مشخص شد به ترتیب اشریشیا کولی ،آرکانوباکتر پیوژنز و کورینه باکتریوم رناله بیشترین فراوانی داشتند.از دیگر کلیه ها سایر گونه های کورینه باکتریوم و استرپتوکوکوس و انترو کوکوس نیز جدا نمودند (۶۸) . Hosseinion و همکاران (۱۹۷۴) در یک گله هزار راسی گوسفند پرواری، ۳۵ مورد مرگ ناشی از سنگ های ادراری گزارش نمودند که میزان بالای فسفر و کلسیم جیره و کمبود ویتامین A را ازعوامل مستعد کننده آن تشخیص دادند (۳۴). عریان و رضوی (۱۳۷۲) در مطالعه ای با آنالیز شش نمونه سنگ کلیه در گوسفند های کشتاری نشان دادند که عمده ترین ترکیبات شامل فسفات مضاعف آمونیوم و منیزیم ،کربنات کلسیم و فسفات کلسیم بوده است و همچنین در سه مورد ترکیب اورات وجود داشته است (۱).
فصل سوم
مواد و روش ها
۳-۱- مواد مصرفی مورد نیاز
رنگ هماتوکسیلین وائوزین
فرمالین
زایلل
الکل اتانول
پارافین
آب مقطر
محیط های متداول کشت
۳-۲- دستگاه ها و وسایل مورد نیاز
میکروسکوپ معمولی مدل OLYMPUS CX21ساخت ژاپن
دوربین عکاسی دیجیتال مدل OLYMPUS µ-۵۰۰۰ ساخت ژاپن
دستگاه اتوتکنیکون مدل ۲۵۰۰ NO. ساخت شرکت Lipshaw آمریکا
دستگاه میکروتوم دوار مدل NO.45 ساخت شرکت Lipshaw آمریکا
پلیت های یکبار مصرف استریل
لوپ سوزنی شکل
سواب استریل
اسلاید
لوله های کشت
پیپت
انکوباتور
چراغ الکلی
۳-۳- روش کار
۳-۳-۱- نمونه گیری
مطالعه حاضر بر روی ۱۰۰۰ کلیه حذفی بز های کشتار شده در کشتارگاه شیراز انجام گرفت. نمونه گیری با مراجعه به کشتارگاه انجام شد.
ابتدا سن دام ها درخط کشتار ثبت می شد و در مرحله بعد همه کلیه ها از لحاظ اندازه، رنگ، قوام، چسبندگی کپسول وضایعات ظاهری مورد بررسی قرار می گرفتند. از هر کلیه با دوربین دیجیتال عکس تهیه شد .
در مرحله بعد کنار شعله با شرایط استریل سطح بافت را توسط کاردک داغ استریل نموده و از عمق پارانشیم کلیه نمونه گیری شد. سپس در دو محیط آگار خون دار (Blood agar) و مک کانکی (MacConkey agar) به روش خطی در پلیت های استریل کشت داده شد. در مواردی که بافت کلیه واجد ادم بود از سواب - های استریلی که از قبل تهیه شده بود نمونه برداری انجام شد .
تعدادی نمونه بافتی نیز برای کار مولکولی درون تیوب های ۲ میلی لیتری حاوی آب مقطر جمع آوری شد و به فریزر با دمای ۲۰ درجه زیر صفر منتقل شد.
در مرحله بعد از ۸۰ کلیه ضایعه دار و ۲۰ کلیه به ظاهر سالم نمونه بافتی با مقطع شعاعی به اندازه (۲- ۱) ×۱× ۱ سانتی متر شامل کورتکس مدولا و لگنچه تهیه شد و بلافاصله در ظرف‌های درب دار حاوی فرمالین ۱۰٪ بافردار قرار گرفته و شماره گذاری شد.
۳-۳-۲-روش کار آزمایشات باکتری شناسی
ابتدا محیط کشت های blood agar و MacConkey agar ساخته شد و پس از اتوکلاو شدن درون پلیت های استریل ریخته و پس از جامد شدن آگار که ضخامت آن حدود ۴ – ۳ میلی متر بود در دمای ۴ درجه سانتی گراد نگهداری شد.
در هر مراجعه به کشتارگاه و نمونه گیری از کلیه بز های کشتاری در شرایط استریل و در کنار شعله توسط لوپ سوزنی استریل از هر کلیه بر روی دو محیط ذکر شده کشت به روش خطی انجام می شد. در مواردی که بافت کلیه ادم داشت با سواب های استریلی که از قبل تهیه شده بود نمونه برداری انجام شد و پلیت ها به آزمایشگاه باکتری شناسی انتقال داده شد . به مدت یک شبانه روز درگرمخانه با دمای ۳۷ درجه ی سانتی گراد گذاشته شد. سپس پلیت ها را مشاهده نموده و در صورت رشد باکتری و ایجاد کلنی از نظر سایز ، شکل ظاهری و وسعت رشد و .. مشاهده شده و برای انجام مراحل بعدی انتخاب و جدا شدند.

۲-۹-۱ تعریف بهره وری از دیدگاه ژاپنی:
بهره وری در ژاپن موضوعی ملی و فراگیر است و به عنوان یک رویکرد تاریخی، استراتژی بهبود بهره وری در کنار کنترل کیفیت جامع (TQC) و مدیریت کیفیت جامعه(TQM) مطرح می گردد.
به عقیده پروفسور ساساکی استاد دانشگاه سوکاهی ژاپن در رشته مدیریت سیستم ها، بدون توجه به بهبود کیفیت و کاهش ضایعات بهره وری نمی تواند افزایش یابد.
از دیدگاه ژاپنی ها برای افزایش بهره وری باید به کیفیت نیروی کار، مدیریت و ساختار عوامل دیگرتولید که تشکیل دهنده قیمت تمام شده هستند توجه گردد که این رویکرد تاریخی به کایزن (بهبود مستمر) و کنترل جامع می انجامد.(طاهری ۱۳۸۴ : ۲۶-۲۴).

۲-۹-۲تعریف سازمان بین المللی کار
بهره وری عبارتست از نسبت ستاده به یکی از عوامل تولید (زمین، سرمایه، نیروی کار و مدیریت).
در این تعریف«مدیریت» به طور ویژه یکی از عوامل تولید در نظر گرفته شده است. نسبت تولید به هر کدام از این عوامل معیاری برای سنجش بهره وری محسوب می شود(طاهری، ۱۳۸۴ : ۲۰).
۲-۹-۳تعریف آژانس بهره وری اروپا:
الف: بهره وری درجه استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید است.
ب: بهره وری در درجه اول یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را در حال حاضر موجود است بهبود بخشد. بهره وری مبتنی بر این عقیده است که انسان می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز پیش به انجام رساند. علاوه بر آن ، بهره وری مستلزم آن است که به طور پیوسته تلاش هایی در راه انطباق فعالیت های اقتصادی با شرایط دائما در حال تغییر و همچنین تلاش هایی برای به کارگیری نظریه ها و روش جدید انجام گیرد. به طور کلی می توان گفت بهره وری ایمان راسخ به پیشرفت انسان هاست.
۲-۹-۴ تعریف سازمان بهر وری ملی ایران:
بهره وری یک فرهنگ، یک نگرش عقلایی به کار و زندگی است که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیت ها برای دست یابی به زندگی بهتر و متعالی تر است( خاکی، ۱۳۸۴: ۲۶).
تعاریف دیگر:
دیویس^[۴۵] :
تغییر به دست آمده در شکل محصول در ازای منابع مصرف شده.
استانیر:^[۴۶]
معیار عملکرد و یا قدرت و توان موجود در تولید کالا و خدمات.
ماندل^[۴۷]:
بهره وری به مفهوم نسبت بین بازده تولیدبه واحد منابع مصرف شده است که بایک نسبت مشابه دردوره پایه مقایسه می شود وبه کار می رود.
استیگل^[۴۸]:
نسبت میان بازده مرتبط به عملیات تولیدی مشخص ومعین درمقایسه بانهاده های مصرف شده.
فابریکانت^[۴۹]:
یک نسبت بین خروجی به ورودی(خاکی ،۱۳۸۴: ۲۳)
آنطوری که از ورای همه تعاریف استنباط می شود، بهره وری عبارت است از به دست آوردن حداکثر سود ممکن از نیروی کار، توان، استعداد و مهارت نیروی انسانی، زمین ، ماشین، پول، تجهیزات، زمان و مکان برای ارتقاء سطح رفاه جامعه، و این امر حاصل نمی شود مگر در سایه ی اعمال مدیریت عالمانه و عابدانه ، یعنی به دست مدیرانی که بر مسئولیت و رسالت های خود در جهت راهبری واحد تحت پوشش و سرپرستیشان صد درصد اشراف داشته باشند و به نقشی که بر عهده گرفته اند عشق ورزند و به عامل رقابت برای رسیدن به قله های کمال اعتقاد و اعتماد کامل و وافر داشته باشند( ابطحی، ۱۳۸۳: ۲۲).
۲-۹-۵ استعمال نادرست مفهوم بهره وری:
بهره وری در قالب موارد به نحوی گوناگون و غیر از آنچه به واقع هست ، مورد استفاده قرار می گیرد و لازم است درباره ی مفاهیم واقعی آن توضیح بیشتری داده شود تا بدین وسیله با زدودن زنگارها و تاریکی ها، گام در مبهمات زده نشود.
واژه « بهره وری» معمولا با واژه « تولید» اشتباه و جابجا به کار برده می شود. بسیاری از افراد فکر می کنند که هرچه تولید بیشتر شود، لزوما بهره وری نیز افزایش خواهد یافت. این موضوع ضرورتا صادق نیست. بدوا بهتر است مفاهیم تولید و بهره وری روشن و با هم مقایسه شود.
تولید:
«تولید» مربوط می شود به عملیات و فعالیت های فیزیکی ساختن کالاها و ایجاد و ارائه خدمات حال آنکه «بهره وری» مربوط می شود به استفاده همراه با کارآیی منابع (نهاده ها) برای تولید کالاها ( بازده) اگر بخواهیم مطلی فوق را به صورت کمی بیان کنیم ، «تولید» عبارت است از میزان بازه (محصول) تولید شده، در حالیکه «بهره وری» حاکی است از نسبت میان بازده (محصول) تولید شده به منابع (نهاده های) به کاررفته.
مثال:
حال تصور بفرمائید این شرکت، تولید را به ۱۲.۰۰۰ ماشین حساب در ازای به کارگیری ۱۰ کارگر اضافی با همان ۲۵ روز کاری و ۸ ساعت کار در روز افزایش دهد. در این صورت :
ماشین حساب۱۲.۰۰۰ = میزان تولید
یک ماشین حساب در هر ساعت=   =بهره وری کار
اکنون به وضوح مشاهده می شود که میزان تولید ماشین حساب۲۰درصدبالارفته است(۱۰۰۰عددبه۱۲۰۰۰عدد)، لیکن دربهره وری کار تغییری حاصل نشده است. در غالب موارد، واژه های بهره وری^[۵۰]، کارآیی^[۵۱]، و اثربخشی^[۵۲] نیز به طور نابجا به کار گرفته شده یا با هم استنباط می شوند.
کارآیی:
نسبت بازده واقعی به دست آمده به بازده استاندارد و تعیین شده( مورد انتظار) کارآیی یا راندمان است، یا در واقع نسبت مقدار کاری که انجام می شود به مقدار کاری که انجام شود .
برای مثال، اگر میزان بازدهی کارگری ۱۲۰ قطعه در ساعت باشد و میزان تولید تعیین شده پس از بررسی های مهندسی روش ها و کارسنجی، ۱۸۰ قطعه در ساعت تعیین شده باشد، کارآیی این کارگر برابر ۶۶۶۷/۰=   یا در واقع ۶۷/۶۶% است.
نکته بسیار مهم ان است که طبق قوانین فیزیکی در ماشین ( سیستم های بسته و مکانیکی) ، کارآیی و راندمان که خارج قسمت   می باشد، تقریبا هرگز به ۱ نمی رسد و همواره کوچکتر از ۱ است، لکن در مورد انسان ( سیستم باز ) بر اثر انگیزش و رهبری صحیح می تواند از ۱ بزرگتر شود.
اثربخشی :
اثربخشی عبارت از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده است. به بیان دیگر اثربخشی نشان می دهد که تا چه میزان از تلاش های انجام شده نتایج مورد نظر حاصل شده است درحالیکه نحوه ی استفاده از بهره برداری از منابع برای نیل به نتایج، مربوط به کارآیی می شود. در واقع اثربخشی مرتبط با بهره برداری صحیح از منابع است. ملاحظه می شود کارآیی جنبه ی کمی دارد، ولی اثر بخشی جنبه کیفی دارا است.
لازم است توجه شود که کارآیی و اثر بخشی لزوما هم سو نیستند و پابه پای هم حرکت نمی کنند، زیرا کارآیی دربرگیرنده سطح یا میزانی از نتایج است که لزوما ممکن است در مجموع مطلوب و ایده آن نباشد. به عنوان مثال حمل و تحویل یک بسته پستی به فردی که با ما ۲۰۰ متر فاصله دارد با پای پیاده به جای استفاده از اتومبیل یا هر وسیله ی دیگر که هزینه راننده، کرایه، استهلاک، … دارد، ممکن است عملی توام با کارآیی باشد، اما اگر بسته دیر به دست فرد مورد نظر رسد و او محل مربوطه را به خاطر فقط چند ثانیه دیر رسیدن ما ترک گفته باشد، کار با اثر بخشی انجام نشده است. یا اگر یک بیمار حمله قلبی به سرعت تمام به بیمارستان رسانده شود و تمام امکانات انسانی و مدیر بیمارستان به بهترین شکل بر روی خدمت به او به کار گرفته شود. ولی بیمار فوت کند، عملیات با کارآیی کامل انجام شده لکن نتیجه اثربخش از اقدامات مزبور حاصل نشده است.مدیری شکایت داشت که مستخدم دفترش مرد بسیار خوبی است لکن هر وقت ارباب رجوعی می آید و او دستور چایی میدهد، مستخدم وقتی چای را می آورد که آن ارباب رجوع کارش تمام شده و رفته است. آن وقت او ادعا می کند که میخواسته است از چای تازه دم از مهمان محترم مدیرش پذیرایی کند. در واقع این مستخدم وظیفه خود را به نیت و نحو احسن انجام میدهد(کارآیی)، اما خدمتش به جا و موثر نمی باشد(اثربخشی).
بدین ترتیب لازم است درکاربرد صحیح واژه های «بهره وری»، « کارآیی » و « اثربخشی » دقت شود ( ابطحی، ۱۳۸۳:۷-۱۰).
با توضیحات فوق ، بدین ترتیب می توان گفت^[۵۳]:
بهره وری= اثربخشی + کارآیی
بهره وری= انجام کارهای درست + انجام درست کارها
عوامل مدیریتی مؤثر درارتقاء بهره وری مدیران یکی از مسائل معمول درفرایند مدیریت این است که بسیاری ازمدیران درنشان دادن ضعفهای کارکنان مؤثرهستند، ولی درکمک به علت یابی ضعفها به همان میزان اثربخش نیستند. به عبارت دیگربسیاری ازمدیران درشناسایی مسأله قوی هستندولی درتشخیص علت یا تحلیل آن ضعیف اند. مدیران برای مؤثربودن درارزیابی وحل مسائل بهره وری، به تعیین علل پیدایش آنها نیازدارند.
مطالعات اولیه حاکی ازآن است که عملکرد، تابعی از انگیزش وتوان است. به عبات ساده تر،کارکنان باید تاحدودی به کار ومهارتهای لازم برای انجام دادن آن علاقه داشته باشند.
عملکرد=تابع(توان وتمایل)
P=F(A,W)
عده ای دیگر از صاحبنظران، از زاویه دیگری به این موضوع نگریستهاندو اعلام کردهاند که بهره وری، صرفاً تابع ویژگیهای فردی نیست بلکه به سازمان و محیط نیز وابسته است. ممکن است افراد دارای انگیزه شدید باشند و تمامی مهارتهای لازم برای انجام کار را داشته باشند ولی موثر بودن آنها وابسته به حمایت و هدایت از طرف سازمان است و کارشان باید به نحوی با نیازهای محیط سازمانی انطباق داشته باشد.
عملکرد = تابع (توان، تمایل، شناخت شغل، حمایت سازمانی، سازگاری محیطی)
P = F (A, W, U, S, E)
صاحبنظران اخیر، دو عامل دیگر را در معادله مدیریت بهره وری وارد کردهاند.