۴-۱- مقدمه
با توجه به شدت انرژی هر یک از نهاده­های مصرفی در گلخانه، انرژی مصرفی برای هر یک از انواع محصولات در مساحت یک هکتار و نیز درصد هر یک از نهاده­ها در انرژی مصرفی محاسبه گردید. سپس در بخش بعدی به بررسی اثر فاکتورهای نوع کشت در گلخانه، نوع محصول و سطح زیر کشت بر متغیرهای شاخص انرژی و اقتصادی و موارد دیگر پرداخته شده است.

۴-۲- انرژی مصرفی تولید توت­فرنگی در سطوح مختلف در گلخانه هیدروپونیک
چنان­که در شکل ۴-۱ مشخص است بیشترین سهم مصرف انرژی برای تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک در همه سطوح مختلف کشت، مربوط به انرژی سوخت است. به نحوی­که برای سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع، ۳۵۶۰۰ مگاژول انرژی به ­ازای هر هکتار مصرف شده است. عمده مصرف سوخت در این واحدهای تولیدی مربوط به سامانه گرمایش گلخانه می­باشد. بعد از سوخت بیشترین مصرف در همه سطوح کشت مربوط به انرژی الکتریسیته (برق) است که برای سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع، ۲۵۳۶۸ مگاژول انرژی به ازای هر هکتار مصرف شده است که شامل انرژی برق مصرفی برای خنک کردن، تهویه و پمپ آب می­باشد. بر اساس شکل ۴-۱ سایر نهاده­های تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک که به ترتیب برای سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع شامل انرژی کود، ۱۹۷۴۰ مگاژول بر هکتار، انرژی کارگر، ۴۳۰۰ مگاژول بر هکتار، انرژی نشاء، ۲۹۹۲ مگاژول بر هکتار، انرژی سموم شیمیایی، ۲۷۰۰ مگاژول بر هکتار، انرژی آب، ۸/۲۵۳۶، انرژی بذر، ۱۳۶۰ مگاژول بر هکتار و انرژی استهلاک ادوات، ۸۶۰ مگاژول بر هکتار می­باشند روند کاهشی داشته است. مصرف بالای انرژی کود به علت مدیریت نادرست مصرف نهاده­ها و مصرف پایین انرژی استهلاک ادوات به علت کاربرد کم ماشین­ها و ادوات در کشت گلخانه­ ها است. نهاده­های انرژی برای همه سطوح کشت در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک روند کاهشی بالا را دارند.
شکل۴-۱- سهم انرژی مصرفی برای نهاده­های تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک
براساس نتایج بدست آمده از شکل ۴-۱ و با توجه به نمودارهای دایره­ای شکل ۴-۲ و ۴-۳ بیشترین سهم نهاده­های مصرفی در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک مربوط به انرژی سوخت ۳۷ درصد، انرژی الکتریسیته ۲۷ درصد و انرژی کود ۲۱ درصد می­باشد. با توجه به تحقیق مشابه­ای که توسط بنائیان و همکاران در سال ۱۳۹۰ در تولید توت­فرنگی گلخانه­های هیدروپونیک شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز انجام شد انرژی سوخت ۶۱ درصد، انرژی کود ۲۸ درصد و انرژی الکتریسیته شش درصد بیشترین سهم انرژی را به خود اختصاص داده است. هر چند در هر دو تحقیق انرژی سوخت بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است ولی علت بالا بودن انرژی سوخت در تحقیق انجام شده در سال ۱۳۹۰ نسبت به تحقیق حاضر عدم حذف یارانه­ها و پایین بودن قیمت سوخت مصرفی در گلخانه­ ها می­باشد. علت بالا بودن مصرف انرژی کود در سامانه کشت هیدروپونیک به دلیل تغذیه اصلی گیاه با کودهای شیمیایی محلول در آب می­باشد و دلیل بالا بودن مصرف انرژی الکتریسیته در تحقیق حاضر با توجه به شرایط جوی استان زنجان استفاده از وسایل گرمایشی و سرمایشی برقی در فصول سرد سال و نیز حذف یارانه­های حامل­های انرژی می­باشد.
شکل ۴-۲- سهم نهاده­های مصرفی در تولید توت­فرنگی در سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع در گلخانه­های هیدروپونیک
شکل ۴-۳- سهم نهاده­های مصرفی در تولید توت­فرنگی در سطوح بالای ۳۰۰۰ مترمربع در گلخانه­های هیدروپونیک
چنان­که در شکل ۴-۴ مشخص است هم نسبت انرژی و هم نسبت سود به هزینه هر دو در سطوح بالای ۳۰۰۰ مترمربع بیشترین سهم را به خود اختصاص داده­اند که تفاوت در هزینه­ها منجر به تفاوت در سود شده است که دلیل عمده میزان بالای سود در سطوح بالای ۳۰۰۰ مترمربع، بالا بودن عملکرد محصول نسبت به سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع می­باشد.
شکل ۴-۴- شاخص­ های انرژی و اقتصادی در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک
با توجه به شکل ۴-۵ و همان­طور که قبلاً ذکر شد، میزان بالای مصرف انرژی مربوط به عملیات گرمایش، سرمایش، تهویه و حمل و نقل می­باشد که این عملیات بیان­گر مصرف نهاده­های انرژی­های سوخت و الکتریسیته در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک می­باشد.
شکل ۴-۵- مقدار مصرف انرژی عملیات مختلف برای تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک
۴-۳- انرژی مصرفی تولید خیار در سطوح مختلف در گلخانه خاکی
چنان­که در شکل ۴-۶ مشخص است بیشترین سهم مصرف انرژی برای تولید خیار در گلخانه­های خاکی در همه سطوح مختلف کشت، مربوط به انرژی سوخت است. به نحوی­که برای سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع، ۴۵۸۰۰ مگاژول انرژی به ­ازای هر هکتار مصرف شده است. عمده مصرف سوخت در این واحدهای تولیدی نیز مانند تولید توت­فرنگی مربوط به سامانه گرمایش گلخانه می­باشد. بعد از سوخت بیشترین مصرف در همه سطوح کشت مربوط به انرژی الکتریسیته (برق) است که برای سطوح بالای ۵۰۰۰ مترمربع، ۳۲۵۸۸ مگاژول انرژی به ازای هر هکتار مصرف شده است که شامل انرژی برق مصرفی برای خنک کردن، تهویه و پمپ آب می­باشد. بر اساس شکل ۴-۶ سایر نهاده­های تولید خیار در گلخانه­های خاکی که به ترتیب شامل انرژی کود، ۲۳۱۶۰ مگاژول بر هکتار، انرژی کارگر، ۵۶۵۰ مگاژول بر هکتار، انرژی نشاء، ۴۶۲۰ مگاژول بر هکتار برای سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع ، انرژی تراکتور، ۴۴۰۰ برای سطوح بالای ۵۰۰۰ مترمربع، انرژی سموم شیمیایی، ۳۷۸۰ مگاژول بر هکتار برای سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع، انرژی آب،۳۲۶۰ برای سطوح بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ مترمربع ، انرژی بذر، ۲۱۰۰ مگاژول بر هکتار برای سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع و انرژی استهلاک ادوات، ۱۶۴۰ مگاژول بر هکتار برای سطوح بالای ۵۰۰۰ مترمربع می­باشند روند کاهشی داشته است.
شکل۴-۶- سهم انرژی مصرفی برای نهاده­های تولید خیار در گلخانه­های خاکی
بر اساس نتایج به­دست آمده از شکل ۴-۶ و با توجه به نمودارهای دایره­ای شکل ۴-۷، ۴-۸ و ۴-۹ بیشترین سهم نهاده­های مصرفی در تولید خیار در گلخانه­های خاکی مربوط به انرژی سوخت ۳۷ درصد، انرژی الکتریسیته ۲۶ درصد و انرژی کود ۱۹ درصد می­باشد. با توجه به تحقیق مشابه­ای که توسط اکبری­مقدم و همکاران در سال ۱۳۸۹ در تولید خیار گلخانه­های خاکی شهرستان مشهد انجام شد انرژی سوخت ۴۶ درصد، انرژی الکتریسیته ۲۷ درصد و انرژی کارگری نُه درصد بیشترین سهم انرژی را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در تحقیق حاضر انرژی کود نسبت به انرژی کارگری سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است و علت این امر سطوح بالای کشت گلخانه­ ها و به طبع آن نیاز به کود مصرفی بیشتر می­باشد. علت بالا بودن انرژی سوخت در تحقیق انجام شده در سال ۱۳۸۹ نسبت به تحقیق حاضر یارانه­ای و ارزان بودن قیمت سوخت مصرفی در گلخانه­ ها می­باشد.
شکل ۴-۷- سهم نهاده­های مصرفی در تولید خیار در سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع در گلخانه­های خاکی
شکل ۴-۸- سهم نهاده­های مصرفی در تولید خیار در سطوح بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ مترمربع در گلخانه­های خاکی
شکل ۴-۹- سهم نهاده­های مصرفی در تولید خیار در سطوح بالای ۵۰۰۰ مترمربع در گلخانه­های خاکی
بر اساس شکل ۴-۱۰ میزان نسبت سود به هزینه در سطوح بالای ۵۰۰۰ مترمربع بیشتر می­باشد در حالی­که نسبت انرژی در سطوح بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ مترمربع بالاترین مقدار را داراست. چون نسبت سود به هزینه در تمام سطوح بیشتر از عدد یک است نشان دهنده این است که تولید خیار در گلخانه­های خاکی توجیه اقتصادی دارد. یکی از دلایل کاهش نسبت انرژی در سطوح بالای ۵۰۰۰ مترمربع عدم وجود مدیریت صحیح در استفاده از سامانه­های گرمایشی در سالن­های بزرگتر نسبت به سطوح پایین­تر می­باشد.
شکل ۴-۱۰- شاخص­ های انرژی و اقتصادی در تولید خیار در گلخانه­های خاکی
با توجه به شکل ۴-۱۱ و بنا به مطالب ذکر شده میزان بالای مصرف انرژی مربوط به عملیات گرمایش، سرمایش و تهویه در سطوح بالای ۵۰۰۰ مترمربع می­باشد که این عملیات بیان­گر مصرف نهاده­های انرژی الکتریسیته و بخشی از انرژی سوخت در تولید خیار در گلخانه­های خاکی می­باشد.
شکل ۴-۱۱- مقدار مصرف انرژی عملیات مختلف برای تولید خیار در گلخانه­های خاکی
۴-۴- انرژی مصرفی تولید گوجه­ فرنگی در سطوح مختلف در گلخانه خاکی
با توجه به شکل ۴-۱۲ مصرف انرژی سوخت و الکتریسیته و کود بالاترین سهم را دارا هستند. این در حالی است که سهم این نهاده­ها در سطوح بالای ۳۰۰۰ مترمربع کمتر از سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع می­باشد. در حالی­که مصرف انرژی آب و انرژی تراکتور در سطوح بالای ۳۰۰۰ مترمربع بیشتر از سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع است و این به دلیل افزایش مساحت زیر کشت می­باشد.
شکل ۴-۱۲- سهم انرژی مصرفی برای نهاده­های تولید گوجه­ فرنگی در گلخانه­های خاکی
با توجه به نمودارهای دایره­ای ۴-۱۳، ۴-۱۴ و شکل ۴-۱۲ انرژی سوخت ۳۳ درصد، انرژی الکتریسیته ۲۷ درصد و انرژی کود ۲۰ درصد بخش عمده انرژی مصرف شده در تولید گوجه­ فرنگی گلخانه­های خاکی هستند که این نتایج با نتایج تحقیق هاتیرلی و همکاران در سال ۲۰۰۶ در رابطه با انرژی ورودی و عملکرد محصول در تولید گوجه­ فرنگی گلخانه­ای مشابه است. در این تحقیق نتایج نشان داد انرژی سوخت ۳۵/۳۴ درصد، کودهای شیمیایی ۵۹/۲۷ درصد، الکتریسیته ۰۱/۱۶ درصد، سموم ۱۹/۱۰ درصد و نیروی انسانی ۶۴/۸ درصد است.
شکل ۴-۱۳- سهم نهاده­های مصرفی در تولید گوجه­ فرنگی در سطوح زیر ۳۰۰۰ مترمربع در گلخانه­های خاکی
شکل ۴-۱۴- سهم نهاده­های مصرفی در تولید گوجه­ فرنگی در سطوح بالای ۳۰۰۰ مترمربع در گلخانه­های خاکی

جدول ۴-۱۴ تحلیل عاملی تأییدی یکپارچگی زنجیره تأمین با ضریب غیر استاندارد………………………….۹۹
جدول ۴-۱۵ شاخص­ های برازش مدل…………………………………………………………………………………………..۹۹
جدول ۴-۱۶- شاخص های برازش مدل اصلاحی………………………………………………………………………..۱۰۰
جدول ۴-۱۷- نسبت بحرانی و سطح معناداری…………………………………………………………………………….۱۰۰
جدول ۴-۱۸ تحلیل عاملی تأییدی انعطاف­پذیری زنجیره تأمین با ضریب استاندارد………………………….۱۰۱
جدول ۴-۱۹- تحلیل عاملی تأییدی نقش مدیریت ارشد با ضریب استاندارد……………………………………۱۰۳
جدول ۴-۲۰ شاخص­ های برازش مدل………………………………………………………………………………………..۱۰۳
جدول ۴-۲۱ شاخص های برازش مدل اصلاحی………………………………………………………………………….۱۰۴
جدول ۴-۲۲ نسبت بحرانی و سطح معناداری………………………………………………………………………………۱۰۴
جدول ۴-۱۷ تحلیل عاملی تأییدی شایستگی کارکنان با ضریب استاندارد………………………………………..۱۰۴
جدول ۴-۱۸ تحلیل عاملی تأییدی چابکی زنجیره تأمین با ضریب استاندارد…………………………………….۱۰۵
جدول ۴-۱۹ نام گذاری کدهای مدل کلی تحقیق………………………………………………………………………….۱۰۶
جدول ۴-۲۰ شاخص­ های برازش مدل کلی………………………………………………………………………………….۱۰۹
جدول ۴-۲۱ شاخص های برازش مدل کلی………………………………………………………………………………..۱۰۹
جدول ۴-۲۲ برآورد­های مدل کلی………………………………………………………………………………………………۱۱۰
اشکال
شکل ۴-۱ تحلیل عاملی تأییدی یکپارچگی فناوری اطلاعات با ضریب غیر استاندارد………………………….۹۳
شکل ۴-۲ تحلیل عاملی تأییدی یکپارچگی فناوری اطلاعات با ضریب استاندارد……………………………….۹۴
شکل ۴-۳ تحلیل عاملی تأییدی انعطاف­پذیری فناوری اطلاعات با ضریب غیر استاندارد……………………..۹۴
شکل ۴-۴ تحلیل عاملی تأییدی انعطاف­پذیری فناوری اطلاعات با ضریب استاندارد…………………………..۹۵
شکل ۴-۵ تحلیل عاملی تأییدی یکپارچگی زنجیره تأمین با ضریب غیراستاندارد………………………………..۹۵
شکل ۴-۶ تحلیل عاملی تأییدی انعطاف­پذیری زنجیره تأمین با ضریب استاندارد………………………………..۹۶
شکل ۴-۷ تحلیل عاملی تأییدی نقش مدیریت ارشد با ضریب غیر استاندارد…………………………………….۹۹
شکل ۴-۸ تحلیل عاملی تأییدی نقش مدیریت ارشد با ضریب استاندارد……………………………………………۹۹
شکل ۴-۹ تحلیل عاملی تأییدی شایستگی کارکنان با ضریب غیر استاندارد………………………………………۱۰۰
شگل ۴-۱۰ تحلیل عاملی تأییدی شایستگی کارکنان با ضریب استاندارد………………………………………….۱۰۰
شکل ۴-۱۱ تحلیل عاملی تأییدی چابکی زنجیره تأمین با ضریب غیراستاندارد………………………………….۱۰۳
شکل ۴-۱۲ تحلیل عاملی تأییدی چابکی زنجیره تأمین با ضریب استاندارد………………………………………۱۰۳
شکل ۴-۱۳ تحلیل عاملی تأییدی عملکرد شرکت با ضریب غیر استاندارد……………………………………….۱۰۴
شکل ۴-۱۴ تحلیل عاملی تأییدی عملکرد شرکت با ضریب استاندارد……………………………………………..۱۰۴
شکل ۴-۱۷ مدل ساختاری تحقیق با ضرایب غیر استاندارد…………………………………………………………….۱۰۷
شکل ۴-۱۸ مدل ساختاری تحقیق با ضریب استاندارد…………………………………………………………………..۱۰۸
شکل ۴-۱۹ مدل اصلاحی ساختاری تحقیق با ضریب غیراستاندارد…………………………………………………۱۱۰
شکل ۴-۲۰ مدل اصلاحی ساختاری تحقیق با ضریب استاندارد……………………………………………………..۱۱۱
نمودارها
نمودار۱-۱ مدل پیشنهادی پژوهش………………………………………………………………………………………………….۸
نمودار ۴-۱ درصد فراوانی پاسخ ­دهندگان برحسب جنسیت……………………………………………………………..۸۰
نمودار ۴-۲ درصد فراوانی پاسخ ­دهندگان برحسب رده سنی…………………………………………………………….۸۱
نمودار ۴-۳ درصد فراوانی پاسخ ­دهندگان برحسب میزان تحصیلات………………………………………………….۸۲
نمودار ۴-۴ توزیع فراوانی پاسخ ­دهندگان برحسب سابقه کار……………………………………………………………۸۳
چکیده:
در عصر اطلاعات، فناوری اطلاعات نقش اساسی در رشد و توسعه صنایع از جمله سیستم­های تأمین داشته و خواهد داشت. قلب یک سیستم زنجیره تأمین چابک، شامل سیستم پردازش سفارشات بوده که به عنوان ابزار ارتباطی بین مشتری و صنعت عمل کرده و باعث تحرک صنعت و مدیریت زنجیره تامین می­­گردد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر توانایی­های فناوری اطلاعاتی و عملیاتی و مدیریتی در چابکی زنجیره­ی تأمین در شرکت­های صنایع لبنی شهر کرمانشاه می­باشد که در آن تعداد هفت فرضیه مورد آزمون قرارگرفته­اند. روش این پژوهش از نظر بررسی متغیرها از نوع توصیفی- پیمایشی، از نظرنوع هدف، کاربردی، از نظر زمان اجرا، مقطعی، بر حسب فرایند اجرا، کیفی و از نظر منطق اجرا قیاسی می­باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه­ کارکنان، مدیران و کارشناسان شرکت­های صنایع لبنی شهرکرمانشاه می­باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش تصادفی ساده است که تعداد ۲۰۰ نفر از مدیران، کارشناسان و کارکنان این شرکت­ها به عنوان نمونه برای جمع­آوری داده ­ها انتخاب شدند. برای تجزیه تحلیل داده ­ها و آزمون فرضیات از روش تحلیل عاملی تأییدی با بهره گرفتن از نرم افزار معادلات ساختاری AMOS 22 استفاده شده است. با توجه نتایج این پژوهش، کلیه­ فرضیات به جز تأثیر توانایی کارکنان بر چابکی زنجیره تأمین که با سطح معناداری ۶۱۲/۰ مورد پذیرش قرار نگرفت، معنی­دار بوده و اثر مثبت آنها بر چابکی زنجیره تأمین اثبات شد.

کلمات کلیدی: توانایی اطلاعاتی، توانایی عملیاتی، توانایی مدیریتی، چابکی زنجیره تأمین، صنایع لبنی کرمانشاه.
فصل اول:
کلیات پژوهش
۱-۱ مقدمه
با ورود به قرن بیست و یکم، سازمان­ها و افراد در حال تجربه پدیده‌ها و اتفاقات جدیدی هستند که شاید ریشه آنها از سال­ها قبل در حال رشد بوده است. ورود عنصر فناوری اطلاعات در هر حوزه، لزوم سرعت عمل و پاسخ­گویی به مشتریان و تغییرات روزافزون بازار و نیازهای مصرف­ کنندگان، لزوم انعطاف هر چه بیشتر در سازمان­ها و تولید، حرکت به سمت مفهوم چابکی در سازمان است(براون و همکاران^[۱]، ۲۰۰۶). این مفهوم، که برخاسته از نیاز سازمان­های جدید است، در واقع در ایجاد شبکه در حوزه فیزیکی،‌ مجازی، حذف اتلاف‌ها در سازمان از جمله مهم­ترین تحولات و رویکردهای نوین در حوزه مدیریت و سازمان هستند(شانکار و تایوری^[۲]، ۲۰۰۷). یکی از مفاهیم یا پارادیم­هایی که کمتر از دو دهه از عمر آن می‌گذرد مفهوم چابکی است که برخاسته از نیاز سازمان­های جدید به دنبال تکامل رویکردهای پیشین مانند تولید دستی، تولید انبوه، تولید ناب می­باشد. از طرف دیگر در طی دو دهه اخیر، مدیریت زنجیره تأمین به عنوان یکی از کلیدی‌ترین عوامل رقابت و موفقیت سازمان­ها مطرح گشته و مورد توجه زیاد محققین و صاحبنظران مدیریت تولید و عملیات بوده است(گولدمن و ناجل^[۳]، ۱۹۹۵). پیگیری چابکی در زنجیره تأمین نیز به عنوان یک مفهوم ترکیبی در حال حاضر توجه بسیاری از مدیران و صاحبنظران را معطوف خود کرده و محققین درصدد ارائه زوایای جدیدی از این مفهوم نوظهور هستند(جولی و هازرخنی^[۴]، ۲۰۰۶). علی رغم آنکه در کمتر از یک دهه اخیر، افراد بسیاری به ارائه مولفه­ها و شاخص­ های ارزیابی چابکی زنجیره تأمین پرداخته­اند، اما به طور کلی گروهی مراحل اصلی زنجبره تأمین یعنی تدارکات، ساخت و توزیع را محور قرار داده و شاخص­ های چابکی را مطرح ساخته­اند و گروهی مؤلفه­ های مؤثر بر چابکی، یعنی محرک­ها، توانمندی­ها و توانمندسازها را محور قرار داده و سعی در ارائه شاخص این مؤلفه­ ها در زنجیره تأمین نموده ­اند.
۱-۲ بیان مسأله
در عصر اطلاعات، فناوری اطلاعات نقش اساسی در رشد وتوسعه صنایع از جمله سیستم­های تأمین داشته وخواهد داشت. قلب یک سیستم زنجیره تأمین چابک، شامل سیستم پردازش سفارشات بوده که به عنوان ابزار ارتباطی بین مشتری و صنعت عمل کرده و باعث تحرک صنعت و مدیریت زنجیره تامین می­­گردد(آکاروال^[۵]، ۲۰۰۷). درنتیجه هر قدر این سیستم ارتباطی بهینه­تر داشته باشد، زمان و هزینه عملیات در سیستم تأمین به حداقل رسیده وسوددهی یا مزیت رقابتی افزایش می­یابد. از طرف دیگر عدم سرعت عمل در پاسخ­گویی نه تنها باعث افزایش زمان و هزینه­ها می­گردد، بلکه باعث نارضایتی مشتریان، حمل ونقل اضافی، انبارداری و ذخیره­سازی بیش از حد که منجر به افزایش خواب سرمایه می­ شود نیز می­گردد(آنگلس^[۶]، ۲۰۰۹). به منظور افزایش سرعت تبادل اطلاعات و بهبود کیفیت آن، امروزه به کارگیری سیستم­های فناوری اطلاعات یک امر مرسوم و در حال گسترش می­باشد(فابل^[۷]، ۲۰۰۸). از جمله کاربردهای این سامانه در سیستم­های تأمین می­توان به وارد نمودن سفارشات، پردازش سفارشات، کنترل انبار موجودی کالا اندازه­­گیری عملکرد، نظارت بر حمل ونقل، پرداخت­ها و ذخیره­سازی نیز اشاره نمود. شرکت­های تولیدکننده محصولات هوایی به فراخور مأموریت و اهداف اصلی که دنبال می­ کند، همیشه با مدیریت زنجیره تأمین چابک درگیر بوده و انجام صحیح و منطقی آن را در موفقیت و یا شکست خود مؤثر می­داند. در این راستا، تامین در زمان مقرر مواد، قطعات، سامانه­ها و خدمات نیز از مهم­ترین عوامل پشتیبانی از خط تولید و مونتاژ محصولات جاری بوده که می ­تواند تعهدات شرکت را ضمانت و محقق سازد(اسلاتر^[۸]، ۲۰۰۶). عدم تحقق این مهم موجب می­گردد تا شرکت­ها به دلیل عدم به موقع تحویل محصولات خود:
- رضایت مشتریان را کاهش و حتی موجب از دست دادن آنها گردد.
- هزینه و قیمت تمام­شده افزایش یاید و حداقل حاشیه سود کاهش یابد.
- فناوری روز و مورد نیاز مشتری نیز دچار تغییرات گردد.

Ce (TC₁)%5/0T-

۹۶۵/۱۱۸

۵۹۱/۱۴۱

۶۷۰/۹

۸۱۳/۳

۱/۱۳

—

۱۰۰

Ce (TC₂)%1T-

۶۸۵/۱۲۳

۰۷۰/۱۳۶

۳۵۹/۹

۸۱۳/۳

۶/۱۲

—

۱۰۰

Ce (TC₃)%2T-

۰۷۱/۱۳۲

۲۶۳/۱۵۱

۴۰۴/۱۰

۸۱۳/۳

۸/۱۳

—

۱۰۰

Ce (TC₄)%5T-

تغییرات در پارامتر شبکه و حجم سلول واحد نمونه دوپ شده وجود دارد [۱۲۴-۱۲۲] که منجر به انتقال
پیک­های نمونه دوپ شده به زوایای کم­تر گردیده است [۱۲۵]. روشن است این تغییرات پارامتر شبکه توسط یک تعویض مستقیم از Ce⁴⁺ به Ti⁴⁺ رخ نمی­دهد. به دلیل شعاع یونی بزرگ­تر Ce³⁺ نسبت به Ce⁴⁺، می­توان کاهش کاتیون سریم چهار ظرفیتی به سه ظرفیتی را به هیبریداسیون O 2p-Ce 4f نسبت داد [۱۲۱]. از طرفی با افزایش دوپنت در ساختار تیتانیا، کاهش مقادیر پارامتر شبکه در محور c مشاهده شد. کاهش پارامتر شبکه در راستای محور c در ساختار آناتاز می ­تواند مربوط به کوتاه شدن باند فلز- اکسیژن باشد. این کوتاه شدن باند سبب تشکیل جای خالی اکسیژن و کاهش کاتیون تیتانیوم است. قابل ذکر است این تغییرات در پارامترهای شبکه فقط می ­تواند اعوجاج در شبکه را اثبات کند و این امر به معنای میزان اعوجاج شبکه نیست. بنابراین با افزایش دوپنت سریم اعوجاج شبکه افزایش می­یابد [۱۱۵].

۴-۳-۲ نتایج و تحلیل آنالیز فازی نانو ذرات T-x mol% Sn
شکل ۴-۴ نتایج XRD از نانوذرات T-x mol% Sn با درصدهای مولی مختلف Sn (mol% 15-10-5-1) کلسینه شده در دمای C˚۴۷۵ را نشان می­دهد. پیک تفرقی در زاویه ˚۵/۲۵ مربوط به صفحه (۱۰۱) از فاز آناتاز (JCPDS 21-1272) و در زاویه تفرقی ۶/۲۷ مربوط به صفحه (۱۱۰) از فاز روتایل (JCPDS 21-1276) تیتانیا می­باشد. مطابق الگوی XRD، نمونه­ شامل تیتانیا بدون حضورSn (Pure TiO2) فقط شامل فاز آناتاز می­باشد. همچنین پیک­های تفرقی SnO₂ در هیچکدام از الگوهای XRD مشاهده نشده است که این نتایج حاکی از شرکت کاتیون­های Sn⁴⁺ در شبکه کریستالی TiO₂ می­باشد. پیک­های تفرقی فاز روتایل در این نمونه­ها، با افزایش درصد Sn در شبکه تیتانیا، به استحاله فازی آناتاز به روتایل کمک کرده است. به عبارت دیگر، حضور Sn منجر به پیشرفت استحاله آناتاز به روتایل شده است که علت این امر احتمالاً به­ دلیل ساختار کریستالی روتایل است که شبیه به ساختار فاز Cassiterite از SnO₂ می­باشد [۱۲۸-۱۲۶]. همچنین با­توجه به این نتایج، مشاهده می­ شود که موقعیت پیک­های (۱۰۱) از فاز آناتاز (˚۵/۲۵=θ۲) و (۱۱۰) از فاز روتایل (˚۵/۲۷=θ۲)، با افزایش مقدار Sn در شبکه کریستالی تیتانیا به زاویه تفرقی کم­تر شیفت کرده ­اند. این نتایج حاکی از تعویض کاتیون­های Ti و Sn درشبکه TiO₂ با افزایش مقدار Sn می­باشد. از طرفی به­ دلیل این­که الکترونگاتیویته و شعاع یونی کاتیون­های Sn⁴⁺ (Å ۷۱/۰، ۸/۱) نزدیک به Ti⁴⁺ (Å ۶/۰، ۵/۱) در شبکه TiO₂ می­باشد [۱۲۹]،
پیش ­بینی می­ شود که کاتیون­های Sn⁴⁺ به عنوان دوپنت جایگزین کاتیون­های Ti⁴⁺ در شبکه TiO₂ شوند. همچنین به­ دلیل شعاع یونی بزرگ­تر کاتیون­های Sn⁴⁺ نسبت به Ti⁴⁺، دوپ شدن Sn در شبکه TiO₂، منجر به ایجاد اعوجاج و همچنین افزایش پارامترهای شبکه و حجم سلول واحد شده است.
۲ Theta (deg.)
Pure TiO₂
T- 5% Sn
T- 10% Sn
T- 15% Sn
(۱۰۱)
(۱۱۰)
(۱۱۰)
(۰۰۴)

۱۴۲

۸۲%

دانش‌نامه کارشناسی ارشد و بالاتر

۳۱

۱۸%

جمع

۱۷۳

۱۰۰%

۳-۴) روش نمونه گیری

پس از انتخاب موضوع تحقیق و بیان مسئله٬ یکی از تصمیمیات مهمی که در پیش روی هر پژوهشگری قرار دارد انتخاب نمونه است٬ نمونه باید نماینده جامعه ای باشد که پژوهشگر قصد تعمیم یافته های تحقیق خود به آن جامعه را دارد (سرایی،۱۳۸۹). در این تحقیق از روش نمونه گیری غیر احتمالی سهمیه ای استفاده شده است. از آنجائیکه افراد مورد مطالعه در این تحقیق دارای دانش‌نامه تحصیلی کارشناسی و یا کارشناسی ارشد و بالاتر هستند، لذا می توان افراد جامعه را به دو بخش تقسیم کرد و با توجه به حجم جامعه و سهم هر بخش، به نمونه گیری پرداخته شد( سرمد و دیگران،۱۳۷۸).

۳-۵ ) حجم نمونه

نمونه مورد بررسی، به دو گروه، دانش‌نامه کارشناسی؛ دانش‌نامه کارشناسی ارشد و بالاتر تقسیم شده اند، حجم نمونه نیز به همان نسبت تعیین می گردد. لذا بر اساس جدول شماره ۳-۱، حجم نمونه برای افراد با دانش نامه کارشناسی برابر ۹۰ و کارشناسی ارشد و بالاتر برابر ۲۰ نفر است. جهت تعیین نمونه ای که به بهترین نحو معرف جامعه باشد از فرمول نمونه گیری کوکران برای جامعه محدود در سطح اطمینان ۹۵% نمونه گیری به عمل می آید. با بهره گرفتن از فرمول و با بررسی مطالعات و تحقیقات انجام گرفته مشابه؛ حجم نمونه بصورت تقریبی برابر با ۱۱۰ نفر است که به صورت نمونه گیری سهمیه ای و بدون جایگزینی انتخاب می شوند(احتمال استخراج هر واحد مشخص از جامعه در هر استخراجی مساوی با احتمال استخراج آن واحد مشخص در استخراج اول است) و پرسشنامه تحقیق در بین افراد مورد مطالعه توزیع می گردد)خاکی، ۱۳۸۷).

N = حجم جامعه آماری مورد بررسی
n = حجم نمونه
ε = دقت برآورد(مقدار اشتباه مجاز بین ۰.۰۵ تا ۰.۱) ؛ استفاده از تحقیقات مشابه قبلی
Z = مقدار متغیر نرمال واحد استاندارد که در سطح اطمینان ۹۵% برابر ۱.۹۶ می باشد.
δ = انحراف معیار؛ بهترین شاخص ها جهت بررسی پراکندگی داده های کمی هستند.
روش های مختلفی برای تعیین واریانس داده ها وجود دارد:
استفاده از تحقیقات مشابه قبلی
بر اساس نمونه مقدماتی (پیش آزمون)^[۵۳]
کمی کردن متغیرها طیف لیکرت را با مقادیر، انحراف معیار را می توان تخمین زد(آذر و مومنی، ۱۳۹۰).
با بهره گرفتن از پیش آزمون، ابتدا تعداد ۱۰ پرسشنامه در بین جامعه به صورت نمونه مقدماتی توزیع شد، پس از جمع آوری پرسشنامه ها، انحراف معیار آن را محاسبه و در فرمول زیر قرار دادیم؛

با توجه به جامعه آماری، در این پژوهش از روش نمونه برداری غیر احتمالی سهمیه ای برای نمونه گیری استفاده شده است و با توجه به اینکه حجم جامعه آماری برابر با ۱۷۳ نفر می باشد، با در نظر گرفتن مقدار خطای ۰.۰۵ ، اندازه نمونه با بهره گرفتن از فرمول نمونه گیری کوکران؛ ۱۱۰ نفر تخمین زده شد. لازم به ذکر است که تعداد ۱۳۵ پرسشنامه در بین جامعه آماری توزیع شد و چون جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان شرکت گاز استان گیلان می باشد و عدم پاسخگویی و عدم همکاری وجود دارد ؛ پس تعداد پرسشنامه بیشتری پخش شده است. که از این تعداد، در نهایت ۱۳۳ پرسشنامه بازگشت و جمع آوری داده شده و شامل جامعه نمونه است و بیشتر از تعداد حجم نمونه است، پس مورد کفایت خواهد بود. ذکر این نکته ضروری است که نرخ برگشت پرسشنامه % ۹۸ می‌باشد.

۳-۶) روش جمع آوری داده ها

یکی از اصلی ترین بخش های هر کار پژوهشی را جمع آوری اطلاعات تشکیل می دهد. در خصوص گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش از روش‌های کتابخانه ‌ای و جهت جمع آوری اطلاعات برای تایید یا رد فرضیه‌های پژوهش از روش میدانی استفاده می‌شود( خاکی، ۱۳۸۷). روش جمع آوری اطلاعات با توجه به متغیرهای تحقیق، به صورت میدانی بوده زیرا که متغیرها را در حالت طبیعی بررسی می کنیم. جهت بررسی موضوع، مصاحبه با کارشناسان و مدیران شرکت گاز استان گیلان انجام گرفت. همچنین توزیع پرسشنامه، استاندارد شده و در سطح نمونه انتخابی انجام شد و با بهره گرفتن از منابع گوناگون کتابخانه ای و تحقیقات انجام گرفته مرتبط با موضوع یا متغیرهای تحقیق می باشد (طبیبی،۱۳۹۰).

۳-۷) ابزار سنجش و نحوه طراحی آن

ابزار سنجش و اندازه گیری وسایلی هستند که محقق به کمک آنها می تواند متغیرها را اندازه گیری و اطلاعات مورد نیاز را برای تجزیه و تحلیل و بررسی پدیده مورد مطالعه و نهایتا کشف حقیقت گردآوری نماید. پرسشنامه به عنوان یکی از متداول‌ترین ابزار جمع آوری اطلاعات در تحقیقات میدانی مورد استفاده قرار می‌گیرد (حافظ نیا،۱۳۸۲).
هر پرسشنامه به طور معمول شامل دو دسته سوالات عمومی و تخصصی است. سوالات عمومی مشخصات فردی پاسخ دهندگان را در بر می گیرد. این سوالات عبارتند از: جنسیت، سن و میزان تحصیلات.
سوالات تخصصی بخش اصلی پرسشنامه است، براساس مولفه‌های تشکیل دهنده موضوع شکل گرفته است جهت امتیاز دهی و ارزش گزاری کمی پاسخ‌های سوالات تخصصی از طیف لیکرت استفاده می‌شود.
بخش اول) دربرگیرنده ویژگیهای جمعیت شناختی(عمومی) که شامل ۴ سوال است:
جدول ۳-۲ : ترکیب سوالات عمومی پرسشنامه

متغیر مورد اندازه گیری

سوالات پرسشنامه

شاخص

سوالات عمومی (مشخصات پاسخ دهنده)

جنسیت

۱

ویژگی های جمعیت شناختی

دانشگاه قم
دانشکده الهیات
پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد شیعه شناسی گرایش جامعه‌شناسی
عنوان:
بررسی زمینه‌های اجتماعی پیدایش بابیه
در ایران شیعی
استاد راهنما:
دکتر محسن الویری
نگارنده:
مهدی زاهدی زرنقی
تابستان/۱۳۹۳
تقدیم به:
به آوای نی پدرم و لالایی مادرم خدای را بسی شاکرم که از روی کرم، پدر و مادری فداکار نسبیم ساخته تا در سایه درخت پربار وجودشان بیاسایم و از ریشه آنها شاخ و برگ گیرم و از سایه وجودشان در راه کسب علم و دانش تلاش نمایم. والدینی که بودنشان تاج افتخاری است بر سرم و نامشان دلیلی است بر بودنم، چرا که این دو وجود، پس از پروردگار، مایه هستی ام بوده اند دستم را گرفتند و راه رفتن را در این وادی زندگی پر از فراز و نشیب آموختند. آموزگارانی که برایم زندگی، بودن و انسان بودن را معنا کردند و تقدیم به همسرم به پاس قدر دانی از قلبی آکنده از عشق و معرفت که محیطی سرشار از سلامت و امنیت و آرامش و آسایش برای من فراهم آورده است .

تشکر و قدردانی
حمد و سپاس خدای را که توفیق کسب دانش و معرفت را به ما عطا فرمود. در اینجا بر خود لازم میدانم از تمامی اساتید بزرگوار، به‌ویژه اساتید دوره کارشناسی ارشد که در طول سال‌های گذشته مرا در تحصیل علم و معرفت یاری نمودهاند تقدیر و تشکر نمایم.
از استاد گرامی و بزرگوار جناب آقای دکتر محسن الویری که راهنمایی اینجانب را در انجام تحقیق، پژوهش و نگارش این پایان نامه تقبل نمودهاند نهایت تشکر و سپاسگزاری را دارم و همچنین از تمامی عزیزانی که مرا در نوشتن پایان نامه یاری کردند بخصوص دوستان خوبم عباس یوسفی، محمّد کرمی، علی اکرمی، عادل یاوری و محمّد خاطری نیز تشکر میکنم.
چکیده
فرقه بابیه از انحرافات مهم اجتماعی در تاریخ ایران است که با فرهنگ و عقاید مردم ایران ارتباط تنگاتنگی داشته است. در این پژوهش که با عنوان بررسی زمینه های اجتماعی پیدایش بابیه در ایران شیعی انجام گرفته است، با توجه به نظریات اجتماعی، به تعریف مفاهیم اصلی در جنبش‌های اجتماعی پرداخته ایم و ایدئولوژی بابیه را از منظر این نظریات و مفاهیم مورد بررسی قرار داده ایم. پس از آن تعریف باب، معانی آن، تاریخچه ی بابیگری و رهبران و کنشگران آن را بررسی کرده ایم. با توجه به اینکه حوادث تاریخی در بستر جامعه و تحولات آن شکل می گیرد اوضاع اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دوره ی بابیت مورد ارزیابی قرار گرفته است. نقش استعمار به عنوان زمینه ی اجتماعی خارجی و تاثیر کشورهای استعمار گر و اهداف آن ها در رشد و شکل گیری بابیه بررسی شده است. این بررسی از این جهت دارای اهمیت است که آشنایی با فضای آن دوره و آسیب شناسی آن به شناخت جریان های انحرافی در جامعه فعلی و چگونگی تشخیص و مقابله با آن کمک می کند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که عواملی همچون استبداد شدید حاکم بر جامعه در حوزه ی سیاست داخلی در کنار سیاست های نادرست خارجی از جمله اعطای امتیازات به کشورهای غربی و پدیده استعمار، نقش قابل ملاحظه ای داشته است. شرایط نامساعد اجتماعی از جمله پایین بودن سطح دانش و بی سوادی در کنار شیوع بیماری های واگیر دار در این زمینه تاثیر گذار بوده است. در حوزه اقتصادی نیز عدم تملک کشاورزان بر زمین های کشاورزی به همراه وضع مالیات های سنگین توسط دولت به شکل گیری این فرقه و گرایش مردم به آن نقش اساسی داشته است.
واژگان کلیدی: بابیه، جنبش، زمینه‌های اجتماعی، استعمار، وضعیت سیاسی
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات ۱
۱-۱ پیشگفتار ۲
۱-۲بیان مسئله ۵
۱-۳ هدف از تحقیق ۷
۱-۴ سؤالات تحقیق ۸
۱-۵ فرضیه‌های تحقیق ۸
۱-۶ روش تحقیق ۹
۱-۷ نظریات تحقیق ۹
۱-۸ نظریات جنبش‌های اجتماعی ۱۰
۱-۹ مفهوم ایدئولوژی ۱۱
۱-۱۰ زمینه‌ی اجتماعی ۱۳
۱-۱۱ چیستی باب ۱۴
۱-۱۲ تاریخچه ی باب و بابی گری ۱۶
۱-۱۲-۱ شیخیه، پیشینه ی بابیت ۱۶
۱-۱۳ پیشینه‌ تاریخی موضوع ۱۸
۱-۱۴ ایدئولوژی بابیه ۲۲
۱-۱۵ کنشگران و رهبران جنبش بابیه ۲۴
۱-۱۵-۱ سید علی‌محمد شیرازی ۲۴
۱-۱۵-۲ قره‌العین ۲۷
فصل دوم: بررسی زمینه‌های اجتماعی مؤثر در پیدایش بابیه ۳۰
۲-۱ گفتار اول: بررسی ساختار سیاسی و حکومتی کشور ۳۱
۲-۱-۱ زمینه‌های اجتماعی (مقدمه) ۳۱
۲-۱-۲ ویژگی های جامعه ایران و اوضاع سیاسی دوران قاجار ۳۳
۲-۱-۲-۱ دولت و ملت ۴۳
۲-۱-۲-۲ وضعیت دربار و دولت ۴۳
۲-۱-۲-۳ وضعیت ملت (مردم) ۴۶
۲-۱-۲-۴ رابطه‌ی بین دولت و مردم و روحانیت ۵۰
۲-۲ گفتار دوم: بررسی نقش استعمار و استبداد در پیدایش بابیه در ایران ۵۳
۲-۲-۱ نقش استبداد در پیدایش بابیه ۵۵