۱۱۲۳۸

قم

استان قم با وسعت ۱۱۲۳۸ کیلومتر مربع، ۷ درصد از مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد و تقریباً در مرکز ایران واقع شده است. این استان از سمت شمال به استان تهران، از سمت غرب به استان مرکزی و از طرف جنوب به استان اصفهان و از سمت شرق به استان سمنان محدود می‌شود. استان قم از نظر تقسیمات کشوری دارای یک شهرستان، ۶ شهر، ۵ بخش، ۹ دهستان و ۳۳۰ روستا شامل ۲۰۳ روستای دارای سکنه و ۱۲۷ روستای خالی از سکنه می‌باشد.
قم از بدو پیدایش تا بحال با تغییراتی بسیار جزیی در مکان نخـستین خود باقی مانده و از این جهت نمونه بسیار ممتازی در میان شهرهای ایران است. شهر قم که نام قدیمی آن در لغت فارسی قدیم “کومه” ذکر شده و تقصیر و معرب شده آن به “قم” تبدیل شده است، شهری بسیار قدیمی است و بناهای به جامانده از شـهر قـدیم در یـک کیلومتری شرق شهر، دلیل قاطعی بر قدمت این شهر محسوب می‌شود. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که رودخانـه"قـمرود” در تمام طول تاریخ به عنوان موجد و مایه حیات شهری و روستایی دشت قم عمل کرده است، به طوری که مردم ناحیه قم از ایام قدیم برای آبیاری کشتزارها و آبرسانی به روستاها نهرهای متعددی از این رودخانه منتزع نموده و هر شاخه‌ای از آن را به قسمتی از دشت جاری ساخته‌اند. به این ترتیب رفته رفته در طول زمان یک سیستم آبیاری پدید آورده‌اند به طوری که کیفیت کـشاورزی از نظر رونق و انحطاط به نظم یا خرابی ایـن سیـستم وابـسته بـوده اسـت.

بـدین ترتیـب در اطـراف “قـمرود” نظـامی متـشکل از سکونت‌گاه‌های محلی تشکیل شده است که به تدریج در همان مکان توسعه یافته و مسیرهای ارتباطی که از ایـن کـانون منـشعب می‌شدند ساختار محلات را در آن تقویت نمودند.
شهرستان قم تا سال ۱۳۵۶ جزو استان تهران بوده که در این سال از استان تهران منفک و به استان مرکزی ملحق و سپس در سال ۱۳۶۵ مجدداً جزو استان تهران گردیده است. مقام معظم رهبری در روز ۱۳ رجب سال ۱۴۱۶ مصادف با میلاد حضرت علی (ع)، دستور استان شدن قم را صادر و پس از پیگیری دولت و تصویب مجلس شورای اسلامی در تیر ماه سال ۱۳۷۵ رسماً به عنوان استان اعلام گردید.
ویژگی‌های جمعیتی
براساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ جمعیت قم ۱۱۵۱۶۷۲ نفر بوده که در مقایسه با جمعیت کل کشور (۷۵۱۴۹۶۶۹ نفر) در سال ۱۳۹۰ معادل ۵/۱ درصد می‌باشد.
بیشتر جمعیت استان، شهرنشین هستندکه به دلیل تفاوت‌های جغرافیایی، جمعیت در سطح استان یکسان توزیع نشده است. بالاترین نرخ تراکم جمعیت در بخش مرکزی و کمترین آن در بخش جعفرآباد مشاهده می‌شود. نرخ رشد جمعیت این استان در فاصله سال های ۱۳۸۵-۱۳۹۰ معادل ۹۳/۱ درصد بوده است.
جدول ‏۲‑۲: جمعیت برحسب جنس به تفکیک وضع سکونت

ساکن

غیر ساکن

نقاط شهری نقاط روستایی

جمع

جنس

۳
۳
۰

۵۵۷۹۸ ۱۰۹۵۸۷۱
۳۰۵۲۶ ۵۵۷۱۳۲
۲۵۲۷۲ ۵۳۸۷۳۹

۱۱۵۱۶۷۲
۵۸۷۶۶۱
۵۶۴۰۱۱

مرد و زن……………………………………………………………….
مرد ………………………………………………………………………..
زن ………………………………………………………………………….

ساخت جنسی و سنی جمعیت
در آبان ماه ۱۳۹۰، از ۱۱۵۱۶۷۲ نفر جمعیت استان، ۵۸۷۶۶۱ نفر مرد و ۵۶۴۰۱۱ نفر زن بوده‌اند که در نتیجـه، نسـبت جنسـی برابـر ۱۰۴ بـه دست می‌آید. به عبارت دیگر، در مقابل هر ۱۰۰ نفر زن، ۱۰۴ نفر مرد وجود داشته است. این نسبت برای اطفال کمتر از یک سـاله ۱۰۶ و بـرای بزرگسالان ۶۵ ساله و بیشتر ۱۰۲ بوده است. از جمعیت کشور ۲۵ درصد در گروه سنی کمتر از ۱۵ ساله، ۳/۷۰ درصد در گـر وه سـنی ۶۴- ۱۵ساله و ۷/۴ درصد در گروه سنی ۶۵ ساله و بیشتر قرار داشته‌اند.

۰
۸۰۰۰
۱۶۰۰۰