Tobin q: کیو توبین ازجمله شاخص‌هایی می‌باشد که اولین بار توسط جیمز توبین^[۱۷]، برنده جایزه نوبل اقتصاد، به‌منظور اندازه‌گیری ارزش شرکت‌ها مطرح گردید در حال حاضر در مباحث مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری این شاخص به‌صورت گسترده برای اندازه‌گیری ارزش شرکت‌ها استفاده می‌شود. شاخص فوق درواقع بیانگر نسبت ارزش بازاری دارایی‌ها به بهای جایگزین بر ارزش دفتری دارایی‌های شرکت بوده که از رابطه زیر محاسبه‌شده است (صامتی و تهرانی،۱۳۸۶، ص ۴۷)^:

COMVAL= ارزش بازاری سهام
PREFVAL= ارزش سهام ممتاز
SBOND= ارزش دفتری بدهی‌های بلندمدت
STDEBT= ارزش دفتری بدهی‌های کوتاه‌مدت
SRC= ارزش دفتری کل دارایی‌های شرکت
با توجه به نبود سهام ممتاز در ایران و جهت ساده نمودن معادله فوق از رابطه زیر جهت محاسبه نسبت توبین استفاده‌شده است:

M.V.S^[18]= ارزش بازار سهام عادی
B.V.D^[19]= ارزش دفتری بدهی‌ها
B,VA^[20]= ارزش دفتری دارایی‌ها
گفتار سوم: نوسانات سرمایه
سرمایه شرکت
آورده‌های شرکا که درمجموع، سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهند ممکن است از نوع وجه نقد یا غیر نقد و حتی فعالیت باشند. شرکا باید هر آورده‌ای را که تعهد کرده‌اند به شرکت بیاورند. آورده‌های غیر قدی (مال) باید تقویم و تسلیم شوند والا شرکت تشکیل نمی‌شود (ماده ۱۱۸ ق.ت). تقویم آورده‌های غیر پولی توسط خود شرکا به عمل می‌آید و در شرکت‌نامه قید می‌شود (ماده ۱۲۲ ق.ت). پس از توافق بر تقویم، شرکا حق رجوع از آن را ندارند. تقویم تابع هیچ تشریفات خاصی نیست و از جانب هیچ مقام قضایی و اجرایی کنترل نمی‌شود. قانون‌گذار حداقل و حداکثری برای سرمایه شرکت معین نکرده است و بنابراین، سرمایه شرکت می‌تواند مبلغ ناچیزی باشد. این سرمایه اولیه و ذخیره‌های آتی شرکت، درمجموع دارایی شرکت را تشکیل می‌دهند که تضمین پرداخت طلب طلبکاران شرکت است.
سرمایه نقدی تعهد شده شرکت باید حتماً با پول پرداخت گردد و پرداخت توسط سفته و یا چک، پرداخت تلقی نمی‌شود؛ مگر آنکه سفته یا چک  نقد شده، به‌حساب شرکت ریخته شود. هرگاه مدیران و شرکا برای تأسیس شرکت، به‌جای وجه نقد، اسناد تجاری قبول یا تسلیم کنند، کلاه‌بردار تلقی خواهند شد؛ چه این‌گونه اقدامات، اشخاص ثالث را به امور غیرواقع امیدوار می‌کند، ضمن اینکه شرکت را نمی‌توان تشکیل‌شده تلقی کرد؛ چراکه سرمایه نقدی آن پرداخت‌نشده است.
برای محاسبه متغیر نوسانات سرمایه شرکت از پژوهش مورلیس (۲۰۰۱) پیروی کرده که نحوه محاسبه آن از طریق فرمول زیر می‌باشد:

که در آن:
= برابر است با نرخ رشد دارایی‌ها که نحوه محاسبه آن به‌صورت زیر می‌باشد:

که در آن:
= برابر است با مجموع دارایی‌ها در سال جاری
= برابر است با مجموع دارایی‌ها در سال ماقبل سال جاری
= برابر است با نرخ رشد فروش شرکت‌ها که نحوه محاسبه آن به‌صورت زیر می‌باشد:

= برابر است با مبلغ فروش شرکت در سال جاری.
= برابر است با مبلغ فروش شرکت در سال ماقبل سال جاری.
گفتار چهارم: کارایی بازار
نظریه بازار کارای سرمایه
کارا بودن بازار از اهمیت زیادی برخوردار است چراکه در صورت کارا بودن بازار سرمایه هم قیمت اوراق بهادار به‌درستی و عادلانه تعیین می‌شود و هم تخصیص سرمایه که مهم‌ترین عامل تولید و توسعه اقتصادی است به‌صورت مطلوب و بهینه انجام شود. بر اساس انواع اطلاعات مربوط، کارایی بازار به سه شکل، طبقه‌بندی می‌گردد:
- شکل ضعیف کارایی بازار^[۲۱]: قیمت‌ها تمام اطلاعات گذشته را منعکس می‌نمایند و اطلاعات مربوط به قیمت‌های گذشته در کسب بازده اضافی مفید و مربوط نمی‌باشد وجود کارایی ضعیف مانع کسب بازده اضافی از طریق به‌کارگیری استراتژی مومنتوم می‌گردد.
- شکل نیمه قوی کارایی بازار^[۲۲]: قیمت‌ها همه اطلاعات عمومی در دسترس را منعکس می کند و تحلیل بنیادی منجر به کسب بازده اضافی نمی‌گردد.
- شکل قوی کارایی بازار^[۲۳]: قیمت‌ها همه اطلاعات را منعکس می کند و حتی افراد درون شرکت نیز نمی‌توانند بازده اضافی کسب نمایند (ریندیس باچر^[۲۴]،۲۰۰۲، ص ۲).
سطوح متراکم کارایی بازار و اطلاعات مرتبط با هر یک در نمودار (۲-۳) نشان داده‌شده است:
نمودار (۲-۳): سطوح متراکم کارایی بازار و اطلاعات مرتبط با هر یک
شکل قوی
تمام اطلاعات
شکل نیمه قوی
اطلاعات عمومی
شکل ضعیف
اطلاعات بازار
مدل قیمت‌گذاری دارائی‌های سرمایه‌ای (CAPM)
مدل CAPM، شارپ- لیتنر بسط مدل‌های میانگین– واریانس پرتفوی مارکویتز^[۲۵] (۱۹۵۹) و توبین^[۲۶] (۱۹۵۸) با مفروضات ذیل می‌باشد:

• سرمایه‌گذاران پرتفوی‌های سرمایه‌گذاری‌شان را بر اساس بازده مورد انتظار و واریانس بازده دوره‌ای منفرد انتخاب می‌نمایند.

• سرمایه‌گذاران برآورد یکسانی از میانگین، واریانس و کوواریانس همه دارایی‌ها دارند.

• هزینه معاملات در بازار سرمایه صفر است.

• همه دارایی‌ها کاملاً قابل‌تقسیم می‌باشند.

• هیچ محدودیتی در خصوص فروش‌های کوتاه‌مدت وجود ندارد.