جدول ۴-۱ داده های مورد استفاده برای انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع

سازمان…………………………………………………………………………………………۵۵
فهرست اشکال
شکل ۳-۱ بلوک دیاگرام مراحل انجام کار…………………………………………..۳۶
شکل ۳-۲ توابع عضویت برای متغییر PROC ………………………………………46
شکل ۳-۳ توابع عضویت برای متغییر VENC ………………………………………46
شکل ۳-۴ توابع عضویت برای متغییر COSC ………………………………………47
شکل ۳-۵ توابع عضویت برای متغییر SYSC ………………………………………47
شکل ۳-۶ توابع عضویت برای متغییر خروجی………………………………………۴۸
شکل ۳-۷ پایگاه قوانین در محیط نرم افزار مطلب…………………………………۴۹
شکل ۳-۸ نمودار سطح سیستم استنتاج فازی………………………………………..۵۰
شکل ۴-۱نمونه ای از نحوه محاسبه نرخ مقبولیت یک سیستم………………….۵۳
شکل ۴-۲ نمونه ای از نحوه محاسبه نرخ مقبولیت یک سیستم………………..۵۴
شکل ۴-۳ خطای پیش بینی روش فازی…………………………………………….۵۵
شکل ۴-۴ خطای تخمین روش فازی……………………………………………….۵۶
شکل ۵-۱ بلوک دیاگرام روش پیشنهادی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی
منابع سازمانی به روش فازی ممدانی……………………………………………….۶۰
چکیده:
سیستم های ERP^[1] طی سال های گذشته توجه فراوانی را به خود جلب کرده ­اند، چرا که تمامی ابعاد سازمان را پوشش داده و توانمندی تصمیم گیری مدیریتی را نیز به گونه ای چشمگیری افزایش داده اند. امروز مهم ترین دغدغه مدیران پیشرفت در یک محیط متلاطم و پویاست. با اینکه مدیران تمامی منابع چهار گانه نیروی انسانی مواد و تجهیرات و سرمایه دارند اما نمی توانند به یک انسجام و یکپارچگی در تمامی ابعاد درون سازمانی و برون سازمانی برسند. پیاده سازی و انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به علت پیچیدگی و هزینه بالا و ریسک های سازگاری، یکی از مشکل ترین پروژه های سرمایه گذاری است.
با وجود جذابیت های پروژه های فناوری اطلاعات از نظر قابلیت ایجاد تغییر و تحولات مثبت فراوان، ترس از عدم موفقیت و شکست و همراهی مانعی بر سر راه پیاده سازی آنها بوده است. در این پایان نامه با بهره گرفتن از منطق فازی روش برای انتخاب بهترین سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بر مبنای معیارهای انتخاب ارائه می­هیم.
نتایج پیاده سازی و آزمایشات نشان می داد خطاهای پیش بینی در انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب برای سازمان در روش ارائه شده نسبت به روش های مشابه کمتر می باشد.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱مقدمه
برنامه ریزی یکپارچه منابع سازمان، مدیریت ارتباط با مشتری و مدیریت زنجیره تأمین از برجسته ترین سیستم های اطلاعاتی یکپارچه به شمار می آیند که از تلفیق مجموع آنها با فعالیت های تجاری، تشکیلات سازمانی مبتنی بر سیستم های اطلاعاتی یکپارچه شکل می گیرد[۱]. پژوهش های اخیر نشان داده است، مهم ترین مشکلاتی که در این سیستم ها وجود دارد، ناشی از برآورده نشدن دو عامل نیازهای کسب وکار و کیفیت پایین نرم افزارهای کاربردی است. سیستم های نر م افزاری ERP حیطه وسیعی از محصولات نرم افزاری را شامل میشوند که عملیات تجاری روزانه سازمان و فرایند تصمیم گیری سازمانی و عملیاتی را پشتیبانی می کنند[۲]. سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی در خدمت بسیاری از صنایع و حوزه های کاری متعدد در مجتمع های سازمانی بوده، سعی میکند فعالیت ها را از مدیریت زنجیره تأمین، کنترل انبار، ساخت، حسابداری مالی و هزینه ها، منابع انسانی و تقریباً هر فرایند مدیریتی مبتنی بر داده دیگر را دربر گیرد، به طوری که امروزه سیستم های ERP به ابزاری مهم و لازم برای بهبود مزایای رقابتی سازما ن ها تبدیل شده است و در صورت موفقیت پیاده سازی سیستم ERP شرکت ها می توانند به سرعت، مزیت رقابتی در بازار جهانی کسب کند]۳]. طی دهه گذشته بسیاری از پروژه های ERP به پیشرفت های عمده ملموس و ناملموسی در حوزه های گوناگون برای سازمان ها منجر شده اند ]۴]. استقرار سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان از نظر کیفی به سه دلیل، با استقرار سایر سیستم های اطلاعاتی تفاوت دارد: اول این که ERP بر کل سازمان تأثیرگذار است. در ثانی، ممکن است کارکنان افزون بر نرم افزار جدید، فرآیندهای تجاری نوینی بیاموزند. سوم این که ERP نه فقط سیستم اطلاعاتی بلکه یک سامانه تجاری است.
اما با وجود این، استقرار سیستم های یادشده اغلب سازما نها را با چالش های جدی مواجه می کند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد بسیاری از پروژه های استقرار، در زمان مقرر و در محدوده بودجه تعیین شده خاتمه نیافته اند. نکته مهم این است که پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم ERP در سازمان بسیار مشکل است. در واقع پروژه های تکنولوژی اطلاعات از جمله ERP در زمره پروژه های پرریسک هستند. بنابراین، با وجود مزایای بی شمار پیاده سازیERP برای سازمان تا زمانی که توجیه لازم برای اجرای آن وجود ندارد هیچ سازمانی نباید خود را درگیر آن کند[ ۴]. اما موضوعی که زمینه ساز عدم موفقیت پیاده سازی ERP است، این واقعیت است که بسیاری از مدیران پروژه پیاده سازی سیستم تنها به جنبه های تکنیکی و مالی پروژه توجه داشته، از سایر جوانب غافل مانده اند[۵]. انتخاب دقیق گزینه مناسب برای در اختیار گرفتن یک سیستم گسترده در سطح سازمان بسیار مهم است؛ زیرا تأثیر شدیدی بر مقبولیت، مفید بودن و ایجاد همکاری در سازمان دارد. این فرایند باید از سیاست ها و روال سازمان برای رسیدن به تصمیم نهایی پیروی کند. چنانچه سازمان قادر باشد تا پیش از آغاز فرایند پیاده سازی، وضعیت جاری را ارزیابی کرده و نتایج حاصل از پروژه را تا حد امکان پیش بینی کند، بسیاری از مشکلات پیشِ رو از قبل مشخص شده و برای اصلاح آنها اقدام خواهد شد. همچنین با وجود یک رویکرد پیش بینی کننده، سازمان سازوکاری را در اختیار دارد که با بهره گرفتن از آن، فرایند پیاده سازی را لحظه به لحظه رصد کرده و در صورت وجود انحراف و پیش از ورود پروژه به نقطه ی بحرانی، نسبت به اصلاح آن اقدام می کند. فرایند انتخاب ERP مناسب برای سازمان بسیار کار پر ریسک و دارای خطرات بالا می باشد. در این فرایند مدیران سازمان، کارشناسان فناوری اطلاعات، خبرگان فن، کاربران سیستم و … باید به دقت گزینه های موجود را با فاکتورهای انتخاب سنجیده نهایتا بهترین انتخاب را انجام دهند. در این پایان نامه قصد داریم به ارائه روشی برای انتخاب و پیاده سازی ERP مناسب برای سازمان با بهره گرفتن از منطق فازی بپردازیم.
۱-۲ تعریف مساله
سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، طی سال های گذشته توجه فراوانی را به خود جلب کرده اند؛ چراکه تمامی ابعاد سازمان را پوشش داده و توانمندی تصمیم گیری مدیریتی را نیز به گونه ی چشمگیری افزایش داده اند. امروزه مهمترین دغدغه مدیران، پیشرفت در یک محیط متلاطم و پویاست. با اینکه مدیران تمامی منابع چهارگانه نیروی انسانی، مواد، تجهیزات و سرمایه را دارند اما نمی توانند به یک انسجام و یکپارچگی در تمامی ابعاد درون سازمانی و برون سازمانی برسند. با وجود اهمیت به کارگیری فناوری اطلاعات، در بسیاری از سازمان ها شاهد بروز مشکلاتی در رابطه با عدم برآورده شدن نیازهای کسب وکار هستیم [۶]. کلید حل این مشکلات در محیط رقابتی امروز، سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ERP است تا با حذف هرگونه فعالیت بی ارزش، کسب و کار رونق یابد. پیاده سازی و انتخاب سیستم ERP به علت پیچیدگی، هزینه بالا و ریسک های سازگاری، یکی از مشکل ترین پروژه های سرمایه گذاری است. با وجود جذابیت های پروژه های فناوری اطلاعات از نظر قابلیت ایجاد تغییر و تحولات مثبت فراوان، ترس از عدم موفقیت و شکست، همواره مانعی بر سر راه پیاده سازی آنها بوده است. لازمه انتخاب بهترین سیستم ERP ارزیابی عملکرد تأمین کنندگان است که باید به وسیله معیارهایی صورت گیرد که متناسب با اهداف استراتژیک باشند. کاربرد گسترده سیستم برنامه ریزی منابع سازمان توسط سازمان های بزرگ و متوسط انقلاب ERP نامیده شده است. برنامه ریزی منابع سازمان برای اهداف میانی سازمان (فعالیت های داخلی سازمان) طراحی شده اند . بسیاری از سازمان ها به میزان قابل توجهی سیستم مزبور را جایگزین شماری از سیستم های اطلاعاتی قدیمی کرده اند. چنین سیستم هایی نویدبخش ارائه یک پاسخ یکپارچه و منسجم به نیازهای اطلاعاتی سازمان، در مورد جایگزینی سیستم های اطلاعاتی سنتی و جزیره ای است. اگر سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به درستی و با در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی و سازمانی استقرار یابد، افزایش بهره وری سازمان قطعی است. شرکت هایی که در سیستم برنامه ملاحظات اقتصادی و سازمانی استقرار یابد، افزایش بهره وری سازمان قطعی است. شرکت هایی که در سیستم برنامه ریزی منابع سازمان سرمایه گذاری می کنند، از عملکرد قوی تر و مزیت های مالی بالاتری بهره می جویند]۷[. در واقع ERP زیربنای یک نظام تجاری قدرتمند است که موجب ژرفای اطلاعات عملیاتی و وسعت اطلاعات در مورد زنجیره ارزش می شود. با وجود این، استقرار این سیستم ها اغلب سازمان ها را با چالش جدی مواجه میکند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد بسیاری از پروژ ه های استقرار در زمان مقرر و در محدوده بودجه تعیین شده پایان نپذیرفته اند. از طرفی انتخاب یک سیستم سازمانی، فرآیندی پیچیده و زمانگیر است]۹[. یکی از مخاطراتی که سازمان پیش از آغاز پروژه ی پیاده سازی و نصب با آن روبه روست، انتخاب سیستم نا مناسب است. این تصور که پیاده سازی ERP عملکرد سازمان را یک باره بهبود می بخشد، کاملاً نادرست است، بلکه بهبود عملکرد سازمان به شدت به این بستگی دارد که تا چه اندازه انتخاب ERP مناسب برای سازمان، به درستی انجام پذیرفته و چه اندازه سیستم انتخابی با فرهنگ کسب و کار، راهبرد و ساختار سازمان همسو است]۱۰[. ویژگی منحصربه فرد ERP به منزله ی یک نوآوری سازمانی پیچیده، این است که چگونه یک بسته ی نرم افزاری استاندارد می تواند برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد کند، در حالی که شرکت های رقیب نیز فرصت پیاده سازی بسته های یکسان یا مشابه را دارند . در حقیقت، از آنجا که شرکت های متفاوت اهداف رقابتی متفاوتی دارند، انتظار آنها از ERP نیز متفاوت است . بنابراین مدیر ارشد سازمان می بایست پیش از تصمیم گیری در مورد یک سیستم ERP خاص، راهبرد رقابتی سازمان خود را بررسی کند. فرایند انتخاب ERP مناسب برای سازمان بسیار کار پر ریسک و دارای خطرات بالا می باشد. در این فرایند مدیران سازمان، کارشناسان فناوری اطلاعات، خبرگان فن، کاربران سیستم و … باید به دقت گزینه های موجود را با فاکتورهای انتخاب سنجیده نهایتا بهترین انتخاب را انجام دهند. با توجه به توضیحات فوق سیستم خبره ای که در این تصمیم گیری مدیران را کمک کند و اطلاعات کیفی موجود از نظرات خبرگان را پردازش نماید می تواند در فرایند انتخاب ERP مناسب بسیار حائز اهمیت و مفید باشد. این سیستم باید بتواند تمامی جنبه های مختلف موجود را همزمان سنجیده و گزینه ای که دارای بالاترین درجه مقبولیت می باشد را نمایان سازد یا اینکه با توجه به فاکتورهای موجود برای انتخاب مجموعه قوانینی که وضع شده است را به صورت موازی نگاه کرده و فرایند استنتاج از اطلاعات موجود را انجام دهد.
۱-۳ اهداف اساسی انجام تحقیق
اهداف تحقیق را به دو دسته‌ی هدف اصلی و اهداف فرعی تقسیم می‌کنیم. هدف اصلی ماهیت و موضوع تحقیق است و قصد ما این است که آن‌را مشخص نموده و بدان دست یابیم. اهداف فرعی راه دست یافتن به هدف اصلی را گام به گام مشخص می‌کنند.
۱-۳-۱ هدف اصلی
ارائه مدلی بر پایه منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
۱-۳-۲ اهداف فرعی
شناسایی فاکتورهای مؤثر بر انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
ارائه روشی بر پایه منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
۱-۴ پرسش های تحقیق
چگونگی دست‌یابی به اهداف تحقیق از طریق پاسخ به “پرسش‌های تحقیق” نمایانده می‌شود. پرسش‌های تحقیق نیز به مانند اهداف تحقیق، به دو دسته‌ی پرسش اصلی و پرسش‌های فرعی تقسیم می‌شوند. “پرسش اصلی” به دنبال پاسخی در راستای دست‌یابی به هدف اصلی است و “پرسش‌های فرعی” به‌دنبال چگونگی دست یافتن به اهداف فرعی تحقیق هستند.
۱-۴-۱ پرسش اصلی

• • آیا می توان با بهره گرفتن از منطق فازی ^[۲]انتخاب درستی در سیستم های برنامه ریزی سازمان داشت یا خیر؟

۱-۴-۲ پرسش های فرعی

• • چه فاکتورهای بر انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان تأثیرگذار هستند؟

• • آیا می‌توان روشی برای اندازه‌گیری قابلیت نگهداری نرم‌افزار مبتنی بر جنبه بر پایه‌ی منطق فازی ارائه نمود؟

۱-۵ فرضیه

• • روشی با بهره گرفتن از منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان قابل پیاده‌سازی است.