جدول ۵-۱-۲۳ توزیع فراوانی و درصدی طبقه ­های مختلف هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند …………………………… ۷۰
جدول ۵-۱-۲۴ آماره­ های توصیفی نمره مقیاس کنترل درک شده بر روی داشتن فرزند ……………………………………. ۷۱
جدول ۵-۱-۲۵ سطوح کنترل درک شده زنان مورد مطالعه بر روی داشتن فرزند ……………………………………………… ۷۱
جدول ۵-۱-۲۶ توزیع فراوانی و درصدی تعداد ایده­آل فرزند از نظر پاسخگویان …………………………………………………. ۷۱
جدول ۵-۲-۱ نتایج ضریب همبستگی سن پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………………………….. ۷۲
جدول ۵-۲-۲ نتایج ضریب همبستگی سن ازدواج پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند ……………………………………………….. ۷۳
جدول ۵-۲-۳ نتایج ضریب همبستگی مدت زمان ازدواج پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند …………………………………….. ۷۳
جدول ۵-۲-۴ نتایج ضریب همبستگی بعد خانوار و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………………………………. ۷۳
جدول ۵-۲-۵ نتایج ضریب همبستگی تعداد خواهر و برادر پاسخگو و تعداد ایده­آل فرزند …………………………………. ۷۴
جدول ۵-۲-۶ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب وضعیت اشتغال ………………………………………………. ۷۴
جدول ۵-۲-۷ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان درآمد ……………………………………………………. ۷۵
جدول ۵-۲-۸ نتایج ضریب میزان بهره­مندی از تسهیلات و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………………….. ۷۵
جدول ۵-۲-۹ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان تحصیلات ……………………………………………… ۷۶
جدول ۵-۲-۱۰ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان مطالعه ……………………………………………….. ۷۶
جدول ۵-۲-۱۱ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب طبقه اجتماعی …………………………………………….. ۷۷
جدول ۵-۲-۱۲ نتایج ضریب همبستگی میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و تعداد ایده­آل فرزند ………………. ۷۷
جدول ۵-۲-۱۳ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان آگاهی از روش­های جلوگیری از حاملگی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۷۸
جدول ۵-۲-۱۴ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب ترجیح جنسی فرزند ……………………………………. ۷۸
جدول ۵-۲-۱۵ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب میزان گرایش مذهبی ………………………………….. ۷۸
جدول ۵-۲-۱۶ نتایج تحلیل واریانس تعداد ایده­آل فرزند بر­حسب نگرش نسبت به نقش­های جنسیتی ……………. ۷۹
جدول ۵-۲-۱۷ نتایج ضریب همبستگی نگرش نسبت به فرزند و تعداد ایده­آل فرزند ………………………………………… ۸۰
عنوان صفحه
جدول ۵-۲-۱۸ نتایج ضریب همبستگی هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند و تعداد ایده­آل فرزند ……………………….. ۸۰
جدول ۵-۲-۱۹ نتایج ضریب همبستگی میزان کنترل اقتصادی درک شده و تعداد ایده­آل فرزند ……………………… ۸۱
جدول ۵-۲-۲۰ نتایج رگرسیون گام به گام تعداد ایده­آل فرزند …………………………………………………………………………… ۸۲
جدول ۵-۲-۲۱ ضرایب رگرسیونی متغیرهای تأثیر­گذار بر شاخص هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند ……………….. ۸۴
جدول ۵-۲-۲۲ ضرایب رگرسیونی متغیرهای تأثیر­گذار بر شاخص میزان کنترل درک شده برای داشتن فرزند …۸۵

جدول ۵-۲-۲۳ میزان تأثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته تعداد ایده­آل فرزند…۸۷
جدول ۶-۱ نتایج آزمون فرضیه ­های تحقیق …………………………………………………………………………………………………………… ۹۵
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ۳-۱: مدل کلی تئوری رفتار برنامه­ ریزی شده ……………………………………………………………………………………………. ۴۰
نمودار ۳-۲: مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………….. ۴۱
نمودار ۳-۳ مدل تجربی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۲
نمودار ۵-۱ تحلیل مسیر …………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۸۶
فصل اوّل
کلیات
۱-۱- مقدمه
امروزه جغرافیای اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی جهان تحولات شگرفی را تجربه می­ کند. در این میان، تحولات جمعیتی در بین موضوعات انسانی، فنی و علمی به عنوان یک عامل مشترک اهمیت بسزایی دارد. بسیاری از متخصصان معتقدند که جمعیت و تحولات آن در طراحی برنامه ­های توسعه، متغیری کلیدی و مهم است. اثرات متغیرهای جمعیتی بر سایر متغیرهای اقتصادی و اجتماعی از جمله رشد اقتصادی، امنیت، محیط زیست و … اهمیت توجه به این گونه متغیرها را دو چندان می­ کند. در بسیاری از سیاست­گذاری­ها و برنامه­ ریزی­های توسعه­­، مهم­ترین متغیری که به عنوان مبنای محاسبات در نظر گرفته می­ شود، جمعیت و دگرگونی­های آن در گذشته، حال و آینده است (مشفق و همکاران، ۱۳۹۱).
جمعیت و ابعاد آن، نقطه­ی مرکزی هر نظام اجتماعی محسوب می­ شود. تحولات جمعیتی، تقریباً تمام جنبه­ های زندگی انسان و جهان پیرامون وی را تحت تأثیر قرار می­دهد و اثرات متعددی بر خرده­نظام­های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و محیطی وارد می­ کند و منشأ تحولات چشمگیری در این حوزه ها می­ شود. در مقابل، جمعیت نیز متأثر از تحولات نظام اجتماعی، سیاست­ها و برنامه ­های توسعه­ است. این ارتباط تعاملی جمعیت و جامعه، در چارچوبی مفهومی- تحلیلی تحت عنوان «جمعیت، توسعه و برنامه­ ریزی» مطرح شده و گسترش یافته است (صادقی، ۱۳۸۸). این چارچوب هر چند از موضوعات قدیمی اندیشه و دانش جمعیت­شناسی محسوب می­ شود، اما در دوران معاصر از پویایی خاصی برخوردار بوده و همواره بر اهمیت علمی و کاربردی آن افزوده شده است (عباسی شوازی و حسینی چاوشی، ۱۳۹۰).
ایران همانند بسیاری از کشورهای دنیا بعد از جنگ جهانی دوم، مراحل انتقال جمعیتی را با کاهش اساسی و مستمر مرگ و میر آغاز کرد. در فاصله­ی سال­های ۱۳۳۰ تا ۱۳۶۰، ایران با رشد جمعیت بی­سابقه و شتابان مواجه بود. به طوری که میانگین رشد سالانه­ی جمعیت در این چهار دهه، به رقمی حدود ۳ درصد رسید. رشد سالانه­ی ۳ درصد سبب شد جمعیت ایران از رقمی کمتر از ۱۹ میلیون نفر در سال ۱۳۳۵ به رقمی نزدیک به ۵۰ میلیون نفر در سال ۱۳۶۵ برسد و در سال ۱۳۹۰ به حدود ۷۵ میلیون نفر افزایش یابد. پیشرفت بهداشت و گسترش آن و به تبع آن کاهش میزان­های مرگ و میر، به ویژه مرگ و میر نوزادان و اطفال، نقشی اساسی و تعیین کننده در شتاب رشد جمعیت ایران داشته است (مشفق و همکاران، ۱۳۹۱).
روند رشد جمعیت ایران از گذشته تا به حال نشان می­دهد که متوسط میزان رشد سالانه­ی جمعیت در دهه­ ۱۳۴۵- ۱۳۳۵ برابر با ۱/۳ درصد در سال بوده است، لیکن در دهه­ پس از آن یعنی در فاصله­ی سال­های ۱۳۵۵-۱۳۴۵ با کاهش رو­برو شد و به میزان رشد جمعیت ۷۱/۲ درصد در سال رسید. در دهه­ ۱۳۶۵- ۱۳۵۵ به سبب تحولات سیاسی- اجتماعی این دهه، میزان رشد جمعیت کشور به ۹/۳ درصد در سال افزایش یافت (مشفق و حسینی، ۱۳۹۱).
بدون شک، باروری یکی از مهم­ترین مؤلفه­ های تحولات جمعیتی در هر کشور است و از این­رو، سیاست­های جمعیتی در دنیا به طور عمده حول محور کاهش یا افزایش باروری اعمال می­ شود (عباسی شوازی و حسینی چاوشی، ۱۳۹۰).
پس از انجام سرشماری ۱۳۶۵ و وقوف به جمعیت ۵۰ میلیونی کشور و از آن مهم­تر وقوف به روند بی­سابقه­ رشد شتابان جمعیت، دولت و دستگاه­های برنامه­ ریزی، لزوم اتخاذ سیاست­هایی در جهت تعدیل میزان رشد جمعیت از طریق تشویق و ترغیب برنامه ­های تنظیم خانواده و کاهش سطح زاد­ و ولد را اجتناب­ناپذیر دانستند؛ به طوری که از سال ۱۳۶۷، این سیاست­ها در متن اولین برنامه­ی توسعه اقتصادی و اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی قرار گرفت (امانی، ­۱۳۸۰). خانواده‌ها و زوجین نیز به دلیل آشنایی قبلی با برنامه‌های تنظیم خانواده، توجه به بهداشت و آموزش فرزندان و به طور کلی توسعه­خواهی و توجه به کیفیت زندگی، از برنامه‌های تنظیم خانواده و تحدید موالید استقبال کردند.
بدین ترتیب، برنامه­ ریزی، مساعدت دولت، آمادگی و استقبال خانواده­ها و زوجین در دهه­ ۱۳۷۰، سطح باروری را در ایران با سرعتی استثنایی که در سطح بین ­المللی کم­سابقه و شاید هم بی­سابقه بود، کاهش داد (کلانتری و همکاران، ۱۳۸۵).
در دهه­ دوم انقلاب، موفقیت­های چشمگیر برنامه­ی تنظیم خانواده در کشور باعث کاهش نرخ موالید و کنترل جمعیت شد. در این دهه، نرخ رشد جمعیت از ۹/۳ درصد در دهه­ ۱۳۶۵- ۱۳۵۵ به ۹۶/۱ درصد در دهه­ ۱۳۷۵- ۱۳۶۵ کاهش یافت و در دهه­ ۱۳۸۵- ۱۳۷۵ به نرخ رشد ۶۱/۱ درصد رسید (مشفق و حسینی، ۱۳۹۱).
کاهش باروری در همه استان­های کشور صورت گرفته و با وجود زمینه ­های متفاوت اقتصادی- اجتماعی، شباهت­های زیادی از نظر جمعیت­شناختی در بین آن­ها مشاهده می­ شود. هر چند هنوز سطح و الگوهای متفاوتی از باروری در نقاط مختلف کشور وجود دارد، ولی روند مشابه کاهش باروری در شهر و روستا و در همه استان­ها، بیانگر نوعی «همگرایی رفتارهای باروری» در کشور است (عباسی شوازی، ۱۳۸۰).
به طور کلی، تغییرات و تحولات جمعیتی در ایران طی دهه­های گذشته بسیار چشمگیر و قابل ملاحظه می­باشد. در مقیاس بین ­المللی نیز تحولات جمعیتی ایران از برجستگی زیادی برخوردار است و به عنوان یک نمونه­ مثال زدنی، مورد توجه جمعیت­شناسان می­باشد. در واقع، تحولات سطح موالید در ایران طی دهه­های اخیر از جمله کم­سابقه­ترین تجربه ­های مربوط به انتقال سطح باروری در تاریخ جوامع بشری معرفی شده است (مک دونالد^[۱]، ۲۰۰۵). به طوری که میزان باروری کل از حدود ۷ فرزند برای هر زن در سال ۱۳۵۹ به ۲/۶ فرزند برای هر زن در سال ۱۳۶۴ و ۳۸/۴ فرزند در سال ۱۳۷۰ کاهش می­یابد؛ این میزان باز هم در سال ۱۳۷۵ به ۷۲/۲ تنزل می­یابد. بر مبنای داده ­های «بررسی ویژگی­های بهداشتی- جمعیتی ایران» میزان باروری کل در سال ۱۳۷۹ به حدود ۱/۲ کاهش یافته و بسیاری از نقاط شهری نیز باروری پایین­تر از حد جانشینی را تجربه نموده ­اند (عباسی شوازی و همکاران، ۲۰۰۴).
نکته­ی جالب توجه در انتقال سطح باروری ایران این است که روند نسبتاً تدریجی کاهش میزان­های باروری طی سال­های ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ بسیار بطئی و کند است. به عبارت دیگر، کاهش اساسی نرخ زاد و ولد در ایران عمدتاً مربوط به دو دهه­ اخیر می­باشد، به طوری که سطح باروری از حدود شش فرزند برای هر زن در سال ۱۳۶۵ به طور شگفت­انگیزی به تقریباً دو فرزند برای هر زن در سال ۱۳۸۰ تنزل یافته است. این بدان معناست که چنین تحول چشمگیری در انتقال باروری ایران در یک دوره­ زمانی نسبتاً کوتاه به وقوع پیوسته است (فروتن، ۱۳۸۸). چنین تحول جمعیتی عمیق و شتابانی می ­تواند به عنوان یک نمونه­ تجربی برای این ایده باشد که اگر چه تغییر در جوامع سنتی معمولاً به کندی صورت می­پذیرد ولیکن وقتی چنین تغییری شروع شد به صورت یک حرکت طوفان­آسا و نیروی قدرتمند غیر قابل کنترل عمل خواهد کرد (ویکس^[۲]، ۱۹۹۴).
سطح باروری در بسیاری از کشورهای صنعتی و پیشرفته­ی غربی و آسیایی در چند دهه­­ی اخیر، در سطح پایین (زیر سطح جایگزین) باقی مانده است و ساختار جمعیت آن­ها به­ طور فزاینده در حال سالخورده شدن می­باشد (سازمان ملل^[۳]، ۲۰۱۱). جمعیت ایران نیز، اگرچه تاکنون مانند کشورهای صنعتی به­ طور جدی درگیر پدیده­ سالخوردگی جمعیت نشده است، اما کمابیش مانند کشورهای پیشرفته در حال تجربه­ باروری سطح پایین است (عرفانی، ۱۳۹۲).

بانکداری الکترونیکی: می تواند به دو جریان مجزا تقسیم شود : یکی عبارت است از محصولات پول الکترونیکی، به ویژه در شکل محصولاتی که ارزش را ذخیره می کنند و دیگری عبارت است از تحویل یا دسترسی الکترونیکی به محصولات.
پول الکترونیکی: ارزش پول واحدهای پول منتشره از سوی دولت یا بخش خصوصی است که به شکل الکترونیکی بر روی یک وسیله الکترونیکی ذخیره شده است.
خدمات اینترنتی: به خدماتی گفته می‌شود که بر بستر اینترنت ارائه می‌شود و هدف آن انجام سریع معاملات و عدم نیاز به حضور فیزیکی در محل بانک است.
بانکداری اینترنتی: بانکداری اینترنتی به معنی انجام تراکنش‌های بانکی و مالی به کمک اینترنت و تفاوت آن با سایر تراکنش‌های مالی شبکه‌های در نوع شبکه‌ای است که مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• 1. 1. روش شناسی تحقیق

   

   

این پژوهش، کمی و نظری می باشد که با بهره گرفتن از روش کتابخانه­ای بصورت مطالعه موردی برای بانک رفاه ایران با بهره گرفتن از داده ­های سری زمانی از روش های اقتصادسنجی فرضیه های مطروحه را با بهره گرفتن از نرم­افزارهای آماری مورد بررسی و آزمون قرار می دهد.

• 1. 1. جامعه آماری

   

   

در این تحقیق بانک رفاه کارگران ایران در بازه پنج ساله ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۰ و به صورت ماهانه به عنوان جامعه آماری انتخاب شده است. قابل به ذکر است که ابتدا و انتهای بازه زمانی داده های به دست آمده دارای کمی تلورانس هم بوده است.

• 1. 1. روش نمونه گیری

   

   

نمونه گیری از میان مشتریان و تراکنش­های صورت گرفته و از میان مشتریان بانک رفاه در بازه پنجساله ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ انجام گرفته است. در این میان متاسفانه اطلاعات مورد نیاز در بعضی دوره های زمانی مربوط به معدودی از متغیرها در دست نبوده است.

• 1. 1. روش تحلیل داده ها

   

   

برای تجزیه و تحلیل داده ­های جمع­آوری شده، از روش­های آماری در قالب آمار توصیفی و برای مقایسه نتایج بدست آمده از آزمون توزیع نرمال استفاده می شود.

• 1. 1. خلاصه فصل اول

   

   

در این فصل پس از تعریف مسئله و تشریح اهمیت آن اهداف کلی و جزئی و سوالات تحقیق را بیان نمودیم، و پس از تشریح فرضیات تحقیق و متغیرهای موجود در این فرضیات، روش انجام این تحقیق، جامعه آماری و روش جمع­آوری اطلاعات و در آخر نیز روش آزمون و تحلیل داده ها را بیان نمودیم. در فصل دوم به تشریح ادبیات و پیشینه تحقیق و معرفی کلی بانکداری الکترونیک خواهیم پرداخت.
۲

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

• 1. مقدمه

شکل ‏۳‑۸: اثر نرخ زاویه پیچش بر روی سرعت گروه با بهره گرفتن از تئوری گرادیان کرنشی

شکل ‏۳‑۹: اثر نرخ زاویه پیچش بر روی سرعت گروه با بهره گرفتن از تئوری غیر محلی ارینگن
در نهایت تغییرات سرعت گروه برای ضرایب بستر الاستیک مختلف در شکل (۳-۱۰) آورده شده است.نتایج این شکل با شکل­ (۳-۶) مقایسه شده که اثر بستر در شکل (۳-۱۰) نشان داده شده است. در شکل (۳-۶) اثر بستر الاستیک نادیده گرفته شده و با افزایش فرکانس انتشار، سرعت گروه در حال افزایش می­باشد. در حالیکه در شکل (۳-۱۰) با در نظر گرفتن اثر بستر الاستیک، سرعت گروه با افزایش فرکانس انتشار با کاهش همراه می­باشد.

شکل ‏۳‑۱۰: اثر بستر الاستیک بر روی سرعت گروه با بهره گرفتن از تئوری گرادیان کرنشی

فرکانس قطع

به علت محدودیت شرایط مرزی برای تابع موج، فرکانس­ها و شکل­های محدودی برای انتشار موج در محیط انتشار وجود دارد. کمترین فرکانسی که می ­تواند در یک شرایط مشخص، انتشار یابد را فرکانس قطع گویند. در واقع در انتشار موج با فرکانس قطع، عدد موج صفر می­ شود. نمودار
شکل­های (۳-۱۱) و (۳-۱۲)به ترتیب اثر ضریب وینکلر و زاویه پیچش را بر فرکانس قطع برای تئوری­های گرادیان کرنشی و غیر محلی ارینگن نشان می­ دهند. ضریب وینکلر نشان دهنده خاصیت کشسانی محیط اطراف نانو تیر بوده و با افزایش این ضریب، پایداری سیستم افزایش می­یابد. چنانچه این نمودار نشان می­دهد با افزایش ضریب وینکلر در سیستم، فرکانس قطع افزایش یافته است.همچنین با افزایش زاویه پیچش، فرکانس قطع کاهش می­یابد.

شکل ‏۳‑۱۱: اثر ضریب وینکلر بر فرکانس قطع بر حسب زاویه پیچش (تئوری گرادیان کرنشی)

شکل ‏۳‑۱۲: اثر ضریب وینکلر بر فرکانس قطع بر حسب زاویه پیچش (تئوری غیر محلی ارینگن)

فرکانس فرار

فرکانس فرار، حداکثر فرکانسی است که موج با آن در محیط هادی انتشار می­یابد. به عبارتی دیگر در این فرکانس عدد موج بیشترین مقدار خود را داراست. شکل­های (۳-۱۳) و (۳-۱۴) فرکانس فرار نانو تیر پیچیده شده بر حسب نرخ زاویه پیچش را برای تئوری­های گرادیان کرنشی و غیر محلی ارینگن نشان می­دهد. در این نمودار با افزایش نرخ زاویه پیچش، فرکانس فرار به صورت ناچیز افزایش می­یابد.

شکل ‏۳‑۱۳: اثر فرکانس فرار برحسب نرخ زاویه پیچش با بهره گرفتن از تئوری گرادیان کرنشی

شکل ‏۳‑۱۴: اثر فرکانس فرار برحسب نرخ زاویه پیچش با بهره گرفتن از تئوری غیر محلی ارینگن
در شکل (۳-۱۵) اثرات مقیاس طول بر فرکانس فرار با مقایسه سه تئوری کلاسیک، تنش کوپل اصلاح شده و گرادیان کرنشی نشان داده شده است. در این شکل می­توان دریافت فرکانس فراری که با بهره گرفتن از تئوری گرادیان کرنشی بدست می ­آید بسیار بیشتر از تئوری تنش کوپل اصلاح شده و کلاسیک می­باشد.

شکل ‏۳‑۱۵: اثر تئوریهای مختلف مقیاس طول بر روی فرکانس فرار
شکل­های (۳-۱۶) و (۳-۱۷) به ترتیب نمودار عدد موج برحسب فرکانس انتشار موج در
ضخامت­های مختلف نانو تیر پیچیده شده برای تئوری­های گرادیان کرنشی و غیر محلی ارینگن می­باشد. نمودارها نشان می­ دهند که با افزایش ضخامت نانو تیر، عدد موج کاهش می­یابد. همچنین با افزایش فرکانس انتشار موج، عدد موج در نانو تیر پیچیده شده افزایش می­یابد.

شکل ‏۳‑۱۶:اثر ضخامت بر عدد موج بر حسب فرکانس انتشار موج (تئوری گرادیان کرنشی)

شکل ‏۳‑۱۷: اثر ضخامت بر عدد موج بر حسب فرکانس انتشار موج (تئوری غیر محلی ارینگن)
در شکل­های (۳-۱۸) و (۳-۱۹)به ترتیب اثرات تغییر زاویه پیچش بر عدد موج نانو تیر پیچیده شده در فرکانس­های مختلف انتشار موج برای تئوری­های گرادیان کرنشی و غیر محلی ارینگن بیان شده­است. نمودار بیانگر تغییرات ناچیز عدد موج بر اثر تغییر زاویه پیچش می­باشد.

شکل ‏۳‑۱۸:تغییرات عدد موج بر اثر تغییرات زاویه پیچش بر حسب فرکانس انتشار(تئوری گرادیان کرنشی)

شکل ‏۳‑۱۹: تغییرات عدد موج بر اثر تغییرات زاویه پیچش بر حسب فرکانس انتشار(تئوری غیر محلی ارینگن)

تحلیل کمانش نانو تیر پیچیده شده

ضریب فنر وینکلر و ضریب برشی پاسترناکباعث پایداری بیشتر سیستم می­شوند. بنابراین با افزایش این ضرایب، انتظار می­رود، بار کمانش بحرانی افزایش یابد. نمودار شکل­های (۳-۲۰) و
(۳-۲۱)، بیانگر اثرات این ضرایب را بر بار کمانش بحرانی نسبی در طول نانو تیر پیچیده شده
می­باشد و به خوبی افزایش بار کمانش بحرانی بر اثر افزایش ضریب وینکلر و پاسترناک را نشان
می­دهد. همچنین افزایش اختلاف نمودارها با افزایش طول نانو تیر مؤید این نکته می­باشد که با افزایش طول، و در نتیجه افزایش اثر محیط الاستیک بر نانو تیر پیچیده شده، سیستم پایدارتر شده ودر نتیجه بار کمانشی افزایش می­یابد.

شکل ‏۳‑۲۰: بار کمانش بحرانی نسبی بر حسب تغییرات طول تیر در مقادیر مختلف ضریب وینکلر (تئوری غیر محلی ارینگن)

شکل ‏۳‑۲۱: بار کمانش بحرانی نسبی بر حسب تغییرات طول تیر در مقادیر مختلف ثابت برشی پاسترناک (تئوری غیر محلی)
شکل (۳-۲۲)، اثر پارامترمقیاس کوچک طول بر بار کمانش بحرانی را نمایش می­دهد. افزا
یش پارامتر مقیاس کوچک طول، باعث افزایش سفتی نانو تیر پیچیده می­ شود و انتظار می­رود افزایش سفتی با افزایش بار کمانش بحرانی همراه شود. نمودار شکل (۳-۲۲) خلاف این گفته را نشان
می­دهد و با افزایش پارامتر مقیاس کوچک طول، بار کمانش بحرانی کاهش می­یابد و این نقصان تئوری غیر محلی ارینگن در توصیف کمانش را نشان می­دهد.

شکل ‏۳‑۲۲: تغییرات بار کمانش بحرانی تیر بر اثر تغییرات پارامتر طول در مقادیر مختلف ضریب مقیاس کوچک طول

تحلیل ارتعاشات نانو تیر پیچیده شده

با توجه به نمودار شکل (۳-۲۳)، افزایش زاویه پیچش باعث افزایش فرکانس طبیعی سیستم می­ شود که این افزایش در ضخامت­های بالاتر مشهود­تر است.

شکل ‏۳‑۲۳: اثرات زاویه پیچش بر فرکانس طبیعی در ضخامت­های مختلف
در نمودار شکل (۳-۲۴) اثر ضریب وینکلر بر فرکانس طبیعی بر حسب ضخامت نشان داده شده است. در این نمودار نیز افزایش پایداری سیستم بر اثر افزایش ضریب وینکلر مشاهده شده و فرکانس طبیعی سیستم با افزایش ضریب وینکلر افزایش می­یابد. با افزایش ضخامت تیر و در نتیجه افزایش سطح مقطع، اثر ضریب وینکلر بر پایداری و در نتیجه فرکانس طبیعی کاهش یافته و نمودارها همگرا می­شوند.

دانشکده علوم
پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته زیست شناسی (فیزیولوژی جانوری)
اثرات مجاورت با کورپیریفاس در طی دوره نوزادی بر آستانه تشنج و افسردگی ناشی از کیندلینگ شیمیایی در موش صحرائی
به کوشش:
فهیمه حسین پور
استاد راهنما:
دکتر جعفر وطن پرست
آذر ۱۳۹۲

سپاسگزاری
سپاس بی کران پروردگار یکتا را که هستی مان بخشید و به طریق علم و دانش رهنمونمان شد و به همنشینی رهروان علم و دانش مفتخرمان نمود و خوشه چینی از علم و معرفت را روزیمان ساخت. اکنون که به یاری خدای منان این فصل از زندگی علمی خود را به اتمام رساندم ، بر خود لازم می­دانم از استاد راهنمای فرهیخته و گرامی جناب آقای دکتر جعفر وطن پرست که در کمال سعه صدر، با حسن اخلاق همواره راه گشایم بوده اند، تشکر نمایم و خدا را شاکرم که افتخار این را داشتم که در محضر ایشان کسب علم نمایم. از اساتید مشاور بزرگوار، جناب آقای دکتر امین اله بهاء الدینی و سرکار خانم دکتر فیروزه غلامپور به خاطر راهنمایی­هایشان کمال تشکر و سپاس را دارم. قدردانی خود را به پدر و مادر عزیز و مهربانم که همواره یاوری دلسوز و فداکار و پشتیبانی محکم برایم بوده اند تقدیم می نمایم. همچنین از دوست عزیز و مهربانم که در تمام طول این راه مشوق و همراه من بود سپاسگزارم.

چکیده
اثرات مجاورت با کورپیریفاس در طی دوره نوزادی بر آستانه تشنج و افسردگی ناشی از کیندلینگ در موش صحرایی
به کوشش
فهیمه حسین پور
قرار گرفتن مزمن در معرض ترکیبات ارگانوفسفره در طی تکامل مغز، می ­تواند منجر به تغییرات عصبی و رفتاری پایدار شود. این اثرات عمدتا به تغییرات پایدار در سیستم­های نوروترنسمیتری مختلف نسبت داده می­شوند که همچنین ممکن است تعادل بین تحریک و مهار را در مغز تغییر دهد. در این مطالعه ما اثرات قرار گرفتن در معرض غلظتهای پایین کورپیریفاس در دوره نوزادی بر آستانه تشنج حاد ناشی از پنتیلن تترازول در موشهای بالغ و نابالغ را مورد بررسی قرار دادیم. ما همچنین اثرات این تیمار را بر روی رفتارهای مرتبط با افسردگی ناشی از کیندلینگ شیمیایی با پنتیلن تترازول در موش بالغ بررسی کردیم. موشهای نوزاد به صورت زیر جلدی کورپیریفاس (mg/kg 1) یا حجم معادلی از دی متیل سولفوکسید (گروه شاهد) را در روزهای ۴-۱ پس از تولد دریافت کردند. در روزهای ۳۰ و ۶۰ پس از تولد بعضی از موشها از هر گروه برای تعیین زمان شروع اولین علائم تشنج بعد از تزریق داخل صفاقی پنتیلن تترازول ( mg/kg40) و غلظت پنتیلن تترازول مورد نیاز برای القاء تشنج کلونیک مورد استفاده قرار گرفتند. در شروع روز ۶۰ پس از تولد موشهای دیگر با تزریق مکرر پنتیلن تترازول ( mg/kg38) به صورت روز در میان تا ۴ هفته به طریق شیمیایی کیندل شدند. یک هفته پس ار اتمام دوره کیندلینگ، رفتارهای شبه افسردگی با آزمون ترجیح مزه شیرین محلول ساخارین و آزمون شنای اجباری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج ما نشان داد مجاورت با کورپیریفاس در دوره نوزادی زمان شروع اولین علائم تشنج و آستانه برای تشنج کلونیک را در موشها در دوره نوجوانی و بلوغ تغییر می­دهد. در بعضی از نمونه­ها این اثرات تنها زمانی مشاهده شد که داروهای ضد تشنج مختلف شامل اسکاپولامین، فنوباریبتال و اتوسوکسیماید به عنوان پیش تیمار قبل از تزریق پنتیلن تترازول مورد استفاده قرار گرفتند. در طی دوره کیندلینگ موشهای ماده از گروه کورپیریفاس درجه تشنج کمتری در مقایسه با گروه شاهد نشان دادند. هیچ تفاوت معنی داری بین دو گروه در تست ترجیح مزه مشاهده نشد. موشهای ماده­ایی که در دوران نوزادی در معرض کورپیریفاس قرار گرفته بودند زمان بیشتری از عدم تحرک را در آزمون شنای اجباری در مقایسه با گروه شاهد نشان دادند. این یافته­ ها پیشنهاد می­ کند که قرارگرفتن نوزادان در معرض کورپیریفاس، حساسیت آنها را به تشنج­های صرعی و رفتارهای شاخص افسردگی مرتبط با کیندلینگ تغییر می­دهد. اثر اخیر ممکن است با اختلال در مدارهای سروتونرژیک در موشهای تیمار شده با کورپیریفاس مرتبط باشد.
کلمات کلیدی: کورپیریفاس، تکوین، موش، آستانه تشنج، افسردگی، پنتیلن تترازول
فهرست مطالب
عنوان…………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه
فصل اول: مقدمه
۱-۱) بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………………………۲
۱-۲) ترکیبات ارگانوفسفره ………………………………………………………………………………………………………. ۳
۱-۳) افسردگی ……………………………………………………………………………………………………………………….. ۴
فصل دوم: مروری بر اطلاعات موجود
۲-۱) ترکیبات ارگانوفسفره ………………………………………………………………………………………………………. ۸
۲-۲) سیستم سروتونرژیک ………………………………………………………………………………………………………. ۹
۲-۳) تشنج­های صرعی ………………………………………………………………………………………………………….. ۱۳
۲-۴) طبقه بندی تشنج­های صرعی ………………………………………………………………………………………. ۱۳
۲-۵) مکانیسم تشنج­های صرعی …………………………………………………………………………………….
…….. ۱۴
۲-۶) کیندلینگ ……………………………………………………………………………………………………………………… ۱۷
۲-۷) داروهای ضد تشنجی ……………………………………………………………………………………………………. ۱۸
۲-۷-۱) فنوباربیتال ………………………………………………………………………………………………………………… ۱۹
۲-۷-۲) اتوسوکسیماید ………………………………………………………………………………………………………….. ۲۰
۲-۷-۳) اسکاپولامین ……………………………………………………………………………………………………………… ۲۱
۲-۸) افسردگی ……………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۳
۲-۹) علل بروز ……………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۳
۲-۱۰) افسردگی و صرع ………………………………………………………………………………………………………… ۲۴
۲-۱۱) ساختارهای مغزی مشترک در افسردگی و صرع ………………………………………………………. ۲۵
۲-۱۲) کیندلینگ در مطالعه ارتباط صرع و افسردگی …………………………………………………………. ۲۷
۲-۱۳) نقص انتقال سروتونرژیک و افسردگی ……………………………………………………………………….. ۳۱
۲-۱۴) نقص انتقال سروتونرژیک و صرع ……………………………………………………………………………….. ۳۲
۲-۱۵) فلوکسیتین …………………………………………………………………………………………………………………. ۳۳
۲-۱۶) تنظیم انتقال سروتونرژیک توسط فلوکسیتین ………………………………………………………….. ۳۴
۲-۱۷) هدف …………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۵
فصل سوم: مواد و روش­ها
۳-۱) مواد مورد استفاده …………………………………………………………………………………………………………. ۳۸
۳-۲) وسایل و دستگاه­ها…………………………………………………………………………………………………………. ۳۹
۳-۳) روش انجام کار ……………………………………………………………………………………………………………… ۳۹
۳-۴) آزمون شنای اجباری …………………………………………………………………………………………………….. ۴۱
۳-۵) تست ترجیح مزه …………………………………………………………………………………………………………… ۴۲
۳-۶) آزمون آماری …………………………………………………………………………………………………………………. ۴۳
فصل چهارم: نتایج

تصحیح ترجمه: انکلساریا (۱۹۵۶: ۶۳) واژۀ petyārag را به واژۀ انگلیسی enemy «دشمن» ترجمه کرده که یک واژۀ تخصصی تنجیمی نیست. بعلاوه اینکه، خوانش او از این قسمت از جملۀ مربوطه اشتباه است (رک. ēwēnag).
ریشه شناسی: این واژۀ معادل است با واژۀ سانسکریت praty-ari- به معنی «دشمن هم زور و هم تراز» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۶۶۴)؛ در تنجیم نیز، برج پتیاره برابر است با برجی که «متضاد و دشمنِ هم زور» با خانۀ یک سیاره است یعنی برجی که دقیقاً روبروی برج خانه و در تضاد با آن است: هند و ایرانی آغازین: مشتق از *p®ati- (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۸۵)؛ سانسکریت: práti «مقابل، ضد، متقابل» + a-ri- «دشمن» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۶۶۱، ۸۷)؛ اوستایی: ترکیب paitiiārəna- مرکب از paiti- + arəna- به معنی «دشمن» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۳۸)؛ paitiiāra- «دشمن» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۵۰)؛ فارسی میانه: patyārag «پتیاره، ضد، مخالف؛ لقب اهریمن» (بهار، ۱۳۴۵: ۱۱۶)؛ petyārag [p(y)tydˀlk’] «بدی، بدبختی، دشمن؛ (در نجوم:) پتیاره» (مکنزی، ۱۳۷۳: ۱۲۵)؛ paitiyārak [pyty̱ḏˀlk’], patiyārak [pty̱ḏˀlk’] (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۵۰)؛ فارسی میانه ترفانی: patyār, petyār [ptyˀr] «بدبختی، فلاکت، خصومت» (دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۲۸۵)؛ patyār (بویس، ۱۹۷۷: ۷۵)؛ پازند: patyāra (هوبشمان، ۱۸۹۵: ۳۷)؛ فارسی نو: پتیاره؛ معادل انگلیسی: detriment (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۱۶)؛ معادل عربی: وبال.

• • §§

Pidištān [pytyštˀn’]
(احکام بروج: اوتاد)
* پدشتان: بیت الآباء، میخ زیر زمین، وتد تحت الارض، وتد رابع
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: در احکام نجوم سنتی، وتد رابع یا خانه چهارم (پهلوی: gyāg ī čahārom)، «بَیتُ الآباء» نام دارد (دهخدا؛ بهار، ۱۳۷۵: ۱۰۵). نامهای دیگر این وتد عبارتند از: وتد الارض و وتد تحت الارض (پهلوی: Mēx ī azēr ī zamīg). نام تنجیمیِ این خانه را در پهلوی Pidištān است. وتد تحت الارض، در تنجیم سنتی، خانه آباء و اجداد (Sire) و والدین (Parents) است که معادل آنها در لاتین (Genitor) و (Parentes) نام دارد (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶؛ اسنودگراس، ۱۹۹۷: ۹-۱۰). در بندهشن، از آنجا که بحث اوتاد، در تشریح زایچه کیهان مطرح شده است و در این زایچه، برج سرطان در وتد طالع (وتد اول) قرار دارد، برج ترازو نیز در «میخ پدشتان» یعنی بیت الآباء جای دارد. بنا بر التفهیم (بیرونی، ۱۳۵۲: ۴۲۹)، دلالتهای ویژه مولودان برای این وتد عبارتند از: «پدران و نیاکان و عاقبت کارها و ضیاع و عقار و خانه ها و جای آب و چگونگی اصل و نسب و آنچ از پس مرگ است و آنچ از مرده بماند». (برای توضیحات بیشتر رک. Mēx)

ریشه شناسی: بنا بر مکنزی (۱۹۶۴: ۵۲۶) املای پهلوی [pytyštˀn’] دو واژه را در ذهن تداعی می‌کند: ۱) [pdyštˀˀn] در پهلوی اشکانی ترفانی به معنی «پا» برگرفته از واژه اوستایی paitištā- [paiti.štāna-, paiti.štana- «پایه، پا، پایگاه، مسکن» مطابق با صورت سانسکریت pratiṣṭhāna- «پایه، پا، پایگاه، استراحتگاه»]؛ ۲) [pdyšt] در فارسی میانه و پهلوی اشکانی ترفانی به معنی «خانه، مسکن». از آنجا که نام همه اوتاد دیگر در بندهشن دارای پسوند -ān است، این پسوند نقش زیادی در اصل واژه ایفا نمی‌کند و می‌توان از آن صرفنظر کرد. یک نکته این است که املای [pdyšt] که در فارسی میانه باید قاعدتاً به صورت [*pt(y)št] ثبت می‌شد، در هیچ جای دیگر در زبان پهلوی نیامده است. نکته دوم اینکه، معنی «مسکن» برای این وتد، که به «آباء و اجداد و پدران» ربط دارد، نام مناسبی نیست و با آن تداعی نمی‌شود. اما از آنجا که بیرونی (۱۳۵۲: ۴۲۹) در دلالتهای این برج، «خانه ها» را نیز ذکر کرده است، مکنزی معنی «مسکن» را محتمل تر می‌داند: هند و ایرانی آغازین: *pHtar- «پدر» + *staH- «ایستادن» (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۸۳، ۱۰۳)؛ سانسکریت: pitā «پدر» بجای pitṛ- در ترکیبات + sthā́na- «مکان، خانه، جایگاه» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۶۲۷، ۱۲۶۳)؛ اوستایی: pitar-, piϑr-, fəδr- «پدر» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۴۱) + štāna- از ریشه stā- «ایستادن» در ترکیب paiti.štāna- «مسکن، جایگاه» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۳۸)؛ فارسی باستان: pitar- (کنت، ۱۹۵۳: ۱۹۷) + stāna- «مکان» (کنت، ۱۹۵۳: ۲۱۰)؛ فارسی میانه: *pedištān «مسکن ها؟» (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶)؛ Pidištān [pytyštˀn’] «پدران» (بهار، ۱۳۴۵: ۱۴۵؛ بهار، ۱۳۷۵: ۱۰۶)؛ pit [pt’] «پدر» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۶۲)؛ «پیتیشتان» (تقی زاده، ۱۳۱۶: ۳۲۷)؛ فارسی میانه اشکانی ترفانی: padišt [pdyšt] «خانۀ پدران، خانه ارواح» (بویس، ۱۹۷۷: ۷۰، ۷۱)؛ [pyd] «پدر» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۶۲)؛ فارسی نو: پدر؛ معادل انگلیسی: sire از لاتین genitor «اجداد» (اسنودگراس، ۱۹۹۷: ۹-۱۰)؛ Parents از لاتین Parentes «والدین» (مکنزی، ۱۹۶۴: ۵۲۶)؛ معادل عربی: بیت الاباء (بهار، ۱۳۷۵: ۱۰۵).

• • §§

purr-māh [pwl-mˀh | MALE mˀh | Av. pərənō.māh- | M purrmāh]
(نجوم)
* پُرماه: ماه کامل، بدر، امتلاء ماه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: (رک. māh)
ریشه شناسی: این ترکیب تشکیل شده است از: صفت purr- «پر، کامل، لبریز» + اسم māh (رک. māh)؛ هند و ایرانی آغازین: *prHna- «پر» + *maHas- «ماه» (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۸۷، ۶۶)؛ سانسکریت: pūrṇá-mās(a)- «پرماه، ماه کامل»، مرکب از pūrṇá- «پر، لبریز» از ریشه pr̠̣̄- «پر کردن، لبریز کردن» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۶۴۲، ۶۴۸)؛ اوستایی: pərəna- «پر» در pǝrǝnō.māh- «پُرماه، ایزدِ ماه کامل» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۹۲، ۲۴۰؛ بارتولومه، ۱۹۰۴: ۸۹۵)؛ فارسی میانه: purr-māh (مکنزی، ۱۳۷۳: ۱۲۷؛ بهار، ۱۳۴۵: ۱۳۸)؛ فارسی میانه ترفانی و پهلوی اشکانی: purrmāh [pwrmˀẖ, pwrmˀ] (دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۲۸۶)؛ purrmāh [pwrmˀh] حاوی purr [pwr] «پر» (بویس، ۱۹۷۷: ۷۵)؛ پازند: pur (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۶۳) + māh (تفضلی، ۱۳۴۸: ۷۷، ۲۰۹)؛ فارسی نو: پرماه «ماه کامل»؛ انگلیسی:full moon ؛ full صورت انگلیسی purr می‌باشد؛ معادل انگلیسی: culmination (of the moon) ؛ معادل عربی: بدر؛ امتلاء قمر، اتمام قمر، استقبال (لغتنامه دهخدا).

• • §§

R
rāh ī Kā̆wōsān [lˀs y kˀywsˀn]
(نجوم: ستارگان)
* راه کاووسان: (کهکشان) راه شیری
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: منظور از ترکیب پهلوی rāh ī kā̆wōsān «راه کاووسان»، کهکشان راه شیری است. از آنجا که «کیکاووس» شاه پیشدادی به آسمان سفر کرد، راه شیری را نمادی از مسیر صعود او به آسمان گرفته اند. کهکشان مجموعه‌ای است از ستارگان ریز که گراداگرد منظومه شمسی را فراگرفته اند. این مسیر سفید رنگ، که همچون مسیری از کاه است، دایرهالبروج را در دوپیکر و نیمسب قطع می‌کند، در فارسی و عربی با نامهای زیر شناخته می‌شود: کهکشان، راه شیری، کاهکشان، مَجَرَّه، راه حاجیان، راه مکه، ام‌النجوم، ام‌السماء، آسمان‌دره، و شَرَج. در یونانی به آن γαλαξίας که در انگلیسی تبدیل به واژۀ galaxy شده است و سپس به عنوان اسم عام کلیه کهکشانها درآمده است. مطابق التفهیم (بیرونی، ۱۳۵۲: ۱۱۵): «مجره را پارسیان راه کاهکشان خوانند و هندوان راه بهشت، و او جمله شدن بسیار ستارگان است از جنس ستارگان ابری، و این جمله به تقریب بر دایره‌ای بزرگ است که بر دو برج جوزا و قوس همی گذرد، هر چند که جایی تُنُک شود و جایی ستبر، و جایی باریک و جایی پهن. و گه‌گاه دو تو شود و افزون، و ارسطوطالس مجره را چیزی دارد که به هوا از بخار دخانی شده، برابر ستارگان بسیار گرد آمده آنجا، همچنانک خرمن و گیسو و دنبال اندر هوا برابر ایشان پدید آید».
تصحیح ترجمه: در بندهشن (۵ب: ۲۳) آمده است: «این نقش که بر آسمان است و آنرا راه کاووسان [راه شیری] خوانند، بُرَندۀ مدار گوزهر است».^[۴۰] توضیح اینکه، راه شیری دایرهالبروج را در دو جا قطع می‌کند: در ابتدای دوپیکر و در ابتدای نیمسب. از آنجا که شرفِ سر و دم گوزهر به ترتیب در (۳ درجۀ جوزا) ابتدای دوپیکر و (۳ درجۀ قوس) ابتدای نیمسب است، به وضوح مشخص است که منظور از «راه کاوسان»، همان کهکشان راه شیری است. مکنزی (۱۹۶۴: ۵۲۲) با آنکه خود صریحاً عنوان می‌کند که، شرفِ سر و دمِ گوزهر در ابتدای دوپیکر و ابتدای نیمسب یعنی در نقاط تقاطع راه شیری با دایرهالبروج قرار دارد، بخاطر آنکه اصطلاح brīn ī gōčihr «بُرَندۀ گوزهر» را به صورت brēh ī gōčihr «درخشش گوزهر» می‌خواند، تصور می‌کند، نویسندۀ بندهشن راه شیری را با مار گوزهر اشتباه گرفته است. به همین دلیل، مکنزی اصالت کل جمله را مورد تردید اعلام می‌کند و آنرا به عنوان جمله ای جعلی که بعداً به متن اصلی اضافه شده، محسوب می‌کند. او دلیل خود را چنین عنوان می‌کند که چون نویسندۀ بندهشن می‌دانسته است که جای سر و دم گوزهر دایماً در حال تغییر است، اما جای کهکشان راه شیری در آسمان ثابت است، پس بعید است نویسندۀ اصلی بندهشن راه شیری را با مار گوزهر یکی دانسته باشد. اما، در واقع نویسندۀ بندهشن، راه شیری را با مار گوزهر یکی ندانسته و آن را قطع کنندۀ مار گوزهر یا به عبارتی مدار ماه که کمابیش همان دایره البروج است، محسوب کرده است. جالب این است که اگرچه، جای سر و دم گوزهر بر روی دایرهالبروج دایم درحال تغییر است، اما راه شیری همیشه در حال قطع کردن دایرهالبروج و مدار ماه و در نتیجه مارِ گوزهر است. از طرفی، حتی اگر ترجمه مکنزی بصورت «درخشش گوزهر» را بپذیریم، باز اشتباهی از طرف مولف بندهشن رخ نداده است؛ چرا که در عربی به عقدتین ماه یا گوزهر، «تنینِ فلک» نیز می‌گفته اند، و مطابق لغتنامه دهخدا، واژۀ تنین به سه پدیدۀ نجومی اشاره دارد: الف) عقدتین ماه (گوزهر)؛ ب) سپیدیِ راه شیری؛ ج) صورت فلکی شمالی اژدها (Draco). از این سه پدیده، موارد الف و ب با هم دارای مشترکاتی هستند؛ بدین معنی که، راه شیری، دایرهالبروج را در ابتدای جوزا و قوس قطع می‌کند و این دو نقطه دقیقاً نقاط شرفِ سر و دم گوزهر هستند. در نتیجه، در ابتدای هزارۀ هفتم، هنگامی که آسمان به حرکت درآمد، گوزهر و راه شیری هر دو در یک مکان قرار داشته اند؛ به همین خاطر است که سپیدی راه شیری برای عوام به نمادی از مار گوزهر بدل شده است.
املاء: واژه brīn [blyn] تنها در نسخه DH آمده است و در نسخ دیگر با املاهای دیگری روبرو هستیم: در TD1 به صورت [lˀs] ، در TD2 به صورت [blyˀh] آمده است (پاکزاد، ۲۰۰۵: ۸۸پ۱۶۳). پاکزاد (۲۰۰۵: ۸۸) این واژه را brāh [blˀh] «درخشش» می‌خواند، که جزء هیچ یک از املاءها نیست. مکنزی (۱۹۶۴: ۵۲۲) آنرا brēh [bly(y)h] که اساساً به معنی «سرنوشت، بخت» است می‌خواند، اما آنرا به معنی brāh «درخشش» ترجمه می‌کند.
ریشه شناسی: ترکیب پهلوی «راه کاووسان» مرکب است از: rāh «راه، مسیر» + kā̌wōsān مشتق از نام «کاووس». برونر (۱۹۸۷: ۸۶۳) راه شیری را به «راه کاووس شاه» ترجمه کرده است؛ سانسکریت: مرکب از ratha- «راه» + Kāvya-uṡánas «کاووس، نام یکی از بزرگان باستان در ریگ ودا» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۲۱۹)؛ اوستایی: مشتق از Kaii-, kai-, kauuaii- «کَی، لقب شاهان کیانی؛ کاوی» + Usan, Usaδan «اوس» که رویهم هم Kauuaii-Usan (Kai Kāōs) «کیوسن» یا «کیکاووس» نامیده می‌شود (رایشلت، ۱۹۱۱: ۱۰۴)؛ فارسی میانه: rāh i kāyōsān [lˀs y kˀywsˀn] «کهکشان» (بهار، ۱۳۴۵: ۲۵۳)؛ معادل انگلیسی: Milky Way ؛ معادل عربی: مَجَرَّه.

• • §§

rah [ls, lẖ, lhȳ | Av., OP raϑa- | M rh(y)]
(نجوم: سیارات)
* گردونه، مدار، فلک
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: هرگاه در بندهشن واژۀ rah ، «گردونه، ارابه»، در یک ترکیب در کنار یکی از کواکب قرار گرفته است، منظور از این واژه، مسیر حرکت و گردش آن کواکب است. از آنجا که این مسیر، یک مسیر دایره وار است، منظور از rah ، «مدار» و «فلک» آن کوکب است. ترکیب rah ī xwaršēd که لفظاً به معنی «گردونه خورشید» است، در عمل به معنی «دایرهالبروج» است و کلیه سیارات کمابیش از همین مسیر حرکت می‌کنند. دلیل اینکه مدار خورشید بعنوان دایرهالبروج انتحاب شده است آنست که مسیر خورشید در منطقهالبروج همیشه ثابت است. (برای توضیحات بیشتر رک. rawišn و ham-paymānagīh)
ریشه شناسی: هند و ایرانی آغازین: *HratHa- (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۸۹)؛ سانسکریت: rátha- لفظاً به معنی «رونده» از ریشه ṛ- «رفتن»، عملاً به معنی «گردونه، ارابه» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۸۶۵؛ مایرهوفر، ۱۹۹۶: ۴۲۹)؛ اوستایی: raϑa- «گردونه» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۶۵)؛ فارسی باستان: raϑa- در ترکیب u-ratha- «دارای ارابه خوب، ارابه ران خوب» (کنت، ۱۹۵۳: ۱۷۶)؛ فارسی میانه: rah «ارابه، گردونه»، rāh «مسیر، راه» (مکنزی، ۱۹۷۱: ۷۰)؛ rahy [lhḏ] «ارابه» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۶۶)؛ فارسی میانه ترفانی: rahy, rah [rhy, rh] «ارابه» (بویس، ۱۹۷۷: ۷۸؛ نیبرگ، ۱۹۷۴: ۱۶۶)؛ فارسی نو: راه؛ انگلیسی: مرتبط با road«راه» ؛ معادل عربی: مدار، مسیر.
ترکیبات:
rah ī māh [lˀs y mˀh] «مدار ماه، فلک ماه»
rah ī xwaršēd [lˀs y hwl(h)šyt’] «مدار خورشید، دایره البروج».

• • §§

rapihwin [lpys-, lpyt-pyn’, -wyn’ | Av. rapiϑβina- | M rbyh]
(تقسیمات روز)