پیوست سه: دستورالعمل ماده ( ۱۴ ) قانون زمین شهری تهران (ضمیمه پیوست دو)
پیوست چهار: برنامه ها و طرح های موضعی و موضوعی توسعه و عمران شهر تهران
پیوست پنج: سایر شروط تحقق پذیری طرح جامع تهران
پیوست شش: تعاریف و کلیدواژه ها (طرح جامع تهران, ۱۳۸۶)
بررسی ما از طرح جامع شهر تهران، صرفه نظر از بررسی محتوای طرح بیشتر به سمت رویه تدوین طرح خواهد بود ولذا توجه ما به مفاد طرح صرفا از این جهت است که از تحلیل محتوای طرح به سمت گام های پیموده شده رهنمون گردیم.
علاوه بر اصل سند طرح جامع شهر تهران، برخی از اسناد مطالعاتی این سند که توسط “نهاد مطالعات و برنامه ریزی شهری شهر تهران” به عنوان نهاد مشترک مسئول تهیه طرح های جامع و تفصیلی شهر تهران تهیه گردیده است نیز مورد تحلیل قرار گرفته است. اسناد مورد ارزیابی به شرح زیر می­باشند:
طرح راهبردی –ساختاری توسعه و عمران شهر تهران (طرح جامع تهران ۱۳۸۶) (تدوین شده در ۶۸ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- چشم انداز و جایگاه ملی شهر تهران (تدوین شده در ۹۵ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- چشم انداز تمرکز زدایی از تهران( تدوین شده در ۱۲۳ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- چشم انداز نقش ملی و فراملی تهران (تدوین شده در ۸۴ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- بازنگری مطالعات جمعیتی طرح مجموعه شهری تهران (تدوین شده در ۵۵ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- بازنگری مدل مکان گزینی مجموعه شهری (تدوین شده در ۵۷ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- ارزیابی تحقق الزامات طرح مجموعه شهری (تدوین شده در ۵۷ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- چشم انداز و جایگاه منطقه ای شهر تهران (تدوین شده در ۱۰۷ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- تخصیص جمعیت بر اساس کار و فعالیت در تهران (تدوین شده در ۱۰۷ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- سنجش ظرفیت جمعیت پذیری و کیفیت زندگی در تهران (تدوین شده در ۵۶ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- گرایش های تولید مسکن و جمعیت در تهران (تدوین شده در ۶۷ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- تخصیص جمعیت بر اساس کار و فعالیت در تهران (تدوین شده در ۳۴ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- عملکرد کار و فعالیت در تهران (تدوین شده در ۱۲۰ صفحه)
گزارش های نهایی و مطالعات فرادست طرح جامع تهران- چشم انداز جمعیت و کار و فعالیت در تهران (تدوین شده در ۱۱۱ صفحه)
در ادامه نتایج بررسی های به عمل آمده در این بخش ارائه خواهد شد.
۴-۳ تعیین مراحل برنامه ریزی استراتژیک طی شده در تهیه طرح جامع تهران
هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این سوال اصلی پژوهش است که در فصل اول به آن اشاره شد:
فرایند تهیه و تدوین طرح جامع تهران از چه گام هایی پیروی می کند؟
در گام تجزیه و تحلیل اسناد استراتژیک و بر اساس داده های موجود در اسناد، اطلاعات متنوعی حاصل گردید که این اطلاعات هریک به مثابه نشانگری بود که طی یک سری از اقدامات و فعالیت ها را در روند تهیه طرح جامع راهبردی ساختاری شهر تهران تایید می نمود. دسته بندی این داده ها و مفاهیم به دست آمده در قالب تمها، آن هم به گ.ونه ای که تا حد امکان داده ها از دست نرفته و همگی در قالب تم ها دیده شوند، کار دشواری بود. به این منظور ۷ گونه دسته بندی از داده ها پیشنهاد شد تا در نهایت نمای کامل تر و گویاتری از مفاهیم به دست آید و دسته بندی ارائه شده بتواند نمایانگر اصلی ترین مفاهیم ارائه شده باشد.
برای درک بهتر مفاهیم، نحوه تم بندی صورت گرفته در این پژوهش به نحو زیر است:

داده ها (در بررسی اسناد) و نقل قولهای مستقیم( در مصاحبه ها) که دارای وحدت مفهومی هستند ذیل یک تم مورد اشاره قرار گرفته و کدگذاری گردیده اند. بدین نحو که بعنوان مثال داده “جمعیت شهر تهران براساس اطلاعات جمعیتی سرشماری کارگاهی سال ۱۳۸۱ از ۶.۷۸ به ۷.۲۸ رسیده است” با کد (۱۰.۰۱) مشخص گردیده است. تفسیر این کد بدین معناست که این داده از سند شماره (۱۰) بوده و اولین داده (۰۱) مستخرج از این سند محسوب می گردد. دو شماره اول در تم بندی اسناد شماره سند مورد بررسی و در تم بندی مصاحبه ها بیانگر شماره مصاحبه شونده می باشند. دو شماره دوم نیز بیانگر شماره داده ها و نقل قولهای مستخرج از اسناد و مصاحبه ها هستند.
۴-۳-۱ تم های نوع A : ارزیابی وضعیت فعلی
در دسته بندی نوع اول از تم های بدست آمده از داده ها- که تم های نوع A نامیده شده است- به مفاهیمی برخورد گردید که بیشتر نمایانگر صورت گرفتن مطالعاتی است که به “ارزیابی وضعیت حال شهر تهران( پیش از تهیه طرح)” پرداخته است. این گام بعنوان گام ابتدایی طی شده در فرایند تدوین طرح جامع توجه پژوهشگر را به خود جلب نمود.
۴-۳-۱-۱ تم A-1: بررسی وضعیت فعلی شهر تهران
بر اساس آنچه از متون و اسناد مورد مطالعه برداشت می شد، مطالعات بسیاری چه پیش از زمان تهیه طرح و چه به هنگام تهیه طرح جامع تهران صورت پذیرفته بود که این مطالعات وضعیت شهر تهران در شاخص های متفاوت در آن مقطع زمانی را نشان می داد.
آنچه در اسناد مورد مطالعه مورد اشاره قرار گرفته بود مانند:
“جمعیت شهر تهران براساس اطلاعات جمعیتی سرشماری کارگاهی سال ۱۳۸۱ از ۶.۷۸ به ۷.۲۸ رسیده است“(۱۰.۰۱)
“بررسی ترکیب قومی جمعیت” (۹.۰۵)
به بررسی شاخص های جمعیت شناختی پرداخته است و یا:
“بررسی فعالیت ها و برنامه های ساماندهی مشاغل شهر تهران” (۶.۰۵)
“بررسی وضع اشتغال و بیکاری” (۹.۰۲)
“ساختار کار و فعالیت شهر تهران” (۱۴.۰۶)
“همانطور که در بررسی مزیت ها و ظرفیت های توسعه تهران دیدیم در شرایط کنونی تمرکز و سهم بالای استان تهران در تولید ناخالص کشور در رشته های خدمات مالی ۶۲/۸ درصد، خدمات کسب و کار ۵۹/۶ درصد و مستغلات ۴۳/۷ درصد در کشور به طور نسبی بالاست” (۲.۳۷)
و یا داده های (۱۳.۰۱) و (۱۳.۰۲) و…
به بررسی شاخص های اقتصادی شهر تهران پرداخته اند و یا :
“بررسی شهرک ها و نواحی صنعتی” (۶.۰۶)
“بررسی فعالیت های خدماتی در شهر تهران” (۶.۰۷)
“استقرار صنایع بزرگ و فعالیتهای زمین بر در بیرون تهران” (۸.۱۲)
و…
به بررسی شاخص های صنعتی اختصاص دارد و یا داده هایی مانند:
“وضع ازدواج و زناشوئی در شهر تهران و تغییر و تحول آن” (۹.۰۴)
“بررسی خصوصیات اجتماعی و فرهنگی” (۹.۰۳)
و…
که به بررسی شاخص های اجتماعی شهر تهران می پردازند.
این دسته از تم های بدست آمده همگی تحت عنوان “بررسی وضعیت فعلی شهر تهران” دسته بندی شده اند.
۴-۳-۱-۲ تم A-2 : جایگاه شهر تهران در نظام کشور
این تم از آنجا شکل گرفت که در طی فرایند کدگذاری داده های مستنبط از اسناد، داده های بسیاری ملاحضه گردید که این داده ها به بیان جایگاه شهر تهران در نظام کلی کشور در شاخص های متفاوتی اشاره داشت.
به عنوان مثال کدهایی مانند:
“تهران؛ شهری دانش پایه، هوشمند و جهانی” (۱.۰۱) که با توجه به نقش علمی کنونی تهران( شهری با بیشترین دانشگاه های مادر) تعیین شده است.
“برنامه چهارم، برنامه ها و سیاست های آمایشی مصوب و غیره نشان داد که برای توسعه دانش پایه ایران، همراه با تعامل مثبت با اقتصاد جهانی، به اجبار شهر تهران و مجموعه شهری آن باید نقشی پیشرو داشته باشند” (۱۳.۰۴)
“انباشت بی همتای سرمایه زیربنایی، سرمایه مالی، سرمایه انسانی و اجتماعی در تهران و موقعیت استراتژیک آن که در صورت عدم استفاده و تداوم برخورد شهرستیزانه و تمرکز زدایی سلبی با آن، توسعه دانش پایه در تهران نمی تواند رخ دهد” (۱۳.۰۵)
در کنه بیان خویش اشاره به مطالعاتی دارد که جایگاه شهر تهران به عنوان مرکزیت علمی-دانشگاهی-آموزشی مورد بررسی قرار داده است و یا: