جـــام فـــرعـــونـــی خبــــر ده تـــا کجـــاســـت؟
کــاتــــش مـــوســـی عیـــان بنمـــود صبــح
(۵/۴)
خاقانی در بیت زیر به آیه‌ی ۶۸ سوره‌ی نحل« وَ اوحی رَبُّکَ اِلَی النَّحلِ اَن اَتَّخِذی مِنَ الجبالِ بُیُوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمّا یَعرِشوُنَ» اشاره می‌کند.
چــو یزدان وحی کـرد از غیـب سوی نحـل و مـی‌شایست
اگـر تـو سـوی خاقـانـی فرسـتی نـامـه‌ای، شـایـد
( ۵/۷۱)
هم چنین او در بیت زیر به صور اسرافیل توجه کرده و خشم ممدوح را به صور اول و رضایت او را به صور دوم مانند کرده است.
چــــون دو نفـــــخ صــــور در خشـــــم و رضـــــاش
زهـــر و پـــازهــــر روان بیــــنی بــــه هــــم
(۵/۱۲۱)
۲-۷-۷- مدح
مدایح خاقانی را دو قسمت کرده‌اند: نخست مدایح شاهان و امرا که بیشتر جنبه‌ی کسب روزی دارد و دوم مدح بزرگان دین و آزادمردان که مدایح آزاد نامیده می‌شود. در مدح نوع اول، شاعر اعمال ممدوح را بسیار محیّرالعقول جلوه می‌دهد؛ اما در مدایح نوع دوم یعنی مدایح آزاد چنین اغراق‌هایی دیده نمی‌شود.
مفــــخر اول بشـــــر خــــوانــــش کـــــه دهـــــر
مهـــدی آخـــرزمــــان مـــی‌خـــوانـــــدش
(۵/۱۰۱)
امـام شـرع و سلطــان طــریقــت نــاصــرالـــدیــن، آن
کـه تا رایـات او آمد نگـون شد فـرق بـددینــان
(۱/۴۹)
« هر چند خاقانی شاعری مدیحه سراست و ممدوحان او اغلب، صاحبان قدرت و مکنت و بزرگان سلطنتی هستند اما او در اکثر قصاید خود، روح بلند پروازی دارد که دارای طبعی منیع بوده و مقاصدی برتر از آن چه مدیحه سرایان دیگر داشته‌اند را تعقیب می‌کرده و این مناعت طبع و روح بلند پرواز او سبب شده که او قریحه و استعداد شاعری را فقط برای کسب مال و جاه به کار نیندازد.» (خاقانی، ۱۳۸۵: سی و یک و سی و دو)

۲-۷-۸- نرد و شطرنج
خاقانی علاوه بر ذکر نام این دو بازی در اشعار خود به ابزارهای این دو بازی و اصطلاحات آن اشاره می‌کند و به مقتضای حال و تناسب سروده‌های خود از اصطلاحات آن‌ها برای ساخت ترکیبات زیبا و بدیع بهره می‌برد.
زایــــــن دوتـــــا کعبتیــــن و ســـــــی مهــــــره
گــــــــرو رقعــــــه‌ی قــــــدر مــــاییـــــم
دســـت خـــون اســـت و هفـــده خصــل حـــریـــف
وه کـــــه در ششــــدر خطــــر مـــــاییـــــم
(۶/۷۱ـ۷۲)
خاقانی در بیت دیگری از ششدر گشادن نام برده که ششدر مرحله‌ای از بازی نرد است که بازیگر در هر شش خانه نتواند بازی موفق انجام دهد.
عــــزم او چــــون مهــــره‌ای خــــواهـــد فشـانـــد
ششـــدر هفــــت آســـمان خـــواهــد گشــاد
(۷/۱۰۶)
یا در بیت زیر نشان می‌دهد که بازی شطرنج در آن روزگار ناپسند بوده است.
بـــــــــاد دستــــــــار مـــــــــؤذن در ربــــــــود
کعبتینـــــــی از میـــــان بیـــــرون فتــــــاد
(۵/۴۸)
۲-۷-۹- خاقانی و آیین مسیحیت
از موضوعات دیگر که جلوه‌ای بسیار در اشعار خاقانی پیدا کرده است آیین مسیحیت و فرهنگ ترسایی است. بی شک در دیوان خاقانی بیش از هر شاعر فارسی‌گو، موضوعات مربوط به آیین مسیحیت به چشم می‌خورد تا جایی که قصیده‌ای مستقل به نام «ترساییه» سروده است. یکی از دلایل آن حضور مادر خاقانی است که کنیزکی ترساکیش بوده که بعد از مسلمان شدن با پدر خاقانی ازدواج می‌کند و دلیل دیگر آن بوده که در سرزمین شروان که خاقانی زندگی می‌کرده، فرهنگ مسیحیت از سایر مناطق پررنگ‌تر بوده است .
شادروان دکتر زرین کوب در مورد قصیده‌ی «ترسائیه» گفته است:
« لغات و تعبیرات مسیحی که در طی این قصیده به کار می‌رود، البته مآخذ متعدد و متفاوت دارد و همه از یک گونه نیست. دخول و خروج شاعر از چنین مضیقه‌ای که هم باید با اصطلاحات مسیحی آغاز شود و هم با اصطلاحات مسیحی به آن چه قصیده سرایان شریطه و تخلّص می‌خوانند منتهی ‌شود، نشان قدرت و مهارت شاعر در قصیده سرایی است و از این حیث در بین شاعران معاصر، نظیرش بسیار نیست.» (زرین کوب، ۱۳۷۹: ۱۱ـ۱۰)
خاقانی در بیت زیر به عیسی و زنده کردن عازر اشاره می‌کند.
از شـــه عیســــوی نفـــــس، عــازر ملــــک زنده شد
معجــزه را همیـن قــدر، هســت گــوای راستیــن
(۳/۷۲)
شاعر در این بیت زلف ممدوح را به صلیب و لب او را به دم عیسی تشبیه کرده است.
زلفــش چلیپــا خــم شــده وزلـب مسیـحا دم شـــده
زلف و لبش با هم شده، ظلـمات و حیـوان دیــده‌ام
(۲/۶۲)
۲-۷-۱۰- حبسیّات
گرفتاری‌های خاقانی در زندان یکی از حوادث مهم زندگی او می‌باشد. خاقانی در طول ایام زندان حبسیّات کم نظیری سروده است که از آلام و رنج‌های او در طول ایام حبس حکایت می‌کند. علت زندانی شدن خاقانی دلایل مختلفی داشته که یکی از آن‌ها خروج بدون اجازه‌ی پادشاه از شروان بوده است که در همین ایام قصیده‌ی معروف «ترساییه» را می‌سراید.
فلـــک کــــژ رو تــــر اســــت از خــــط تــــرســــا
مـــــــرا دارد مسلســـــل راهــــــب آســــــا
چــــو قنــــدیلــــم بـــرآویـــزنــــد و ســــوزنــــد