شکل ‏۳‑۱: امواج حاصل از گسلش و تولید جهت داری ۲۰
شکل ‏۳‑۲ : ضربه جهت داری در گسل های امتداد لغز و نرمال – معکوس ۲۰
شکل ‏۳‑۳ : پالس موجود در رکورد سرعت در زلزله بم ۲۱
شکل ‏۳‑۴: اثر جهت داری در تاریخچه زمانی سرعت در زلزله ۱۹۸۹ لوماپریتا [۲۸] ۲۲
شکل ‏۳‑۵ : نمودار شتاب، سرعت و جابه جایی مولفه نمادین زلزله نزدیک گسل ۲۳
شکل ‏۳‑۶ : اثر جابجایی ماندگار در تاریخچه زمانی سرعت مولفه موازی با گسل زمین لرزه[۷] ۲۴
شکل ‏۴‑۱ : نمای شماتیک از فرایند برهم نهی امواج منتشر شده از ریز گسل ها در مدل گسل محدود چشمه زمین لرزه[۵۳] ۳۳
شکل ‏۴‑۲ : نمای کلی از مدل سازی گسل و پارامترهای گسلش ۳۶
شکل ‏۴‑۳ : نمونه ای از مدل های چشمه تولید شده برای زلزله سناریو ۴۲

شکل ‏۴‑۴ : مقایسه طیف پاسخ زمین لرزه های شبیه سازی شده با زمین لرزه های ثبت شده در ۳ ایستگاه نزدیک گسل زمین لرزه نورثریج ۱۹۹۴٫ خط مشکی نقطه چین نشان دهنده طیف رکورد ثبت شده، خطوط خاکستری نشان دهنده طیف های شبیه سازی شده و خظ مشکی توپر نشان دهنده میانگین طیف های شبیه سازی شده می باشد ۴۳
شکل ‏۵‑۱: مشخصات سازه ۳ طبقه SAC 49
شکل ‏۵‑۲: مشخصات سازه ۹ طبقه SAC 50
شکل ‏۵‑۳: پلان سازه ۲۰ طبقه SAC 51
شکل ‏۵‑۴: قاب سازه ۲۰ طبقه SAC 52
شکل ‏۵‑۵: نمونه ای از تاریخچه زمانی زمین لرزه تولید شده و پالس جهت داری جدا شده از آن (a) تاریخچه زمانی سرعت زمین لرزه تولید شده (b) پالس جهت داری جدا شده از آن © زمین لرزه باقی مانده ۵۹
شکل ‏۵‑۶: نمونه ای از تاریخچه زمانی زمین لرزه تولید شده و پالس تغییر مکان ماندگار جدا شده از آن (a) تاریخچه زمانی سرعت زمین لرزه تولید شده (b) پالس جهت داری جدا شده از آن ۵۹
شکل ‏۵‑۷: نتایج تحلیل سازه های ۳، ۹ و ۲۰ طبقه SAC تحت زمین لرزه های نزدیک گسل در شرایط با و بدون پالس جهت داری (a) میانگین نسبت دریفت و (b) انحراف معیار استاندارد نسبت دریفت طبقات ۶۱
شکل ‏۵‑۸: نتایج تحلیل سازه های ۳، ۹ و ۲۰ طبقه SAC تحت زمین لرزه های نزدیک گسل در شرایط با و بدون پالس تغییر مکان ماندگار (a) میانگین نسبت دریفت و (b) انحراف معیار استاندارد نسبت دریفت طبقات ۶۳
فهرست جدول ها
جدول ‏۴‑۱ : عدم قطعیت در پارامترهای مدل چشمه زمین لرزه [۵۸] ۴۲
جدول ‏۵‑۱ مشخصات مودال سازه های ۳ ، ۹ و ۲۰ طبقه SAC 48
جدول ‏۵‑۲: جدول مشخصات ستون های ردیف A و F سازه ۲۰ طبقه ۵۳
جدول ‏۵‑۳: مشخصات جرم وارد شده به قاب سازه ها ۵۳
چکیده
زلزله های نزدیک گسل به دلیل داشتن حرکت پالس گونه با پریود بلند در ابتدای رکورد، اعمال نیروی ضربه ای بر سازه های موجود، نسبت بیشینه سرعت به بیشینه شتاب بالا و وجود بیشینه شتاب و سرعت و جابجایی بالاتر نسبت به زلزله های دور از گسل، تفاوت های حایز اهمیتی با زلزله های دور از گسل دارند.
در این مطالعه عملکرد قاب های خمشی فولادی در سازه های بلند در حوزه نزدیک گسل مورد ارزیابی قرار می گیرد. به دلیل کمبود داده های مربوط به زلزله نزدیک گسل و مرتفع ساختن این مشکل، از روشی جدید برای شبیه سازی زلزله حوزه نزدیک گسل با در نظر گرفتن محتوای فرکانسی استفاده می گردد. برای انجام تحلیل ها از سه سازه سه، نه و بیست طبقه دارای سیستم قاب خمشی فولادی پروژه SAC، طراحی شده در لوس آنجلس استفاده می شود. تحلیل دینامیکی تاریخچه زمانی غیرخطی به جهت تعیین سطوح عملکرد و میزان تغییرشکل اعضای سازهای مورد مطالعه، تحت اثر زمین لرزه های حوزه نزدیک، بر روی مدل های طرح شده انجام می گردد. معیار های مختلف خسارت ازقبیل ماکزیمم تغییر مکان طبقات و تغییر مکان بام به عنوان پاسخ سیستم ها مورد ارزیابی قرار می گیرند. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که مشخصات خاص زمین لرزه نزدیک گسل از قبیل اثر جهت داری و اثر تغییر مکان ماندگار، می تواند نیاز لرزه ای قابل توجهی در سازه های مهندسی نسبت به زمین لرزه عاری از پالس سرعت ایجاد نماید.
واژه های کلیدی: زلزله حوزه نزدیک گسل، جهت داری، جابجایی مانگار، تحلیل تاریخچه زمانی

فصل اول : کلیات

 

مقدمه

بررسی و تبیین ارتعاشات نیرومند زمین در دو شاخه مهندسی سازه (دیدگاه تحلیل رفتار سازه) و مهندسی زلزله (دیدگاه تحلیل رفتار زمین)، دارای اهمیت فراوان است. شایان توجه است که برای حداقل کردن خسارت حاصل از زلزله های بزرگ، نیازمندی به تدوین، تعمیم و گسترش دیدگاه های تحلیلی نسبت به ارتعاشات نیرومند زمین، بیش از پیش آشکار گردیده است.
زمین لرزه نزدیک گسل دارای مشخصات ویژه ای است که آن را از زمین لرزه حوزه دور از گسل متمایز می سازد. تجربه زلزله های گذشته نشان داده است که این مشخصات، اثرات قابل توجهی روی نیاز لرزه ای سازه ها وارد می نماید. به ویژه در رکوردهای سرعت زلزله های نزدیک گسل، عبارت از وجود سرعت های نموی بزرگ زمین، که در پی پالس های بلند مدت شتاب ایجاد می شود. نمودی از این اثرات به شکل ایجاد تغییر مکان های نوسانی بزرگ، که در رکورد تغییر مکان زمین نیز دیده می شود. وجود این مقادیر بزرگ در پارامتر های حرکات زمین در نزدیک گسل، مشخصه بارز رکوردهای زلزله ها نظیر زلزله نورتریج، زلزله کوبه، زلزله چی چی تایوان و برای زلزله های حوزه نزدیک گسل یا به بیان دیگر زلزله های با فاصله کم نسبت به گسل لرزه زا می باشند. با توجه به اینکه بسیاری از شهرهای بزرگ جهان از جمله کلان شهر تهران در معرض زمین لرزه نزدیک گسل قرار دارند، نیاز به شناخت خصوصیات زلزله نزدیک گسل و اثر آن بر سیستم های مهندسی بیش از پیش ضروری به نظر می رسد.

بیان مسئله

افزایش جمعیت شهرهای نزدیک به گسل های فعال (مانند تهران، تبریز، لوس آنجلس و توکیو)، احتمال وقوع زلزله ای با تلفات بسیار زیاد را در آینده نزدیک دوچندان می کند. این مسئله از این حقیقت ناشی می شود که زلزله نزدیک گسل^[۱] در مقایسه به زلزله دور از گسل، نیاز لرزه ای بزرگتری می تواند به سازه تحمیل نماید و در نتیجه باعث وقوع خسارات زیادی در زلزله های گذشته شده است[۱]. این مسئله نشان می دهد که بررسی رفتار لرزه ای سازه ها تحت زلزله نزدیک گسل دارای اهمیت بسیاری می باشد.
برخی از مشخصاتی که زلزله نزدیک گسل را از زلزله دور از گسل متمایز می سازد عبارتند از اثر جهت داری^[۲] ، اثر جابجایی ماندگار^[۳] زمانی که جهت پارگی گسل به سمت یک سایت به خصوص باشد و سرعت پارگی گسل نزدیک به سرعت انتشار امواج برشی باشد، در آن سایت اثر جهت داری مشاهده می شود. در این حالت سهم قابل توجهی از انرژی در یک بازه زمانی کوتاه به سایت منتقل می گردد[۲]. مقدار زیاد انرژی وارده در بازه زمانی کوتاه، موجب بوجود آمدن یک پالس مجزا در تاریخچه زمانی سرعت زمین لرزه می گردد. این اثر اغلب در مولفه عمود بر گسل قابل مشاهده می باشد[۳]. وجود این پالس باعث بزرگتر شدن معیار شدت طیف پاسخ (Sa) در پریودهای نزدیک به پریود پالس می گردد. بنابراین پاسخ سازه ها تحت زلزله دارای پالس، در مقایسه با زلزله دور از گسل متفاوت خواهد بود. گذشته خصوصیت فوق، نگاشت های ثبت شده در طی زلزله های نزدیک گسل اخیر همانند زمین لرزه کوکائلی^[۴] ترکیه (۱۹۹۹) و همچنین زلزله چی چی^[۵] تایوان (۱۹۹۹)،حاوی مقادیر بزرگی جابجایی دائمی زمین می باشند که به این پدیده جابجایی ماندگار گفته می شود. این تغییر شکل در طول زمان لغزش در راستای لغزش گسل رخ داده و بنابراین عموما در مولفه موازی گسل قابل مشاهده می باشد. به همین جهت در اکثر موارد با اثرات ناشی از جهت داری ترکیب نمی گردد[۴].
پاسخ سازه های چند درجه آزاد تحت زلزله نزدیک گسل دارای مشخصات ویژه ای می باشد. بر خلاف پاسخ سازه تحت زمین لرزه معمولی، توزیع نیازها در ارتفاع سازه برای زلزله نزدیک گسل کاملا غیر یکنواخت می باشد[۵]. این مشخصات ویژه برای پاسخ سازه ها تحت زلزله نزدیک گسل، مطالعه رفتار سازه ها را تحت این زمین لرزه ها سزاوار موشکافی بیشتر می کند. توسعه دستورالعمل های طراحی برای سازه های نزدیک به چشمه های فعال لرزه ای، نیازمند درک و دیدگاهی درست و مناسب از پاسخ و عملکرد سازه ها تحت این قبیل زلزله ها می باشد.
یکی از مشکلاتی که در بررسی پاسخ لرزه ای سازه ها تحت زلزله نزدیک گسل وجود دارد، این است که تعدادِ رکوردهای زمین لرزه کمی که دارای خصوصیات زلزله نزدیک گسل باشند، تا کنون به ثبت رسیده است. در مناطقی که اطلاعات زلزله های گذشته موجود نمی باشد، این مشکل مضاعف می باشد. یکی از راهکارهایی که برای این مناطق وجود دارد، استفاده از زمین لرزه مصنوعی می باشد. روش های زیادی برای تولید زمین لرزه مصنوعی برای یک منطقه به خصوص وجود دارد. به طور کلی می توان این روش ها را به روش های احتمالاتی و روش های تعینی تقسیم بندی نمود. روش های احتمالاتی به دو روش کلی چشمه نقطه ای^[۶] و چشمه گسترده^[۷] قابل تقسیم بندی می باشند[۶]. از آنجایی که زلزله دور از گسل دارای ماهیت احتمالاتی می باشد، برای این گونه زلزله ها از روش های احتمالاتی استفاده می شود. زلزله های نزدیک گسل دارای ماهیتی متفاوت از زلزله دور از گسل می باشند و برای شبیه سازی این زمین لرزه ها از روش های تعینی استفاده می گردد. هیسادا و بیلاک[۷] روش کارآمدی بر اساس مدل چشمه کینماتیکی ارائه دادند که به خوبی قادر است اثرات زلزله نزدیک گسل شامل اثرات جهت داری و جابجایی ماندگار را شبیه سازی کند. در این روش چشمه زلزله به صورت یک گسل سطحی مدل شده و مشخصات گسل و همچنین مشخصات لایه های مختلف خاک نیز مدل می شوند. در نهایت با حل توابع گرین، نگاشت زلزله در سایت مورد نظر قابل محاسبه می باشد.
در این مطالعه قصد داریم به بررسی پاسخ لرزه ای سازه ها تحت زلزله نزدیک گسل بپردازیم. برای این منظور از زلزله تولید شده برای سایت به خصوص در نزدیک گسل استفاده می نماییم و پاسخ لرزه ای سازه را تحت این زلزله مورد بررسی قرار می دهیم. در نهایت به مقایسه پاسخ لرزه ای سازه تحت زلزله نزدیک گسل دارای پالس سرعت و همچنین زمین لرزه فاقد پالس می پردازیم.

فرضیه ها و سوالات تحقیق

فرضیات:
روش های شبیه سازی مبتنی بر مدل کینماتیکی چشمه، به خوبی قادر به تولید زمین لرزه نزدیک گسل می باشند.

 

• • زلزله نزدیک گسل دارای اثرات قابل توجهی روی عملکرد لرزه ای سازه ها می باشد.

 

سوالات:

 

• • آیا نیاز تغییر مکانی رکوردهای نزدیک گسل در مقایسه با نیاز تغییر مکانی رکوردهای دور از گسل بالا می باشد؟

 

• • آیا اثرات ناشی از زلزله های نزدیک گسل بر سازه ها و طراحی سازه های مقاوم در برابر این نوع حرکات، بدون شناخت کامل خصوصیات لرزه ای این پدیده و تفاوت آن با حرکت زمین در حوزه دور امکان پذیر است؟

 

 

اهداف تحقیق

مطابق با بخش قبلی، هنوز می­توان با انتخاب مناسب  پرش در  را حذف کرد. اگر نسبت درآمدهای نفتی که به وسیله دولت یا کالاهای غیرقابل مبادله هزینه می­ شود (  ) بر مقادیر اولیه فزونی یابد، پرش کردن اتفاق خواهد افتاد.
همچنین پرش  از طریق انحراف پول داخلی یا تغییرات در اعتبار داخلی نیز قابل حذف کردن است. حتی اگر پارامتر  مطابق با معادله (۳-۳۱) تنظیم نشود، روش دیگری نیز برای حذف پرش وجود دارد. برای رسیدن به این هدف از  در معادلات (۳-۲۷) و (۳-۲۸) استفاده می­ شود. با تغییر دادن  به صورت کم با بهره گرفتن از  می­توان عبارت  را به عنوان شرط لازم و کافی برای پرش نکردن درست کرد. به دلیل اینکه معادله (۳-۳۰) یا  برقرار نمی ­باشد لذا  می­باشد.

کاهش ارزش پول سبب افزایش قیمت کالاهای قابل مبادله داخلی و سطح قیمت  خواهد شد. افزایش سطح قیمت، مازاد عرضه پول را که ابتداً به وسیله افزایش قیمت نفت ایجاد شده بود، از بین خواهد برد؛ به عبارت دیگر منبع پرش  حذف خواهد شد. تا حالا بحث تحت این فرض انجام شده است که حذف پرش  باعث انتقال آرام‌تر (و مطلوب‌تر) از قیمت­های نسبی بعد از پرش به قیمت­های نسبی قبل از پرش خواهد شد. هزینه­ های حقیقی که به پرش  مرتبط می­شوند، در روش­های زیادی می­توانند بیان شوند. یک روش مرتبط با حرکت عوامل تولید از یک بخش به بخش دیگر می­باشد.
همچنین فرض چسبندگی دستمزدها به سمت پایین نیز می ­تواند در مدل در نظر گرفته شود. در این مورد، پرش  منجر به پرش دستمزدهای اسمی نیز خواهد شد؛ بنابراین زمانی که  بعد از رسیدن به اوج پرش، شروع به کاهش می­ کند، دستمزدها نیز بایستی کاهش پیدا کنند. حال اگر دستمزدها به سمت پایین انعطاف­ناپذیر باشند، با  به سمت بالا می­روند اما کاهش نمی­یابند. این انعطاف­ناپذیری نرخ دستمزد سپس منجر به بیکاری خواهد شد.
به عنوان نکته پایانی پرش  در نتیجه رونق صادرات کالا اتفاق نمی­افتد، بلکه پرش یا تغییر مرحله­  در نتیجه رونقی اتفاق می­افتد که وابسته به مقدار  است (نسبت عایدی‌های بدست آمده از ارزهای خارجی دولت بر روی کالاهای غیرقابل مبادله).
۳-۴-۴- پیوست
استخراج معادله ۲۳:
با حل معادلات (۳-۱۱) الی (۳-۱۳) بر حسب  داریم:
(۱)
که  .
تفاضل معادله (۳-۵) به صورت زیر می­باشد (با بهره گرفتن از معادله ۱ پیوست):
(۲)
که  .
با بهره گرفتن از معادله (۳-۹)، تفاضل درآمد ملی برابر است با:
(۳)
که  ،  ،  و  .
تفاضل رابطه (۳-۷) سبب ظاهر شدن  می­ شود:
(۴)
تفاضل شرط تسویه بازار (۳-۲۰) و حل آن برای  به صورت زیر است:
اما بایستی ابتداً  محاسبه شود:
(۵)
که  ،  ،  ،  و  می­باشد.
با گرفتن تفاضل از معادله (۳-۲۰) و با توجه به معادله ۲ و ۴ پیوست و همچنین معادله (۳-۲۲) داریم:

که با حل برای  داریم:  که در آن:
،
،  و  می­باشد.
گرفتن تفاضل از معادله (۳-۸) به صورت زیر است:
(۶)
ضرایب معادله (۳-۲۴):
،  ،  و  . هم­چنین  و  برابر است با:
و  .
ضرایب معادلات (۳-۲۶) و (۳-۲۹):
با گرفتن تفاضل از (۳-۱۴) و جایگزینی  از معادله ۳ پیوست داریم:

با جایگزین کردن  از معادله (۳-۲۲) در معادله (۳-۲۳) داریم:

با حل دو معادله فوق بر حسب  و  داریم:
(۷)

که  .
ضرایب معادلات (۳-۲۶) و (۳-۲۹) از معادلات بالا قابل محاسبه نیست. از معادله (۳-۲۲) و معادله ۷ پیوست داریم:
(۸)

که  ،  ،  و  می­باشد.
اگر ضریب  در معادله (۳-۲۸) صفر باشد، سپس تغییرات در قیمت نفت بر عرضه پول اثر نمی­گذارد. با بهره گرفتن از معادله (۳-۲۸)،  در صورتی صفر است که  باشد. با جایگزینی تعاریف داریم:
(۹)
از آنجائیکه تغییر در  به دلیل تغییر  به صورت زیر می­باشد:
که در آن  از معادله (۳) پیوست،  و  از معادله (۳-۲۶) داده شده است لذا دو عبارت اول از معادله (۹) پیوست می ­تواند به صورت  نوشته شود.
تغییر قیمت نفت از طریق تغییر قیمت کالاهای غیرقابل مبادله اثر غیرمستقیم دیگری نیز بر روی  و  دارد^[۲۰۱]. عبارت­های داخل پرانتز این اثرات غیرمستقیم را نشان می­دهد.
با تنظیم  برابر با  ضریب  برابر با صفر می­ شود. در معادله فوق  کشش درآمدی تقاضا برای کالاهای قابل مبادله و  کشش با توجه به موجودی ذخیره نقد می­باشد. عبارت  کشش  با توجه به تغییر قیمت نفت می­باشد.
(۱۰)
تعریف جز دوم همانند  می­باشد یعنی حساسیت مازاد عرضه کالاهای قابل مبادله با توجه به تغییرات قیمت نفت.
۳-۵- خلاصه و جمع­بندی

(Self-Assessment Framework)
مدل امتیازدهی
(Scoring Model)
شکل۲-۱٫ کلیات مدل های تعالی (ریاحی، ۱۳۸۲، ۹۳).
۲-۲۴٫ سیر تکاملی مدل‏های تعالی کسب ‏و کار و جوایز کیفیت
در جولای سال ۱۹۵۰، موسسه JUSE^[35] آقای دکتر ادوارد دمینگ یکی از مشهورترین متخصصان کنترل‏ کیفیت در آمریکا را برای انجام سخنرانی‏های مختلفی در زمینه کیفیت به ژاپن دعوت نمود. در سال ۱۹۵۱ این مؤسسه به پاس خدمات دکتر دمینگ جایزه‏ای به نام ایشان بنیان نهاد که اهداء آن همچنان ادامه دارد (نجمی، ۱۳۹۱، ۲۱).

این مدل، نگرش جدیدی در بحث کیفیت ایجاد و عنوان کرد که برای تولید محصولات و خدمات با کیفیت، نیاز به هماهنگی همه جانبه در سطح سازمان دارد. اگر چه در آن زمان عمدتاً استفاده از روش‏های آماری برای کنترل کیفیت در کانون توجه اصلی این مباحث بود، ولی همین تفکر “ نگرش فراگیر ” منجر به ظهور “ کنترل کیفیت فراگیر ”^[۳۶] در دهه ۶۰ میلادی گردید (نجمی، ۱۳۹۱، ۲۱).
موفقیت ژاپن در به کارگیری روش‏های علمی کسب ‏و کار، تهدیدی جدی برای شرکت‏های آمریکایی ایجاد کرد، به طوری که در دهه ۸۰ بسیاری از آنها با واگذار کردن بازار به رقبای ژاپنی در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند. این تهدیدها منجر شد که شرکت‏های غربی در روش‏های کسب ‏و کار خود تجدیدنظر کرده و مدیریت کیفیت فراگیر^[۳۷] را به طور گسترده‏ای به کار گیرند (نجمی و حسینی، ۱۳۸۷، ۱۳).
در اواخر دهه ۱۹۸۰، مطرح شدن دو نگرش عمده، شیوه‏ها و نظام‏های مدیریت کیفیت سازمان‏ها را به طور محسوسی تحت تأثیر قرار داد: ” استانداردهای سری ” و ” مدیریت کیفیت فراگیر “. استانداردهای سری به منظور هماهنگ کردن استانداردهای کیفیت و ارائه الگوهایی برای تضمین کیفیت^[۳۸] به وجود آمد. سنجش میزان انطباق و سازگاری هر سازمانی با استاندارد ، به راحتی و از طریق انجام برنامه‏های ممیزی (داخلی/ بیرونی) امکان‏پذیر است و سازمان‏هایی که بتوانند با موفقیت، ممیزی‏های شخص ثالث (سازمان‏های گواهی‏دهنده) را سپری کنند، موفق به دریافت گواهینامه مربوطه خواهند شد.
مدیریت کیفیت فراگیر، روشی برای مدیریت و اداره یک سازمان است که اساس آن محور قرار دادن کیفیت و مشارکت همه اعضای سازمان بوده و هدف از آن، نیل به موفقیت در درازمدت از طریق جلب رضایت مشتری و تأمین منافع همه ذی‏نفعان است. برخلاف ، یک استاندارد رسمی بین‏المللی برای مدیریت کیفیت فراگیر که مشخص کند چگونه می‏توان یک سیستم مدیریت کیفیت فراگیر را ایجاد کرد، وجود ندارد (نجمی، ۱۳۹۱، ۲۲).
حتی خطوط راهنمای یکسان و هماهنگی که کمک کند چگونه می‏توان استقرار و به کارگیری مدیریت کیفیت فراگیر را اندازه‏گیری و ارزیابی کرد نیز موجود نیست. از سوی دیگر هیچ سازمان یا مرجع رسمی، صدور گواهینامه‏ای که قادر باشد استقرار و دستیابی به مدیریت کیفیت فراگیر را بر اساس استانداردهای بین‏المللی گواهی نموده و به رسمیت بشناسند، نیز وجود ندارد. از این رو می‏بینیم نظرهای کم و بیش متفاوتی توسط اندیشمندان این رشته همچون دمینگ^[۳۹]، جوران^[۴۰]، کرازبی^[۴۱]، ایشی کاوا^[۴۲]، فیگن بام^[۴۳] و … در تعریف مدیریت کیفیت فراگیر، اصول و راهکارهای اجرایی آن، مطرح شده است. اما موضوعی که تمامی اندیشمندان مدیریت بر آن اتفاق نظر دارند، ضرورت اندازه‏گیری اصول و معیارهای اصلی مدیریت کیفیت فراگیر است. به همین دلیل در سال‏های اخیر مطالعات و تحقیقات متعددی به منظور شناسایی و اندازه‏گیری معیارهای اصلی این نوع از مدیریت در کشورهای مختلف انجام شده است (نجمی، ۱۳۹۱، ۲۳).
از سوی دیگر، تغییرات به وجود آمده در اقتصاد جهانی، تلاش‏های انجام شده توسط سازمان تجارت جهانی (WTO) در راستای جهانی کردن اقتصاد و افزایش رقابت جهانی، همه کشورهای مختلف (اعم از توسعه یافته و در حال توسعه) را به این باور رسانده است که برای حضور و بقاء در بازارهای منطقه‏ای، جهانی و حتی داخلی باید توان رقابتی و قابلیت رقابت‏پذیری صنایع و سازمان‏های خود را افزایش دهند. از این رو کشورهای مختلف، مطالعات متعددی در زمینه شناسایی و اشاعه عوامل کلیدی موفقیت سازمان‏ها، به منظور بهبود عملکرد آنها انجام داده ‏اند (نجمی و حسینی، ۱۳۸۷، ۱۴).
مدل‏های تعالی سازمانی بر این واقعیت تأکید دارند که بقاء دررقابت جهانی، مستلزم بهبود عملکرد در مقیاس جهانی است. این مدل‏ها با ارائه معیارهای ارزیابی، خطوط راهنمایی برای سازمان‏ها ایجاد می‏کنند تا پیشرفت‏ها و عملکرد خود را در زمینه تعالی سازمانی اندازه‏گیری نمایند (نجمی، ۱۳۹۱، ۲۴).
از سویی، معرفی سازمان‏های برتر و برندگان جوایز کیفیت تعالی سازمانی، مثال‏هایی عملی از دستیابی و موفقیت در پیاده‏سازی اصول مدیریت کیفیت فراگیر را ایجاد و به سازمان‏ها کمک می‏کنند تا با الگو قرار دادن آنها، نظام‏های مدیریت خود را بهبود بخشند (نجمی، ۱۳۹۱، ۲۴).
۲-۲۵٫ انواع مدل‏های تعالی سازمانی
الف) مدل تعالی سازمانی مالکوم بالدریج
در سال ۱۹۸۷ مدل کسب ‏و کار جایزه ملی کیفیت مالکوم بالدریج^[۴۴] در آمریکا مطرح شد که در واقع پوشش‏دهنده تمامی اجزاء یک کسب‏ و کار با در نظر گرفتن منافع تمامی ذی‏نفعان بود.
ارزش ها و مفاهیم محوری مدل مالکوم بالدریج:
رهبری آینده‏نگر
تعالی مبتنی بر توجه به مشتری
یادگیری فردی و سازمانی
ارج نهادن به کارکنان و شرکاء
سرعت عمل
تمرکز بر آینده
مدیریت نوآوری
مدیریت بر مبنای واقعیت
مسئولیت شهروندی و همگانی
تمرکز بر نتایج و ایجاد ارزش افزوده
نگاه سیستمی (ریاحی، ۱۳۸۲، ۱۰۲).
ارزش‏ها و مفاهیم محوری مدل مالکوم بالدریج (MBNQA) به صورت معیارهای اصلی در هفت طبقه گنجانده شده است که در شکل زیر نشان داده شده‏اند (ریاحی، ۱۳۸۲، ۱۰۳):
مدل تعالیMBNQA
شمای سازمانی: محیط روابط و چالش‏ها
اطلاعات و تجزیه و تحلیل
رهبری
توجه به مشتری و بازار
برنامه‏ ریزی راهبردی
توجه به منابع انسانی
نتایج اصلی فرایند
مدیریت فرایند
شکل۲-۲٫ مدل تعالی مالکوم بالدریج (ریاحی، ۱۳۸۲، ۱۰۳)
ب) مدل تعالی در کسب‏ و کار کانجی^[۴۵]
این مدل توسط آقای دکتر کانجی برای تعالی ارائه شد. وی در سال ۱۹۹۶ مدل خود را با تغییراتی مطابق شکل زیر ارائه داده است.
مدل تعالی کانجی
بهبود مستمر
مدیریت مردمی
مدیریت بر مبنای
واقعیات
خشنودسازی
مشتری
رهبری (شالوده)

کتابخانه ای و اسنادی،تهیه پرسشنامه ومطالعه میدانی

 

مهم ترین علت های مهاجرت روستایی در این شهرستان عبارت بود از کمبود اب و زمین،محرومیت و ضعف خدماتی،بیکاری و درامد اندک

 

 

 

شمس الدینی/گرجیان

 

۱۳۸۹

 

عوامل موثر در مهاجرت روستائیان به شهرها، با تاکید بر شبکه مهاجرت (مورد: دهستان رستم دو)

 

تحلیلی –توصیفی با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی

 

عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و طبیعی در مهاجرت روستائیان دهستان موثر بوده اند. در این میان، حدود ۸۰ درصد از مهاجرین مورد مطالعه عوامل اقتصادی از جمله جستجوی شغل و دستیابی به درآمد بیشتر را مهمترین دلیل کوچ خود ذکر کرده اند.

 

 

 

خواجه نوری
/سروش

 

۱۳۸۵

 

بررسی عوامل مؤثر بر نگرش جوانان به مهاجرت از کشور (نمونه مورد مطالعه: جوانان شهر شیراز)

 

پیمایشی و با بهره گرفتن از پرسشنامه

 

متغیرهای ارزیابی مهاجرت،جنسیت،هویت اجتماعی و نظر گروه مرجع‌ (خانواده و دوستان)به‌طور مستقیم بر نگرش نسبت به مهاجرت تأثیر دارند.

 

 

 

پوداحمد/فرهودی/
حبیبی/کشاورز

 

۱۳۹۰

 

بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت های درون شهری مطالعه ی موردی بافت قدیم خرم اباد

 

پیمایشی و انجام مصاحبه میدانی

 

ساکنان از امنیت محله و ارامش در ان اظهار رضایت نسبی داشتند ودر مورد سایر معیارها رضایت مندی کمتر از حد متوسط بوده است.

 

 

 

رضوانی/شاهچراغ

 

۱۳۹۰

 

پیوندهای روستایی-شهری ،شبکه های مهاجرت و توسعه روستایی مورد مطالعه ناحیه دهملا،استان سمنان

 

توصیفی و تحلیلی

 

مشارکت مهاجران روستایی ساکن شهرها ،عامل بسیار مهمی در توسعه روستایی است و تقویت و استمرار ان با تلاش مدیران محلی و نیز تغییر کمک های فردی و مصرفی به کمک های عمومی و سرمایه گذاری از جمله پیشناهادها برای اثر بخشی بیشتر ان است.

 

 

 

آرتور لوییس

 

—

 

تفسیر علل مهاجرت نیروی کار

 

—

 

اقتصاد را شامل دو بخش سنتی (کشاورزی روستایی) و مدرن (تولید صنعتی شهری) می‌داند.

 

 

 

۴-۲ پیشینه نظری
۱-۴-۲ نظریه راونشتاین^[۱] ( Ravenstein)
نخستین نظریه رسمی را درباره مهاجرت اقتصاد دان انگلیسی راونشتاین در سال ۱۸۵۵ ارائه داد. وی مشاهدات خود را تحت عنوان قوانین مهاجرت به گونه ای طراحی نمود که در ان مولفه های فاصله ، عوامل جاذبه و دافعه ، جریان متقابل و ویژگی های مکانی و فضایی محل سکونت از عوامل مهم در مهاجرت تلقی می شوند. ارنست راونشتاین از اولین نظریه پردازان مهاجرت می باشد. او یک جامعه شناس انگلیسی است که در سال ۱۸۸۹ از یک سری اطلاعات آماری انگلیس و ولز بهره گرفت تا “قوانین مهاجرت” خود را گسترش دهد. او نتیجه گرفت که مهاجرت به وسیله یک فرایند “فشار-کشش” صورت می گیرد. راونشتاین بر این باور بود که علت اولیه برای مهاجرت، فرصت های اقتصادی خارجی بهتر است. نظریه های زیادی قدم به قدم به دنبال راونشتاین بوجود آمدند و نظریه های غالب در دانش معاصر تغییراتی کم و بیش بر نتایج آن داشته است. روانشتاین در سال ۱۸۸۵ مقاله معروفی تحت عنوان “قوانین مهاجرت” ارائه کرد. خلاصه این قوانین به شرح زیر است:

 

 

• مهاجرت و مسافت: براساس نظر روانشتاین اکثر مهاجرین مسافت کوتاهی را طی می کنند و با افزایش مسافت میزان مهاجرت کاهش می یابد. به عبارت دیگر میزان مهاجرت با فاصله رابطه دارد.

 

 

 

• مهاجرت مرحله ای: به اعتقاد روانشتاین مهاجرت به صورت یک مرحله ای انجام می پذیرد و آهنگ مهاجرت در جهت مراکز تجاری و صنعتی است. در این فرایند روستاییان روستاهای دوردست شکاف هایی را که در جمعیت روستاییان که اهالی آنها به شهر مهاجرت نموده اند را پر می نمایند.

 

 

 

• جریان و ضد جریان: هر یک از جریان های اصلی مهاجرت یک ضد جریان جبرانی را ایجاد می کند.

 

 

 

• اختلاف روستا - شهر در تمایل به مهاجرت: اهالی شهرک ها نسبت به اهالی نواحی روستایی کمتر مهاجرت می نمایند. به عبارت دیگر هر چه اختلاف مبدا و مقصد کمتر شده احتمال مهاجرت نیز کمتر می شود.

 

 

 

• افزونی شمار زنان در بین مهاجرین در مسافت های کوتاه: به نظر می رسد که تعداد زنان در بین مهاجران مسافت های کوتاه نسبت به مردان برتری داشته باشند.

 

 

 

• تکنولوژی و مهاجرت: روانشتاین معتقد است با افزایش تکنولوژی، مهاجرت بیشتر صورت می پذیرد.

 

 

 

• غلبه انگیزه های اقتصادی: قوانین بد یا ظالمانه؛ مالیات سنگین، عدم جاذبه های اقلیمی، شرایط اجتماعی نامساعد و حتی اجبار و غیره در بروز مهاجرت موثر هستند ولی هیچ یک از این عوامل بیش از ملاحظات مادی و اقتصادی برتری ندارند. (زنجانی, ۱۳۸۰, ص. ۱۳۰/۱۳۱) (پاپلی یزدی/ابراهیمی م. , ۱۳۸۱, ص. ۱۵۸)

 

۵-۱-۴-۵٫ دشمنان داخلی و خارجی
مستکبرین و مفسدین جهان که همان مخالفین واقعی ارزشهای الهی و انسانی هستند، از بزرگترین ریشه‌های ایجاد فساد در جهان هستند و در هر جامعه، به هر رنگ و لباس وجود دارند و با هر وسیله‌ای از جمله منکرات قتل، فحشاء، اعتیاد و… مردم جوامع را بخصوص جوانان و زنان را به فساد می‌کشانند، و در این راه از همه ظرفیت‌ها و توان خود، از جمله قدرت اقتصادی و سیاسی ونظامی و تکنولوژی و… استفاده می‌کنند. خدای تعالی نیز در قرآن کریم می‌فرمایند: « وَمِنهُم مَّن یُؤْمِنُ بِهِ وَمِنْهُم مَّن لاَّ یُؤْمِنُ بِهِ وَرَبُّکَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِینَ»^[۶۲۱] برخی مردم ایمان دارند و برخی دیگر اعتقاد ندارند و علاوه بر این بی‌ایمانی، دست به فساد و ارتکاب منکرات می‌زنند. جمله(ربک أعلم بالمفسدین) نشانه این است که کسانی که ایمان ندارند، در واقع به ارزشهای دین و اصول کرامت انسانها پشت می‌کنند و در مقابل این اصول نیز به ظلم و ستم و فساد می‌پردازند، و خدای تعالی به حال آنان آگاه است. مولی علی ‌علیه‌السلام می‌فرماید: «و اما أعدا الله فدعاوهم فیها الضلال»^[۶۲۲] دشمنان خدا کسانی هستند که در فضاهای مسموم و شبهه‌ناک دعوت به گمراهی و ضلالت می‌کنند و اجتماع را به فساد و تباهی می‌کشانند.
۶-۱-۴-۵٫ رسانه های جمعی
امروزه کسی منکر نقش رسانه‌های جمعی - بویژه تلویزیون و ماهواره‌ها - در تأثیر بر ساختارهای فرهنگی و اعتقادی جوامع نمی‌باشد. این مولفه عصر حاضر به یک صنعت بزرگ تبدیل شده است که گروه هدف آن، قلب و روح انسانها است، زیرا غالباً در دست مفسدان و ظالمان قرار دارد، کنترل افکار جوامع را بدست می‌گیرند و با مجاب کردن جامعه، واسطه ترسیم ایدئولوژی‌ها و مبانی نادرست، به تخریب بشر و تحریف حقایق و فاسد کردن اجتماع می‌پردازند. یک برنامه جذاب در الگوسازی‌های مثبت و منفی، بیشتر از ساعت‌ها سخنرانی و بیشتر از هزاران جلد کتاب موثرتر است. ریشه بسیاری از منکرات و مفاسد را باید در فیلم‌های سینمایی و سریالی، برنامه‌های طنز و آگهی های مستهجن و میهج فاسد جستجو کرد، که البته در خلال این برنامه‌ها، توهین به ارزشهای دینی، تفسیرهای انحرافی از دین، ایجاد شبهات فراوان برای مردم، زمینه را برای بی‌اعتقادی کامل در جامعه پدید می‌آورند. لذا کنترل رسانه‌های جمعی در اصلاح حکومت و جامعه و مردم اجتماع و خانواده ها، تأثیر حیاتی دارد و رسانه های جمعی به تنهایی، خود یک اجتماع میباشند و افشای فساد از این طریق مانند این است که یک اجتماع عظیم درحال انجام مفاسد و منکرات می‌باشند و این طبیعی است فساد بصورت دسته جمعی، تخریب بیشتری به همراه دارد.

۲-۴-۵٫ برخی علل و آفات مهم دیگر در عدم توفیق فریضه در اصلاحات اجتماعی:
۱- عدم شناخت درست از روحیات و علایق و اعتقادات خود و مخاطبان
۲- عدم شناخت صحیح پدیده ها
۳- بی‌توجهی به شیوه های اجرایی موفق در این فریضه و متدهای گوناگون، استفاده نکردن از تجربیات موفق در این مسیر و نسنجیدگی به خرج دادن
۴- کاربردی نکردن برخی مسائل و احکام دینی پیرامون این فریضه
۵- اعتقاد نداشتن به مضر بودن گناه
۶- مقاومت و مخالفت گناهکاران
۷- عدم رعایت مراتب و شرایط
۸- عدم همکاری مردم و حکومت
۹- بی‌تفاوتی و تساهل و تسامح در امور دینی
۱۰- کوته فکری و ارتجاعی عمل کردن
۱۱- جهل و نادانی
۱۲- تکبر و خودبینی
۱۳- حقدو کینه و حسد و اعمال سلایق شخصی
۱۴- حیا و شرم در مواجهه با مردم
۱۵- سستی و بی‌حوصلگی و تنبلی
۱۶- محبت و دوستی افراطی
۱۷- بداخلاقی و بدزبانی و توهین و تحقیر دیگران
۱۸- توقع بیش از حد
۱۹- تنگ نظری و مقدس مآبی و غرور کاذب
۲۰- شخصیت‌‌زدگی
۲۱- افراط و تفریط درخوش گمانی یا بدگمانی نسبت به دیگران
۲۲- توقعات نابجا از خود و دیگران داشتن
۲۳- توجیهات نابجا
۲۴- کسب شهرت و قدرت ومال وموقعیت
۲۵- القائات شیطانی و وسوسه های نفس اماره با تزیین منکرات و تطویع و یا با تلبیس و به اشتباه انداختن و مشتبه کردن امور برای طرفین(آمروناهی یا مأمور و منهی).
۲۶- دوستی و رفاقت با گنهکاران و محبت به آنها
۲۷- نسیان و فراموشی
۲۸- انحراف و اضلال توسط دیگران
۲۹- نفاق و دورویی
۳۰- استضعاف جسمی و مالی و اعتقادی و علمی
۳۱- ضعف ایمان و عقیده و همچنین ضعف نفس
۳۲-نداشتن اعتماد به نفس و روحیه بالا
۳۳- ترسهای نابجا و بی‌مورد
۳۴- میل به فساد و بی‌توجهی به اصلاح جامعه و خود و خانواده
۳۵- مخالفت و ملامت دشمنان
۳۶- مخالفت حکومت‌ها
۳۷- مخالفت متنفذین و مرفهین جامعه
۳۸- وابستگی شدید به گنهکار
۳۹- مخالفت و سرزنش مردم
۴۰- موقعیت گنهکار
۴۱- غفلت والدین از فرزندان
۴۲- دلسوزی و علایق کاذب و افراطی والدین نسبت به اعضای خانواده و…
همه از عواملی هستند که اجرای موفق امر و نهی را با آسیب‌ها و آفات جدی روبرو می‌کند و البته این مسائل هم در مورد آمران وناهیان صادق است و آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد و هم گناهکاران و عاملان منکرات را می‌تواند دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیر نماید. بدیهی است که تمامی این موارد ریشه در روایات ائمه معصومین(علیهم‌السلام) دارند، ولیکن ذکر همه آنها به شکل مستند، موجب طولانی شدن بحث می‌شود و شایسته است که در پژوهشی مستقل پیرامون آنها به کاوش و کنکاش پرداخته شود.
۵- ۵٫ آثار سوء منکرات در جامعه