۰٫۰۰۹

۰٫۰۴۱

-۰٫۴۳۰

-۰٫۹۸۴

Multivariate

۲٫۵۴۶

۱٫۴۵۸

جدول ۱۷ بررسی نرمال بودن متغیرهای موجود در مدل را نشان می دهد.همانطور که ملاحظه می شود کوچکتر بودن مقادیر ناحیه بحرانی از مقدار ثابت ۸۵/۲ دلالت بر نرمال بودن متغیرهای موجود در مدل دارد و همچنین با توجه به مقدار ناحیه بحرانی چندمتغیره که برابر ۴۵۸/۱ و کمتر از مقدار ۸۵/۲ می باشد ، چندمتغیره نرمال بودن را نیز ثابت می کند.

فصل پنجم

بحث و نتیجه گیری

۵-۱بحث و نتیجه گیری

فرضیه اصلی : نظام پیشنهادات در پیشبرد نظام مدیریت تاثیر مثبت معنادار دارد.
برای بررسی این فرضیه از روش ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید و جدول ۷ ضریب همبستگی پیرسون بین پیشبرد نظام مدیریت و نظام پیشنهادات را نشان داد. همانطور که مشاهده شد، مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر ۶۶۶/۰ بوده و در سطح ۰۵/۰ < P معنی دار می باشد ، لذا فرض صفر مبنی بر عدم وجود رابطه و تأثیر نظام پیشنهادات بر نظام مدیریت رد و فرض پژوهش پذیرفته می شود. یعنی نظام پیشنهادات با پیشبرد نظام مدیریت رابطه مثبت و معنی داری دارد و بر آن تأثیر مثبت و معنادار دارد. این نتایج با یافته های سالمون (۲۰۱۴، ۱۷) و یافته های آقایی (۱۳۸۸، ۵۲) همخوانی دارد.

آقایی( ۱۳۸۸، ۵۲) در پژوهشی بیان نمود که نظام پیشنهاد ها به عنوان رکن اساسی مدیریت مشارکتی، دو هدف عمده را دنبال می کند: نخست، ارج نهادن به ارزش های انسانی و به یاری طلبیدن افرادی که به نوعی با سازمان در ارتباط اند. دوم، رسیدن به هدف های از پیش تعیین شده به کمک همین افراد است.
سالمون( ۲۰۱۴، ۱۷) در پژوهشی بیان نمود که در واقع این نوع مدیریت می‌خواهد از ایده‌ها، پیشنهادها، ابتکارات، خلاقیت‌ها و توان فنی و علمی کارکنان و مشتریان در حل مسائل و مشکلات سازمان و بهبود مستمر فعالیت‌های آن استفاده نماید. آهنگ فعلی تغییرات آن چنان عظیم است که تاخیر در پاسخ به آن ممکن است، بسیارگران و حتی فاجعه آفرین باشد. شرکت‌ها و دولت‌ها همه روزه به این دلیل ورشکسته می‌شوند که در سازگار کردن خود با این تغییر کوتاهی کرده یا بسیار کند عمل کرده‌اند. سازگار شدن با تغییرات سریع جاری به تعدیل‌های مکرر و بزرگی در نوع کارها و نحوه انجام آنها نیاز دارد. بنابراین، باید ابتدا تفکر را متحول کرد تا در عمل این تغییرات ظهور کند. نظام پیشنهاد ها در پیشبرد نظام مدیریت سازمان نقش مهمی دارد. چرا که سازمان را توانمند می‌کند که خود را با سرعت بیشتری با تحولات هماهنگ نماید. مشارکت فکری کارکنان و مشتریان با مدیریت و بهبود مستمر در سازمان با پیاده‌سازی «نظام پیشنهادها» قابل اجرا است.
در تبیین این نتایج می توان بیان نمود که نظام مدیریت مشارکتی یکی از نظام‌های مدیریتی پویاست که نقش مهمی در توسعه منابع انسانی سازمان‌ها ایفا می‌کند. نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها به ‌عنوان یک ابزار اجرایی مدیریت مشارکتی است. در این نظام کلیه افراد سازمان درباره روش‌ها و حل مسائل و ارتقاء بهره‌وری فعالانه اندیشه کرده و حاصل آن را در قالب طرح‌ها و پیشنهادها به سازمان ارائه می‌کنند.
فرضیه فرعی اول: سیستم بازخورد مناسب در پیشبرد نظام مدیریت تاثیر مثبت معنادار دارد.
برای بررسی این فرضیه از روش ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید و جدول ۸ ضریب همبستگی پیرسون بین پیشبرد نظام مدیریت و سیستم بازخورد مناسب را نشان داد. همانطور که مشاهده شد، مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر ۲۹۵/۰ بوده و در سطح ۰۵/۰ < P معنی دار می باشد، لذا فرض صفر مبنی بر عدم وجود رابطه و تأثیر سیستم بازخورد مناسب بر نظام مدیریت رد و فرض پژوهش پذیرفته می شود. یعنی سیستم بازخورد مناسب با پیشبرد نظام مدیریت رابطه مثبت و معنی داری دارد و بر آن تأثیر مثبت و معنادار دارد. این نتایج با یافته های راپس (۲۰۱۴، ۱۸) همخوانی دارد.
راپس (۲۰۱۴، ۱۸) بر این باور است که سازماندهی موثر فعالیت‌های سازمان ها به دلیل برخورداری از نظام اجتماعی پیچیده، با تکیه بر نظارت‌هایی که حاوی سیستم بازخودر مناسب باشد، امکان‌پذیر است. بدین معنی که سازوکارهای سیستم بازخورد مناسب، می تواند بر پیشبرد نظام مدیریتی سازمانی تاثیر داشته باشد.
در تبیین این نتاجی می توان بیان نمود که کندی بازخورد منفی سبب می‌گردد که چرخه‌هایی با ابعاد بسیار زیاد یا ابعاد بسیار کم به وجود آید. اگر سیستمی که بازخورد منفی آن با تأخیر عمل می‌کند، با یک یا چند فرایند با بازخورد مثبت مواجه شود. در آن صورت ناپایداری این سیستم وخیم‌تر می‌گردد و الگوهای شگرفی (انحرافات شدید از نقطه ایده‌آل سیستم) ایجاد می‌شوند؛ زیرا فشار زیادی که درون حلقه بازخورد مثبت وجود دارد، نیروهای عدم تعادل حلقه‌های بازخورد منفی را قوی‌تر کرده، وضعیت ناپایداری و عدم تعادل آن را پیچیده‌تر می کند
فرضیه فرعی دوم: نیروی انسانی خبره در پیشبرد نظام مدیریت تاثیر مثبت معنادار دارد.
برای بررسی این فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید و جدول ۹ ضریب همبستگی پیرسون بین پیشبرد نظام مدیریت و نیروی انسانی خبره را نشان داد. همانطور که مشاهده شد، مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر ۴۲۸/۰ بوده و در سطح ۰۵/۰ < P معنی دار می باشد، لذا فرض صفر مبنی بر عدم وجود رابطه و تأثیر نیروی انسانی خبره بر نظام مدیریت رد و فرض پژوهش پذیرفته می شود. یعنی نیروی انسانی خبره با پیشبرد نظام مدیریت رابطه مثبت و معنی داری دارد و بر آن تأثیر مثبت و معنادار دارد. این نتایج با یافته های پارت (۲۰۱۳، ۹۶) همخوانی دارد.
پارت(۲۰۱۳، ۹۶) در پژوهشی مطرح نمود که نیروی انسانی، مهم‌ترین وارزشمند‌ترین عامل، از منابع مختلف تولید است. عامل انسانی در سازمان، کلیه کارکنان شاغل در سازمان اعم از مدیران، سرپرستان، کارشناسان، کارمندان و کارگران را در سطوح مختلف شغلی دربرمی گیرد واشتغال از جمله مسائلى است که همیشه، دولت‏ها و ملت‏ها را به خود مشغول داشته است.هر چند شغل و حرفه به ظاهر، به بعد معیشتى انسان‏ها مربوط مى‏شود، ولى با بعد فردى، خانوادگى، اجتماعى، سیاسى و فرهنگى آنان نیز ارتباطى تنگاتنگ دارد و توجه به این ویژگی ها در کیفیت و تعالی سازمان و پیشبرد نظام مدیریتی سازمان موثر است.
در تبیین این نتایج می توان بیان نمود که بسیاری از سیستم‌ها و ابزار مدیریتی که در دهه‌ های اخیر برای ارتقای سطح مدیریت به سازمان‌ها معرفی شده‌اند، روش‌هایی برای شناخت و ارزیابی به شمار می‌روند. برخی از آنها بر محصول یا بخش خاصی از سازمان متمرکز شده و برخی دیگر به فرایندی خاص، توجه می‌کنند. برخی از سیستم‌ها نیز مدعی‌اند که بر تمامی ابعاد و زوایای سازمان اشراف داشته و آن را به‌طور فراگیر، ارزیابی کرده و شناخت جامعی از سازمان ارائه می‌کنند. یکی از مدل های بکارگرفته شده ، پیشبرد نظام مدیریتی و ارتقای سازمان می باشد. این شاخص به اهمیت نقش نیروی انسانی می‌نگرد که سازمان‌های متعالی، تمامی توان بالقوه کارکنان خود را در سطوح فردی، تیمی و سازمانی اداره کرده، توسعه بخشیده و از آن بهره می‌گیرند. این سازمان‌ها عدالت و برابری را ترویج کرده، کارکنان را در اداره امور مشارکت داده و به آنها تفویض اختیار می‌کنند. در واقع، این سازمان‌ها به گونه‌ای به کارکنان خود توجه می‌کنند، با آنها ارتباط برقرار ساخته و آنها را مورد تشویق و تقدیر قرار می‌دهند که در آنها انگیزه و تعهد برای استفاده از مهارت و دانش در جهت منافع سازمانی ایجاد شود.
فرضیه فرعی سوم: امکانات و تکنولوژی مناسب در پیشبرد نظام مدیریت تاثیر مثبت معنادار دارد.
به منظور بررسی این فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید که جدول ۱۰ ضریب همبستگی پیرسون بین پیشبرد نظام مدیریت و امکانات و تکنولوژی مناسب را نشان داد. همانطور که مشاهده شد، مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر ۵۸۸/۰ بوده و در سطح ۰۵/۰ < P معنی دار می باشد ، لذا فرض صفر مبنی بر عدم وجود رابطه و تأثیر امکانات و تکنولوژی مناسب بر نظام مدیریت رد و فرض پژوهش پذیرفته می شود. یعنی امکانات و تکنولوژی مناسب با پیشبرد نظام مدیریت رابطه مثبت و معنی داری دارد و بر آن تأثیر مثبت و معنادار دارد. این نتایج با یافته های میلر(۲۰۰۹، ۲۶) همخوانی دارد.
میلر (۲۰۰۹، ۲۶) در پژوهشی بیان نمود که تکنیک‌های تولیدی و سازمان تولید، محصولات اجتماعی هستند، نتایج تصمیم‌گیری‌های انسان هستند و بنابراین تکنولوژی را می‌توان به‌عنوان ماحصل فراگرد اجتماعی مورد تحلیل قرار دارد جامعه‌شناسان صنعتی به سنت روابط انسانی توجه خود را بر ارتباطاتی معطوف می‌کردند که بین تکنولوژی از یک‌سو، و روحیه کارکنان و با خود بیگانگی آنها از سوی دیگر، وجود داشت. آنها تأثیر تکنولوژی را بر گروه‌های کار مورد توجه قرار می‌دادند. در این اواخر تکنولوژی به‌عنوان جنبه‌ای از طبقه اجتماعی و روابط طبقاتی مورد توجه قرار گرفته است این اصطلاح بر مجموعه «دانش» قابل دسترس برای ساختن ملزومات و مصنوعات از هر نوع، برای پرداختن به حرفه‌ها و مهارت‌های دستی (به استثنای انجام کارهای مذهبی، جادویی، نظامی و یا آشپزی) و برای استخراج یا جمع‌ آوری انواع مواد (به استثنای موادی که برای خوراک یا برای مراسم مذهبی یا جادویی مورد استفاده قرار می‌گیرند) دلالت دارد، تکنولوژی در هر سازمانی یکی از عوامل مهم آن برای نظام مدیریتی حاکم بر سازمان تلقی می گردد.
در تبیین این نتایج باید بیان کرد که تکنولوژی عبارت است از دانش و مهارت‌هاى لازم براى تولید کالا و خدمات که حاصل قدرت فکری و شناخت انسان و ترکیب قوانین موجود در طبیعت می‌باشد. هرسازمانی برای ارتقا و تعالی بخش های مختلف سازمانی خود و نیز برای پیشبرد نظا مدیرتی ود نیازمند به کارگیری روش های مختلف است که یکی از آنها کاربرد تکنولوژی در سازمان است و شرکت ملی پخش نفت و فرآورده های نفتی نیز از این امر مستثنی نمی باشد و تاثیرات تکنولوژی بر ارتقای سازمانی آن دیده شده است.
فرضیه فرعی چهارم : آموزش کارکنان بر پیشبرد نظام مدیریت تأثیر مثبت و معنادار دارد.
برای بررسی این فرضیه از روش ضریب همسبتگی پیرسون استفاده گردید و جدول ۱۱ ضریب همبستگی پیرسون بین پیشبرد نظام مدیریت و آموزش کارکنان را نشان داد. همانطور که مشاهده شد، مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر ۴۲۲/۰ بوده و در سطح ۰۵/۰ < P معنی دار می باشد ، لذا فرض صفر مبنی بر عدم وجود رابطه و تأثیر آموزش کارکنان بر نظام مدیریت رد و فرض پژوهش پذیرفته می شود. یعنی آموزش کارکنان با پیشبرد نظام مدیریت رابطه مثبت و معنی داری دارد و بر آن تأثیر مثبت و معنادار دارد.این نتایج با یافته های اوسلند(۲۰۰۷، ۲۸) همخوانی دارد.
اوسلند(۲۰۰۷، ۲۸) در پژوهشی بیان نمود که بعد از گزینش افراد شایسته و مناسب برای تصدی مشاغل مورد نظر در یک سازمان، نوبت به آموزش آنان می‌رسد. زیرا اولا اغلب داوطلبان شغل، نخستین بار است که می‌خواهند یک فعالیت شغلی را آغاز ‌کنند. ثانیا حتی فارغ‌التحصیلان مراکز آموزش عالی هم، در طی دوره تحصیلی خود با همه جنبه‌های عملی و عوامل مؤثر در اجرای فعالیت‌هایی که رشته تخصصی آنان می‌باشد، آشنا نیستند. در روان‌شناسی کار، آموزش عبارت است از یکسری اقدامات منظم و برنامه‌ریزی شده که طی آن، فکر، رفتار، دانش و مهارت لازم و مناسب برای انجام یک وظیفه شغلی به فرد منتقل می‌شود یا در او افزایش پیدا می‌کند و درصد زیادی از ارتقای نظام مدیریتی هر سازمانی مرهون آموزش کارکنان و ارتقای دانش کاری کارکنان سازمان است.
در تبیین این نتایج می توان بیان نمود که مدیریان برای ارتقای سازمانی و پیشبرد نظام مدیریت سازمان برای استخدام ، وقت خود را صرف آموزش و بالا بردن مهارت‌های کارکنان جدید و قدیمی می‌کنند. آموزش مهارت‌ها می‌تواند فنی و کاملا به شغل اختصاص داشته باشد. از وظایف مهم مدیر و کارشناس آموزش و به‌ویژه آموزش‌دهنده آن است که برای هر دوره آموزشی خاص، مناسب‌ترین و اثربخش‌ترین روش آموزشی را به‌کار گیرند.
فرضیه فرعی پنجم: پایگاه اطلاع رسانی در پیشبرد نظام مدیریت تاثیر مثبت معنادار دارد.
برای بررسی این فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. جدول ۱۲ ضریب همبستگی پیرسون بین پیشبرد نظام مدیریت و پایگاه اطلاع رسانی را نشان داد. .همانطور که مشاهده شد، مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر ۴۹۰/۰ بوده و در سطح ۰۵/۰ < P معنی دار می باشد ، لذا فرض صفر مبنی بر عدم وجود رابطه و تأثیر پایگاه اطلاع رسانی بر نظام مدیریت رد و فرض پژوهش پذیرفته می شود. یعنی پایگاه اطلاع رسانی با پیشبرد نظام مدیریت رابطه مثبت و معنی داری دارد و بر آن تأثیر مثبت و معنادار دارد.
این نتایج با یافته های سنج (۲۰۱۴، ۲۴) همخوانی دارد. سنج (۲۰۱۴، ۲۴) در پژوهشی بیان نمود که اطلاع رسانی همگام سایر علوم رشد نکرده است و حال وقف آن است کوشش بسیار وقف این کار شود. تا این عقب ماندگی جبران گردد. اگر شیوه های ارتباط و مبادله اطلاعات بهبود نیابند مانعی بزرگ در راه سایر علوم ایجاد می شود و عدم ارتباط سبب دوباره کاری و پائین آمدن میزان پیشرفت خواهد شد. بدین ترتیب اهمیت پایگاه اطلاع رسانی برای هر سازمانی و نیز برای پیشبرد اهداف سازمان، قابل اهمیت است.
در تبیین این نتایج می توان بیان نمود که در حال حاضر دانش اطلاع رسانی کار اختصاصی هیچیک از سازمانها نیست. هدف اطلاع رسانی بعنوان یک رشته علمی تهیه مجموعه اطلاعاتی است که سبب پیشرفت سازمان های گوناگون می شود.

۵-۲ پیشنهاد های پژوهش

۵-۲-۱ پیشنهادات فرضیه های پژوهش

-برای پیشنهاد مبنی بر نتایج به دست آمده از فرضیه اصلی پژوهش که نظام پیشنهادات در پیشبرد نظام مدیریت تاثیر مثبت معنادار دارد، می توان مطرح ساخت که شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه کرمانشاه، زمانی می توان نظام مدیریتی خود را پیش ببرد و پیشرو باشد که که با ایجاد محیط خلاق، ترس و دلهره کارکنان را نسبت به ارائه ایده‌های تحول آفرین از بین می‌برند و ایشان را در این راه ترغیب ‌نمایند. و این جز با به کارگیری نظام پیشنهادها در سازمان، حاصل نمی شود.

جدول ۴-۱ داده های مورد استفاده برای انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع

سازمان…………………………………………………………………………………………۵۵
فهرست اشکال
شکل ۳-۱ بلوک دیاگرام مراحل انجام کار…………………………………………..۳۶
شکل ۳-۲ توابع عضویت برای متغییر PROC ………………………………………46
شکل ۳-۳ توابع عضویت برای متغییر VENC ………………………………………46
شکل ۳-۴ توابع عضویت برای متغییر COSC ………………………………………47
شکل ۳-۵ توابع عضویت برای متغییر SYSC ………………………………………47
شکل ۳-۶ توابع عضویت برای متغییر خروجی………………………………………۴۸
شکل ۳-۷ پایگاه قوانین در محیط نرم افزار مطلب…………………………………۴۹
شکل ۳-۸ نمودار سطح سیستم استنتاج فازی………………………………………..۵۰
شکل ۴-۱نمونه ای از نحوه محاسبه نرخ مقبولیت یک سیستم………………….۵۳
شکل ۴-۲ نمونه ای از نحوه محاسبه نرخ مقبولیت یک سیستم………………..۵۴
شکل ۴-۳ خطای پیش بینی روش فازی…………………………………………….۵۵
شکل ۴-۴ خطای تخمین روش فازی……………………………………………….۵۶
شکل ۵-۱ بلوک دیاگرام روش پیشنهادی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی
منابع سازمانی به روش فازی ممدانی……………………………………………….۶۰
چکیده:
سیستم های ERP^[1] طی سال های گذشته توجه فراوانی را به خود جلب کرده ­اند، چرا که تمامی ابعاد سازمان را پوشش داده و توانمندی تصمیم گیری مدیریتی را نیز به گونه ای چشمگیری افزایش داده اند. امروز مهم ترین دغدغه مدیران پیشرفت در یک محیط متلاطم و پویاست. با اینکه مدیران تمامی منابع چهار گانه نیروی انسانی مواد و تجهیرات و سرمایه دارند اما نمی توانند به یک انسجام و یکپارچگی در تمامی ابعاد درون سازمانی و برون سازمانی برسند. پیاده سازی و انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به علت پیچیدگی و هزینه بالا و ریسک های سازگاری، یکی از مشکل ترین پروژه های سرمایه گذاری است.
با وجود جذابیت های پروژه های فناوری اطلاعات از نظر قابلیت ایجاد تغییر و تحولات مثبت فراوان، ترس از عدم موفقیت و شکست و همراهی مانعی بر سر راه پیاده سازی آنها بوده است. در این پایان نامه با بهره گرفتن از منطق فازی روش برای انتخاب بهترین سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بر مبنای معیارهای انتخاب ارائه می­هیم.
نتایج پیاده سازی و آزمایشات نشان می داد خطاهای پیش بینی در انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب برای سازمان در روش ارائه شده نسبت به روش های مشابه کمتر می باشد.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱مقدمه
برنامه ریزی یکپارچه منابع سازمان، مدیریت ارتباط با مشتری و مدیریت زنجیره تأمین از برجسته ترین سیستم های اطلاعاتی یکپارچه به شمار می آیند که از تلفیق مجموع آنها با فعالیت های تجاری، تشکیلات سازمانی مبتنی بر سیستم های اطلاعاتی یکپارچه شکل می گیرد[۱]. پژوهش های اخیر نشان داده است، مهم ترین مشکلاتی که در این سیستم ها وجود دارد، ناشی از برآورده نشدن دو عامل نیازهای کسب وکار و کیفیت پایین نرم افزارهای کاربردی است. سیستم های نر م افزاری ERP حیطه وسیعی از محصولات نرم افزاری را شامل میشوند که عملیات تجاری روزانه سازمان و فرایند تصمیم گیری سازمانی و عملیاتی را پشتیبانی می کنند[۲]. سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی در خدمت بسیاری از صنایع و حوزه های کاری متعدد در مجتمع های سازمانی بوده، سعی میکند فعالیت ها را از مدیریت زنجیره تأمین، کنترل انبار، ساخت، حسابداری مالی و هزینه ها، منابع انسانی و تقریباً هر فرایند مدیریتی مبتنی بر داده دیگر را دربر گیرد، به طوری که امروزه سیستم های ERP به ابزاری مهم و لازم برای بهبود مزایای رقابتی سازما ن ها تبدیل شده است و در صورت موفقیت پیاده سازی سیستم ERP شرکت ها می توانند به سرعت، مزیت رقابتی در بازار جهانی کسب کند]۳]. طی دهه گذشته بسیاری از پروژه های ERP به پیشرفت های عمده ملموس و ناملموسی در حوزه های گوناگون برای سازمان ها منجر شده اند ]۴]. استقرار سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان از نظر کیفی به سه دلیل، با استقرار سایر سیستم های اطلاعاتی تفاوت دارد: اول این که ERP بر کل سازمان تأثیرگذار است. در ثانی، ممکن است کارکنان افزون بر نرم افزار جدید، فرآیندهای تجاری نوینی بیاموزند. سوم این که ERP نه فقط سیستم اطلاعاتی بلکه یک سامانه تجاری است.
اما با وجود این، استقرار سیستم های یادشده اغلب سازما نها را با چالش های جدی مواجه می کند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد بسیاری از پروژه های استقرار، در زمان مقرر و در محدوده بودجه تعیین شده خاتمه نیافته اند. نکته مهم این است که پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم ERP در سازمان بسیار مشکل است. در واقع پروژه های تکنولوژی اطلاعات از جمله ERP در زمره پروژه های پرریسک هستند. بنابراین، با وجود مزایای بی شمار پیاده سازیERP برای سازمان تا زمانی که توجیه لازم برای اجرای آن وجود ندارد هیچ سازمانی نباید خود را درگیر آن کند[ ۴]. اما موضوعی که زمینه ساز عدم موفقیت پیاده سازی ERP است، این واقعیت است که بسیاری از مدیران پروژه پیاده سازی سیستم تنها به جنبه های تکنیکی و مالی پروژه توجه داشته، از سایر جوانب غافل مانده اند[۵]. انتخاب دقیق گزینه مناسب برای در اختیار گرفتن یک سیستم گسترده در سطح سازمان بسیار مهم است؛ زیرا تأثیر شدیدی بر مقبولیت، مفید بودن و ایجاد همکاری در سازمان دارد. این فرایند باید از سیاست ها و روال سازمان برای رسیدن به تصمیم نهایی پیروی کند. چنانچه سازمان قادر باشد تا پیش از آغاز فرایند پیاده سازی، وضعیت جاری را ارزیابی کرده و نتایج حاصل از پروژه را تا حد امکان پیش بینی کند، بسیاری از مشکلات پیشِ رو از قبل مشخص شده و برای اصلاح آنها اقدام خواهد شد. همچنین با وجود یک رویکرد پیش بینی کننده، سازمان سازوکاری را در اختیار دارد که با بهره گرفتن از آن، فرایند پیاده سازی را لحظه به لحظه رصد کرده و در صورت وجود انحراف و پیش از ورود پروژه به نقطه ی بحرانی، نسبت به اصلاح آن اقدام می کند. فرایند انتخاب ERP مناسب برای سازمان بسیار کار پر ریسک و دارای خطرات بالا می باشد. در این فرایند مدیران سازمان، کارشناسان فناوری اطلاعات، خبرگان فن، کاربران سیستم و … باید به دقت گزینه های موجود را با فاکتورهای انتخاب سنجیده نهایتا بهترین انتخاب را انجام دهند. در این پایان نامه قصد داریم به ارائه روشی برای انتخاب و پیاده سازی ERP مناسب برای سازمان با بهره گرفتن از منطق فازی بپردازیم.
۱-۲ تعریف مساله
سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، طی سال های گذشته توجه فراوانی را به خود جلب کرده اند؛ چراکه تمامی ابعاد سازمان را پوشش داده و توانمندی تصمیم گیری مدیریتی را نیز به گونه ی چشمگیری افزایش داده اند. امروزه مهمترین دغدغه مدیران، پیشرفت در یک محیط متلاطم و پویاست. با اینکه مدیران تمامی منابع چهارگانه نیروی انسانی، مواد، تجهیزات و سرمایه را دارند اما نمی توانند به یک انسجام و یکپارچگی در تمامی ابعاد درون سازمانی و برون سازمانی برسند. با وجود اهمیت به کارگیری فناوری اطلاعات، در بسیاری از سازمان ها شاهد بروز مشکلاتی در رابطه با عدم برآورده شدن نیازهای کسب وکار هستیم [۶]. کلید حل این مشکلات در محیط رقابتی امروز، سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ERP است تا با حذف هرگونه فعالیت بی ارزش، کسب و کار رونق یابد. پیاده سازی و انتخاب سیستم ERP به علت پیچیدگی، هزینه بالا و ریسک های سازگاری، یکی از مشکل ترین پروژه های سرمایه گذاری است. با وجود جذابیت های پروژه های فناوری اطلاعات از نظر قابلیت ایجاد تغییر و تحولات مثبت فراوان، ترس از عدم موفقیت و شکست، همواره مانعی بر سر راه پیاده سازی آنها بوده است. لازمه انتخاب بهترین سیستم ERP ارزیابی عملکرد تأمین کنندگان است که باید به وسیله معیارهایی صورت گیرد که متناسب با اهداف استراتژیک باشند. کاربرد گسترده سیستم برنامه ریزی منابع سازمان توسط سازمان های بزرگ و متوسط انقلاب ERP نامیده شده است. برنامه ریزی منابع سازمان برای اهداف میانی سازمان (فعالیت های داخلی سازمان) طراحی شده اند . بسیاری از سازمان ها به میزان قابل توجهی سیستم مزبور را جایگزین شماری از سیستم های اطلاعاتی قدیمی کرده اند. چنین سیستم هایی نویدبخش ارائه یک پاسخ یکپارچه و منسجم به نیازهای اطلاعاتی سازمان، در مورد جایگزینی سیستم های اطلاعاتی سنتی و جزیره ای است. اگر سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به درستی و با در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی و سازمانی استقرار یابد، افزایش بهره وری سازمان قطعی است. شرکت هایی که در سیستم برنامه ملاحظات اقتصادی و سازمانی استقرار یابد، افزایش بهره وری سازمان قطعی است. شرکت هایی که در سیستم برنامه ریزی منابع سازمان سرمایه گذاری می کنند، از عملکرد قوی تر و مزیت های مالی بالاتری بهره می جویند]۷[. در واقع ERP زیربنای یک نظام تجاری قدرتمند است که موجب ژرفای اطلاعات عملیاتی و وسعت اطلاعات در مورد زنجیره ارزش می شود. با وجود این، استقرار این سیستم ها اغلب سازمان ها را با چالش جدی مواجه میکند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد بسیاری از پروژ ه های استقرار در زمان مقرر و در محدوده بودجه تعیین شده پایان نپذیرفته اند. از طرفی انتخاب یک سیستم سازمانی، فرآیندی پیچیده و زمانگیر است]۹[. یکی از مخاطراتی که سازمان پیش از آغاز پروژه ی پیاده سازی و نصب با آن روبه روست، انتخاب سیستم نا مناسب است. این تصور که پیاده سازی ERP عملکرد سازمان را یک باره بهبود می بخشد، کاملاً نادرست است، بلکه بهبود عملکرد سازمان به شدت به این بستگی دارد که تا چه اندازه انتخاب ERP مناسب برای سازمان، به درستی انجام پذیرفته و چه اندازه سیستم انتخابی با فرهنگ کسب و کار، راهبرد و ساختار سازمان همسو است]۱۰[. ویژگی منحصربه فرد ERP به منزله ی یک نوآوری سازمانی پیچیده، این است که چگونه یک بسته ی نرم افزاری استاندارد می تواند برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد کند، در حالی که شرکت های رقیب نیز فرصت پیاده سازی بسته های یکسان یا مشابه را دارند . در حقیقت، از آنجا که شرکت های متفاوت اهداف رقابتی متفاوتی دارند، انتظار آنها از ERP نیز متفاوت است . بنابراین مدیر ارشد سازمان می بایست پیش از تصمیم گیری در مورد یک سیستم ERP خاص، راهبرد رقابتی سازمان خود را بررسی کند. فرایند انتخاب ERP مناسب برای سازمان بسیار کار پر ریسک و دارای خطرات بالا می باشد. در این فرایند مدیران سازمان، کارشناسان فناوری اطلاعات، خبرگان فن، کاربران سیستم و … باید به دقت گزینه های موجود را با فاکتورهای انتخاب سنجیده نهایتا بهترین انتخاب را انجام دهند. با توجه به توضیحات فوق سیستم خبره ای که در این تصمیم گیری مدیران را کمک کند و اطلاعات کیفی موجود از نظرات خبرگان را پردازش نماید می تواند در فرایند انتخاب ERP مناسب بسیار حائز اهمیت و مفید باشد. این سیستم باید بتواند تمامی جنبه های مختلف موجود را همزمان سنجیده و گزینه ای که دارای بالاترین درجه مقبولیت می باشد را نمایان سازد یا اینکه با توجه به فاکتورهای موجود برای انتخاب مجموعه قوانینی که وضع شده است را به صورت موازی نگاه کرده و فرایند استنتاج از اطلاعات موجود را انجام دهد.
۱-۳ اهداف اساسی انجام تحقیق
اهداف تحقیق را به دو دسته‌ی هدف اصلی و اهداف فرعی تقسیم می‌کنیم. هدف اصلی ماهیت و موضوع تحقیق است و قصد ما این است که آن‌را مشخص نموده و بدان دست یابیم. اهداف فرعی راه دست یافتن به هدف اصلی را گام به گام مشخص می‌کنند.
۱-۳-۱ هدف اصلی
ارائه مدلی بر پایه منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
۱-۳-۲ اهداف فرعی
شناسایی فاکتورهای مؤثر بر انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
ارائه روشی بر پایه منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان
۱-۴ پرسش های تحقیق
چگونگی دست‌یابی به اهداف تحقیق از طریق پاسخ به “پرسش‌های تحقیق” نمایانده می‌شود. پرسش‌های تحقیق نیز به مانند اهداف تحقیق، به دو دسته‌ی پرسش اصلی و پرسش‌های فرعی تقسیم می‌شوند. “پرسش اصلی” به دنبال پاسخی در راستای دست‌یابی به هدف اصلی است و “پرسش‌های فرعی” به‌دنبال چگونگی دست یافتن به اهداف فرعی تحقیق هستند.
۱-۴-۱ پرسش اصلی

• • آیا می توان با بهره گرفتن از منطق فازی ^[۲]انتخاب درستی در سیستم های برنامه ریزی سازمان داشت یا خیر؟

۱-۴-۲ پرسش های فرعی

• • چه فاکتورهای بر انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان تأثیرگذار هستند؟

• • آیا می‌توان روشی برای اندازه‌گیری قابلیت نگهداری نرم‌افزار مبتنی بر جنبه بر پایه‌ی منطق فازی ارائه نمود؟

۱-۵ فرضیه

• • روشی با بهره گرفتن از منطق فازی برای انتخاب سیستم برنامه ریزی مناسب سازمان قابل پیاده‌سازی است.

می شود.مثلا مشاغلی چون «توالت شوری»،«سفوری»،«قبر کنی» کارمند شهرداری اطلاق می شوند.بسیاری از مشاغل غیر دولتی سطح پایین نیز مجازا «شغل آزاد» خطاب میشوند. به سبب تغییرات حاصله در نگرش جامعه و تکریم مشاغل، فارغ از رتبه و منزلت اجتماعی آنها، واژه های بیانگر حرفه های گوناگون نیز ظاهر آراسته تری یافته اند. به صورت فهرست وار می توان به عناوین شغلی زیر اشاره نمود:
فروشنده سیار: دستفروش استاد کار: بنا
مامور تنظیف: سفور آقای مدرسه: فراش
متصدی غسل: مرده شور نانوا: شاطر
میهماندار اتوبوس: شاگرد شوفر دلال مسکن: آژانس املاک
لبنیاتی: ماست بند کارگر ساختمان: عمله
سفره خانه سنتی: قهوه خانه سوپر گوشت: قصابی
خیاط: لحاف دوز کیترینگ: آشپزی و تهیه غذا
اشاره به ویژگیهای ظاهری و شخصیتی افراد نیز به سبب حساسیت های خاص خود همراه با وضع حسن تعبیرات است. در بسیاری از الفاظ از کم انگاری برای پرهیز از رنجش یا توهین استفاده می شود:

الف) ویژگی های ظاهری
اضافه وزن: چاقی بینیِ درشت: دماغِ گُنده
فاقد تناسب اندام: بدهیکل معمولی: زشت
باربی: لاغر چهره: قیافه
تپل: چاق قد متوسط: کوتوله
چشم بادامی: چشم ریز معلول: شََل
کم مو: کچل نابینا: کور
برنزه: سیاه پوست
ب) ویژگی های شخصیتی
مقتصد: خسیس ساده دل: ساده لوح- احمق
متعصب: دُگم بیش فعال: بچه شر و شلوغ- شیطون
پراشتها: پرخور زیرک: پدر سوخته
لارج: ولخرج ناآگاهی: خریت
زودجوش: اعصاب خراب خاص: نابهنجار یا غیر نرمال
حساس: لوس فاقد تمرکز: گیج
ناسپاس: نمک نشناس- بی چشم و رو دارای اعتماد به نفس کاذب: پر رو
وضع حسن تعبیرات مناسب برای اشاره به ناهنجاری های جسمی و روحی نیز در نتیجه تغییر در نگرش نسبت به وضعیت و جایگاه اجتماعی این افراد صورت گرفته است. (برای توضیحات بیشتر به قسمت ۴-۱۴ رجوع کنید) در جامعه امروز این افراد شهروند عادی تلقی شده و حتی از فرصت های شغلی و تحصیلی برابر با افراد سالم برخورداند و در این رویکرد نو، نقص جسمانی افراد معلول دلیلی برای انزوای اجتماعی آنان و متمرکز کردن شان در مکان های ویژه محسوب نمی شود. این تغییر در نگرش در قالب الفاظ مناسب تر برای خطاب قرار دادن آن ها تجلی می یابد:
روشن ضمیر: کور معلول: شل
ناشنوا: کر و لال انحراف چشم: لوچی
قطع نخاع: فلج معلول ذهنی: عقب مانده
کم شنوا: فرد گوش سنگین انحراف پا: پا پرانتزی
با این حال کاتامبا (۲۰۰۵) عقیده دارد که وضع حسن تعبیرات برای افراد دارای مشکلات جسمی تلاشی نافرجام است زیرا واژه های وضع شده در نهایت تفاوت میان آن ها و افراد سالم را نمایان می کنند.
۴-۲-۳- دوگانه گویی^[۱۳۱]
اهمیت حسن تعبیر تنها موقوف به پرهیز از تابو و حفظ نزاکت نیست. حسن تعبیرات در کارکردی کاملاً متفاوت می توانند برای فریب و مقاصد ریاکارانه بکار گرفته شوند. به عبارت دیگر، وقتی که کاربران زبان و نویسندگان به دنبال پرهیز از رنجش و اهانت به دیگران نیستند بلکه به دنبال فریب آنها هستند ما وارد حوزه «حسن تعبیرات فریبکارانه^[۱۳۲]» می شویم. در این حالت زبان در جهت اهداف سودجویانه و سیاسی بکار می رود. گفتار دو پهلو القاگر دو تصویر متناقض از یک موقعیت واحد می باشد. ویلیام لوتز^[۱۳۳](۱۹۸۹) دو گویی را تحریف واقعیت، خوب جلوه دادن بد، سلب مسولیت از خود و وانهادن آن به دیگری، منفی را مثبت جلوه دادن، ایجاد محدودیت، پنهان کاری، فساد پراکنی و بر هم زدن موازنه میان حقیقت و زبان می داند.
دستکاری حقایق سیاسی و نظامی، بزرگ نمایی امور حقیر و ناچیز و ایجاد ابهام و کاستن از دقت با بهره گیری از این الفاظ سبب شده که «واژه های مزور^[۱۳۴]» نام بگیرند. ارتباطی که به وسیله این عبارات بین گوینده و مخاطب برقرار می شود بدین صورت است که گوینده (صاحبان قدرت) دسترسی مستقیم به اطلاعات و واقعیات دارد و مخاطب (که معمولاً عامه مردم هستند) اطلاعات را از طریق نسخه ارائه شده از سوی وی دریافت می کنند. مخاطبین گفتار دو پهلو معمولاً هیچ گونه آگاهی نسبت به موضوع تحریف شده (یا پنهان شده) ندارند. تمامی حوزه هایی که با مسائل سیاسی پیونده خورده اند به نوعی در جهت پیشبرد منافع خود ناگزیر از کار بست الفاظ دو پهلو هستند. احزاب، اصناف، صنایع، رجال متنفذ سیاسی هر یک بسته به حساسیت امور یا حوزه های زیر نظرشان اقدام به خلق این دسته از حسن تعبیرات می کنند و «مصلحت» را در پنهان کردن همه و یا بخشی از حقایق می دانند. در گفتار دو پهلو، نیت واقعی در تضاد با نیت ظاهری لفظ یا گفته است؛ دو گویی زبانی است که به منظور تغییر ادراک ما از واقعیت طراحی می شود. حسن تعبیر ریاکارانه محصول زبانی بی دقت و یا تفکری آشفته نیست، بلکه بیشتر این الفاظ محصول تفکری شفاف و زبانی است که وانمود می کند با مخاطبانش ارتباط برقرار می کند ولی در واقع مفاهمه ای صورت نمی گیرد و ابهام این الفاظ در مخاطب ایجاد آشفتگی ذهنی
می کند به نحوی که تعمق در معنای واژه ها برای افراد ناآشنا بغرنج و پیچیده می نماید. استفاده مداوم از الفاظ دو پهلو می تواند عواقب جدی و دور از انتظاری را به همراه داشته باشد، تا جایی که در اثر کثرت استفاده و تداول آن ها در رسانه ها و نطق های سیاسی، گوینده و مخاطبین متقاعد می شوند که واقعاً این نوع گفتار قابل درک است و حتی گاهی نیز مخاطب عدم فهم این عبارات را به کم سوادی خود یا پیچیدگی و حساسیت مسائل کلان سیاسی نسبت می دهد. از تکنیک های رایج در ساخت الفاظ دو پهلو می توان به اطناب^[۱۳۵]، زبان فنی^[۱۳۶] و الفاظ دهن پر کن^[۱۳۷] اشاره کرد. عبارات اطنابی که ابزاری طفره جویانه به حساب می آیند به شیوه ای غیر مستقیم و تعمدی برای مطلوب جلوه دادن و یا دست کم قابل تحمل نشان دادن حقیقتی مذموم به کار می روند،مانند عبارت «تقویت توانمندی امنیتی» یا «ارتقاء توان بازدارندگی» بجای «خرید یا ساخت جنگ افزار». نوع دیگر از حسن تعبیرات فریب آمیز الفاظ تخصصی حرفه ها و مشاغل هستند. بکارگیری زبان فنی در درون یک گروه خاص به اعضای آن این امکان را می دهد تا به صورت شفاف، کارآمد و سریع با هم ارتباط برقرار کنند، بعلاوه فهم و بکارگیری آن نشانگر عضویت در آن گروه نیز هست. با این حال وقتی عضوی از یک گروه، از زبان فنی برای ارتباط با فردی خارج از گروه استفاده می کند و نیز بخوبی می داند که مخاطب وی با این الفاظ آشنا نیست، پر واضح است که نیتی جز فریب ندارد. مثلاً در تشریح علت یک سانحه هوایی توسط یک مقام مسول، زبان فنی تشخیص عاملیت حادثه را برای افراد عامی ناممکن می سازد:
به نظر می رسد که این سانحه با خطا در مرحله اوورهال^[۱۳۸] هواپیما در ارتباط باشد.
الفاظ دهن پرکن یا در اصطلاح عامیانه «قلنبه سلنبه» که در ادارات و نهادهای حکومتی رواج دارد از طریق مانور با واژه ها و الفاظ، مخاطب را در فهم عبارات دچار مشکل می کند. یکی از حوزه هایی که در آن به وفور از دوگویی استفاده می شود مسائل نظامی است. انگیزه های جنگ و جنگ افروزی، میزان تلفات، نام سلاح های مرگبار، شکست در عملیات های نظامی، دستاوردهای نظامی، کشتن گروه ها و افراد مخالف و … زمینه هایی هستند که عمدتاً افراد را ترغیب به کاربرد حسن تعبیرات می کند و هر کدام را بسته به منافع حزبی یا حکومتی بزرگ نمایی و یا کوچک نمایی می کنند. به عنوان مثال، زمانی که یک ارتش در نبردی شکست
می خورد و از پیشروی باز می ایستد این اقدام «عقب نشینی تاکتیکی» نام می گیرد. با شنیدن این عبارت این فرض در اذهان پدیده می آید که اوضاع کاملاً تحت کنترل نیروهای خودی است و تنها با تاکتیک های نظامی پیروزی حاصل می شود. گاهی نیز شکست در عملیات نظامی به صورت «لو رفتن طرح عملیات» و «محقق نشدن اهداف عملیات» بیان می شود،یعنی علت شکست مجازا بجای خود شکست بکار می رود. و یا بصورت زیر:
عملیات در عمده محورها با مشکلاتی مواجه شد.
به دنبال حملات تروریستی به مرکز تجارت جهانی در سپتامبر ۲۰۰۱، ایالات متحده با هدف ایجاد «عدالت نامحدود» و سپس «آزادی دامنه دار» به افغانستان حمله کرد. حمله به عراق نیز علی رغم مخالفت شورای امنیت و مجامع جهانی تحت عنوان «عملیات نجات» یا «برقراری دموکراسی» بجای «تهاجم و یورش» صورت گرفت. در عملیات های نظامی معمولاً «حمایت موثر هوایی» (بمباران هوایی) به منظور پاکسازی منطقه (با خاک یکسان کردن و کشتن همه نیروها) انجام می گیرد. یکی از دلایل بکارگیری دو گویی در مسائل نظامی و مرتبط با جنگ این است که مردم را از تفکر بیش از حد در مورد وقایع وحشتناک جنگ برحذر می دارد. منافع صاحبان حکومت و نظامیان ایجاب می کند که در مورد ماهیت حقیقی طرح ها و اهداف نظام به صورت واضح و مستقیم صحبت نکنند. بالاخص زمانی که حادثه ای غیره منتظره اتفاق بیافتد و یا اینکه خطر شکست طرح های نظامی وجود داشته باشد. زیرا شکست سبب تضعیف و از میان رفتن حمایت عمومی و بدبینی نسبت به نیات حاکمان
می شود. حسن تعبیرات فریبکارانه الفاظ پاکی را برای استتار اعمال شرارت آمیز یا وحشیانه فراهم می آورند. این عبارات جرم و مرتکبین آن را پنهان می کنند. مثلاً عبارت «نیروهای ائتلاف» در جریان جنگ عراق به صورت مزورانه ای بکار رفت تا جنگ را حاصل همکاری بسیاری از کشورهای غربی و نه فقط آمریکا نشان دهد. وقتی یک حادثه نظامی یا سیاسی چالش برانگیز و پیچیده وقوع می یابد، برخی از مردم از آنجا که توان فهم آن را ندارند تمایل دارند که به سیاستمداران خود اعتماد کنند و باور کنند که آن ها هرگز عملی را انجام نمی دهند که قانوناً یا اخلاقاً محل شک یا سوال باشد. در زبان فنی پلیس نیز می توان نمونه هایی از گفتار خلاف واقع را مشاهده کرد:
«دفترچه اخطاریه» بجای برگ جریمه در راهنمایی و رانندگی، «بازجویی فنی پلیسی» و «تکنیک های نوین اقرارگیری» بجای شکنجه، «فعالیت های اطلاعاتی موازی» بجای فعالیت های اطلاعاتی غیر قانونی،
«حمله غافلگیرانه» بجای ورود بدون مجوز قانونی، «متفرق کردن اعتصابیون» بجای ضرب و شتم آنان،
«اعمال قانون» بجای جریمه و غیره. برای از میان برداشتن و کشتن ناراضیان و دشمنان نیز واژه هایی در ادبیات سیاسی رواج می یابند که به این عمل صورتی موجه و یا تلطیف شده می بخشد. در دوران حاکمیت رژیم نژاد پرست آفریقای جنوبی، انجمنی که مسول ترور مخالفین سیاسی بود «دایره همکاری های اجتماعی» نام داشت. (کاتامبا، ۲۰۰۵: ۱۹۲).
عباراتی چون «حذف فیزیکی»، «ساکت کردن ناراضیان»، «کنار گذاشتن مهره های سوخته» همگی به عملی واحد دلالت می کنند. کشتار یهودیان هولوکاست نیز از سوی نازیها «راه حل نهایی» عنوان می شد؛ گویی که آن ها تمامی راه حل های ممکن را امتحان نموده و به علت اثر بخش نبودن آن ها، اکنون مجبور به استفاده از آخرین راه حل برای حل مساله شده اند. (ابوحامد، ۲۰۰۷: ۱۴).یا کشتار مردم فلسطین زیر نام «مبارزه با تروریسم». واژه های حسن تعبیری که برای کشتن افراد بکار می روند از طریق ایجاد فاصله روانی میان مرتکبین قتل و عمل صورت گرفته، سعی در کم اهمیت جلوه دادن آن را دارند. این گونه از زبان به عقیده جرج اُرویل^[۱۳۹](۱۹۴۹)، با هدف حقیقت جلوه دادن دروغ و قابل احترام نشان دادن قتل طراحی می شود و به گفتار پوچ صورتی منسجم می بخشد.
(آلن و بریج، الف۲۰۰۶: ۲۳۱).
گاهی نیز که حقیقت صورتی مبهم به خود می گیرد، واژه ها در خدمت اهداف ایدئولوژیک بکار می روند و هر جناح یا حکومتی اعمال خود را -هر چند خشن و غیر انسانی- موجه و خود را محق می دانند. در صورتی که آن عمل برای گروه ها و دولت های مخالف، کاملاً تعبیری معکوس و متضاد دارد. مثلاً افرادی که در عراق اقدام به عملیات انتحاری در میان مردم غیر نظامی می کند این عمل خود را «عملیات استشهادی» می نامند.
«سرزمین های اشغالی» که از سوی اسراییل غصب شده برای کشورهای حامی اسراییل «سرزمین های مورد مناقشه» لقب گرفته است. «مجاهدین افغانی» در نظر آمریکا و متحدانش «تروریست»، و در کشورهایی نیز «فعالان حقوق بشر» گاهاَ «ایادی استکبار» خطاب قرار داده می شوند.در کشورهایی که احساسات ناسیونالیستی در میان دولت و ملت موج می زند و وحدت و بیگانه ستیزی ارزش تلقی میشود، هرگونه تمایل برای ایجاد رابطه می تواند «جاسوسی» نام بگیرد. نهادهای دولتی در بسیاری از مواقع از دوگویی به طرز وسیعی استفاده می کنند:
طرح تعدیل کارکنان: اخراج
مشارکت در عمران و آبادی: مالیات
عوارض نوسازی: مالیات

در واقع رخدادها به ترتیب و به دنبال یکدیگر می­آیند و از تقدم و تأخر زمانی (زمان پریشی) استفاده نشده است.

۴-۴۱ سرعت روایی

در قسمت سرعت روایی حکایت، می­توان روایت را به دو قسم تقسیم کرد۱- قسمت اول چکیده یا خلاصه ۲- قسمت دوم درنگ.
در قسمت اول مقام و منزلت شیخ و روزگاری آرزو داشتن به تناول بادنجان و این­که مادر بر وی خشم می­گیرد تا نیم بادنجان میل می­ کند و از دست دادن مقام به واسطه­ میل بادنجان در ابیات آغازی حکایت در چند بیت گنجانده شده­است که مدت زمان روی دادن این واقعه در بیرون از حکایت می ­تواند زمان بسیار بیشتری لازم داشته باشد که در این جا در چند بیت به مخاطب ارائه شده­است:
شیـخ خـرقانی که عرش ایوانش بـود روزگـاری شـوق بـادنـجـانش بود
مـادرش از خشـم شیـخ آورد شــور تـا بـدادش نـیم بادنـجـان بـزور
چون بخورد آن نیم بادنـجان که بود سـر فـرزندش جـدا کـردنـد زود
چـون درآمد شـب، سر آن پـاک زاد مــدبــری در آســـتـان او نـهـاد
در قسمت دوم حکایت با درنگ روبرو هستیم که از زبان شیخ اندرز هایی برای مخاطب بازگو می­ شود و حکایت با پایان یافتن درنگ نیز به پایان می­رسد:

شـیخ گـفـتا، نـه مـن آشـفـته کـار گـفـته­ام پـیـش شـمـا باری هـزار
کین گدا گـر هـیچ بادنجان خـورد تـا بـجـنـبد ضـربتی بر جان خورد
هر زمانم چون بسوزد جـان چنـین نیـسـت بـا او کـار مـن آسان چنین
هر که را او در کشد در کار خویش دم نـیـارد زد دمـی بی یار خویش
سخـت کـارسـت ایـن کـه اوفـتاد بـرتـر از جـنـگ و مـدارا اوفتــاد
هـیچ دانـی را نـه دانـش نـه قرار بـا هــمــه دانی بـیـفتـادسـت کـار
هـر زمـانی مـیـهمـانـی در رسـد کــاروانــی امــتـحـانـی در رسـد
گرچه صد غم هست بر جان عزیز نیـز مـی­آیـد چـو خـواهـد بود نیز
هـر کـه از کـتـم عدم شد آشکار سر بسر را خون نخواهد ریخت زار
صـد هـزاران عـاشـق سر تیز او جـان کـنـند ایـثار یک خـون ریز او
جـملـه جان­ها از آن آیـد بـکار تـا بـریـزد خــون جــان­هـا زار زار

۴-۴۱ بسامد رخداد

در حکایت چند نوع بسامد به کارگرفته شده است:
۱- رخداد میل به بادنجان که رخدادی درونی است بارها تکرار شده است، اما در داستان یک بار بازگو شده است:
شیـخ خـرقانی که عرش ایوانش بـود روزگـاری شـوق بـادنـجـانش بود
۲-رخدادی که یک بار روی داده است اما بارها در طی روایت حکایت تکرار و بازگو می­ شود:
رخداد:
مـادرش از خشـم شیـخ آورد شــور تـا بـدادش نـیم بادنـجـان بـزور
تکرار (۱):
چون بخورد آن نیم بادنـجان که بود سـر فـرزنـدش جـدا کردنـد زود
تکرار (۲) :
کین گدا گـر هـیچ بادنجان خـورد تـا بـجـنـبد ضـربتی بر جان خورد

۴-۴۲ وجه روایی

۴-۴۳ فاصله:

در حکایت ما با یک گفتار روبرو هستیم که شیوه­ استفاده و کاربرد آن گفتار مستقیم است:
شـیخ گـفـتا، نـه مـن آشـفـته کـار گـفـته­ام پـیـش شـمـا باری هـزار

۴-۴۴ کانون روایی

کانون صفر – بازنمود ناهمگن
در این گونه روایت، راوی به هیچ روی مجال ورود به فضای حکایت نمی­یابد و اما در پایان حکایت خود را نمایان می­سازد.

۴-۴۵ لحن یا آوا

۴-۴۵-۱ زمان روایت:

می‌توانیم بگوییم که این روایت بازگویی پیشازمانی است. و با افعال ماضی و حرف «که» برای مخاطب معلوم می­ شود که رخدادهای این حکایت در زمان­های گذشته روی داده­ است.

۴-۴۵-۲ مکان راوی:

کانون روایت بیرونی از زاویه دید سوم شخص دانای کل
حکایت ( ۶) عذر آوردن مرغان

۴-۴۶ اسارت شاه هندوان در میان لشکر محمود

هـنـدوان را پـادشــاهـی بـود پـیـر شـد مـگـر در لـشـکر مـحمود اسیر
چـون بـر مـحمـود بـردنـدش سپاه شـد مـسـلـمـان عـاقـبـت آن پادشاه
هـم نــشـان آشــنـایـی یـافـت او وز دو عـالـم هـم جـدائـی یافـت او
بعـد از آن در خمـیه­ی تنـها نـشست دل از او برخواست، در سودا نشست
روز و شب در گریه و در سوز بود روز از شـب، شـب بـتر از روز بـود
چـون بـسـی شـد نـاله­های زار او شــد خـبــر مـحـمـود را از کـار او
خواند محمودش بپیش خویش در گـفت صـد مـلـکـت دهـم زان بیشتر
تو شهی نوحه مکن بر خویش ازین چنـد گـری، نیـز مـگری بیش از این

مرحله‌ی هیدروترمال………………………………………………………………………………………………………….۸۷
شکل (۵-۱۰) تصویر SEM از رشد نانو ساختارهای اکسید روی در مرحله ی الکتروانباشت
الف) در ولتاژ ۰٫۵ ولت، ب) در ولتاژ ۱٫۰ ولت ج) در ولتاژ ۱٫۵ ولت
و د) در ولتاژ ۲٫۰ ولت ………………………………………………………………………………………………..۸۸
عنوان صفحه
شکل (۵-۱۱) الگوی پراش پرتو ایکس از نانو دیسک‌ها ی اکسید روی تولید شده به روش
الکترو انباشت…………………………………………………………………………………………………….۸۸
شکل (۵-۱۲) منحنی جذب نانو سیم‌های اکسید روی، تک مرحله‌ای……………………………………………….۹۰
شکل (۵-۱۳) منحنی جذب نانو پروس‌های اکسید روی، تک مرحله‌ای …………………………………………..۹۱
شکل (۵-۱۴) منحنی جذب نانوساختار ترکیبی ZnO …………………………………………………………………….92
شکل (۵-۱۵) منحنی جریان – ولتاژ سلول خورشیدی حساس شده به رنگ با لایه اکسید‌روی…… ۹۵
فصل اول
مقدمه
۱- ۱- مقدمه ای بر نانوفناوری
نانو فناوری محدوده­ای از فناوری است که در این محدوده انسان می ­تواند انواع مواد، وسایل و ابزارها و بطور کلی، سیستم­ها و سازه­های گوناگون را در مقیاس یک میلیاردم متر طراحی کرده و به مرحله ساخت برساند. بطور دقیق مشخص نیست که بشر اولین بار در چه زمانی استفاده از مواد در ابعاد نانو را آغاز کرده است. اولین جرقه فناوری نانو (البته در آن زمان هنوز به این نام شناخته نشده بود) در سال ۱۹۵۹ زده شد. در این سال ریچارد فاینمن^[۱] طی یک سخنرانی با عنوان « فضای زیادی در سطوح پایین وجود دارد » ایده فناوری نانو را مطرح ساخت. وی این نظریه را ارائه داد که در آینده­ای نزدیک می‌توانیم مولکول‌ها و اتم‌ها را به صورت مسقیم دستکاری کنیم. سخنرانی او شامل این مطلب بود که می‌توان تمام دایره‌المعارف بریتانیا را بر روی یک سنجاق نگارش کرد [۱[.
واژه فناوری نانو اولین بار توسط نوریوتانیگوچی^[۲] استاد دانشگاه علوم توکیو در سال ۱۹۷۴ بر زبان‌ها جاری شد. او این واژه را برای توصیف ساخت مواد (وسایل) دقیقی که محدودیت ابعادی آنها در حد نانومتر می‌باشد، به کار برد. در سال ۱۹۸۶ این واژه توسط کی اریک درکسلر ^[۳] در کتابی تحت عنوان « موتور آفرینش: آغاز دوران فناوری ‌نانو » بازآفرینی و تعریف مجدد شد. وی این واژه را به شکل عمیق­‌تری در رساله دکترای خود مورد بررسی قرار داده و بعدها آن را در کتابی تحت عنوان «‌ نانو‌سیستم‌ها، ماشین‌های مولکولی، چگونگی ساخت و محاسبات آنها » توسعه داد [۲[.

فناوری نانو و نانوعلوم در اوایل دهه ۱۹۸۰ با تولد علم خوشه‌ها و اختراع میکروسکوپ تونلی روبشی آغاز به کار کرد. این توسعه سبب کشف فولرین در سال ۱۹۸۶ و نانولوله‌های کربنی در چند سال بعد شد. تحول دیگر این فناوری مربوط به ساخت نانو بلور‌های نیمه‌هادی بود که منجر به افزایش شدید تعداد نانوذرات اکسید فلزی و نقاط کوانتومی گردید. میکروسکوپ نیروی اتمی ۵ سال بعد از میکروسکوپ تونلی روبشی اختراع شد تا با کمک آن بتوان آرایش اتم‌ها را بررسی کرد.
۱-۲- فناوری نانو و همگرایی علمی
فناوری نانو به سه شاخه جدا و در عین حال مرتبط با یکدیگر تقسیم می‌شود که بر اساس ساختارهای زیر تعریف می‌شوند:
۱-۲-۱- نانو فناوری مرطوب
این شاخه به مطالعه سیستم‌های زیست محیطی که اساساً در محیط‌های آبی پیرامون وجود دارند، می‌پردازد و چگونگی مقیاس نانو متری ساختمان مواد ژنتیکی، غشاها و سایر ترکیبات سلولی را مورد مطالعه قرار می‌دهد. موفقیت این رشته بوسیله ساختار‌های حیاتی فراوانی که تشکیل شده‌اند و نحوه عملکرد آن‌ها در مقیاس نانویی نظارت می‌شود، به اثبات رسیده است. این شاخه دربرگیرنده علوم پزشکی، دارویی، زیست محیطی و کلاً علوم مرتبط به موجود زنده می‌باشد.
۱-۲-۲- نانو فناوری خشک
این بحث از علوم پایه شیمی و فیزیک مشتق می‌شود و به تمرکز روی تشکیل ساختمان‌های کربنی، سیلیکون و دیگر مواد غیر آلی می‌پردازد. قابل تأمل است که فناوری خشک- مرطوب، استفاده از مواد و نیمه‌هادی‌ها را نیز دربرمی‌گیرد. الکترون‌های آزاد و انتقال دهنده در این مواد آنها را برای محیط مرطوب سودمند می‌سازد. اما همین الکترون‌ها شرایط فیزیکی لازم را فراهم می‌کنند طوری که ساختارهای خشک آنها، در الکترونیک، مغناطیس و ابزارهای نوری استفاده می‌کنند. اثر دیگر که باعث پیشرفت ساختارهای خشک می‌شود این است که قسمت‌های خود تکثیرکننده مشابه ساختارهای مرطوب را دارا هستند.
۱-۲-۳- نانو فناوری تخمینی (محاسبه‌ای)
این مبحث به مطالعه‌ی مدل‌سازی و تولید ساختار‌های پیچیده در مقیاس نانو توجه دارد. توانایی پیش‌بینی و تجزیه و تحلیل محاسبه‌ای در موفقیت نانو تکنولوژی بسیار حائز اهمیت است زیرا طبیعت به تنهایی میلیون‌ها سال وقت لازم دارد که نانو فناوری مرطوب را بصورت کاربردی درآورد. شناختی که بوسیله محاسبه بدست می‌آید و به ما اجازه می‌دهد که زمان پیشرفت نانو فناوری خشک را به چند دهه کاهش دهیم که این تأثیر مهمی در نانو فناوری مرطوب نیز دارد. نانو فناوری تخمینی، پلی است برای ارتباط بین علوم مهندسی، محاسباتی، کامپیوتر و فناوری جدید. با توجه به ساختارهای عنوان شده برای نانو فناوری ، تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر و لزوم مشارکت هر سه ساختار برای خلق و توسعه اکثر محصولات نانویی، واضح است که فناوری برتر آینده نقطه تلاقی تفکر و عمل تمامی دانشمندان و محققان علوم مختلف است.
۱- ۳- لزوم توجه به مقیاس نانوساختار
خواص کوانتومی الکترون های داخل ماده و اثر متقابل اتم ها با یکدیگر، درمقیاس نانو اهمیت ویژه‌ای دارد. با تولید ساختارهایی در مقیاس نانومتر، امکان کنترل خواص ذاتی مواد از جمله دمای ذوب، خواص مغناطیسی، ظرفیت بار و حتی رنگ مواد بدون تغییر در ترکیب شیمیایی وجود دارد. از این رو درسال‌های اخیر توجه زیادی به بررسی نحوه تولید انبوه و خصوصیات نانوسیم ها^[۴] و نانولوله­ها ^[۵] که از مهمترین مواد نانوساختار می‌باشند، صورت گرفته است که می­توان گفت توسعه الکترونیک و گسترش آن، بستگی به پیشرفت مداوم در تولید این نانومواد دارد. نانوسیم‌ها، نانو ساختارهایی می‌باشند که عمدتاً برای ساختن‌ مدارهای الکتریکی در اندازه‌های کوچک، بکار می­روند و باتوجه به خواص ذاتی آن‌ها، زمینه استفاده از آن‌ها را، در کاربردهای نظیر آشکار‌سازهای نوری جدید، تصویر برداری ، ذخیره داده‌ها وکاربردهای دیگر، فراهم کرده است. مهمترین ویژگی نانوسیم‌ها وابسته به اندازه آن‌ها می­باشد و بطور کلی ساختار نانوسیم را با طول و قطرش مورد ارزیابی قرار می­ دهند. نسبت طول به قطر نانو سیم از مهمترین خصوصیاتی است که همواره در تولید نانوسیم‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. بطوریکه هرچه قطرنانوسیم کوچکتر باشد، نسبت فوق بزرگتر بوده، که این مسئله باعث افزایش خاصیت اصلی سیم می‌شود که آن را از مواد توده‌ای جدا می­سازد]۳[. بطور مثال اگر نانوسیمی از جنس نیمه رسانا یا فلز بسازیم، رسانایی الکتریکی و گرمایی متفاوتی خواهد داشت و یا اگر از جنس مواد فرومغناطیس ساخته شود، نانو سیم وادارندگی مغناطیسی بالایی را، از خود نشان می‌دهد]۴[. در مورد نانوساختارهای دیگر یعنی نانولوله های کربنی هم کنترل قطر و اندازه و نظم نانولوله ها می ­تواند ما را به سمت ساخت انواع حسگرهای گازی سوق دهد]۵[. پس می­توان نتیجه گرفت که همواره باید در تولید نانوساختارها، به قطر و طول آنها دقت کنیم]۶[.
۱- ۴- نانوساختارهای اکسیدروی
اکسید روی یک نیم‌رسانای شفاف است که دارای گاف انرژی مستقیم در حدود ۳۷/۳ الکترون ولت در دمای اتاق می‌باشد، چنین گاف انرژی بزرگی باعث می‌شود که نانو‌ساختارهای اکسید‌روی بهترین کاندیدا برای ساخت لیزرهای ماوراء بنفش باشند. اگر چه گاف انرژی اکسید روی نزدیک گاف انرژی GaN که در حدود ۴۴/۳ الکترون ولت است اما آنچه که اکسید روی را منحصر به فرد می‌سازد انرژی بستگی اکسیتونی بزرگ آن است که mev 60 می‌باشد و بسیار بزرگتر از مقدار مربوط به GaN است که mev 21 می‌باشد. افزودن آلاینده‌های مناسب می‌تواند سبب تغییر اندازه گاف انرژی و ویژگی های فیزیکی آن شود. هم چنین به علت این که این نیم رسانا ذاتاً از نوع n است می‌توان با رشد آن بر روی یک زیر لایه ی نوعp به راحتی یک دیود ساخت. علاوه بر این به علت قطبی بودن ساختار بلوری اکسید‌روی این نوع ساختارها خاصیت پیزوالکتریک دارند در نتیجه این مواد می‌توانند در ساخت وسایل پیزوالکتریک نیز مورد استفاده قرار بگیرند. مصارف زیاد اکسید‌روی مربوط به عایق بودن آن در مقابل جریان الکتریسیته، رسانایی گرمایی بالا، خاصیت چسبندگی خوب، قدرت پوشش عالی، مقاومت کافی در مقابل پرتوهای ماورای بنفش، داشتن ثابت دی‌الکتریک متوسط و ضریب شکست بالای آن است. به عنوان نمونه کاربردهای فراوانی در ساخت قطعاتی مانند گسیلنده‌های نوری فرابنفش، قطعات الکتریک شفاف با توان بالا، مبدل‌های پیزوالکتریک، حسگرهای شیمیایی، پنجره‌های هوشمند، سلول‌های خورشیدی گراتزل^[۶]، استفاده در صنعت چاپ وصنایع رنگرزی دارد.
بیشتر روش‌هایی که برای تولید مواد نانوساختارهای اکسیدروی مورد استفاده قرار می‌گیرد، محدودیت‌های آزمایشگاهی زیادی دارند و بعضاً مشکل می‌باشند. بطور مثال برخی از این روش‌ها، روش‌هایی پر هزینه و گران می‌باشند و باید در یک شرایط آزمایشگاهی ویژه مثل فشار و دمای بالا، خلاء بسیار زیاد و دیگر شرایط فیزیکی و شیمیایی متفاوت انجام گیرند. این محدودیت‌ها باعث می‌شود نتوانیم به نانوساختار ایده‌آل خود دست یابیم و نکته مهم دیگری نیز که باید به آن اشاره کنیم عدم کنترل فرایند تولید مواد نانوساختار با بهره گرفتن از این روش‌ها می‌باشد. در این پایان‌نامه قصد داریم از روش‌های الکتروانباشت و هیدروترمال در مرحله اول بصورت جداگانه استفاده کرده و در مرحله‌ی بعد نانوساختارهای ترکیبی اکسیدروی را در دماهای مختلف تولید کنیم. همچنین خواص ساختاری و مورفولوژی ساختارهای تولید شده با میکروسکوپ‌ الکترونی روبشی را مورد مطالعه قرار داد. نتایج حاصل نشان دادند که نانو‌ساختارهای تولید شده بدون هیچ‌گونه ناخالصی و با مورفولوژی‌های بسیار متنوع تولید شده‌اند که نشان‌دهنده‌ی زیاد شدن نسبت سطح به حجم می‌باشد. هدف از تولید این نانو‌ساختارها، استفاده آن‌ها در قطعات فوتوولتایی است. در اینجا بهبود عملکرد قطعات فوتوولتایی، از جمله سلول خورشیدی، با بهره گرفتن از نانوساختارها را می‌توان داشت.
۱- ۵- معرفی فصل­های آینده
در این پایان نامه، هدف کلی، بررسی و مطالعه روش­های تولید نانوساختارها مثل ساخت نانوسیم­ و نانو­حفره­های اکسید­روی با بهره گرفتن از روش الکتروانباشت و هیدروترمال می­باشد. به همین جهت در این فصل مقدمه­ای از تاریخچه فناوری نانو و اهمیت تحقیق در زمینه ­های نانو را مطرح کردیم. در فصل دوم مقدمه­ای از طبقه ­بندی نانو مواد و روش­های تولید نانوساختارها را مطرح خواهیم کرد. در فصل سوم به معرفی خواص و ساختار بلوری نیمه‌رساناها، به ویژه اکسید روی می‌پردازیم. در فصل چهارم رشد ساختارهای ترکیبی اکسید روی در دماهای مختلف را به دو روش الکتروانباشت و هیدروترمال بررسی می‌کنیم. این روش، شیوه مورد نظر ما برای رشد نانو‌ساختارهای ترکیبی اکسیدروی می‌باشد. در فصل پنجم به بررسی کاربردهای نانوساختارهای اکسید‌روی به ویژه سلول خورشیدی می‌پردازیم. همچنین نحوه ساخت، عملکرد و دلایل اهمیت این قطعه فوتوولتایی را بیان خواهیم کرد. درفصل ششم با بررسی نتایج آزمایش‌ها و محاسبه‌های انجام شده، بحث و نتیجه‌گیری لازم ارائه خواهد شد.
فصل دوم
طبقه بندی و روش‌های سنتر نانو مواد
۲-۱- مقدمه
روش‌های تولید نانو ساختارها بطور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند : روش‌های بالا به پایین که به گردآوری اجزا با مقیاس کوچک، به طور مستقیم، از قطعات بزرگتر اشاره دارند، مانند سونش، لیتوگرافی و روش‌های پایین به بالا که مطابق با مرتب کردن اجزا نانو مقیاس، با بهره گرفتن از خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها برای تشکیل ساختارهای بزرگتر می‌باشد. این فرآیندها بیشتر شبیه به روش‌های طبیعی تشکیل سیستم‌های پیچیده بیولوژیکی هستند و جایگزین مناسبی برای روش‌های بالا به پایین می‌باشند مانند روش سل – ژل، روش انباشت الکتروشیمیایی، روش هیدرترمال و … .
با توجه به اینکه یکی از اهداف این پایان‌نامه ساخت نانوساختارهای ترکیبی اکسیدروی می‌باشد، دراین فصل انواع روش‌‌های ساخت نانوساختارها را مطرح خواهیم کرد.
۲-۲- طبقه بندی نانو مواد از نظر ابعاد
با توجه به اینکه مقیاس مورد بحث در نانو­فناوری در حدود ۱ تا ۱۰۰ نانومتر می­باشد، می‌توان نانو مواد را در ۴ گروه طبقه بندی کرد. در ادامه این نوع نانو مواد را معرفی می‌کنیم:
۲-۲-۱- نانو مواد صفر بعدی
موادی هستند که تمام ابعاد آنها در محدوده نانو­متر می­باشد ( هیچ یک از ابعاد آن بزرگتر از ۱۰۰ نانو­متر نیست). حالت معمول مواد نانو­متری صفر بعدی، نانو ذرات هستند.
نانو ذرات می­توانند :
بصورت آمورف یا بلوری،
تک بلور با چند بلور،
ترکیبی از یک یا چند عنصر،