فصل اول
کلیات پژوهش
۱-۱)­مقدمه
امروزه سازمان­ها در محیطی پویا، پرابهام و متغیری فعالیت می­ کنند. یکی از بارزترین ویژگی­های عصر حاضر، تغییرات و تحولات شگرف و مداومی است که در شرایط اجتماعی و فرهنگی (نظیر تحولات در طرز تفکر، ایدئولوژی، ارزش­های اجتماعی)، سیاسی؛ اقتصادی، تکنولوژیکی و فراملی آنها روی می­دهد (کردناییچ^[۱]،۱۳۸۳،۵۳-۶۷). پویایی­های محیطی و رقابت فزاینده سازمان­ها را برآن داشته است تا جهت فعالیت، رقابت پذیرتر شده و رضایت مشتریان خود را بدست آورده و از طرفی مشتریان جدید کسب کنند(ریچهلد و ساسیر^[۲] ۱۹۹۹، ۲۳-۲۱). محور فعالیت­های بازاریابی در عصر حاضر تمرکز بر مشتری است. مهمترین فعالیت شرکت، خلق مشتری است. امروزه جلب رضایت مشتری به منزله سود است. تضمین شغلی و بقا شرکت­ها درسایه خلق توجه مشتری است. مشتری فلسفه وجودی شرکت است. اساس تمام فعالیت شرکت­ها، بخصوص فعالیت­های بازاریابی یافتن مشتری، حفظ و نگهداری مشتریان سودآور، طراحی و ارائه ارزش­های مورد پسند برای مشتریان و ارزش­آفرینی برای آنان است. رویکرد شرکت­ها در جلب نظر مشتری وتشویق او به خرید بر حسب موقعیت زمانی متفاوت بوده است.رویکردهای موجود را می توان به چهار دوره تقسیم نمود: ۱- دوره تولید گرایی ۲- دوره فروش گرایی ۳- دوره بازاریابی گرایی ۴- دوره تعامل گرایی. در هر دوره رویکردهای خاصی مطرح بوده است. رویکرد غالب امروز که مجری مفهوم بازاریابی است، بازارگرایی^[۳]می­باشد. از بازارگرایی برای اجرای مفهوم بازاریابی و عملیاتی ساختن آن استفاده می­ شود (کوهلی و جاورسکی^[۴] ،۱۹۹۰). در واقع هر چه شرکت بتواند شناخت بیشتری از نیاز­های مشتریان، فعالیت­های رقبا و عوامل تاثیر­گذار بر شرایط بازار به­دست­آورد و این اطلاعات را در کلیه­ بخش­های شرکت توزیع نماید، از توانایی بیشتری برای بقا در بازار رقابتی برخوردار خواهد­بود. می­توان گفت بازارگرایی از ابزارها و اقدامات حیاتی در سازمان­ها می­باشد و بر این مفروضه قرار دارد که تا زمانی­که نیازها و خواسته­ های مشتریان برآورده نشود، سازمان­ها و شرکت­ها به اهداف خود دست نخواهدیافت. به دلیل اهمیت نقش شرکت­های کوچک و متوسط^[۵] در اقتصاد کشور­ها که هر روز پر رنگ­تر از روز قبل می­گردد و بنابر تاثیری که بر اقتصاد کلان، جهت­گیری سیاست­های صنعتی و فناوری می­گذارند، اغلب کشورهای در حال توسعه در جهت توسعه کمی و کیفی شرکت­های کوچک و متوسط هستند. تجربه بسیاری از کشور­های در حال توسعه و توسعه ­یافته نشان می­دهد که بخش صنایع کوچک و متوسط به دلایل مختلف می ­تواند نقش محوری در توسعه اقتصادی و صنعتی داشته­باشد اول اینکه صنایع کوچک و متوسط از بسیج منابع ملی حمایت می­ کند و در نتیجه باعث ایجاد فرصت­های شغلی و ایجاد رفاه و بالاخره فقر­زدایی می­ شود. دوم اینکه صنایع کوچک و متوسط به اقشار آسیب­پذیر جامعه از قبیل جوانان و زنان، که ظرفیت محدودی برای مشارکت در توسعه اقتصادی کشورشان دارند کمک می­ کند. سوم اینکه، بخش صنایع کوچک و متوسط می ­تواند نقش محوری در تحقق روند خصوصی­سازی در کشور ایفا نماید، زیرا آن­ها اغلب قابلیت جذب نیروی کار مازاد را دارند. چهارم اینکه توسعه صنایع کوچک و متوسط سبب ارتقای مردم­سالاری در جامعه می­ شود و جامعه مدنی باعث مشارکت کارآفرینان در نظام اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور می­ شود. سرانجام اینکه، بخش صنایع کوچک و متوسط ثابت کرده که منعطف و نوآور است و در بسیاری از بخش­ها صنایع کوچک و متوسط مزیت رقابتی قابل­توجهی نسبت به صنایع بزرگ دارند و این امر آن­ها را قادر می­سازد سریع­تر و موثر­تر به تحولات فزاینده جهانی پاسخ دهند(قره­چه و شمشیری، ۱۳۸۹).

بازاریابی دارای انواع مختلفی مانند بازاریابی مبادله ای، پایگاه داده، تعاملی و شبکه ای می باشد. با ظهور اینترنت و تجارت الکترونیک، پنجمین مدل بازاریابی به نام بازاریابی الکترونیک معرفی گردید. بازاریابی الکترونیک، استفاده از اینترنت و دیگر فن آوری های ارتباطی به عنوان واسط، برای ارتباط بین فروشنده و مشتریان تعریف می شود (برودی و همکاران، ۲۰۰۷). امروزه به کارگیری روش های الکترونیکی بازارایابی از عوامل کلیدی موفقیت شرکت ها به شمار می رود و بنگاه های تجاری ناگزیر به استفاده از روش های یادآوری شده جهت حفظ بقا در محیط رقابتی هستند(آقازاده و همکاران، ۱۳۹۰). فن آوری اطلاعات (IT) کاربرد بسیار فراوانی در بازاریابی دارد(حقیقی و همکاران، ۱۳۸۳)، که مطالعات اخیر نشان دهنده، ترویج تعامل سازمان ها از طریق یکپارچه سازی IT با مشتریان خود به منظور کسب و حفظ مشتریان بیشتر می باشد (برودی و همکاران، ۲۰۰۷؛ کویلو و همکاران،۲۰۰۱). براساس فراگیر شدن IT در بازاریابی، توجه بیشتر به قابلیت بازاریابی الکترونیکی و چگونگی استفاده از آن به منظور افزایش عملکرد شرکت و ایجاد مزیت رقابتی حائز اهمیت است.
۱-۲)­تعریف و بیان مساله تحقیق:
جهان در آستانه قرن بیست و یکم با تحولات بس شگرفی روبرو شده است. مفهوم این تحولات این است که روش­های دیرین کسب و کار در دنیای امروز کارایی گذشته را نخواهند داشت(کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۷، ۹). در واقع درهم­تنیدگی و افزایش نیرو­ها و عوامل تعیین­کننده در بازار، حضور رقبای قدرتمند متعدد، تغییر بی­وقفه و مداوم سلایق مشتریان و بالا رفتن سطح انتظارات آن­ها و همچنین ابتکار عمل همراه با سرعت عمل در حوزه ­های کسب ­و ­کار باعث گردیده تا شرکت­های کوچک و متوسط با چالش­ها و مخاطرات عمیقی روبه رو شوند (قره­چه و شمشیری، ۱۳۸۹). بنابراین یک شرکت باید سعی کند تا جهت بقا و کسب موفقیت به یک مزیت رقابتی در بازار دست یابد. بنابراین جهت گام برداشتن در راستای این هدف نیاز به نگرش و فرهنگ جدیدی در کل سازمان داریم، تا ضمن توجه به بازار و مشتریان، به تحرکات رقبا هم توجه داشته باشد بطوری­که انجام فعالیت­های بازاریابی فقط در حوزه وظایف بازاریابی نگریسته نشود بلکه مسئولیت تمام واحدها و تک تک اعضای سازمان باشد و تمام واحدهای درون سازمانی با هماهنگی کامل در این راستا قدم بردارند (بیگی، ۱۳۸۲، ۱). بازارگرایی برای سازمان جهت ایجاد ارزش برای مشتریان حیاتی است. در دنیای رقابتی موفقیت شرکت­ها در گرو ارتباط داشتن با مشتریان در مقایسه با عملکرد رقبا می­باشد و آن­ها را ملزم به اجرای بازارگرایی برای رسیدن به سطح مطلوبی از عملکرد و در نهایت رسیدن به اهداف سازمانی می­ شود (شادکام و هاشمی، ۱۳۸۸).
عملکرد سازمانی به تمامی موفقیت­های سازمان که از طریق فروش، دارایی، سود، ارزش بازاری و ارزش دفتری اندازه گیری می­ شود، اشاره دارد (بیگی و فطرس، ۱۳۸۸). در فرهنگ لغت حییم، واژه عملکرد به معنی اجرا، انجام، نمایش، کاربرجسته ترجمه شده است. از واژه عملکرد تعاریف زیادی شده است، اما در یک تعریف جامع می توان گفت عملکرد به معنای ساختارها و هم به معنای نتایج است. رفتارها از فرد اجراکننده ناشی شده و عملکرد را از یک مفهوم انتزاعی به عمل تبدیل می­ کند. رفتارها فقط ابزارهایی برای نتایج نیستند، بلکه خود نتیجه به حساب می­آیند و می­توان جدای از نتایج، در مورد آن­ها قضاوت کرد. در واقع، عملکرد نتیجه نهایی فعالیت است. این فعالیت به منظور سنجش عملکرد بر اساس اهداف قبلی ارزیابی می­ شود. همچنین عملکرد، نتیجه واقعی و قابل اندازه ­گیری تلاش است. اگرچه تلاش منجر به عملکرد می­گردد ولی این دو را نمی­ توان با یکدیگر برابر دانست و میان این دو تفاوت فاحشی وجود دارد (بیگ­زاد، علایی و اسکندری، ۱۳۸۹). عملکرد مشتری به عنوان عملکردی مفهوم­سازی می­گردد که می ­تواند به وسیله­ روابط مستمر میان مشتری و یک نام و نشان تجاری بیشتر شود. عملکرد مشتری شامل جذب مشتری، نگهداری مشتری، رضایت مشتری، آگاهی از نام ونشان تجاری، تصویر نام ­و نشان تجاری، عملکرد مرتبط با رابطه نام و نشان تجاری و مانند آن می­ شود (لی و دیگران، ۲۰۰۸).
باید گفت که امروزه تجارب و راه­ حل­های سنتی برای مسایل جاری و آینده شرکت­ها راه­گشا نیستند و باید به دنبال راهکارهای جدید بود تا بتوان محصولات را با حداقل هزینه و کیفیت برتر متناسب با نیاز­ها و سلیقه­های مشتری، تولید و عرضه کرد بنابراین ضرورت دارد تا به بررسی عواملی پرداخت که به شرکت­های کوچک و متوسط کمک کند از ظرفیت و توانایی های بالقوه خویش استفاده مطلوب را ببرند تا بتوانند بقای خویش را در محیط متلاطم و آشفته­ی امروز تضمین کرده و بتوانند به پیشرفت خود ادامه دهند. با توجه به اینکه شرکت­های کوچک و متوسط بیشتر از شرکت­های بزرگ به رشد اشتغال کمک می­ کنند و آن­ها در دراز­مدت می­توانند سهم بسیار مهمی از کل اشتغال را به خود اختصاص دهند و همچنین اینکه آن­ها رقابت­پذیری بازار را افزایش داده و از انحصاری شدن امور به وسیله شرکت­های بزرگ جلوگیری می­ کنند لذا دارای اهمیت بسیار زیادی می­باشند. بنابراین، بازارگرایی برای سازمان جهت ایجاد ارزش برای مشتریان حیاتی است و در دنیای رقابتی امروزه موفقیت شرکت­ها در گرو ارتباط داشتن با مشتریان، مقایسه عملکرد خودشان با عملکرد رقبا می­باشد و آن­ها را ملزم به اجرای بازارگرایی برای رسیدن به عملکرد تولیدی برتر و در نهایت رسیدن به اهداف سازمانی می­باشد. هدف از این تحقیق نیز پاسخ به این سوال است که بازارگرایی وتکنولوژی­گرایی (به عنوان ورودی­های موثر بر قابلیت بازاریابی الکترونیکی) تا چه حد بر قابلیت بازاریابی الکترونیکی تاثیر دارند و در نهایت ارائه مدلی به منظور رسیدن به عملکرد مرتبط با مشتری و عملکرد سازمانی است.
۱-۳)­اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
متخصصان و اندیشمندان بازاریابی در طول بیش از سه دهه بر این باور بودند که عملکرد کسب و کار تحت تاثیر بازارگرایی قرار می­گیرد. به اعتقاد نارور و اسلیتر (۱۹۹۰) بازارگرایی قلب تپنده مدیریت و راهبرد بازاریابی مدرن است و کسب و کاری که بازارگرایی­اش را افزایش دهد، عملکرد بازارش را بهبود خواهد بخشید. دستیابی به عملکرد عالی برای یک سازمان در گرو خلق مزیت رقابتی پایدار و ارائه ارزش برتر پایدار برای مشتریان است. این امر سازمان را به ایجاد و حفظ نوعی فرهنگ سازمانی مجاب می­ کند که زمینه بروز رفتار­های ضروری را فراهم می­سازد. بر این اساس می­توان گفت بازار­گرایی فرهنگی سازمانی است که با حداکثر کارایی و اثر­بخشی رفتار­های لازم جهت خلق ارزش برتر برای مشتریان و در نتیجه عملکرد برتر مستمر برای کسب و کار فراهم می­ کند (نارور و اسلیتر، ۱۹۹۰).
هاست^[۶] در سال ۱۹۸۶ بیان می­ کند که بازارگرایی در شرایط رقابت از اهمیت بیشتری برخوردار است. در محیط غیر رقابتی شرکت ممکن است دارای عملکرد خوبی باشد، حتی اگر بازارگرا نباشد. زیرا مشتریان با محصولات و خدمات شرکت خو گرفته­اند اما در شرایط رقابت شدید مشتریان گزینه­ های متنوعی برای ارضای نیازها و خواسته­ های خویش دارند. شرکت­هایی که بازارگرا نیستند در محیط رقابتی به سرعت مشتریان خود را از دست می­ دهند (آگوستو و کولهو ،۲۰۰۹)^[۷]. کاکس^[۸]معتقد است که شرکت­ها باید بیشتر به سمت مشتری­گرایی حرکت کنند، البته نه تنها به این دلیل که این واژه، واژه­ی زیبایی است، بلکه به این دلیل که مشتری­گرایی امروزه به عنوان یک ضرورت و اجبار برای سازمان­ها درآمده است(کاکس ،۲۰۰۰).
قابلیت بازاریابی الکترونیکی نشان دهنده شایستگی شرکت در استفاده از اینترنت و سایر فن آوری­های اطلاعاتی به منظور تسهیل در تعامل با مشتریان است. طبق نظر برودی و همکاران (۲۰۰۲)، تکنولوژی­های بازاریابی الکترونیکی فراتر از تبلیغات) مبتنی بر اینترنت و ارتباطات می­باشد که شامل؛ مدیریت ارتباط با مشتری، فعالیت­های فروش، تحقیقات بازاریابی و برنامه ریزی است (برودی و همکاران،۲۰۰۲).
بنابراین باید گفت که برای شرکت های کوچک و متوسط که هر روز بیش از پیش با یک محیط رقابتی و پیچیده مواجه می شوند، پاسخ­دهی به نیروهای رقابتی، از نظر بقا یافتن بسیار مهم است. شرکت هایی که بتوانند از طریق بازارگرایی، تکنولوژی­گرایی، قابلیت بازاریابی الکترونیکی به مزیت­های رقابتی دست یابند، خواهند توانست گامی موثر در راستای بقای خود و عملکرد بالای سازمانی بردارند.
۱-۴)­اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف کلی، ویژه و کاربردی):
۱-۴-۱)­­اهداف کلی:
هدف کلی از انجام این تحقیق، شناخت تاثیر بازارگرایی­، تکنولوژی­گرایی بر قابلیت بازاریابی الکترونیکی و تاثیر آن بر عملکرد مرتبط با مشتری و عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط می­باشد.
۱-۴-۲)­­اهداف ویژه:

1. 1. شناخت تاثیر بازارگرایی بر قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت تاثیر تکنولوژی­گرایی بر قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش محیط رقابتی به عنوان تعدیل کننده رابطه بین بازارگرایی و قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش محیط رقابتی به عنوان تعدیل کننده رابطه بین تکنولوژی­گرایی و قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش قابلیت بازاریابی الکترونیکی بر عملکرد مرتبط با مشتری شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش قابلیت بازاریابی الکترونیکی بر عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش عملکرد مرتبط با مشتری بر عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش آشفتگی بازار به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد مرتبط با مشتری شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش آشفتگی بازار به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش شدت رقابت به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد مرتبط با مشتری شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

1. 1. شناخت نقش شدت رقابت به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط شهر کرمانشاه.

۱-۴-۳)­­اهداف کاربردی:
هدف این پژوهش بررسی بیشتر در شناخت بازارگرایی و تکنولوژی­گرایی با مبادرت به توسعه قابلیت بازاریابی الکترونیکی برای بهبود عملکرد در شرکت­های کوچک و متوسط می­باشد.
۱-­ ۵)­فرضیات تحقیق

1. 1. بین بازارگرایی و قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین تکنولوژی­گرایی و قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین محیط رقابتی به عنوان تعدیل کننده رابطه بین بازارگرایی و قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین محیط رقابتی به عنوان تعدیل کننده رابطه بین تکنولوژی­گرایی و قابلیت بازاریابی الکترونیکی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد مرتبط با مشتری شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین عملکرد مرتبط با مشتری و عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین آشفتگی بازار به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد مرتبط با مشتری شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین آشفتگی بازار به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین شدت رقابت به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد مرتبط با مشتری شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

1. 1. بین شدت رقابت به عنوان تعدیل کننده رابطه بین قابلیت بازاریابی الکترونیکی و عملکرد سازمانی شرکت­های کوچک و متوسط استان کرمانشاه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

۱- ۶)­­کاربرد تحقیق

1. 1. مدیران و سیاستگذاران شرکت­های صنایع کوچک در استان کرمانشاه،

1. 1. اتاق صنایع و معادن،

1. مدیران و تصمیم گیرندگان ارشد صنعت

فرضیه یک : متغیر مورد آزمون نرمال نیست .

۲-۱-۴-۴- نمودار هیستوگرام و پراکندگی نسبت سود خالص به ارزش جاری حقوق صاحبان سهام

نگاره۲۱-۴ نمودار پراکندگی نسبت سود خالص به ارزش جاری حقوق صاحبان سهام
ن
نگاره ۲۲-۴ نمودار هیستوگرام نسبت سود خالص به ارزش جاری حقوق صاحبان سهام
همانگونه که در جدول شماره ۲۰-۴ نمایان است سطح معناداری کمتر از ۰٫۰۵می باشد که این موضوع بیانگر رد فرض نرمال بودن داده ها در سطح اطمینان ۹۵% می باشد .همچنین با نگاهی اجمالی به نمودارهای پراکندگی متغیرهای مورد بحث نسبت به خط توزیع نرمال (نگاره۲۱-۴) در خواهیم یافت که متغیرهای مذبور از یک توزیع نرمال پیروی نمی نمایند . لذا این متغیر نیز همچون متغیر وابسته اشاره شده در بخش اول این فصل با استفاده ازروش جانسون  نرمال سازی شده است .که نتایج حاصل از نرمال سازی به شرح زیر می باشد.
نگاره۲۳-۴ نمودار هیستوگرام نسبت سود خالص به ارزش جاری حقوق صاحبان سهام بعد از نرمال سازی
نتایج استفاده از روش جانسون بیانگر این مطلب است که بعد از تعدیل متغیر سطح معناداری به ۰٫۶۶ تغییر کرده است که این موضوع بیانگر نرمال شدن متغیر مورد بحث می باشد .با این وجود جهت اطمینان نرمال بودن دادها آزمونks مجدداً برای این متغیر محاسبه گردید که نتایج این آزمون در جدول زیر گنجانده شده است .

جدول ۲۱-۴ بررسی نرمال بودن نسبت سود خالص به ارزش جاری حقوق صاحبان سهام بعد از تعدیل

نماد متغیر مورد آزمون

نام متغیر مورد آزمون

مقدار آماره KS

سطح معناداری

نتیجه

نسبت سود خالص به ارزش جاری حقوق صاحبان سهام

۰٫۰۳۹

۰٫۰۳۱

تایید فرضیه صفر

فرضیه صفر : متغیر مورد آزمون نرمال است .

فرضیه یک : متغیر مورد آزمون نرمال نیست .

نگاره ۲۴-۴ نمودار هیستوگرام نسبت سود خالص به ارزش جاری حقوق صاحبان سهام بعد از تعدیل
با توجه به نتایج مندرج در جدول۲۱-۴ از آنجایی که سطح معنی داری متغیر مورد بررسی ۰۲۹٫ بزرگتر از ۰۲۵٫ می باشد از این رو فرضیه نرمال بودن متغیر در سطح اطمینان ۰٫۹۵ تایید می شود که این موضوع در نگاره۲۴-۴ قابل رویت می باشد
۳-۱-۴-۴- بررسی ایستایی(مانایی) وپایایی(نامانایی) متغیرها ، در فرضیه های گروه اول
همانگونه که در بخش اول بیان شد در این پژوهش جهت بررسی ریشه واحد از آزمون دیگی فولر تعمیم یافته، آزمونLLC ، آزمون PP FISHER استفاده نموده ایم. لذا لازم دیده شد در بررسی مدلهای آماری مرتبط با فرضیه های گروه اول این آزمون مورد توجه قرار گیردکه خلاصه نتایج این آزمون در قالب جداول زیر نمایان شده است
جدول ۲۲-۴ بررسی مانایی متغیرهای مندرج در مدلهای رگرسیونی جدول ۱۹-۴

در ارزیابی از وضعیت تساهل سیاسی در جامعه ۹/۴۷ درصد «بد» ارزیابی نمودهاند هرچه از میزان تحصیلات افراد کاسته میشد، وضعیت تساهل سیاسی در جامعه را بهتر ارزیابی نمودهاند. در مورد وضعیت دولت برای جلب مشارکت سیاسی پرسش به عمل آمد، نسل سوم «بد» ارزیابی نمودهاند ولی نسل دوم و اول «خوب» ارزیابی نمودهاند و افرادی که دارای تحصیلات دانشگاهی بودهاند، برخلاف سایر مقاطع تحصیلی ارزیابی «بد» داشتهاند. نتایج حاکی از آن است که میزان پذیرش ارزشهای دموکراتیک در افراد جامعه بسیار بالاست. به طور کلی میزان پذیرش ارزشهای دموکراتیک را اگر بخواهیم در بین نسلها مورد مقایسه قرار دهیم براساس نتایج فرضیه اول و دوم تفاوتی مبنی بر تفاوت نسلی دیده نمیشود، بلکه تفاوتی که بین نسل اول و دوم دیده می شود، با عنصر تفکیک نسلی و فرضیه دوم قابل توجیه نیست. چراکه نسل اول کمی دموکراتیکتر از نسل دوم میباشد. براساس دیدگاه اینگلهارت در مورد تفاوت نسلی مبنی بر «چرخه زندگی»، پیشرفت تکنولوژیکی و فناوری و آموزش افراد تحت تأثیر انواع ارتباطات بخشهایی از پراکندگی داده ها را در این پژوهش توضیح میدهد. در واقع میتوان گفت، به واسطه فرایند جهانی شدن و گسترش ارتباطات همه افراد جامعه جزء مخاطبان قرار گرفتهاند و روزانه اطلاعات زیادی در مورد حقوق و قوانین شهروندی و ارزشهای دموکراتیک در قالب فیلم، گردهم آییهای سیاسی، اخبار و … دریافت میکنند و بدین ترتیب تغییرات فرهنگی در همه نسلها تأثیر داشته است و اگرچه نسل جوانتر بیشتر از نسلهای قبل از خود تغییر یافته، اما منجر به شکاف نسلی نشده است. در عین حال اگر بخواهیم نسلهایی را که بر حسب تحولات دوری جنگ و انقلاب از هم تفکیک شدهاند را مورد مقایسه قرار دهیم، میتوانیم تفکیک مذکور را تاحدی روا بدانیم.

نسل انقلاب، به میزان زیادی تمایل به ارزشهای دموکراتیک را از خود نشان داده است، در حقیقت این نسل هنوز پایبندیهای خود را نسبت به ارزشها و آرمانهایی که نقش مهمی در شکل دادن به رفتارها و اجتماعات و فرایند انقلاب داشت و در شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی خلاصه شده بود، حفظ کرده است و هم چنان خواهان برقراری آن ارزشهای وعده داده شده میباشد که از همان آغاز محل اجرایی نداشت و یا شاید هنوز برای مردم درونی نشده بود و بر همین اساس انتقادات خود را بر پیکره نظام وارد میکند و خواهان اصلاحات در جامعه میشود.
نسل دوم نسلی است که در دوران جنگ مشارکت فعال داشته است، دورانی که ارزشها و آرمانهایی مانند شهادت، اسارت و … مقدس شمرده میشد و کل نظام چنان درگیر مسائل جنگ و حوادث روزمره آن بود که فرصتی برای پرداختن به ارزشهای دموکراتیک وجود نداشت. در حقیقت، این نسل با تجربه ویژه و تکرار نشدنی از حوادث میدان جنگ و ارزشهای تبلیغ شده از وطنپرستی و کینهورزی با دشمن خارجی و تهدیدات آن، انتظارات و چشم داشتهای خاصی را برای این نسل به همراه داشت که موجب گسست این نسل از نسل قبل از خود شده است، بیآنکه در نسل بعد از خود هم استمرار پیدا کند و یا به عبارتی دیگر این نسل در رقابت با سایر کانالها در فرایند جامعه‌پذیری و تلقین ارزش‌های خود به آنان ناموفق بوده است و نتوانست این ارزشها را در نسل بعدی بازتولید کند. این نسل هرچند نسبت به سایر نسلها ارزشهای دموکراتیک ضعیفتری داشته است، با این وجود تمایل زیادی به ارزشهای دموکراتیک نشان می‌دهد و در ارزیابی خود از وضعیت جامعه منتقد بودهاند، با این وجود میزان حمایت این نسل از وضعیت کنونی جامعه نسبت به سایر نسلها بیشتر است.
نسل سوم نسلی است که یک دوره تاریخی جدید را بدون تجربه انقلاب یا جنگ سپری میکند، اما همچنان با مسائل و بحرانهای پس ازجنگ دست و پنجه نرم میکند و تمایل دارد با ایجاد یک موقعیت جدید و اصلاحات در وضعیت کنونی جامعه ارزشهایی را تثبیت کند که در سطح جهانی مطلوب شمرده میشود و زمینهساز دموکراسی میباشد و در این راه کسانی را که منافعشان در گرو جاودانه کردن وضعیت فعلی و توقف تاریخ است از میدان بازی سیاسی بیرون کنند. بعلاوه، در هر دورهای گفتمانهای خاصی بر جامعه مسلط میشود که ارزشها و آرمانهای خاصی را به افراد القاء میکند و ارزشها و آرمانهای نسل سوم رهآورد گفتمان دموکراتیک بعد از دوم خرداد ۱۳۷۶ بوده است که نوع نگاه شهروندان را به حقوق خود و هم چنین نوع نگاه به شهروندان را در نزد برخی از حاکمان تغییر داد.
با توجه به نتایج به دست امده در این پژوهش، تجربیات نسلی نمیتواند، عاملی تبیین کننده قوی برای تفاوت نسلی باشد، توضیح این نکته لازم به نظر میرسد که این تفاوت نسلی فقط بین دو نسل آنهم به صورت جزیی وجود دارد و در همه نسلها ارزش دموکراتیک در سطح بالاست و میتوان گفت ارزشهای دموکراتیک در بین همه نسلها فراگیر شده است و دیگر متغیرهای زمینهای قدرت تبیین کنندگی را از دست دادهاند. چرا که علاوه بر تجربیات نسلی، که میتواند عاملی در تفاوت نسلی باشد، عواملی دیگر مانند: شزایط سیاسی جامعهی ایران، انواع مجاری اطلاعاتی و دسترسیهای ارتباطی و جهانی شدن واقعیات اجتناب‌ناپذیری هستند که بر همه شئونات زندگی بشر اثرات تعیینکنندهای داشتهاند.
بنا بر تحلیل جامعه‌شناختی، جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی سه مرحله یا دوران مجزا را طی کرده است: اول: دوران رهبری کاریزماتیک سالهای پس از انقلاب تا پایان جنگ. دوم، دوران مشارکت نفوذی، غیر رسمی، شخصی و مبتنی بر روابط و دوره پیدایش گروه های فشار که پس از جنگ قوام یافت. سوم: مطالبات دموکراتیک که به عقیده صاحبنظری، فصل تازهای در تاریخ انقلاب از نظر پیدا شدن یک اکثریت فکری تازه و یک قشر مشارکتجو در میان جوانان طبقه متوسط میباشد که نوعی چرخش و بازگشت به آرمانهای اولیه انقلاب و تقویت بعد دموکراتیک آن تلقی شده است (بشیریه. ۱۳۷۸٫ ص. ۸۸-۸۷).
برخلاف بسیاری از تصورات که ما وارث فرهنگ سیاسی برآمده از دولت متمرکز و مستبد هستیم، اما انگاره‌های فرهنگی این دولت در مردم نهادینه نشده یا به مرور زمان تغییر کرده است. نتایج یافته های تحقیق گویای آن است که افراد جامعه به طور متوسط دارای تمایلات ارزشی دموکراتیک هستند و فرهنگ دموکراتیک پدیدهای یکپارچه نیست، بلکه مراحل نسبتاً پویایی دارد که در زمان و مکان وسعت مییابد.
در واقع وجود فرهنگ دموکراتیک در بین توده مردم حکایت از فرایند دموکراسی دارد، اما این فرهنگ و ارزشها باید در وجود نخبگان نظامی و اداری نیز مشاهده شود و به نوعی در جامعه نهادینه شود، به این معنا که تا زمانی که این ارزشها در عمل تجلی نیابد، نمیتوان ادعای دموکراتیک شدن را داشت. بیان تمایلات ارزشی افراد جامعه، تقاضاهای سیاسی جدیدی است که نظام باید با سیاست کارآمد و مدبرانه خود در برآورده شدن آن در حد منطقی و سالم بکوشند تا شکاف بین فرهنگ سیاسی و نظام سیاسی از میان برداشته شود، در غیر این صورت این شکاف، جامعه را به چالش و بحرانی عمیق دچار خواهد کرد که قابل جبران نخواهد بود. در واقع میتوان گفت، دارا بودن فرهنگ دموکراتیک در بین توده مردم و نخبگان یکی از عناصر کلیدی برای برقراری دموکراسی میباشد که حتی ساختارهای مسلط با بهره گرفتن از روش ارعاب و خفقان نیز نمیتواند، این ارزشهای فرهنگی و نگرشهای ذهنی را تغییر دهد، چرا که این ارزشها در سطح جهانی مقبولیت پیدا کرده و از طریق رسانه ها و سایر کانالهای بدیل جامعهپذیری، به افراد القا شده و آنان را برای دستیابی به این ارزشها که حق طبیعی انها محسوب می شود؛ ترغیب و هدایت خواهد نمود. اما اگر ساختارها و شرایط جامعه، بستری جهت برقراری دموکراسی پایا فراهم کند، تغییر فرهنگ سیاسی افراد جامعه، به راحتی صورت میگیرد. چرا که علاوه بر این که در سطح جهان مقبولیت یافته، تأمین کننده بسیاری از حقوق انسانی است، که در هیچ نوع شیوه حکومتی یافت نمیشود.
یافته های دیگر تحقیق گویای آن است که اولین الویت افراد در بین دوازده ارزش مادی و فرامادی که در جدول ارائه شد، «رشد اقتصادی» میباشد، الویت دوم در نسل اول،« اقتصاد با ثبات»، در نسل دوم «آزادی بیان» و در نسل سوم «اشتغال» میباشد، در کل الویت دوم بدون توجه به تفکیک نسلی بیشترین فراوانی به گزینه «آزادی بیان» اختصاص یافته است و الویت سوم در همه نسلها «اشتغال» بوده است. هدف از ارائه این سؤال آزمون فرضیه اینگلهارت مبنی بر ارتباط معنیدار ارزشهای دموکراتیک و ارزشهای فرامادی بوده است که بر اساس آزمون پیرسون ارتباط معنیداری بین این دومتغیر وجود نداشت. اما از انتخاب این ارزشها میتوان فهمید که انتخاب هر گزینه، گویای نیازها و مطالباتی است که برای افراد جامعه برآورده نشده است. فرایند توسعه و نوسازی اکثر کشورهای جهان سوم، به صورت هماهنگ در همه ابعاد صورت نمیگیرد و همین عامل موجب میشود که یک جامعه از لحاظ اقتصادی ضعیف مانده، اما با توجه به گستردگی ارتباطات و پیشرفت تکنولوژیکی، فرهنگ افراد آن جامعه ارتقا یابد و با این استدلال میتوان گفت که فرضیه اینگلهارت نمیتواند در همه جوامع نتیجه یکسانی را داشته باشد. اقتصاد ایران در طول چند دهه اخیر نتوانسته است ظرفیت تولیدی، صنعتی، کشاورزی را افزایش دهد و این خود موجب پایین آمدن بهره وری و در نهایت کاهش سرمایهگذاری مجدد و افزایش بیکاری شده است. بنابراین میتوان گفت، تمایل به ارزشهای دموکراتیک، پیش از آنکه مبتنی بر تمایل به ارزشهای فرامادی باشد، متأثر از شرایط تاریخی و ساختاری و هم چنین چگونگی روند توسعه و رشد اقتصادی است.
در جامعهای با ساخت سنی جوان با شرایط مذکور دغدغه‌های اقتصادی برای افراد جامعه امری کاملا طبیعی به نظر می‌رسد. الویت دوم در جامعه «آزادی بیان» بوده که یکی از ارزشهای فرامادی میباشد. زمانی که برای اجرای پرسشنامه به افراد مراجعه میشد، بیشتر افراد از موضوع پرسشنامه میپرسیدند و از پاسخگویی به این سؤالات سیاسی طفره میرفتند، بعضی از پاسخگویان، قسمت ارزیابی وضعیت جامعه در همه گویه های آن از گزینه «نمیدانم» استفاده میکردند و یا اصلاً جوابی نمی‌دادند و در چندین موارد بعد از پرکردن سؤالات اول، پرسشنامه را بر نمیگرداندند.
در واقع این نوع رفتارها نشان دهنده آن بود که افراد در بیان عقاید و نظرات خود احساس آزادی نمیکنند. وقتی در یک جامعه مردم احساس کنند که هر نوع گفتگو و کنش سیاسی متضمن صرف هزینه و فایده است و ممکن است در این معامله متحمل هزینه شوند، ما در سطح جامعه شاهد بیتفاوتی سیاسی خواهیم بود، که با دموکراسی پایا ناسازگار است. میتوان گفت که شکلگیری یک حکومت بر بنیانهای ذهنی و پشتوانه های مورد باور مردم استوار است. در جامعهای که انتقاد به قدرت ویا حزب مسلط، حکم مسائل امنیتی را پیدا کنند، مردم از ابراز احساسات و درخواستهای واقعی خویش خودداری مینمایند و این موجب لطمه خوردن بر پیکره نظام خواهد شد. در جامعه امروز ایران، باید با یک نظام آموزشی کارآمد، برای ایجاد انسانهای عقلایی تلاش کرد، انسانهایی عقلایی که بدانند وجود احزاب مختلف با آرمانهای گوناگون در زیر پرچم واحد، در عین اختلافاتی که با یکدیگر دارند، برای کنترل دولتمردان و هم چنین حفظ منافع گروه های مختلف جامعه مفید خواهد بود و لازمه برقراری یک حکومت دموکرات و سالم، انتقاد سالم و سازنده است.
اگر دموکراسی را فرایند گسترش و تعمیق مشارکت سیاسی بدانیم، حداقل الزامات آن عبارتند از حق حاکمیت مردم، کسب نمایندگی درانتخابات و آزادیهای مدنی که رویهم رفته میتواند به عنوان دموکراسی سیاسی محسوب شود. دموکراسی اجتماعی فراتر از این الزامات رفته و شامل تامین برابری فرصتها و تامین اجتماعی برای همه شهروندان است. دموکراسی فرهنگی با تأمین آزادی مذاکرات و گفتمان هویتی با توجه به زبان، دین، قومیت، تفکیک جنسیتی و سبک زندگی از این هم فراتر میرود. اگرچه برخی از کشورهای خاورمیانه شاهد پیشرفتی بسوی دموکراسی سیاسی هستند ولی اکثریت این جوامع درساختن هرگونه بسترمناسب برای دموکراسی اجتماعی و فرهنگی درماندهاند.
منابع
آبرکرامبی، نیکلاس و دیگران(۱۳۷۰) فرهنگ جامعه شناسی، ترجمه حسن پویان، تهران، چاپ نشر، چاپ اول، بهار.
اسکینر، گوئنتین؛ داوید و دیگران (۱۳۸۱) فلسفه سیاسی معاصر دولت و جامعه، ترجمه موسی اکرمی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات صحیفه وزارت امور خارجه.
آل غفور، سیدمحمدتقی (۱۳۷۵) نقش فرهنگ در ساختار سیاسی ایران معاصر، فصل نامه نقدونظر، شماره سوم و چهارم
آلموند گابریل، پاول بیگهام (۱۳۷۵) جامعه پذیری سیاسی و فرهنگ سیاسی، ترجمه علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال یازدهم، شماره ۵۶
اینگلهارت، رونالد (۱۳۷۳) تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران، نشر کویر.
باقری، خسرو (۱۳۷۹) امکان و فرایند تربیت مدنی در ایران، مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تابستان.
بالس، کریستوفر (۱۳۸۰) ذهنیت نسلی، ترجمه حسین پانسیو، فصلنامه ارغنون، شماره ۱۹٫
بدیع، برتران (۱۳۷۶) توسعه سیاسی، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران، نشرقومس.
بشیریه، حسین (۱۳۷۰) “پیش درآمدی بر تاریخ اندیشه تساهل سیاسی"، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تهران
بشیریه، حسین(۱۳۷۸)جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران، تهران، نشر علوم نوین.
بوستان، داریوش (۱۳۷۹) بررسی تأثیر طبقه اجتماعی بر فرهنگ سیاسی افراد بالای۲۰ سال شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
بیتهام، دیوید و بویل، کوپن (۱۳۷۶) دموکراسی چیست؟ آشنایی با دموکراسی، ترجمه شهرام نقش تبریزی، تهران، ققنوس.
پای، لوسین و دیگران (۱۳۸۰) بحران ها و توالی ها در توسعه سیاسی، ترجمه غلامرضا خواجه سروری، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پهلوان، چنگیز(۱۳۷۸) فرهنگ شناسی و گفتارهایی در زمینه فرهنگ و تمدن، تهران، انتشارات پیام امروز، چاپ اول.
توکل، محمد، قاضینژاد، مریم (۱۳۸۵) شکاف نسلی در رویکردهای کلان جامعه شناسی، نامۀ علوم اجتماعی، شماره ۲۷، بهار.
توکلی، مهناز (۱۳۷۸) بررسی نظام ارزشی دو نسل دختران (نسل انقلاب) و مادران آنها، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
جلالی، محمدرضا(۱۳۸۶) مقومات دموکراسی، اندیشه جامعه، شماره ۱۷و۱۸٫
جلایی پور، حمیدرضا (۱۳۸۱) جامعه شناسی جنبشهای اجتماعی، تهران، انتشارات طرح نو.
جلایی پور، حمیدرضا (۱۳۸۳) تأملاتی نظری در مورد دموکراسی در ایران کنونی، نامه علوم اجتماعی، شماره ۲۳، صص۱۹۱-۱۹۹
چیلکوت، رونالد (۱۳۷۷) نظریه های سیاست مقایسه ای، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول.
خزایی، طاهره (۱۳۸۰) بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانواده تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
رابرت، دال(۱۳۷۹) دربارۀ دموکراسی، ترجمه حسن فشارکی، تهران، نشر شیرازه.
راش، مایکل(۱۳۷۷) جامعه وسیاست، ترجمه منوچهر صبوری، انتشارات سمت، چاپ اول.
ربیعی، علی(۱۳۸۰) جامعه شناسی تحولات ارزشی، نگاهی به رفتار سیاسی رأی دهندگان در دوم خرداد۱۳۷۶، فرهنگ واندیشه، شماره ۳٫
رزاقی، سهراب (۱۳۷۵) مؤلفه های فرهنگ سیاسی، نقدو نظر، شماره ۳و۴
رضایی، محمد(۱۳۷۸) بررسی رابطه نگرش اجتماعی با فرهنگ سیاسی دانشجویان ساکن مجتمع دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
ساعی، علی(۱۳۸۶) دموکراتیزاسیون در ایران (۱۲۸۵-۱۳۸۲)، تهران، آگاه.
سریع القلم، محمود(۱۳۸۷) فرهنگ سیاسی ایران، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، چاپ دوم.
شرفی، محمدرضا (۱۳۸۲) مجموعه مقالات گسست نسلها، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
غلامرضا کاشی، محمدجواد (۱۳۸۵) نظم و روند تحول گفتار دموکراسی در ایران، تهران، گام نو، چاپ اول.
غلامرضاکاشی، محمدجواد و گودرزی، محسن(۱۳۸۴) نقش شکاف انداز تجربیات نسلی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره۱۶٫
فارسون، سمیح و مشایخی، مهرداد (۱۳۷۹) فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی، ترجمه معصومه خالقی، تهران، انتشارات باز.
قاضی نژاد، مریم (۱۳۸۳) نسل ها و ارزش ها و تحلیل جامعه شناختی تفاوت گرایش ارزشی نسل جوان و بزرگسال، رساله دکتری، تهران، داشکده علوم اجتماعی.
قوام، عبدالعلی (۱۳۷۹) چالش های سیاسی، تهران، نشر قومس
کاظمی، علیاصغر (۱۳۷۶) بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی در ایران معاصر، تهران، نشر قومس، چاپ اول.
کدیور، محسن (۱۳۷۹) دغدغه های حکومت دینی، تهران، نشر نی.
کریمی، محمد (۱۳۸۶) بررسی جامعه شناختی فرهنگ سیاسی دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران.

مقدار مجاز ≥

مقدار مجاز ≥

مقدار مجاز ≥

فشار قابل تحمل پی

۰٫۹ f^’_c

۰٫۵ f^’_c

۰٫۳ f^’_c

تنش مجاز فشاری بتن

۱٫۵ (f’_c) ^۲/۳

۰٫۶ (f’_c) ^۲/۳

۰

تنش مجاز کششی بتن

۲-۴- پایداری در برابر واژگونی
الف- محل برایند

پس از تعیین مجموع نیروهای افقی و عمودی در هر ترکیب بار محل برایند نیروها نسبت به پنجه سد با تقسیم مجموع لنگر نیروها نسبت به پنجه سد، تقسیم بر مجموع نیروهای قائم بدست می آید:
شکل۲-۱۰٫ خلاصه کردن نیرو برای محاسبه واژگونی

• زمانیکه برایند همه نیروهای قرار گرفته در بالای هر صفحه افقی در داخل یک سوم میانی مقطع قرار بگیرند هیچ تنش کششی در داخل مقطع به وجود نمی آید.

• در شرایط باگذاری عادی محل برایند در یک سوم میانی مقطع قرار بگیرد تا هیچگونه تنش کششی در این شرایط در مقطع سد ایجاد نشود.

محدوده مجاز

• در شرایط بارگذاری غیر عادی، نیروی برایند نباید از یک سوم میانی مقطع خارج شود.

محدوده مجاز

• در شرایط بارگذاری شدید، نیروی برایند باید در داخل مقطع قرار بگیرد و از آن خارج نشود .

محدوده مجاز

• دقت داریم که اگر برایند نیرو ها خارج از مقطع قرار بگیرد به معنی آن است که مجموع لنگرهای محرک یا واژگون کننده (M_O) بیشتر از مجموع لنگرهای مقاوم یا پایدارکننده (M_R) شده است و سد واژگون خواهد شد. یعنی در این حالت ضریب اطمینان در برابر واژگونی که در ادامه تعریف می شود مقداری کمتر از یک را اختیار می کند.

۲-۵- پایداری در برابر لغزش
کلیات. پایداری در بربر لغزش بر مبنای یک ضریب اطمینان سنجیده می شود که مقاومت سازه در برابر لغزش را بیان می کند. هنگام بررسی پایداری لغزشی روی صفحات قرار گرفته در داخل بدنه سد و صفحات تکی کف سد از روش سطح گسیختگی تک صفحه ای و روش آنالیز چند گوه ای نیز برای بررسی پایداری لغزشی در صفحات غیر تکی در کف سد و همچنین داخل پی به کار گرفته می شود.
انواع روش های محاسبه ضریب اطمینان در برابر لغزش که بر مبنای تئوری گسیختگی مور-کولمب قرار دارند که به صورت شکل زیر بیان می شود:

شکل۲-۱۱٫ پوش گسیختگی مور-کولمب
در حالت گسیختگی تک صفحه ای دو روش زیر برای محاسبه ضریب اطمینان در برابر لغزش به کار می روند:

• روش برش اصطکاک :

ضریب اطمینان در این حالت به صورت نسبت نیروی مقاوم در برابر لغزش (T_F) به نیروی برشی که تمایل به ایجاد لغزش در صفحه گسیختگی دارد (T) دارد، به صورت زیر تعریف می شود:

شاهان هخامنشی بنا به سنت آسیای غربی – مدیترانه ای ، حافظ این مظهر گیاهی بودند ، به عقیده فریزر تنها تفاوت در این است که این درخت در ایران مظهری زرین داشت و در دربار نگهداری می شد .
بسیاری از شرق شناسان مجموعه کاخ های تخت جمشید را به مثابه باغ سنگی زیبا و یا یک بیشه مقدس تصور کرده اند ، زیرا در نقش برجسته های آنجا هم با درختان « نخل و سرو » سر و کار داریم و هم اینکه ستون های کاخ ها تداعی کننده درختان هستند .
در زمان هخامنشیان در ایران زمین « پایری دئزه » ها یا فردوس ها ، باغ های بزرگ و پر شکوهی بودند که شهرت بسیار داشتند . به نقل از مورخان یونانی ، آنها مکان هایی بودند با درختان انبوه و تناور که آب در میان آنها روان بوده و چهارپایان بسیار در آنها پرورش می یافتند .
۵-۶-۴ نخل :
درخت نخل نماد حاصلخیزی در مصر و بین النهرین به شمار می آید . نخستین تصویرهای درخت مقدس را با تصویری از نخل نشان داده اند . در مصر درخت نخل نماد افزایش محصولات بود و به طور کلی به هراه پاپیروس ، علامات اشرافی مصر علیا و سفلا را تشکیل می داد . درخت نخل در نزد خدای خورشید «رع» ، مقدس بود و به عنوان جایگاه او به شمار می آمد . همچنین بعدها در فرهنگ مسیحی ، نخل نشانه مریم عذرا در بکرزایی مقدس و نشانه اغلب شهیدان عیسوی است . نخل همیشه راست می روید و هرگز شاخ و برگش نمی ریزد و دائماً سرسبز است .^[۲۶۰]
۵-۶-۵ گل نیلوفر در نگاره های تخت جمشید :
گل نیلوفر یا گل خورشید قبل از هخامنشیان دارای سابقه و احترام بسیار بود تا جاییکه نقش آن بر حاشیه پیاله ها ( پیاله طلایی املش) ، ظروف سفالی نقش دار سیلک ، دسته خنجر (دسته خنجر لرستان) و دیوار نگاره های تخت جمشید ، شوش و … دیده می شود . استمرار این نقش ورجاوند و مقدس بر جام ها و ساغرهای زرین ، بر حواشی جامه های هخامنشیان ، بر ستون های تخت جمشید و در دست شاهان هخامنشی ( شاخه گل نیلوفر نمادی از صلح و زندگی) و در دست بسیاری از نمایندگان ملل ( در نقوش برجسته تخت جمشید ) به نشانه شادباش ، همگی بازگو کننده اعتقاد و احترام به این گیاه و هدیه اهورایی است . در اساطیر کهن ایرانی گل ناهید (آناهیتا) ، تصور اصلی مادینه هستی در روایات دینی ایران قدیم بوده است ، که از جهاتی با معتقدات هندیان باستان مشابه است .
جنبه تقدس نیلوفر به محیط آبی آن برمی گردد.
گل نیلوفر مظهر تجدید حیات شمسی به شمار می رود .
نیلوفر نماد کمال است ، زیرا برگ ها ، گل ها و میوه اش دایره ای شکل هستند و دایره خود از این جهت که کامل ترین شکل است نماد کمال به شمار می آید .
نیلوفر یعنی شکفتن معنوی . زیرا ریشه هایش در لجن است و با این حال به سمت بالا و آسمان می روید . از آب های تیره خارج می شود و گل هایش زیر نور خورشید و روشنایی آسمان رشد می کنند . نیلوفر کمال زیبایی نیز به شمار می رود . ریشه های نیلوفر مظهر ماندگاری و ساقه اش نماد بند ناف است که انسان را به اصلش پیوند می دهد و گلش پرتو خورشید را تداعی می کند . نیلوفر نماد انسان فوق العاده یا تولد الهی است . ^[۲۶۱]
بخش هفتم
۷-۱ ماه :
برای بررسی مذهب و اعتقادات هخامنشیان و نقش ماه در آن بایستی از منابع محدود مفیدی که در دست است چون کتیبه های شاهان هخامنشی و نوشته های مورخین گذشته و مورخین جدید و نیز نقش روی سکه ها ، مهرها و سفال ها و بناهای به جا مانده از این عهد بهره گرفت .

به طور کلی چه در عهد این پادشاهان و چه نزد سلسله های بعدی تا قبل از ساسانیان حتی آنها که زرتشتی بودند تعصب دینی وجود نداشته و نوعی آزادمنشی و بی نظری در مسائل دینی حکمفرما بوده است .
چنانچه به سکه ها ، مهرها و سفال ها و بناهای به جای مانده از این عهد مراجعه نمائیم و به بررسی نمادهای نقش شده بر روی آنها بپردازیم جنبه های دیگری از مذهب هخامنشیان نیز برایمان روشن می شود . منجمله اینکه در عهد این پادشاهان نیز همانند گذشتگان ایشان ماه همواره ستایش شده است .
روی یک مهر هخامنشی حیوانی نقش شده است که قسمت جلوی بدن او گاو است ، ادامه تن او عقرب و آخر به گرازی منتهی می شود . سر انسان دارد با صورتی ریش دار . پشت او درخت نخلی قرار گرفته است . مهر دیگر نقش خدای ریش دار ماه را دارد در حالی که شاه و یا مظهر خدای آسمان را که در هلال قرار گرفته روی دست نگاه داشته است . برخی از مهرهای هخامنشی منقش به شبه ابوالهولی است که هم گویای تقدس ماه است در این دوران و هم بیانگر تداوم پیوند ماه با گاو و آن نقش گاو ریش داری است که صورتش شبیه قرص ماه است و روی برخی از مهرها بال هم دارد .
همین گاوهای ریش دار و بال دار با سرهای انسانی که تجسم ماه هستند به مثابه پاسداران کاخ شاهان هخامنشی بر مدخل دروازه خشایارشا در تخت جمشید قرار دارند . حضور قاطع صلیب ماه بر روی بنای آرامگاه داریوش در نقش رستم نیز به چشم می خورد . ^[۲۶۲]
گاه شاه با حیوانی گلاویز شده است که نمادهای ماه و خورشید و آسمان همه را در خود دارد . جلوی بدن شیر است که شاخ گاو ، پا و چهار بال عقاب و دم عقرب دارد و بیانگر گذشت زمان است . صحنه دیگر بر روی یک مهر شاه را نشان می دهد که با دو شیر نبرد می کند در حالی که شخصی جلوی نماد آسمان مشغول انجام مراسم مذهبی است و مقابل او هلال ماه قرار دارد .
در تمام قسمت های قصر هخامنشیان در تخت جمشید نمادهای ماه و خورشید به همراه هم و گاه جدا از یکدیگر به چشم می خورند . ابوالهول های نگهبان کاخ تاج نیلوفر آبی به سر دارند که نماد خورشید است و بر آجرهای لعابی شوش طرح نیلوفر آبی به چشم می خورد همچنان که طرح دو پیچک از طرح های متعلق به ماه نیز دیده می شود . سریر سلطنت داریوش را تعداد بیست و هشت یا سی نفر بر روی دست دارند که با تعداد روزهای قمری و یا شمسی مطابقت دارد . خورشید از زمان هخامنشیان و تا حدودی قبل از ایشان در اعتقادات مردم این سرزمین قاطعیت و تداوم یافت تا به جائی که ایرانیان مهرپرست نیز خوانده شده اند .
از مسایل قابل توجه در این دوره درفش ایرانیان است . «درفش ایرانیان در ابتدای دوره هخامنشی هلال و درفش یونانیان خورشید بوده است . عجیب است که در کتاب هرودوت نیز ما به یک عبارتی برمی خوریم که این نظریه را تایید می کند . چون خورشیبد برای یونانیان پیش گوئی می کند و ماه برای ایرانیان لذا گرفتن خورشید برای یونانیان نشانه بدی است نه برای ایرانیان » .
این نکته بیانگر صمیمیت و ارتباطی است که بین ایرانیان در ابتدای دوره هخامنشی با ماه برقرار بوده است ، که البته چنانچه دیدیم بعدها در زمان خشایارشا و اردشیر خورشید عظمت و اعتبار بسیاری یافت و در کتیبه ها نامش آمده است . درفش ایرانیان در دوره باستانی خورشیدی بود که بالای آن ماه قرار داشته است .
بنفش رنگ برخی از پرچم های ایرانیان منجمله درفش کاویانی است . از آنجا که بسیار دیده شده رنگ نیلی به ماه تعلق دارد شاید کبودی پرچم های باستانی ایرانیان نیز با ماه بی ارتباط نباشد .^{[۲۶۳]
[۲۶۴]}
سایت www. Aryapersia3d. parsihiog .com
نتیجه گیری :
دوران پادشاهی هخامنشیان یکی از عظیم ترین و درخشان ترین دوران تاریخ ایران باستان می باشد . آثار مختلفی ازاین دوران باقی مانده است که با دقت و کاوش درآنها می توان به شناخت روشنی از آن زمان دست یافت . از آثار باقی مانده می توان به نقوش تخت جمشید اشاره کرد . قسمتی ازاین حجاری ها نمایانگر اقوامی می باشد که درحال انتقال هدایا و پیشکش های خود به دربار هخامنشی میباشند .
دراین پایان نامه توانستیم با بررسی این نقوض و شناختی از تعداد و اصلیت اقوام افرادی که حامل هدایا هستند دست پیدا کنیم . حیوانات و هدایای دیگر این افراد نشان دهنده نوع اقلیم فرهنگ و تمدن آنها بوده است . نوع پوشش و البسه آنها هنر و فرهنگ اقوام را به ما نشان داده است .
وجود نگاره های دیگر از جمله نیلوفر ف نخل ، ماه و دیگر سمبل ها حاکی ازاعتقادات آن دوره از جمله حیات مجدد ف زیبایی ف کمال و حاصلخیزی می باشند . ازچهره های گشاده و با آرامش افراد می توان دریافت که در آن دوره پرعظمت پادشاهی هخامنشی با عدالت موجود اقوام با صلح و آرامش درکنار هم می زیسته اند وهمگی با رضایت و خوشحالی ناشی از صلح حاکم بر سرزمینشان درحال اهدای پیشکش های خود می باشند و هیچ گونه نشانه ای از وجود جبر مبنی بر اینکه کالاها نوعی خراج و باج می باشند یافت نمی شود .
وهمگی از بهترین حیوانات و محصولات کشاورزی و معدنی و آثار هنری خود بعنوان تحفه و هدیه به دربار شاهنشاه عظیم هخامنشی تقدیم می نمایند .
فهرست منابع
۱- استرابون ؛ ۱۳۸۲ ، جغرافیایی استرابو ( سرزمین های زیر فرمان هخامنشی ، ) بنیاد موقوفات دکتر افشار ، تهران ، چاپ اول .
۲- بطلمیوس ؛ ۱۳۸۳ ، ایرانشهر در جغرافیای بطلمیوس ، پژوهش یوزف مارکوارت ، مریم میراحمدی ، طهوری ، تهران ، چاپ اول .
۳- گزنفون ؛ ۱۳۸۰ ، کوروش نامه ، رضا مشایخی ، علمی – فرهنگی ، تهران ، چاپ سوم ، ص ۲۲۰ .
۴- هرودوت ؛ ۱۳۸۶ ، تواریخ ، وحید مازندرانی ، دنیای کتاب ، تهران ، چاپ سوم ، ص ۴۰۱ .
فهرست مآخذ :
۵- احسانی ، محمد تقی : هفت هزار سال هنر فلزکاری در ایران ، علمی و فرهنگی ، تهران ، چاپ سوم
۶- اسلامی ، ندوشن ، محمد علی ؛ ۱۳۷۳ ، ایران و یونان دربستر باستان ، علمی و فرهنگی ، تهران ، چاپ اول
۷- انصاری ، جمال ؛ ۱۳۸۶ ، تاریخ فرهنگ ایران از آغاز تا پایان عصر پهلوی ، سبحان نور ، تهران ، چاپ اول
۸- اومستد ، ۱۳۸۳ ، هخامنشیان ، محمد مقدم ، علمی و فرهنگی ، تهران ، چاپ سوم
۹- بابلون ، ارنست ؛ ۱۳۸۸ ، سکه های ایران در دوره هخامنشیان ، ملکزاده بیاتی ، پازینه ، تهران ، چاپ اول .
۱۰- باقری ، مهناز ؛ ۱۳۸۹ بازتاب اندیشه های دینی در نگاره های هخامنشی ، امیرکبیر ، تهران ، چاپ اول
۱۱- بختور تاش ، ن ؛ ۱۳۸۸ ، حکومتی که برای جهان دستور می نوشت ، بهجت ، تهران ، چاپ اول
۱۲- براند جورج ، فیلیپ ؛ ۱۳۸۸ ، امپراتوری جهانی ایران ، وحید عسگرانی ، امیرکبیر ، تهران ، چاپ اول .
۱۳- بدره ای ، فریدون ، ۱۳۸۴، کورش کبیر درقرآن مجیدوعهدعتیق ، اساطیر ، تهران ، چاپ اول
۱۴- بروسیوس ، ماریا ؛ ۱۳۸۸ ، شاهنشاهی هخامنشی ( از کوروش بزرگ تا اردشیر اول ) ، هایده مشایخ ، نشر ماهی ، تهران ، چاپ اول
۱۵- بریان ، پی یز ، ۱۳۸۶ ، وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی درشاهنشاهی هخامنشی ، ناهید فروغان ، اختران ، تهران ، چاپ اول .
۱۶- بوسایلی ، ماریو ؛ ۱۳۷۶هنر پارتی و ساسانی ، یعقوب آژند ، نشر مولی ، تهران ، چاپ اول
۱۷- بهار ، مهرداد ؛ ۱۳۷۶ ، از اسطوره تا تاریخ ، نشر چشمه ، تهران ، چاپ اول .
۱۸- بهزادی ، رقیه ؛ ۱۳۸۳ ، درچشم انداز کهن تاریخ ایران ، طهوری ، تهران ، چاپ دوم