درعقود مسامحی هدف اصلی از انعقادآن احسان به دیگری و نوع دوستی است؛به دلیل اینکه هدف اصلی انعقاد عقد سرپرستی در فرزند خواندگی بر اساس احسان و نوع دوستی است، این عقد از عقود مسامحی می باشد. اگرچه، در شرایط پذیرش آن، تامین منافع مالی و معنوی کودک، هدف اصلی قانون گذاری است. همانطور که در ماده ۲قانون حمایت از کودکان بی سرپرست آمده است:«این سرپرستی به منظور تامین منافع مادی و معنوی کودک برقرار می گردد و در هر حالت از موجبات ارث نیست».^[۵۶]
تشریفاتی بودن عقد فرزند خواندگی
در نظام های گوناگون حقوقی، اصل بر رضایی بودن عقد است و بیشتر عقود و قرار دادها، نشان از رضایی بودن دارند. ولی به دلیل اینکه قانون گذار به منظور جلوگیری از پدید آمدن نزاع در روابط قراردادی خواسته است٬ عقد را بر پایه های مستحکم تری استوار سازد٬ این اصل استثنا دارد.به این منظور، برای جلوگیری از هرج و مرج، قانون گذار، عقد سرپرستی و فرزند خواندگی را از عقود تشریفاتی دانسته ، و قانون حمایت از کودکان بی سرپرست در ۱۷ ماده به بیان تشریفات و شرایط زوجین و شرایط کودک تحت سرپرستی پرداخته و مقررات و قواعد آن را بیان کرده است.در برخی موارد ممکن است، سرپرستی بدون رعایت تشریفات و مقررات قانونی باشد. در این صورت می توان صدور حکم بر ابطال آن را از دادگاه تقاضا کرد. برای مثال٬ هرگاه معلوم شود، زوجین هنگام تقاضای سرپرستی فرزند داشته و با این حال حکم سرپرستی صادر شده است٬ والدین کودک طبق ماده ۱۶قانون مزبور می توانند با زوجین سرپرست توافق کرده و فسخ حکم را تقاضا نمایند. اما اگر زوجین راضی به توافق نشدند آنان می توانند به علت رعایت نکردن تشریفات و مقررات قانون ابطال آن را از دادگاه تقاضا کنند.^[۵۷]

مبحث دوم : تشریفات قانونی فرزند خواندگی
برای واگذاری کودک به فرزندی، تشریفات قانونی وجود دارد که باید رعایت گردد.در این مبحث نحوه واگذاری و مرجع صالح مورد بررسی قرار می گیرد.معمولا شرایط موردنیاز برای صدور حکم فرزندخواندگی، به دو دسته شرایط مربوط به پدیرندگان و شخص پذیرفته شده،تقسیم می گردد.در این مبحث مواردی که به عنوان شرایط متقاضیان فرزندخواندگی(سرپرستی)وشرایط شخص قابل پذیرش،قابلیت طرح دارند،مورد بررسی قرار می گیرند.
گفتار اول: نحوه واگذاری کودک و مرجع صالح
پذیرش براساس تعریف سازمان مربوط (بهزیستی)، عبارت است از، مجموعه فعالیت های تیمی و حرفه ای و شخصی که، به منظور ارزیابی و شناسایی از نیازهای کودک و تعیین نوع ارائه خدمات به کودک صورت می پذیرد.
مراحل پذیرش بدین صورت است که، پس از پذیرش اولیه جهت اتخاذ تصمیم نهایی در خصوص انتقال کودک به خانواده و یا مراقبت از او در خانه های مختلف سازمان بهزیستی (پرورشگاه ها) کودک به خانه موقت انتقال می یابد.^[۵۸]
بند اول: تقاضا نامه
زن و شوهری که، قصد دارند طفلی را سرپرستی کنند، باید تقاضا نامه سرپرستی را مشترکاً تنظیم و پس از امضاء، به دادگاه محل اقامت خود تسلیم نمایند. تقاضا نامه فرم مخصوص ندارد، ولی غالباً زن و شوهر درخواست خود را در اوراق دادخواست تنظیم خواهند کرد. اگر بر روی این اوراق خواسته زوجین نوشته شود، در ستون نام کسی یا موسسه ای نوشته نخواهد شد، و باید مدارک لازم از جمله رونوشت مصدق شناسنامه متقاضیان و فتوکپی مصدق سند نکاح آنها در مرحله درخواست پیوست تقاضا شود ( بنابر ماده ۳ و ۷ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست).^[۵۹]
همانطور که درماده ۳ حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب۱۳۵۳، آمده است، زن و شوهر متقاضی سرپرستی می بایست تقاضا نامه ای را مشترکاً تنظیم و تسلیم دادگاه نمایند و در صورت احراز شرایط مندرج در قانون قرار سرپرستی طفل را برای دوره آزمایشی صادر می کنند.
همچنین در ماده ۴ قانون سابق مقرر شده بود:« قبل از صدور حکم سرپرستی، دادگاه با کسب نظر موسسه یا شخصی که کودک، تحت سرپرستی موقت اوست، طفل را با صدور قرار دوره آزمایشی به مدت شش ماه به زوجین سرپرست خواهد سپرد. عدم موافقت افراد یا موسسات مذکور، در صورتی که به تشخیص دادگاه به مصلحت کودک نباشد، قابل ترتیب اثر نخواهد بود. در مدت دوره آزمایشی دادگاه مجازاست بنا به تقاضای دادستان یا انجمن ملی حمایت کودکان یا موسسه ای که طفل قبلاً در آنجا تحت سرپرستی بوده است و یا راساً در اثر تحقیق به وسایل مقتضی دیگر قرار صادره را فسخ نماید. زوجین سرپرست در مدت آزمایشی حق دارند انصراف خود را اعلام کنند و در این صورت، دادگاه قرار صادره را فسخ خواهد نمود».
منظور از دوره آزمایشی آن است که، کودک موقتاً نزد خانواده داوطلب سرپرستی سپرده می شود و در این مدت بررسی می شود که، سپردن طفل به این خانواده برای کودک ضرری نداشته باشد و منافع مادی و معنوی طفل حفظ خواهد بود.
آیا این سرپرستی به مصلحت طفل می باشد یا خیر؟ و همچنین متقاضیان در این مدت فرصت دارند تا ببینند سرپرستی کودک در خانواده ایشان امکان پذیر است یا خیر؟
در واقع دوران آزمایشی مقدمه سرپرستی دائمی خواهد بود، و در این دوره، هیچ حقوق مستقری بین کودک و خانواده فرزند پذیر به وجود نمی آید و همه ی امور تحت نظارت دادگاه می باشد و جنبه آزمایشی دارد و به دلیل همین نظارت در ماده ۱۵ قانون حمایت مصوب۵۳، خروج طفل از کشور منوط به موافقت دادستان می باشد.
دادگاه پس از احراز شرایط لازم برای فرزند خواندگی و قراری که برای یک دوره شش ماهه آزمایشی صادر می کند، پس از پایان موفقیت آمیز دوره شش ماهه حکم سرپرستی صادر می شود، پس از قطعیت حکم رابطه فرزند خواندگی میان زوجین متقاضی و کودک به طور دائمی مستقر می شود و جز در مواردی که قانون پیش بینی کرده است، نمی توان آن را فسخ کرد.^[۶۰]
همانطور که بیان شد، تقاضای سرپرستی طبق ماده ۳ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب ۱۳۵۳، باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه شود و زن و مرد مجرد نمی توانند قانوناً سرپرستی کودک را عهده دارشوند. در حالی که در قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بد سرپرست و بی سرپرست مصوب۱۳۹۲، تقاضا نامه ی درخواست کنندگان سرپرستی باید به سازمان ارائه گردد و سازمان مکلف است پس از اعلام نظر کارشناسی آن را به دادگاه صالح تقدیم دارد. دادگاه با احراز شرایط مقرر در این قانون و با لحاظ نظریه سازمان، نسبت به صدور قرار سرپرستی و آزمایشی شش ماهه اقدام می نماید. قرار صادره به دادستان متقاضی و سازمان ابلاغ می گردد.
در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب۹۲، تغییر اساسی در روند واگذاری مشاهده می شود و آن اهمیت نقش سازمان بهزیستی می باشد. به موجب ماده ۱۲ این قانون، امور مربوط به سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست به سازمان بهزیستی کشور واگذار شده است، که در قانون سابق، این نقش بسیار ضعیف تر بوده و بهزیستی حضورو نقش چندانی در این ساز و کار نداشته است.
بر طبق قانون حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب ۱۳۵۳، خانواده متقاضی باید در زمان تقاضای سرپرستی فاقد فرزند باشند. در حالی که در بند «ب» ماده ۵ قانون جدید حمایت از کودکان بی سرپرست و بد سرپرست، زن و شوهردارای فرزند مشروط برآنکه یکی ازآنان بیش از سی سال داشته باشد، نیزمی تواند تقاضای فرزند نماید. همچنین بر طبق بند «ج» ماده ۵ قانون جدید زنان و دختران بدون شوهر، در صورتی که سن آنها کمتر از سی سال نباشد، نیز می توانند تقاضا نامه ای مبنی بر سرپرستی اناث را تکمیل نمایند.
لازم به ذکر است پس از تحویل کودک به متقاضیان، وضعیت عمومی و صلاحیت اخلاقی آنان برای فرزند پروری از لحاظ اقتصادی٬ اجتماعی٬ فرهنگی و مذهبی توسط کارشناس ذیربط از طریق بازدید منزل و انجام تحقیقات مستند بررسی می گردد. ارائه راهنمایی ها و آموزش های لازم در زمینه پرورش فرزند و خصوصیات اخلاقی کودک و توصیه های لازم به افراد متقاضی در جهت مراقبت مطلوب و ارائه اطلاعات راجع به گذشته و موقعیت خانوادگی کودک به زوجین تحویل گیرنده.
- با رعایت حقوق و منافع کودک و با توجه به جذب و پرورش موفق کودک در خانواده
- ارائه اطلاعات بهداشتی و پزشکی فرزند به زوجین متقاضی سرپرستی
- فراهم آوردن زمینه مناسب روانی برای کودک و زوجین متقاضی برای پذیرش وضعیت جدید زندگی و جلوگیری از بروز آسیب به کودک و خانواده.
تکمیل صورت جلسه تحویل به خانواده، توسط اعضای کمیته شبه خانواده و تحویل گیرندگان فرزند و اعلام اقدامات انجام شده به مراجع قضایی.^[۶۱]
از جمله اقدامات لازم پس از تقاضای فرزند خواندگی است که باید انجام پذیرد.
بند ب : دادگاه صالح
مرجع رسیدگی به درخواست زوجین در قانون حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب ۱۳۵۳،دادگاه محل اقامت متقاضیان است، نه محل اقامت طفل یا اطفال بی سرپرست. قبل از انقلاب، دادگاه صلاحیت‏دار برای رسیدگی به تقاضانامه سرپرستی، دادگاه حمایت خانواده بود و دادگاه از نظر ترتیب رسیدگی به امر سرپرستی تابع قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳،بوده است.بعد از انقلاب، سیستم قضایی ایران به کلی دگرگون شد و دادگاه خانواده نیز جای خود را به دادگاه مدنی خاص داد و بعد از مدتی، دادگاه مدنی خاص، منحل و تمام امور حسبی و دعاوی حقوقی و کیفری و مسائل خانواده در صلاحیت دادگاه‏های عمومی قرار گرفت و با این که به موجب قانون مصوب ۱۳۷۶، امور خانواده در صلاحیت دادگاه‏های خاص از دادگاه عمومی قرار گرفته است، رسیدگی به درخواست فرزندخواندگی در صلاحیت دادگاه عمومی است و دادگاه خانواده فعلی، پیش بینی شده در ماده واحده قانون مصوب ۱۳۷۶، صلاحیت رسیدگی به امر فرزندخواندگی را ندارد. گرچه، رسیدگی به این امر که به نوعی مربوط به امور خانواده می‏شود، بهتر است در صلاحیت دادگاه خانواده باشد.^[۶۲]
پس همانطور که بیان شد درحال حاضر، دادگاه صالح برای رسیدگی به امور فرزند خواندگی دادگاه عمومی محل اقامت درخواست کنندگان می باشد، چرا که امروزه به موجب قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب و ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه عمومی محل اقامت آنان است، چه اینکه این دادگاه دارای صلاحیت عام است و هر مسئله که در صلاحیت دادگاه دیگر قرار نشده باشد در آن دادگاه مورد رسیدگی قرار می گیرد،اگر چه بهتر است فرزند خواندگی در صلاحیت دادگاه خانواده قرار گیرد.
درماده۳۲ قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست، آمده است:« دادگاه صالح برای رسیدگی به امور مربوط به نگهداری کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست، دادگاه محل اقامت درخواست‌کننده است». به نظر می رسد منظور قانون گذار از دادگاه صالح همان دادگاه عمومی محل اقامت درخواست کننده است. و آیین دادرسی آن نیز، تابع قواعد دادگاههای عمومی است. همچنین آرای صادره در امور سرپرستی طبق تبصره ماده ۴ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و ماده ۱۹ قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۳، قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان است. فرزند خواندگی، به عنوان یک واقعه خارجی، در برابر دیگران قابل استناد است، ولی این قابلیت با نسبی بودن اثر حکم تعارض ندارد، از این رو، اشخاص ثالث می توانند اعتراض کنند، برای مثال، پدر و مادر واقعی کودک حق دارند با اثبات اینکه، شرایط تحقق پیدا نکرده، فسخ حکم را از دادگاه صادر کننده حکم بخواهند (ماده ۴۴ قانون امور حسبی).^[۶۳]
پاسخ یک شبهه: روال در محاکم قضایی کشور بر اساس ماده ۵ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست، بدین صورت است که، واگذاری فرزند به فرزند پذیر از طریق دادگاه و طی حکم سرپرستی صورت می گیرد. آیا این عمل با ماهیت قرار دادی بودن سرپرستی منافاتی ندارد و احتمال اینکه ماهیت سرپرستی فقط یک حکم باشد را تقویت نمی کند؟
در پاسخ باید گفت: حکم معانی متفاوتی دارد، حکم سرپرستی همان حکم به معنای رأی را می گویند که در مقابل فتوی مجتهد صادر می شود و این حکم نه تنها منافاتی با ماهیت عقد بودن سرپرستی نخواهد داشت، بلکه، تنفیذ عقد سرپرستی است، حکم صادره از طرف حاکم براساس پاره ای مصالح و به منظور جلوگیری از هرج و مرج در جامعه و تربیت صحیح این کودکان توسط افراد شایسته و لایق و با نظارت قوه قضائیه یا سازمان مربوطه به آن صورت می پذیرد و این نظارت قانونی تا پایان عقد فرزند خواندگی براساس وظیفه ای که از ناحیه قانون تعیین شده است، به جهت رعایت مصلحت کودک ادامه می یابد و در حقیقت حکم سرپرستی نوعی تنفیذ عقد سرپرستی است.^[۶۴]
گفتار دوم: شرایط پذیرندگان
شرایط موردنیاز برای پذیرش کودک،که قابلیت بررسی در این گفتار را دارند، عبارتند از:وضعیت تاهل،شرایط زمانی ،اهلیت،نداشتن فرزند،تمکن مالی،و سلامت جسمی و اخلاقی، که در ادامه به هریک از این عناوین به صورت مستقل،خواهیم پرداخت.
بند اول: وضعیت تأهل
چه کسانی می توانند سرپرستی کودکان را بر عهده بگیرند و این افراد باید چه خصوصیاتی داشته باشند؟
برابر با ماده ۱ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب ۱۳۵۳،کسانی می توانند سرپرستی این گونه اطفال را عهده دار شوند که، علقه زوجیت بین آنها وجود داشته باشد. و با این ترتیب به زن و مردی واگذار می شود که خانواده تشکیل داده و با هم زن و شوهر باشند. بنابراین، اگر زن و مردی که زن و شوهر نیستند در نگهداری طفل بی سرپرست توافق نمایند و این زن و مرد با هم قرابت نسبی یا سببی داشته و از جهت اخلاقی و تمکن مالی افراد شایسته ای باشند، به طور مثال، پدر و دختر یا پسر و مادر و یا برادر و خواهر یا مادرزن و داماد.طبق ماده ۱ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست، صلاحیت سرپرستی اطفال بی سرپرست را ندارند و به طریق اولی، سایر زنان و مردان نیز صلاحیت این کار را نخواهند داشت البته باید زوجیت زن و شوهر دائمی باشد.
شرط دیگر سرپرستی این است که، زوجین برای پذیرفتن کودکان بی سرپرست به فرزندی توافق و تراضی کرده باشند، بنابراین، چنانچه یکی از زوجین با امر سرپرستی یا فرزند خواندگی مخالفت داشته و یا کتبا ،رضایت خود را به دادگاه اعلام نکند، تقاضای سرپرستی را پذیرفته نخواهد شد. علت اینگونه قانونگذاری را می توان، دغدغه قانون گذار برای تربیت هر چه بهتر کودک در میان یک خانواده حقیقی دانست، و هدف اصلی قانون گذار این بوده است که، برای کودکان بی سرپرست یک خانواده حکمی ایجاد کند.
اما درقانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست،تاسیس جدیدی صورت گرفته که مطابق آن زنان و دختران بدون شوهر، در صورتی که سن آنها کمتر از سی سال نباشد، منحصراً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت (بند ج از ماده ۵).
برابر هدفی که برای فرزند خواندگی بیان شد، این نهاد، نه به عنوان جایگزینی برای تشکیل خانواده، که برای تکمیل آن باید مورد استفاده قرار گیرد. منفعت کودک بی تردید در این است که امکان دارا شدن خانواده ای کامل را تجربه کند و نفع جامعه نیز در راستای نفع کودک است.
اجازه پذیرفتن فرزند توسط یک پایگاه ناقص و معیوب اجتماعی، نقض غرض بوده است، نه تنها حقوق کودک را تحت شعاع قرار می دهد، در سطح کلان، تأییدی بر تقایض و کاستی های اجتماعی است. تخطی از طریقه طبیعی و متعارف، زندگی بشری را نباید با ابزار مصنوعی اعتبار توجیه کرد. حتی اگر در توجیه امکان پذیرش توسط افراد مجرد، به لزوم جایگزینی کودکان را فراهم نمودن دست کم، طرحی ناقص از یک خانواده٬ که بهتر از نبود آن است٬ استناد گردد. در پاسخ باید گفت که، فرزند خواندگی راه حل تمامی مشکلات و مسائل اجتماعی نیست. این خود تفسیری زیرکانه از منافع عالیه کودک در پرتو منافع بزرگسالان است. باید پذیرفت که مشکلی را با شکل دیگر نمی توان بر طرف ساخت.
با این حال مطابق قانون جدید، حتی برای زنان و دختران بدون شوهر که فاقد فرزند هستند، نسبت به زن و شوهر دارای فرزند اولویت در پذیرش سرپرستی مقرر شده است، که جای نقد و بحث را به شدت باز می گذارد، به نظر می رسد، که در این مقرره حتی بیش از آنکه به حقوق کودک و لزوم یافتن خانواده ای هر چند ناقص برای وی توجه شود،به حقوق بزرگسالان و لزوم رفع مشکل از آنان توجه شده است. استفاده ای ابزاری از فرزند خواندگی تا به کمک آن، معضل اجتماعی دیگری بر طرف شود.^[۶۵]
نظر دیگری نیز حاکی از این است که:
در جامعه ما، زنان و دختران با صلاحیت و شایسته و دارای موقعیت اجتماعی و اقتصادی خوب هستند که بنابر دلایلی همسر خود را از دست داده، یا هنوز ازدواج نکرده اند، اینها می توانند در صورتی که واجد شرایط برای فرزند پذیری باشند، آرزوی خانواده دار شدن دختران بزرگتری را که زوجین متقاضی به خاطر سن آنها از پذیرشان خودداری می کنند، را برآورده سازند. ایشان شاید نتوانند بدون وجود همسر یک خانواده واقعی را برای این کودک یا نوجوان فراهم سازند، ولی نباید این موضوع را نادیده گرفت که، مسلماً زندگی در این خانواده از زندگی در مراکز شبانه روزی که برای این افراد در نظر گرفته شده بهتر است. زیرا نیازهای انسانی، فقط در نیازهای مادی خلاصه نمی شود، بلکه نیاز به وجود مادر، از نیازهایی است که اگر برآورده نشود، عواقب آن، حتی در سنین بزرگسالی در افراد مشاهده می شود و مسلماً آثار سوئی بر زندگی فرد خواهد گذاشت. بنابراین، می توان سرپرستی این کودکان توسط زنان و دختران مجرد را، راهکاری برای جبران این خلأ عاطفی دانست.
بند دوم: شرایط زمانی
یکی از شرایط لازم برای پذیرش کودک به فرزندی،رعایت شرایط زمانی است. در این بند، در دو قسمت «الف» به شرط سنی لازم برای فرزندپذیران و«ب» مدت زمان سپری شده از نکاح تا تقاضا، برای زوجین سرپرست خواهیم پرداخت.
الف: شرط سنی
در قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست ۵۳، لازم است یکی از زوجین، حداقل ۳۰ سال تمام داشته باشد (بند ب ماده ۳)، ولی هرگاه به دلایل پزشکی، قادر به تولید مثل نباشند، دادگاه مختار است، آنها را از این شرط معاف نماید، بدون اینکه، حداقلی برای سن آنها وجود داشته باشد (تبصره ۲ ماده ۳).در واقع قانون گذار به منظور استحکام سرپرستی و تصمیم پخته تر و عاقلانه تر،در امور سرپرستی، این شرط را در نظر گرفته است. اگر زوجین به دلایل پزشکی نتوانند از یکدیگر صاحب فرزند شوند، دادگاه می تواند آنها را از این شرط معاف دارد. بنابراین، اگر تنها هدف قانون گذار از شرط سن این نبوده که با گذشت زمان وضع افرادی که مایل به سرپرستی هستند از نظر صاحب فرزند شدن یا نشدن روشن شود، بلکه بیشتر به دوام سرپرستی توجه کرده است.^[۶۶] در قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست، شرط سنی ۳۰ سال، هم برای احد زوجین (چه دارای فرزند باشند و چه نباشند) و هم برای زنان و دختران بدون شوهر ذکر شده است (بند الف، ب و ج ماده ۵)، با این حال استثناً، اگر متقاضیان سرپرستی از بستگان کودک پذیرفته شده باشند، دادگاه مختار است که با اخذ نظر سازمان بهزیستی و نیز رعایت مصلحت کودک، این شرط را برای آنها حذف نماید (تبصره ۲ ماده ۵).شرط سنی اصولاً دو کاربرد دارد: یکی حصول ناامیدی از دارا شدن فرزند به طور طبیعی و دیگری، احراز ثبات و اطمینان متقاضی در تصمیم گیری.^۲
به هر حال به نظر می رسد که، برای فراهم نمودن محیط امن و قابل اعتماد برای کودک، لازم است احراز شود که، تصمیم متقاضی از روی تدبیر و نه احساسات زودگذر اتخاذ شده باشد. با وجود این از آنجا که سن و سال برای کشف چنین غایتی طریقت دارد، باز گذاشتن دست قاضی و اعطای اختیار به وی برای احراز مطلوب به نحو دیگر شایسته تر می نماید.

قال الباقر (ع): «لَیسَ عَلَی النِّساءِ… وَلاتُوَلَّی ألمرأهُ القَضاءَ، وَلاتلَی الامارَهَ وَلاتُستَشارُ». (حرعاملی، محمد بن حسن، بی تا)
امام باقر(ع) نیز مشاغلی مانند قضاوت و حکومت و مشاوره را برای زنان توصیه نمی کنند.

همان گونه که ملاحظه می شودروایات فراوانی مؤید این نکته است که مسئولیت های کلان جامعه را می بایست به مردان سپرد و برای حفظ مصالح خانوادگی زنان ترجیحاً به امور منزل و تربیت فرزندان اهتمام ورزند. در اسلام به نقش همسری و مادری توجه فراوانی شده که ذیلاً به آن می پردازیم.
۳-۲-۷- اهمیت مادری و خانه داری در روایات
در باور عوام تصور بر این است که اهمیت شغل مردان در بیرون از خانه از وظیفه مادری و خانه داری مهمتر است. به زبانی ساده مثلاً یک کارمند در اداره ای که با ورق پاره های کاغذ سر و کار دارد یا آن بازاری که با منسوجات و مصنوعات بی جان سر و کله می زند و یا معماری که ساختمان و ابنیه می سازد و با سیمان و آجر سر و کار دارد و… اینها همگی مهمتر از خانه داری هستند و مردان با ژستی حق به جانب همواره طلب کار زنان خانه دار بوده و دستاوردهای خانواده را مرهون زحمات خود می دانند و زنان را وام دار خود تلقی می کنند. اما با نگاهی منصفانه به کارکردهای زن و شوهر قضاوتی منطقی تری می توان در این مورد داشت. اگر مرد بیشتر اوقات را بیرون از خانه با کاغذ و سنگ و سیمان و ابزارآلات می گذراند ـ که صد البته جای سپاس و قدردانی دارد ـ تا احتیاجات مادی خانواده را مرتفع سازد. مادر در خانه مشغول ساختن موجودی به نام انسان است ساختن یعنی تعلیم و تربیت پرورش و آموزش و… و مادر تمام هم و غمش را به صرف حفظ و تعلیم و تربیت این موجود می کند و پر واضح است که ساختن انسان مهمتر از ساختن ساختمان و… است که مردان بدان افتخار می کنند. (میرابراهیمی،علی،عاشوری،مهدی، ۱۳۹۰)
با نظر به چنین رویکردی اسلام مسئولیت مادری را بسیار مهم و پر زحمت دانسته و اشتغال زنان را فرع بر مسئولیت آنان می داند.
در اسلام وظیفه مرد عمومی و خصوصی به عنوان یک قانون مطرح نیست یا اینکه اسلام اساس جایگاه زن را چهاردیواری خانه بداند، زیرا زن از آزادی کامل در تعیین سرنوشت خویش برخوردار است و حتی بنابر تصریح فقها می تواند بسیاری از خواسته های خود و از جمله فرصت تحصیل و اشتغال در خارج از منزل را در ضمن عقد نکاح شرط کند و شرطش هم نافذ است. (خوئی، ابوالقاسم، بی تا)
امام خمینی (ره) در حالی که بر مشارکت اجتماعی ـ سیاسی زنان تأکید کم نظیری داشت، این مشارکت را در طول نقش مادری و همسری می دید. به عنوان مثال درباره ی اشتغال زنان نظرشان این بود که اشکالی ندارد، البته تا حدی که به خانواده لطمه نخورد چرا که زن را مربی جامعه می دانستند. گاهی که ما به شوخی می گفتیم که چرا زن باید همیشه در خانه بماند؟ می گفتند: خانه را دست کم نگیرید تربیت بچه ها کم نیست اگر کسی بتواند یک نفر را تربیت کند، خدمت بزرگی به جامعه کرده است. (ستوده، امیررضا،۱۳۷۱)
در ارتباط با تقسیم عمومی ـ خصوصی این نکته نیز در خور توجه است که آشنایی با سیره عملی بزرگان دین بویژه در خصوص مشارکت آنان در امور منزل می تواند در تصحیح دیدگاه های عمومی نسبت به این موضوع تأثیر بسزایی داشته باشد و این پندار نادر است فرهنگی را که تقسیم یاد شده، جنبه قطعی و غیر قابل دخل و تصرف است از اذهان بزداید. در اینجا اجمالاً سه روایت را متذکر می شویم.
در بیان اوصاف رسول خدا (ص) نقل شده که ایشان کار دوشیدن بز خانواده شان را بر عهده داشتند. (مجلسی، محمدباقر،۱۴۱۱ ق)
در روایت دیگری می خوانیم که امیر المؤمنین علی (ع) به تهیه هیزم، آوردن آب و جاروب کردن و فاطمه (ع) به تهیه آرد و خمیر و پختن نان می پرداخت. (الحر العاملی، محمد بن حسن، بی تا)
روایت سوم مقداری مفصل تر است و آن اینکه علی (ع) فرمود: پیامبر خدا بر ما داخل شد در حالی که فاطمه در کنار دیگ نشسته بود و من عدس پاک می کرم.
آنگاه حضرت از قول پیامبر گرامی اسلام ثواب های عظیمی برای کار و خدمت مردان در خانه نقل می کند و روایت با این فرمایش پیامبر به پایان می رسد که: یا علی، هیچ مردی به اهل و عیال خود خدمت نمی کند مگر آنکه جزء صدیقان یا شهیدان باشد، یا کسی باشد که خداوند خیر دنیا و آخرت را برای او خواسته باشد. (مجلسی، محمدباقر، ۱۳۶۴)
نمونه دیگری را می توان در پاسخ سؤال اسماء بنت یزید از پیامبر اکرم (ص) دید که وقتی آن زن در مورد مقدار اجر و ثواب کار خانه داری و تربیت فرزند و تهیه غذا سؤال می کند حضرت می فرماید: ای زن، باز گرد و به زنانی که تو را فرستاده اند اعلام کن که خوب شوهر داری کردن زن و تلاش برای کسب خشنودی شوهر و سازگاری با او، از حیث ثواب و پاداش الهی با تمامی آن فضائل [که برای مردان مقرر شده مانند، جمعه و جماعات و جهاد] برابری می کند پس آن زن به عنوان اظهار شادمانی تکبیر و تهلیل گویان از محضر پیامبر خارج شد. (حرعاملی، محمد بن حسن، بی تا)
از اما صادق (ع) نقل شده که: ام سلمه [همسر پیامبر (ص)] به ایشان عرضه داشت: ای رسول خدا، مردان همه خیرات را به چنگ آوردند، پس برای زنان بیچاره چه سهمی است؟ حضرت رد پاسخ فرمود: چنین نیست، زن در هنگام بارداری به منزله کسی است که روزها روزه دار و شب ها در حال عبادت است و با مال و جانش در راه خدا جهاد می کند. سپس زمانی که وضع حمل می کند مستحق پاداش می گردد که به سبب بزرگی آنان هیچ کس توان درکش را ندارد و آنگاه که کودکش را شیر می دهد در ازای هر مکیدنی معادل آزاد کردن یکی از فرزندان اسماعیل که وقف عبادت خدا شده به وی پاداش تعلق می گیرد. سپس هنگامی که از شیر دادن فارغ گردیده، فرشته بزرگواری پهلوی او زده و می گوید: اعمال خود را از سر بگیر به درستی که تمامی گناهانت آمرزیده شدند. (السیوطی، عبدالرحمن جلال الدین، بی تا)
قرآن کریم نیز از این سختی در دوران وضع حمل سخن به میان آورد.
وَ وَصیَّنَا الاِنسانَ بِوالِدَیهِ حَمَلتهُ اُمُّه کُرهاً وَ وَضعَتُه کُرها^[۹۸]
آدمی را به نیکی کردن به پدر و مادر خود سفارش کردیم. مادرش بار او را به دشواری برداشت و به دشواری بر زمین نهاد؛
وَ وَصیَّنَا الاِنسانَ بِوالِدَیهِ حَمَلتهُ اُمُّه وَهناً عَلی وَهنٍ وَفِضالُه فی عامَینِ^[۹۹].
آدمی را درباره پدر و مادرش سفارش کردیم مادرش به او حامله شد و هر روز ناتوان تر می شد و پس از دو سال از شیرش گرفت.
با ملاحظه مشتقات و زحمات مادر پیامبر گرامی اسلام رسیدن به بهشت را ملازمه و همراهی با مادر می داند نه پدر.
الزم رجلها فان الجنه تحت اقدامها (کنزالعمال، ج ۱۶، ص ۴۵)
ملازم مادر باش که بهشت زیر پای اوست.
واقعیت این است که فعالیت اجتماعی و اشتغال زنان در دنیای امروز امری اجتناب ناپذیر است و این حقیقت نیز مشهود است که زنان در کاهش زحمت مردان سهم بسزایی داشته اند، اما چیزی که از اهمیت ویژه ای برخوردار است برقراری ارتباطی منطقی میان انتظارات خانه و خانواده یا خواسته‌های اجتماعی و مقتضیات زنان است.
با درک نقش و سهم فراوان زنان در تحول و ترقی جامعه دیگر امکان حذف او از جامعه وجود نداشته و خدمات او را نمی توان نادیده انگاشت. از طرفی حضور زن در خانه و خانواده و نقش با اهمیت همسری و مادری را نیز نمی توان کوچک تصور کرد. اما نکته قابل تأمل این است که زنان از مرحله اثبات توانایی شان در انجام وظایف و مشاغل مردان عبور کرده و پذیرش تواناییشان به مرحله تثبیت رسیده است و جامعه نیز از این مسئله آگاه است. لذا چیزی که مهمتر و در عین حال مورد غفلت واقع شده توانایی زنانگی زنان است که ظاهراً کم اهمیت تلقی شده (هم از سوی زنان و هم از سوی مردان). مادری هنری است که مردان از آن محرومند، توانایی است که مردان فاقد آنند و نقشی است که ایفای آن فقط در توان زنان است. نقشی مهم و پر خطر، نقشی که چشمان اجتماع به چگونگی اجرای آن دوخته شده و فردای خود را وامدار زحمت مادران امروز می دانند. از سویی دیگر فعالیت و توانایی مردان در حوزه های مختلف اجتماع چیزی نیست که زنان ناتوان از انجام آن باشند. زنان در ایفای نقش مردان موفق بوده اند، اما ایا مردان توانایی ایفای نقش زنان (مادری) را دارن. (میرابراهیمی، سید علی و عاشوری، مهدی،۱۳۹۰)
بخش سوم
۳-۳- عقل
با بررسی آیات و روایات وارده در بحث ریاست مرد بر زن به نظر می رسد عقل نیز با پایش مبانی مذکور به نتیجه مورد نظر در کتاب و سنت می رسد.در واقع از مجموعه ی نصوص اسلامی به خوبی این نکته استفاده می شود که مدیریت های کلان جامعه، همانند رسالت، امامت و رهبری، مرجعیّت، قضاوت و مانند آن، بر عهده ی مردان است. (داودی، سعید، ۱۳۴۸)
مردان این مسئولیت سنگین را به دوش می کشند و در ادای آن، باید نهایت تلاش و کوشش خود را بکار گیرند.
خداوند زنان را از پذیرش چنین امور سنگینی معاف دانسته، و این مسئولیت را از دوش آنان برداشته است. بی تردید، در آن اعطا و این معاف، ساختار روحی، روانی و جسمی هر یک از دو صنف لحاظ شده است. (داودی، سعید، ۱۳۴۸)
۳-۳-۱- نظر امام خمینی(ره)
در دیدگاه اسلام، مسئولیت مهم زن، تربیت نسل انسانی (فرزندان)، گرم نگه داشتن محیط خانه و فراهم سازی رشد و شکوفایی فضایل اخلاقی در خانواده است. ساختار جسمی و روحی زن، با این مسئولیت مهم و ظریف تناسب ندارد. او موجودی عاطفی، مهربان، دلسوز، غمگسار، محبوب همسر و فرزندان خانواده است^[۱۰۰]. درگیری و خشونت، ورود به چالش های اجتماعی و حضور در نبردهای سیاسی با آنچه که خداوند در سرنوشت و طبیعت او قرار داده است، همخوانی کمتری دارد.
در اینکه حضور زن در اجتماع و یا اشتغال وی و همچنین کسب مناصب غیر کلیدی در جامعه، چه اندازه برای زنان مجاز است، بحثی است که باید در جای خود مطرح شود. (که یقیناً در بخش هایی مجاز، بلکه ضروری است) ولی دو نکته را نباید فراموش کرد:

1. 1. اگر حضور گسترده ی زنان در اجتماع، سبب کم رنگ شدن حضور خانوادگی آنان و سست شدن بنیان های خانواده گردد، باید این حضور به حداقل برسد و در واقع، فعالیت و رسالت اصلی زنان نباید تحت الشعاع امور دیگر قرار گیرد.

به عبارت دیگر: ادای مسئولیت خانوادگی برای زنان و فراهم ساختن محیط امن و آسوده برای شوهر و فرزندان، دقت و مراقبت در امر تربیت کودکان و تغذیه مناسب اعضای خانواده و رساندن ویتامین ها و نیازهای متناسب جسمی به آنان، کاری بس مهم، ارزشمند و اساسی است که همه ی کارهای دیگر را تحت الشعاع قرار می دهد و این امور مهم، تنها از عهده ی زنان ـ با همکاری شوهران ـ بر می آید.
در واقع، زنانی که براساس ضرورت، پای به عرصه ی اجتماع می گذارند و برای گردش امور جامعه، ناچار به ترک خانه و فرزندان ـ برای ساعات طولانی در روز ـ می شوند؛ یقیناً به یک فداکاری مهم و نوعی از خود گذشتگی دست می زنند؛ چرا که برای رسیدگی به دیگران و سر و سامان دادن بخش هایی از جامعه، خانه و خانواده را از خورشیدی مهربان و موجودی مؤثر و کارساز، به مقدار زیاد محروم می سازند. (حکیمی، محمدرضا، ۱۳۶۸)

1. 1. در حضور اجتماعی زنان، مسأله اختلاط و ارتباط با بیگانگان و ناهمگنان در کانون توجه قرآن قرار دارد. حتی حضور ضروری زنان در جامعه برای رفع نیاز همگان و مسأله آموزش های لازم، باید در پرتو عفّت و پرهیز از خودنمایی و تبرّج و عدم اختلاط با ناهمگنان باشد.

از این دو نکته فقط با همین اشاره می گذریم و سراغ بحث اصلی در این قسمت از مجموعه می رویم.
آنچه که در اینجا، مورد بحث و بررسی ماست، مدیریت کلان و کلیدی جامعه است.
ما معتقدیم این نوع مدیریت ها به دست زنان سپرده نشده است و اسلام آنان را از بدست گرفتن این امور، معاف داشته است.
مؤید موضوع آیات و روایات است:

1. 1. نخستین آیه ای ممکن است در این بحث مورد استفاده قرار گیرد، آیه ی ۳۴ سوره ی نساء است که فرمود «الرِّجالُ قَوَامُونَ عَلی النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللهُ بَعضَهُم عَلی بَعضٍ». این آیه به طور گسترده در »مدیریت مردان بر زنان در خانواده» مورد بررسی قرار گرفت.

۳-۳-۲- نظر علامه طباطبایی:«این علت برتری در مردان (تعقل افزونتر و توان بیشتر) مخصوص خانواده و همسران نیست؛ بلکه این حکم برای گروه مردان در برابر گروه زنان است. در تمام اموری که زندگی این دو صنف به آن مرتبط است، مانند مسائل حکومتی و قضاوت و مانند آن، به سبب برتری عقلی مردان، مدیریت و رهبری به عهده ی آنان است^[۱۰۱]».

و سپس دربارۀ هرمس در آفرینش نخستین می نگارد:
چو قفل آزمایی به هرمس رسید به زنجیر خائی درآمد کلید
از آن پیشتر کان گره باز کرد سخن بر دعای شه آغاز کرد
که بر هر چه شاید گشادن زبند دل و رای شه باد فیروزمند
(همان، ۱۲۸/۱)
ملاحظه می شود که نظامی برآنکه هرمس را در ردیف حکما و دانایانی چون سقراط و افلاطون و ارسطو دانسته است و کلیدهای دانش و حکمت را نیز در دست او می داند.
ناصر خسرو نیزدر اشعار خود به هرمس اشاره کرده است و او را مظهر عقل دانسته است.
از ره نام همچو یکدیگرند سوی بی عقل، هرمس و هرماس
(ناصر خسرو،۱۳۸۷، ۴۶۲۴/۲۸۶)
نام هرمس در الهی نامۀ عطار نیز به عنوان سازنده طبل و موسیقی آمده است:
شنیدم من زاستاد مدرس که بود آن سرمه و آن طبل هرمس
(عطار، ، ۱۳۸۷،۳۸۱/۲۸۳)
نشست و گفت مرشاه جهان را که آن طبلی که هرمس ساخت آن را
(همان، ۳/۲۱۸)
در میان سایر شعرا، نام هرمس به طور محدودتر از شعرای مذکور به کار رفته است.
نکنم باور که احکام خراسان است این گر چه صد هرمس و لقمان به خراسان یابم
(خاقانی،۱۳۶۵، ۲۹۷)
۲-۶ اسامی دیگر هرمس در ادبیات فارسی
همان طور که در صفحات گذشته ذکر شد، در فرهنگ های کهن مصر و یونان و سنت اسکندرانی، هرمس دارای نام های دیگر نیز بوده که انعکاس این اسامی در ادب فارسی نیز گسترده است. از مهم ترین اسامی مترادف با هرمس ادریس و الیاس است که این هر دو به مقام نبوت و مرتبۀ رسالت رسیده بودند و به اقتضای اینان، هرمس نیز به چنین مقاماتی نایل گردیده است. که در این زمینه نخست در آیینۀ شعر به نام الیاس اشاره می کنیم.
۲-۶-۱ الیاس در ادب فارسی
بسی از حکیمان و دانشوران نه تنها حکیمان که پیغمبران
در آن خوش سفر همدمش بوده اند بتدبیر در همدمش بوده اند
یکی زان حکیمان بلیناس بود زپیغمبران، زید و الیاس بود
(هفت اورنگ جامی ،۱۳۸۶، ۹۶۵)
چو خضر از سرچشمه خوردیم آب آب هم الیاس را رهنمون آمدیم
(خاقانی،۱۳۶۵،۷۹۱)
از آن آبی که چشمه خضر و الیاس ندیده است و نبیند آنچنان آب
(مولوی، دیوان شمس،۱۳۸۷، ۲۹۴)
چون خضر و الیاس ما نی در جهان تا زمین گردد زلطف آسمان
(مولوی، دفتر ششم،۱۳۸۸، ۱۸۸/۱۰۵۲)
در شاهنامه فردوسی
بگیرد ببندد همی با سپاه بدین نام جستن که بنمود راه
(فردوسی،۱۳۸۴، ۸۴۸)
نه ایران خزر گشت و الیاس من که سر برکشیدی تو از انجمن
(همان/۸۳۸)
۲-۷ هرمس در اساطیر یونان و روم
از آنچه گفته شد معلوم می گردد که شخصیت هرمس مسیری ازاسطوره تا یک سنت و مکتب عرفانی- فلسفی را پیموده است. از آنجا که خاستگاه سنت مذکور اصالتاً در اسطوره های مصری و یونانی ریشه دارد، بجاست که ابتدا به جنبۀ نمادین و اسطوره ای این شخصیت نظری بیفکنیم.
می دانیم که اسطوره و افسانه، نمادی گویا از ویژگی ها، تمایلات و آمال روحی اقوام و مللی می باشند که زادگاه چنین پدیده هایی بوده اند و بواسطۀ آنهاست که می توان به ژرفای روح و روان تمدن ها و طوایف گذشته راه برد.
اساطیر یونان و روم به ویژگی های انسانی بسیار نزدیک اند و بر خلاف ایزدان سایر ملل، در متن زندگی عادی و طبیعی حضوردارندوبنابراین همیشه زنده وفعال با آدمیان در تعامل و داد و ستدند.

در میان این اساطیر، ایزدان و افسانه ها، «هرمس یونانی ومرکوری (=عطارد) رومی»(ناس،۱۳۷۰،۱۰۶) مقام ویژه ای را به خود اختصاص داده اند و چنانکه حتی هومر داستان تولد هرمس را در سروده ای از خود تصویرمی کند. اگر چه دانش اسطوره شناسی اطلاعات وسیعی دربارۀ مجاری و مبادی این اساطیر را در اختیار ما قرار می دهد اما پرسشها و ابهامات فراوانی نیز همچنان باقی است و از جملۀ آنها چگونگی راهیابی هرمس به عرصه باورهای یونانیان کهن، ویژگی ها و وظایف و کارکردهای او و وجوه مشترک هرمس یونانی و هرمس غیر یونانی است. «هرمس آخرین خدای مورد توجه هومر از مجموعه خدایان المپ است.» (پین سنت، ۱۳۸۰،۵۱)
در اساطیر یونان، هرمس را فرزند زئوس و مایا دانسته و در مورد تولد و احوالات او نیز داستانهایی را نقل کرده اند.
تفصیل جریان از این قرار است که در اساطیر یونان آمده که چون زئوس در کوه المپ بر سریر خدایی تکیه زد به یکی از موجودات جاودانی دستور داد تا انسان را از خاک سرخ بسازد.
«زئوس به سرزمین سنگلاخی «آرکادیا» در جنوب یونان رفت و مدتی نزد مایا، ستارۀ بانوی باکره ماند. آنها در غاری بر قلۀ کوه با هم بودند و در اثر تزویج آنها کودک شگفت انگیزی به نام هرمس به دنیا آمد.» (گرین،۱۳۶۶ ،۳۷)
هرمس به سرعت رشدکرد و از هوش و زیرکی بسیار برخوردار شد. هنوز نوزاد بود که توانست گاهواره را ترک کرده، به منطقه پیه ری بگریزد. هرمس در آنجه از سر ماجراجویی و سودجویی گاوهای آپولون را دزدید. « در بازگشت، در نزدیکی غار محل تولد خود با لاک خالی سنگ پشتی برخورد کرد. آنرا برداشت و بر آن جعبه پرطنین طبیعی، سیم هایی کشید بدین ترتیب بود که چنگ پدیدار شد و او را نیز مخترع چنگ دانستند. (ژیران،۱۳۷۵، ۱۰۲) همورا مخترع نای نیز معرفی کرده اند.
در این مدت آپولون توانسته بود رد دزد گله اش را بیابد و خود را به او برساند ولی نه تنها بر هرمس، این ایزد جوان خشم نگرفت، بلکه شیفته و دلباختۀ نوایی شد که از این ساز جدید بلند می شد. «هرمس به زودی در زمرۀ دوستان آپولون درآمد و آپولون چوبدستی چوپانی خود را به هرمس داد.» (اوسیلین،۱۳۸۰، ۸۴) که بعدها تغییر شکل یافت و عصایی پرآوازه ومشهور در دست هرمس شد. پس از چندی، هرمس پیک رسمی ایزدان شد. از نظر عرفانی « عصای هرمس و دو مار که دور آن پیچیده شده، حاکی از راهی شدن و سفر برای کسب معلومات است. مارها نشان جادۀ رو به خورشید، یعنی راه های طولانی که سالک باید طی کند تا به مقصد عالی برسد» (منصوری،۱۳۸۹، ۲۶۶)
هرمس همچنین وظیفۀ غم انگیز هدایت روان ها از جهان زندگان به جهان مردگان را بر عهده دارد او را در این نقش پُر ملال پسیکوپومت به معنی هادی روان مردگان به خانه هادس که خدای مردگان و بعضاً به معنای جایگاه مردگان می نامند.
هرمس را بیشتر با کلاه خود بالدار، که کلاهی است که می تواند صاحب خود را نامرئی سازد شنل و کلاه مسافران و بال های کوچکی که به پاشنه هایش بسته است نشان داده اند. اولمپ با این هیأت می توانست به تمام وظایف خود به عنوان ابزار داده ایزدان بدون اشکال و با مهارت عمل کند.

استفاده کنندگان

نام سازمان/شرکت

گروه خدمات بیمه ای

کلیه خدمات بیمه ای غیر از بازنشستگی

عموم مردم و شرکتها

۱-بیمه ایران ۲- آسیا ۳- البرز ۴ – دانا ۵- دی ۶- ملت ۷- امید ۸- حافظ۹- سامان ۱۰-پاسارگاد ۱۱- نوین۱۲-توسعه ۱۳-پارسیان۱۴-کارآفرین ۱۵-رازی۱۶-ایران معین ۱۷-معلم۱۸-سینا ۱۹-میهن ۲۰-کوثر ۲۱-آرمان

گروه شرکت های بازرگانی

خسارتهای ناشی از سوانح طبیعی و حوادث قهری نظیر تگرگ،طوفان، خشکسالی،زلزله،سرمازدگی و یخبندان، آتش سوزی و صاعقه، آفات و امراض نباتی عمومی و امراض واگیر حیوانی عمومی و قرنطینه ای

فعالان در زمینه محصولات کشاورزی، دام، طیور، زنبور عسل، کرم ابریشم وآبزیان پرورشی

صندوق بیمه محصولات کشاورزی

خسارتهای ناشی از عدم وصول طلب صادرکنندگان از محل صادرات کالا

صادر کنندگان

صندوق تضمین صادرات

درمان و بازنشستگی

۱- افرادی که در مقابل دریافت مز یا حقوق کار میکنند (بشرطی که از طرف کارفرما بیمه شوند)
۲- سازمان حرف و مشاغل آزاد ( بشرط انعقاد قرارداد)

۱- سازمان تامین اجتماعی

گروه سازمانهای تامین
اجتماعی
و رفاه

درمان و بازنشستگی

عموم مردم و کارکنان دولت

۲- سازمان خدمات درمانی

درمان و بازنشستگی

۳- سازمان خدمات درمانی و
بازنشستگی نیروهای مسلح

جدول شماره ۲-۱۰ شرکت های ارائه دهنده خدمات بیمه ای منبع: (حنیفه زاده، ۱۳۹۰، ص ۱۲).
۲-۱۵ بیمه های بازرگانی
در بیمه های بازرگانی بیمه گزار به میل خود و آزادانه به تهیه انواع پوشش های بیمه های بازرگانی اقدام می کند. در بیمه های بازرگانی بیمه گر و بیمه گزار در مقابل هم متعهد هستند، بیمه گر در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه گزار، تامین بیمه ایی در اختیار وی قرار می دهد.
رایج ترین نظام بیمه ایی اختیاری، بیمه های بازرگانی است که به صنعت بیمه مشهور است و شرکت های بیمه را در بر می گیرد. فعالیت صنعت بیمه بر این پایه استوار است که اشخاص برحسب نحوه زندگی، مقدار دارایی، نوع فعالیت و نگاه به آینده، نگران حوادث و وقایع گوناگونی هستند که خسارت یا هزینه آنها بسیار بیشتر از توانایی مالی آنان و خیلی گسترده تر از پوشش های محدود نظام یسمه های اجتماعی است. شرکت های بیمه برای ارائه پوشش در قبال اینگونه خطرها بوجود آمده اندو با بهره گرفتن از نمایندگان و کارگزاران بیمه به عرضه خدمات بیمه ای می پردازند. بنابراین صنعت بیمه،بخش عرضه کننده خدمات بیمه ای است و هنگامی که این عرضه با تقاضای بیمه گزاران همراه شود بازار بیمه تشکیل می شود (ثبات،۱۳۹۰، ص ۲۸).

بیمه در ایران صحنه فعالیت شرکت های بیمه، نمایندگان و دلالان بیمه است. نظارت و ساماندهی این بازار بر عهده نهاد دولتی بیمه مرکزی است. قواعد حقوقی و چهارچوب فعالیت و نظارت بوسیله قانون تشکیل بیمه مرکزی ایران و بیمه گری و برخی مقررات دیگر تعیین شده است (حنیفه زاده، ۱۳۹۰، ص۲۲)

چلبی و مبارکی (۱۳۸۴) تحقیقی با عنوان تحلیل رابطه سرمایه‌ی اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان انجام دادند. هدف تحقیق حاضر بررسی و شناسایی رابطه بین سرمایه‌ی اجتماعی و جرم می‌باشد. این مطالعه از دو قسمت مجزا تشکیل شده است: قسمت اول، پیمایشی است در بین ۳۲۰ نفر از افراد عادی بالای ۱۸ سال شهر تهران و مجرمان زندان های اوین، رجایی شهر و ورامین. قسمت دوم، تحقیق در سطح بین المللی و به صورت تحلیل ثانویه بوده و مقطع زمانی خاص (۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹) را شامل می‌شود. برای تحلیل داده‌ها از رگرسیون چند متغیره، رگرسیون لوجستیک و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که هم در سطح کلان و هم در سطح خرد بین سرمایه‌ی اجتماعی و جرم رابطه منفی و معناداری وجود دارد.

مخملباف (۱۳۸۶) در تحقیقی با عنوان بررسی سرمایه‌ی اجتماعی و اثر تغییرات آن بر پیدایش بحران‌های اجتماعی است. این تحقیق در چارچوب نظری گیدنز صورت گرفته و با بهره گرفتن از روش تحقیق تاریخی و بررسی اسنادی سعی شده است تا تأثیر تغییرات اعتماد اجتماعی بر وقوع انقلاب اسلامی ایران به عنوان نمونه بحران درمدل نظری پیشنهادی مورد آزمون قرار گیرد. مطالب این پایان نامه بدین صورت تدوین شده است: در بخش اول پس از طرح مسئله و بیان هدف تحقیق، مفاهیم اعتماد و بحران، ویژگی‌های آن‌ها و تعاریف صاحبنظران مختلف آورده شده است. در بخش دوم پس از مرور رویکردهای نظری جامعه شناسان کلاسیک و معاصر، چارچوب نظری آنتونی گیدنز به دلیل جامعیت مفاهیم و امکان کاربرد آن در جامعه ایران به عنوان محور نظری اصلی انتخاب شد. اعتماد در نگاه وی، انتظار رفتار از پیش تعیین شده و استمرار آن در راستای زمان و مکان است. در بخش سوم، تحقیقات پیشین انجام شده در زمینه اعتماد مورد بررسی قرار گرفت و تاکید شد که به علت فقدان تحقیقی در زمینه رابطه اعتماد اجتماعی و بحران اجتماعی و ضرورت چنین مطالعه‌ای در شرایط کنونی جامعه، مطالعات صورت گرفته تاکنون کافی نبوده‌اند. در بخش چهارم، چارچوب و مدل نظری تحقیق فوق با توجه به شاخصه‌های اعتماد و بحران آورده شده است که اساس و بنیان این تحقیق را تشکیل می‌دهد و هدف نیز تایید مدل پیشنهادی است. در فصل پنجم، با توجه به انتخاب انقلاب ایران به عنوان نمونه بحران اجتماعی از روش اسنادی و تحقیق تاریخی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد و فرضیات اساسی تحقیق، جهت آزمون صحت و سقم آن مطرح گردید. در فصل ششم، یافته‌های تحقیق در مدل نظری قرار داده شد تا درستی آن مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت و در فصل آخر، جمع بندی و نتیجه گیری صورت گرفت و نشان داده شد که انقلاب ایران به عنوان یک نمونه بحران، ناشی از کاهش اعتماد اجتماعی بوده و وقوع آن مطابق مدل، قابل پیش بینی بوده است. همچنین، مزیت‌ها و ضعف‌ها و کاستی‌های مدل و پیشنهاداتی جهت تقویت آن و مسیر تحقیقات آینده، آورده شده است.
حسین پور و معتمدنژاد (۱۳۹۰) تحقیقی تحت عنوان بررسی رابطه میزان مصرف رسانه‌ها و میزان سرمایه‌ی اجتماعی شهروندان تهرانی به انجام رسانده‌اند که در آن بر نقش رسانه‌ها در عصر حاضر به عنوان یکی از مهم ترین عوامل جامعه پذیری در میان مردم تاکید دارد. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که بین میزان استفاده از تلویزیون، روزنامه و سرمایه‌ی اجتماعی شهروندان رابطه‌ای جدی برقرار است و این رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در تغییر میزان سرمایه‌ی اجتماعی ایفا نمایند. در این مقاله رابطه میزان مصرف رسانه‌ها و میزان سرمایه‌ی اجتماعی شهروندان تهرانی مورد بررسی قرار گرفته است. مساله اصلی این مقاله شناخت این مهم بوده است که آیا تماشای تلویزیون و مطالعه روزنامه عاملی در تغییر سرمایه‌ی اجتماعی می‌باشد. براساس نظریات تاثیر رسانه‌ها مانند: برجسته سازی و کاشت و همچنین نظریه سرمایه‌ی اجتماعی پاتنام و استون و با بهره گرفتن از روش پیمایش به بررسی این رابطه پرداخته ایم جامعه آماری این تحقیق شهروندان بالای ۱۵ سال باسواد تهرانی بوده‌اند که نمونه‌ای ۶۰۰ نفری از بین آن‌ها به روش احتمالی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهد که تلویزیون موجب گردآمدن افراد در کنار هم و عاملی برای تقویت شبکه روابط و تعاملات بین افراد خانواده شده است. اعتماد به روزنامه و تلویزیون عاملی در جذب مخاطبان به این رسانه‌ها و تاثیرپذیری از پیام های آن‌ها در جهت تقویت سرمایه‌ی اجتماعی می‌باشد. نتایج یافته‌ها نشان می­دهد که بین مصرف رسانه‌ها و سرمایه‌ی اجتماعی رابطه وجود دارد، بدین معنی که هرچه میزان استفاده از رسانه‌ها توسط افراد افزایش می‌یابد، سرمایه‌ی اجتماعی آنان نیز افزایش می‌یابد. در نهایت تلویزیون به عنوان اصلی ترین رسانه کشور با پوشش بالای خود می‌تواند از طریق برنامه های متفاوت تاثیرات مثبتی را بر سرمایه‌ی اجتماعی و مولفه­های آن بگذارد.
علیزاده اقدم و اسلامی بناب (۱۳۹۱) تحقیقی با عنوان بررسی رابطه بین سرمایه‌ی اجتماعی و آنومی اجتماعی انجام داده‌اند. مقاله حاضر به سنجش آنومی اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد تبریز و تأثیر سرمایه‌ی اجتماعی بر آن پرداخته است. روش تحقیق، پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد تبریز در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ می‏باشد که تعداد کل آن بر اساس مرکز آمار دانشگاه ۱۸۷۴۳ نفر بوده است، که از این تعداد، ۴۰۰ نفر به روش نمونه‏گیری طبقه‏ای به عنوان نمونه نهایی انتخاب شده‏اند. پس از جمع‏آوری داده‏ها، جهت آزمون فرضیه‏ها از آزمون‏های پیرسون و تحلیل رگرسیون با بهره گرفتن از نرم‏افزار SPSS اقدام شده است. براساس نتایج تحقیق، میانگین آنومی اجتماعی در بین دانشجویان پاسخگو در حد متوسط به بالاست. نتایج تحلیل رگرسیون انجام یافته نشان می‏دهد که توان متغیر‏های مستقل در تبیین واریانس متغیر وابسته در حدود ۱۲ درصد بوده و در این میان، مؤلفه‏های سرمایه‌ی اجتماعی (اعتماد نهادی، مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی) بر آنومی اجتماعی تأثیر گذار بوده‏ است.
۲-۶-۲- تحقیقات خارجی
از مهمترین تحقیقات خارجی می‌توان به کار بزرگ رابرت پاتنام برای تبیین کارآمدی نهادی و سیاسی در شمال و جنوب ایتالیا در سال ۱۹۹۳ برحسب میزان برخورداری این مناطق از سرمایه‌ی اجتماعی اشاره کرد. جیمز کلمن در سال ۱۹۸۸ در یکی از مطالعات خود به بررسی نقش و اهمیت سرمایه‌ی اجتماعی در داخل خانواده و تأثیر آن بر سرمایه‌ی ارتقا انسانی و آموزش کودکان پرداخته و نقش سرمایه‌ی اجتماعی را در روابط بین والدین و فرزندان برجسته ساخته است
موزر و هلند (۱۹۹۷) در تحقیقات خود یک رابطه دوری ـ چرخه‌ای بین خشونت و تخریب و سرمایه‌ی اجتماعی یافته‌اند آن‌ها مطرح کرده‌اند ـ هنگامی که خشونت اجتماعی اتفاق می‌افتد تحریک فیزیکی در محل محدود می‌شود ـ فرصت‌های آموزش و اشتغال کاهش می‌یابند ـ تجار نسبت به سرمایه‌ی گذاری در آن منطقه بی میل می‌شوند و افراد محل کمتر احتمال دارد که خانه‌های جدید بسازند یا املاک موجود را تعمیر و بهبود بخشند. این کاهش در سرمایه‌ی اجتماعی ـ بی اعتمادی ناشی از تخریب فرا ساختارها ـ تسهیلات و فرصت‌ها را افزایش داده و احتمال رفتار خشونت آمیز بویژه در بین افراد جوان را زیادتر می کند. (چلبی، مبارکی، ۱۳۸۴: ۱۷-۱۶)
گلیرز در تحقیقات خود (۲۰۰۰) نشان داده است متغیر سن ـ نقش مهمی در سرمایه‌ی اجتماعی دارد و منحنی ارتباط سن با سرمایه‌ی اجتماعی بصورت U وارونه می‌باشد. و در ابتدا روی شکل دهی سرمایه‌ی اجتماعی با افزایش سن سرمایه‌ی گذاری می‌کنند و سپس با افزایش سن از یک اندازه این سرمایه‌ی گذاری بر روی سرمایه‌ی اجتماعی کاهش می‌یابد. افراد در مشاغلی که بیشتر ارتباط اجتماعی با مردم دارند بر روابط اجتماعی خود بیشتر سرمایه‌ی گذاری می‌کنند. مالکیت منزل مسکونی، نیز بر انواع سرمایه‌ی اجتماعی تأثیر مثبت داشته به گونه‌ای که عضویت سازمانی و شناخت ـ مشارکت و آگاهی سیاسی از اجتماع محلی در میان کسانی که مالک منزل مسکونی خود بوده‌اند بسیار بیشتر بود. مالکیت منزل مسکونی با کنترل متغیرهایی نظیر سن ـ وضع تأهل ـ تعداد کودکان ـ آموزش و غیره ـ همواره ارتباط خود را با سرمایه‌ی اجتماعی حفظ نموده است. کمبود وقت باعث کاهش سرمایه‌ی گذاری بر روی سرمایه‌ی اجتماعی می‌گردد. گلیزر به فرضیه پاتنام اشاره می‌کند که تماشای تلویزیون باعث کاهش سرمایه‌ی اجتماعی می‌شود یعنی بین ساعت تماشای تلویزیون و متغیرهای سرمایه‌ی اجتماعی رابطه منفی وجود دارد.
ولکاک و نارایان (۲۰۰۴) در تحقیق خویش به رابطه شبکه‌ها و تأثیر آن بر سرمایه‌ی اجتماعی پرداخته‌اند و علاوه بر ذکر دیدگاه‌های نظریه پردازان شبکه‌ای در حوزه مطالعات سرمایه‌ی اجتماعی که افرادی مانند پارت، مسی، و پورتز را شامل می‌شود. اکثر نظریه‌های مربوط سرمایه‌ی اجتماعی را مانند یک شمشیر دو لبه دیده‌اند که از دو بعد تشکیل شده و همزمانی این دو بعد را باعث ایجاد رشد و توسعه دیده‌اند. (ازکیا، ۱۳۸۳: ۵۵، ۵۴)
کالابرس^[۲۱] (۲۰۰۶) در تحقیقی با عنوان ایجاد سرمایه اجتماعی با بهره گرفتن از همکاری مدرسه و دانشگاه، هدف تحقیق بررسی رابطه بین همکاران مدرسه و دانشگاه و افزایش سرمایه اجتماعی در همکاری مدرسه و دانشگاه بوده است. در این تحقیق وی به این نتیجه رسید که ساخت سرم یه اجتماعی جهت توسعه ثبات همکاری بین مدارس و دانشگاه­ها ضروری می‌باشد. رویکردی که به ظرفیت سرمایه اجتماعی افزوده می‌شود تحقیق مؤثر است. تحقیق مؤثر دیدگاهی نظری است که هنر و عمل سئوالات مثبت بدون شرط را در بر گرفته که پتانسیلی برای قوی کردن ظرفیت سازمان و افزایش پتانسیل مثبت دارد. نظریه اصل تحقیق مؤثر ترویج رویکرد جمعی جهت شناسای پتانسیل سازمان از میان اعضایش در سازمان است و شکل گیری روابط را تسهیل می‌کند و به سازمان حیات می‌دهد.
نوت بوم^[۲۲] (۲۰۰۷) در مقاله خود عنوان می‌کند که اگر سرمایه اجتماعی با یک سری از روابط غیررسمی و عمده همراه باشد، در دست یابی به اهداف کمک می‌کنند. اعتماد و اطمینان ممکن است هر دو معلول و نتیجه آن باشند برای اندازه گیری در نظر سنجی‌ها و تحلیل‌ها برای مقایسات بین کشوری فرد باید از تمایزات بین موارد (افراد، شر کت‌ها ومؤسسات) جنبه های رفتاری، محدودیت اعتماد، و تمایز بین قابلیت اعتماد که خود شا مل کنترل و قابل اعتماد بودن است آگاه باشد. قابلیت اعتماد دارای رنج وسیعی از منابع ممکن در کنترل و منابع اعتماد است، هم در روابط داخلی و هم در روابط خارجی، این مقاله ابزاری برای تحلیل حضور و یا عدم حضور این منابع در اختیار می‌دهد تا به تشخیصی در رابطه با قابلیت اعتماد، محدودیت‌ها و پتانسیل های بازدارنده آن دست یابد.
آکوماک و ویل^[۲۳] (۲۰۰۸) تحقیقی با عنوان نقش سرمایه‌ی بر جرم انجام داده‌اند. این تحقیق بر اساس اسناد شهرداری شهرهای هلند و بر اساس داده‌های دست دوم انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که مناطقی که دارای سطح بالای سرمایه‌ی اجتماعی بودند با سطح پایین جرم و جنایت مواجه گردیده اند.
سلمی و کیویوری^[۲۴] (۲۰۱۳) تحقیقی با عنوان بررسی رابطه عوامل فردی و ساختاری سرمایه‌ی اجتماعی با جرم نوجوانان انجام دادند. این مطالعه بر روی ۵۱۴۲ نفر از دانش آموزان دبیرستانی ۱۵ و ۱۶ ساله فنلاندی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که حمایت معلمان و روابط مطلوب و کنترل خانواده بر نوجوانان و همچنین روابط آن‌ها با بازار کار بر کاهش بزهکاری نوجوانان تأثیرگذار بوده است. در سطح فردی توانایی شناخت اجتماعی موثر بر کاهش بزهکاری بوده است.
فصل سوم
(روش شناسی تحقیق)
۳-۱- مقدمه
یکی از ویژگی های مهم، اساسی و کلیدی پژوهش علمی، اعتقاد و الزام آن به مبانی روش شناختی است. هر پژوهش علمی بر اساس موضوع، اهداف پژوهش و چارچوب نظری خود از یک چارچوب روش شناختی استفاده می‌کند.پژوهشگر در استفاده از انواع روش‌های علمی مختار و آزاد است، لکن می‌بایست به اندازه لازم و کافی برای استفاده از هریک از انواع روش‌های علمی دلیل و مجوز علمی داشته باشد. چرا که یکی از ضمانت های صحت و درستی یافته‌های پژوهش‌های علمی روشمند بودن آن است.
در نظام دانش، انواع روش های علمی وجود داردکه به تناسب موضوع پژوهش، اهداف، میزان اعتبار و روایی و یا اعتماد و پایایی پژوهش، پژوهشگر می‌تواند یک و یا چند نوع از آن‌ها را گزینش و برای رسیدن به اهداف علمی در پژوهش ازآنها استفاده ببرد. از این روی موضوع، اهداف و مبانی نظری پژوهش تعیین کننده روش یاروش های پژوهش است.به عنوان مثال نمی توان برای پژوهشی که هدف آن شناخت عوامل یک پدیده اجتماعی در صد سال گذشته است و یا موضوع پژوهش به گذشته برمی گردد از روش پیمایشی استفاده کرد و یا برای بررسی محتوای اجتماعی کتب یا مجلات از روش آزمایشگاهی بهره‌مند شد.
در علوم اجتماعی روش های متفاوتی برای تحقیقات علمی وجود دارد(مثل تحقیقات آزمایشی-مشاهده‌ی مشارکتی و…)، که هر محقق با توجه به موضوع مورد بررسی وشرایطی که در آن قرار دارد، یک یا چند شیوه را برای بررسی موضوع مورد مطالعه انتخاب می‌کند. در پژوهش حاضر با توجه به موضوع مورد بررسی ونیز ویژگی جامعه‌ی آماری، روش پژوهش روش پیمایشی است روش پیمایشی که عام ترین روش در تحقیقات اجتماعی به شمار می‌آید روشی برای گرداوری داده‌ها است که در آن از گروه های معینی از افراد خواسته می‌شود به تعدادی پرسش مشخص پاسخ دهند. این پرسش‌ها مجموعه‌ی اطلاعات تحقیق را شکل می­ دهند (بیکر،۱۳۷۷،۱۹۶).
در تحقیقات پیمایشی علاوه بر توصیف، به تبیین پدیده‌ها پرداخته می‌شود بدین صورت که فرضیه هایی ساخته شده سپس به آزمون کشیده می‌شوند(دواس، ۱۳۷۶، ۲۱). دواس مشخصه‌ی پژوهش پیمایشی را شامل مجموعه‌ی ساخته شده یا منظمی از داده‌ها می‌داند که آن را ماتریس متغیر بر حسب داده‌های موردی می‌نامد در این پژوهش با توجه به روش و ویژگی جامعه‌ی آماری از ابزار پرسش نامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.
در پژوهش های اجتماعی از انواع روش های پژوهشی استفاده می‌شود.اگر پژوهشگری خواهان تعمیم یافته های پژوهشی بیشتر یا اعتبار و روایی پژوهش زیاد باشد می‌بایست از روش هایی چون روش پیمایشی استفاده کند، لکن اگر قصد دارد یافته های پژوهش از قدرت تعمیم کمتری برخوردار بوده ولی یافته های اودرست تر،دقیق تر،کاربردی‌تر و میزان اعتماد و پایایی بیشتر باشد، از روش هایی چون روش آزمایشی(به طور عموم در علوم غیرانسانی) و یا شبه آزمایشی(به طور عموم در رشته های علوم رفتاری و اجتماعی) می‌بایست استفاده کند.یافته های پژوهشی روش های آزمایشی و یا شبه آزمایشی در تبیین واقعیت ها،به خصوص واقعیت های اجتماعی بسیار کارآمد و نتایج آن برای برنامه ریزی بسیار مفید است، لکن در ایران به دلایل زیاد از جمله محدودیت های استفاده از این روش در مسائل اجتماعی و انسانی به دلیل عدم آشنایی و یا آشنایی کمتر پژوهشگران با روش مزبور و ناتوانی آنان در به کارگیری آن، موجب شده است ازروش مذکور استفاده خیلی اندکی در مطالعات علوم انسانی و اجتماعی شود. استفاده از هر یک از روش های پژوهش نکات و کارکرد مثبت و منفی دارد که به ماهیت روش های مذکور مربوط می شود. از اینروی پژوهشگر با آگاهی از مزایا و معایب و همچنین ویژگی‌‌ها، قابلیت‌ها و توانمندی هر یک از روش های پژوهشی، می‌بایست از آن‌ها استفاده کند.موضوع،اهداف،چارچوب نظری و فرضیه های پژوهش حاضر ایجاب می‌کند که از چندین روش پژوهشی استفاده شود و از همه مهمتر برای تعمیم یافته های پژوهشی و بنا به اعتبار و روایی از روش پژوهش مرسوم در علوم اجتماعی یعنی روش پیمایشی استفاده گردد.
۳-۲- روش تحقیق
روش های عمده گردآوری داده‌ها در این تحقیق عبارتند از :
روش پیمایشی که در قالب آن از پرسشنامه به عنوان اصلی ترین فن جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.
روش استفاده از روش کتابخانه‌ای و اسنادی، مراجعه به اسناد و مدارک و نشریات موجود در رابطه با موضوع پژوهش می‌باشد.
برای توصیف و تحلیل داده‌ها از نرم افزار spss استفاده شده است.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه‌ی پژوهش به مجموعه‌ای از اشخاص، اشیاء، گیاهان، مکان‌ها رویدادها و به طور کلی اموری اطلاق می‌شود که در یک یا چند صفت یا ویژگی مشترک باشند (میرزایی،۱۳۸۸، ۱۲۷). در این تحقیق جامعه آماری کلیه دانش اموزان دبیرستانی شهر گمیشان می‌باشند. که مجموعا ۳۸۷ نفر بوده و شامل ۲۰۰ نفر پسر و۱۸۷ نفر دختر است و واحد تحلیل در آن فرد دانش اموز است.
۳-۴- قلمرو مورد مطالعه تحقیق
شهرستان گمیشان در فاصله ۴۵ کیلومتری از مرکز استان گلستان^[۲۵] دارای ۶۱۹۸۲ نفر جمعیت و مساحت ۱۲۸۵ کیلومتری مربع می‌باشد. این شهرستان از دو بخش مرکزی به مرکزیت شهر گمیشان و بخش گلدشت به مرکزیت سیمین شهر تشکیل شده‌است. بر اساس سر شماری سال ۱۳۸۵ جمعیت شهر گمیشان ۱۵۶۳۹ نفر و جمعیت سیمین شهر ۱۳۵۴۵ نفر می‌باشد. شهر گمیشان دارای ۵ دبیرستان (سه دبیرستان دخترانه و دو دبیرستان پسرانه می‌باشد) مچموعاً ۳۸۷ دانش آموز را در بر می‌گیرد.^[۲۶]
۳-۵- روش نمونه گیری و حجم نمونه
یک نمونه‌گیری علمی‌، نمونه‌گیری‌ای است که بصورت احتمالی انتخاب و بر این پایه استوار باشد زیرا در این صورت نمونه انتخاب شده نمایان‌تر و معرف‌تر خواهد بود و محاسبات پژوهشی بر اساس این روش اعتبار بیشتر و قابلیت تعمیم‌پذیری یافته‌ها از جمعیت نمونه به جامعه آماری بیشتر خواهد بود.
نمونه‌گیری از مهم‌ترین مباحث در آمار اجتماعی است. چه از طرفی با توجه به وسعت جمعیت یا موضوعات مورد مطالعه محقق ناچار است به نمونه‌گیری بپردازد و جز در امور استثنائی"نظیر سرشماری از آن گریزی نیست، از دیگر سو اعتبار یافته‌های یک پژوهش با صحت نمونه‌گیری آن سنجیده می‌شود” (ساروخانی،۱۳۸۰،۱۵۴). در این پژوهش از نمونه گیری تصادفی متناسب با حجم استفاده می‌شود. حجم نمونه پژوهش حاضر با بهره گرفتن از فرمول کوکران ۱۹۳ نفر برآورد شده است. با توجه به اینکه ۱۵ پرسشنامه به درستی تکمیل نگردیده اند، تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از ۱۷۸ نمونه انجام شده است.

۱۹۳
۳-۶- تکنیک تجزیه و تحلیل یافته ها
برای تجزیه و تحلیل داده ­ها از نرم افزارspss نسخه ۱۶ استفاده می‌شود. در تنظیم اطلاعات و داده ­ها و عرضه آن‌ها در فرم اطلاعات آماری و نمایش گرافیکی به صورت نمودارهای ستونی، هیستوگرام و نظایر آن از متدوال ترین ابزار و تکنیک های آماری موجود در مجموعه نرم افزار آماری استفاده شد. توزیع فراوانی و درصد متغیرهای مورد نظر در فرم جداول یک بعدی برای علوم اجتماعی و با شاخص­ های کمی آماری نمایش داده شدند.
مرحله اول (تحلیل تک متغیره): در این مرحله هر یک از متغیرهای تحقیق (مستقل و وابسته)به صورت تحلیل تک متغیره و براساس آماره‌های مرکزی (نما-میانه-میانگین) و پراکندگی(انحراف معیار) مورد تجزیه و تحلیل و توصیف قرار خواهند گرفت و در قالب نمودارها، جداول و… ارائه خواهند شد.
مرحله دوم (تحلیل دو متغیره): در این مرحله به منظور آزمون فرضیه‌های تحقیق، براساس آزمون‌های آماری، هر یک از متغیر‌های مستقل با متغیر وابسته (میزان گرایش به ارتکاب جرم) با توجه به سطوح سنجششان مورد تجزیه وتحلیل وتوصیف قرار می‌گیرند.
مرحله سوم (تحلیل چند متغیره): در این مرحله برای بررسی تأثیرات مستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از آزمون همبستگی و برای بررسی تأثیر جنسیت برمتغیر وابسته از آزمون t استفاده خواهد شد.
۳-۷- اعتبار(روایی) ابزار تحقیق
اعتبار یا روایی، مسئله‌ای عمدتاً کیفی بوده و ارزیابی آن بسیار مشکل می‌باشد و در واقع در آن چگونگی حرکت محقق از تعریف نظری به تعریف عملی مورد توجه قرار می‌گیرد. یکی از روش های اعتبار، اعتبار محتوا است که روشی برای سنجش میزان اعتبار اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری می‌باشد که معمولاً توسط افراد متخصص در موضوع مورد مطالعه انجام می‌گیرد. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد (کلانتری،۷۷:۱۳۸۲). جهت حصول اطمینان از اعتبار یا روایی پرسشنامه، سؤالات،گویه‌ها و طیف مورد استفاده به افراد صاحب نظر در رابطه با موضوع مورد مطالعه(اساتید راهنما و مشاور و دیگر اساتید) ارائه می‌شوند سپس گویه های مورد توافق در ابزار اندازه گیری لحاظ می‌شوند و بقیه مواردی که از نظر صاحب نظران ارتباط چندانی با موضوع نداشت حذف می‌شوند.
۳-۸- اعتماد(پایایی) ابزار تحقیق
اعتماد یا پایایی مسئله کمی و تکنیکی است و بیشتر ناظر به این سؤال است که ابزار اندازه گیری با چه دقت و صحتی پدیده یا صفت مورد نظر را اندازه گیری می‌کند.
در این قسمت سعی کرده ایم مشخص شود که نتایج حاصل از اندازه گیری توسط یک ابزار مشخص، قابل اعتماد است یا خیر، یعنی ابزار اندازه گیری ما با چه دقت یا صحتی موضوع مورد بررسی را قابل اندازه گیری کرده است و اگر اندازه کیری مربوطه توسط محقق دیگری و طی همان شرایط تکرار شود آیا همان نتایج قبلی به دست می ­آید یا خیر؟