فرایند گرایی

۴

مهمترین نقطه افتراق سیستم های متداول با ERP ها، در امکان برنامه ریزی و پیش بینی جامع منابع است.

۵

جامعیت و امکان برنامه ریزی کلیه منابع سازمان

۵

آنچه در همه تعاریف و مشخصه‌ ها ارائه شده، توجه و تمرکز بر روی عبارت enterprise در اختصار ERP است، تا توجه به عبارات دیگر اختصار. چرا که این سیستم فراتر از برنامه ریزی عمل کرده و با وجود تمرکز بر روی منابع سازمانی، عناصری فراتر از آن‌را نیز پوشش می‌دهند.
و از طرفی، آنچه که در تعاریف بیشتر نمود دارد، یکپارچگی و استاندارد بودن سیستم ERP است؛ و همین دو جنبه مهم آن‌را از سایر سیستم‌های اطلاعاتی یکپارچه متمایز می‌سازد. همچنین باید اشاره شود که ERP دارای دو هسته مرکزی ^[۹] و بخش تحلیل بازار ^[۱۰] است که سطوح مختلف سیستمی سازمانی را پوشش می‌دهد، به این صورت که هسته مرکزی پوشش دهنده TPS و MIS می‌باشد و ابزارهای تحلیل و تجزیه تجاری پوشش دهنده سطوح DSS و EIS در سازمان هستند. البته لازم به ذکر است که این تقسیم بندی چندان شفاف نبوده و مرز مشخصی بین این سطوح و دو بخش اصلی ERP قابل ترسیم نیست و همپوشانی‌هایی در این بین وجود دارد. [۱۰]
در تعریف ارائه شده برای ERP، منظور از ساختار ماژولار بیشتر استقلال بخش‌های مختلف برنامه از یکدیگر است به این معنا که وجود برنامه‌ها یا نرم‌افزارها یا ماژول‌های مختلفی از جمله مالی و حسابداری، منابع انسانی، برنامه‌ریزی و کنترل تولید و عملیات و … در دل یک بسته ERP مانع از توسعه بخش‌هایی از ERP در سازمان نمی‌شود.سیستم‌های ERP بر اساس بهترین فرآیندهای موجود یا Best Practiceها در بخش‌های مختلف صنعت طراحی شده‌اند. به این معنا که فرآیندهایی که در بسته‌های نرم‌افزاری ERP برای پشتیبانی از روال‌های کلیدی سازمان قرار گرفته است، بر اساس رویه‌های استانداری طراحی شده که به تجربه ثابت شده بهترین راه برای انجام آن فرایند خاص است رویکرد های مختلفی برای این سیستم‌ها ارائه شده است که در ادامه بیان خواهد شد. برای ارائه این رویکردها از معماری سرویس گرا استفاده می‌شود.

آن چه که امروزه علاوه بر بحث یکپارچه سازی منابع سازمان لازم است، ایجاد یک محیط است که در آن قسمت‌های مجزای یک شرکت یا شرکت‌های مجزا، خودشان بتوانند فعالیت‌هایشان را مدیریت کنند و با سایر قسمت‌های کسب و کار و شرکایشان و همچنین مشتریان و تا مین کنندگان، بتوانند تعامل داشته باشند. پس هدف ایجاد محیطی است که کاربران، فرایند های کسب و کارشان را در زیرساخت‌های کسب‌وکار صرف نظر از آنکه در داخل یا بیرون شرکت باشند، مدیریت کنند. این امکان بر آورده نمی‌شود مگر با فراهم کردن بستر سرویس‌ها. در ادامه بیان خواهد شد.
۲-۳ سرویس گرایی:
آنچه که در چارچوب‌های سازمان‌های امروزی مطرح است، حاکمیت معماری سرویس گرا است. حاکمیت معماری سرویس گرا ترکیبی از دو لغت حاکمیت و معماری سرویس گرا است. معماری سرویس گرا در بر گیرنده تکنولوژی محاسبات سرویس گرا است. در واقع تکنولوژی محاسبات سرویس گرا، زیر بنای شکل گیری و ایجاد معماری سرویس گرا است. محاسبات سرویس گرا شامل مفاهیم، پروتکل‌ها و تکنولوژی‌های متعددی است که به مدل سازی و مهندسی سرویس، آنالیز و ترکیب سرویس، طراحی و توسعه تکنیک‌ها و متدولوژی های طراحی سرویس مطابق با مشخصات فرایند کسب و کار می‌پردازد. سرویس‌ها مکانیزمی را برای یکپارچگی برنامه‌ها فراهم می‌کنند. مبنای اجرای این یکپارچگی، معماری سرویس گر است، که زیر ساختی قابل انعطاف و مطمئن را برای استفاده از سرویس‌ها ایجاد می‌کند.
اضافه کردن قابلیت‌های حاکمیت به معماری سرویس گرا، نیازمند آماده سازی سازمان برای پذیرش و موافقت و حرکت به سمت سرویس گرایی است. بنابراین سرویس گرایی سازمان پیش نیاز استقرار حاکمیت معماری سرویس گرا است. سازمان سرویس گرا به فرهنگ سازی، مدیریت فرایند کسب و کار، تشخیص و تعیین ساختارها و فرایند های تصمیم گیری و مدیریت سرویس می‌پردازد. حاکمیت معماری سرویس گرا در پهنه وسیع‌تر و با تمرکز بر چرخه حیات سرویس، به سیاست گذاری و تعیین عملیات‌ها، فرایند های تصمیم و انتخاب رفتارها و در مجموع، مدیریت سرویس می‌پردازد. سازمان در این مسیر نیازمند چارچوب مناسب است تا این مدیریت را به شکل مناسب انجام دهد. در شکل (۲-۵) این چارچوب نمایش داده می‌شود.
شکل ۲-۵- گام‌های دست یابی به حاکمیت معماری سرویس گرا
۲-۳-۱ محاسبات سرویس گرا :
محاسبات سرویس گرا، یک روش جدید پدید آمده در محاسبات توزیع شده و پردازش‌های الکترونیک کسب و کار است، که زاییده سرویس گرایی و محاسبات مؤلفه ای است و امکان ساخت شبکه ای چابک از برنامه‌های کسب و کار توزیع شده را به وجود می‌آورد.[۷۳]
استفاده از محاسبات سرویس منجر به کاهش پیچیدگی در برنامه نویسی و هزینه های مربوطه، کاهش هزینه های نگهداری، افزایش در آمد و بهبود کارایی می‌شود.[۷۳]
روش محاسبات سرویس گرا می‌تواند برنامه‌ها را با بهره گرفتن از سرویس‌های موجود ایجاد نماید، تا فرایند های کسب و کار را اجرا نماید. سرویس‌ها مکانیزمی را برای یکپارچگی برنامه‌ها فراهم می‌کنند. [۱۱]
اساس اجرای این یکپارچگی، معماری سرویس گرا است. یک معماری سرویس گرای خوش تعریف و مبتنی بر استاندارد، می‌تواند با ایجاد زیر ساخت قابل انعطاف، توابعی را برای استفاده از سرویس‌ها فراهم کند. در این روش از سرویس‌ها به منظور توسعه سریع، کم هزینه و تعامل پذیر استفاده می‌شود. سرویس‌ها عناصر محاسباتی غیر وابسته به چارچوب هستند که قابل تعریف و انتشار بوده و می‌توانند درخواست شوند و از کار های ساده تا فرایند های کسب و کار را انجام دهند.
سرویس‌ها یک رویکرد سرویس گرا را برای برنامه نویسی توزیع شده فراهم می‌آورند که قابل استفاده در شبکه می‌باشد. [۱۱]
چارچوب‌های متعددی برای ایجاد برنامه های توزیع شده و ساخت سرویس‌ها به وجود آمده است. از عمومی‌ترین این چارچوب‌ها می‌توان به COM, DCOM,COM+ (مخصوص ماکروسافت) , EJB (که مبتنی بر جاوا است) و CORBA (مستقل از زبان و چارچوب) اشاره کرد. [۱۲]
تکنولوژی‌های قدیمی، علی رغم مزایای متعدد، دارای محدودیت‌هایی نظیر دشواری پیاده سازی و وابستگی به یک فروشنده خاص (DCOM , CORBA) بوده و به سادگی قابل انتشار روی اینترنت نیستند. با توجه به محدودیت‌های موجود، نیاز به یک مدل محاسباتی است که بتواند با طراحی یکپارچه برنامه های توزیع شده، برای استفاده در اینترنت به کار گرفته شود. یک مدل محاسباتی توزیع شده مناسب، مدلی است که مستقل از چارچوب^[۱۱]و زبان پیاده سازی باشد. به علاوه استفاده از پروتکل‌ها و استاندارد های آن، برای برنامه‌نویسان آسان بوده و امکان دسترسی به پروتکل‌های طرف سرور و طرف مشتری وجود داشته باشد. بنابراین لزوم یک مدل محاسباتی توزیع شده مبتنی بر استاندارد های اینترنتی مطرح شد. [۱۳]
با پیشرفت تکنولوژی و همگرا شدن وب با تبادل الکترونیکی داده و میان افزار های استانداردی نظیر CORBA , مدل محاسباتی جدیدی بر مبنای یک معماری سرویس گرا با اتصال سست، تحت عنوان وب سرویس به وجود آمده است.
وب سرویس استفاده از مدل محاسباتی سرویس گرا در منابع وب است، تا قابلیت اتصال سست را در پردازش‌های توزیع شده تأمین نماید. [۱۲] وب سرویس یک تکنولوژی میان افزار توزیع شده است که از پروتکل XML برای تبادل داده استفاده می‌کند.[۱۲] تعاملات مستقیم ماشین به ماشین که تاکنون تصور می‌شد غیر عملی است، اکنون با بهره گرفتن از تکنولوژی‌های پیشرفته نظیر XML , SOAP امکان پذیر است.
یکی از تفاوت‌های اساسی بین تکنولوژی‌های CORBA و وب سرویس این است که CORBA یک معماری مؤلفه ای شی گرا را فراهم می‌کند، اما وب سرویس‌ها عمدتاً مبتنی بر پیغام هستند.
مطالعات بسیاری در زمینه کارایی وب سرویس‌ها و مقایسه آن با سایر تکنولوژی‌های توزیع شده، صورت پذیرفته است که بیانگر این است که کاربرد وب سرویس باعث کند شدن می‌شود و علت آن سربار ناشی از کدینگ و بازگشایی XML است [۱۴].
علاوه بر این وب سرویس‌ها فاقد یک تعریف دقیق هستند و سناریو های مورد استفاده برای وب سرویس‌ها در مقایسه با تکنولوژی‌های میان افزار خوش تعریفی نظیر CORBA , خیلی قابل فهم نیستند. با این وجود، این تکنولوژی به دلیل خصوصیاتی که دارد، به صورت بی سابقه ای فراگیر شده است. دلایل آن‌را می‌توان سهولت و سادگی ایجاد واسط کاربر، استفاده از HTTP برای انتقال، ایجاد دیوار آتش امن، پویایی بیشتر در برنامه‌ها نسبت به سایر تکنولوژی‌ها، استفاده از URL برای آدرس دهی به سرویس‌ها و ایجاد تحمل پذیری بیشتر با بهره گرفتن از قابلیت‌های پروتکل SOAP و غیره دانست. محاسبات سرویس گرا شامل مفاهیم، پروتکل‌ها و تکنولوژی‌های متعددی است. که در بر گیرنده موضوعاتی نظیر سیستم‌های محاسباتی توزیع شده، معماری کامپیوتر و میان افزارها، محاسبات شبکه ای، مهندسی نرم افزار، امنیت و ارائه دانش است.
موضوعات اصلی محاسبات سرویس گرا عبارتند از : زیر ساخت سرویس، ترکیب سرویس، نظارت و مدیریت سرویس است.
در کل می‌توان نتیجه گرفت که لایه‌ها و محور های سرویس مناسب با فرایند های کسب و کار هستند.
۲-۳-۲ معماری سرویس گرا :
شکل ۲-۶- حاکمیت معماری سرویس گرا و چرخه در بر گیرنده
معماری سرویس گرا مفهومی جدید نیست و از دهه ۹۰ وجود دارد، ولی آنچه جدید است، توانایی اجرا و عینیت بخشیدن به آن است که به کمک ابزارها و پروتکل‌های مربوطه میسر شده است . [۱]
معماری سرویس گرا یک معماری به هم پیوسته نیست. بلکه منجر به یک معماری به هم پیوسته می‌شود. می‌توان آن را یک شیوه جدید نامید. SOA یک رهیافت جدید است که منجر به تصمیمات به هم پیوسته کامل در زمان طراحی یک معماری نرم افزار به هم پیوسته می‌شود. [۱۵]
ان توماس نیز معتقد است که معماری سرویس گرا را نمی‌توان ساخت و ایجاد کرد، بلکه معماری سرویس گرا یک شیوه رفتاری است و لذا سازمان بایستی رفتار خود را برای استفاده موثر از این فناوری تغییر دهد.
۲-۳-۳ تعریف :
معماری سرویس گرا از دیدگاه های مختلف قابل بررسی است، هر فرد یا سازمان بر اساس نیاز های خود تصویری از معماری سرویس گرا دارد.
کسب و کار : از نقطه نظر کسب و کار، معماری سرویس گرا^[۱۲]مجموعه ایست از سرویس‌های کسب و کار مرکب برای رسیدن به یک طرح کسب و کار که سازمان می‌خواهد به مشتریان و ذینفعان خود ارائه دهد. [۱۶]
معماری: از منظر معماری، SOA یک شیوه معماری است که سرویس گرایی را پشتیبانی می‌کند.
پیاده سازی: در سطح پیاده سازی SOA , از یک زیر ساخت استاندارد، مدل برنامه نویسی و تکنولوژی‌هایی نظیر وب سرویس استفاده می‌کند.
عملیات : از نقطه نظر عملیات، SOA شامل مجموعه ای از تعاملات بین تأمین کننده و مصرف کننده سرویس و تأمین کنندگان کیفیت سرویس و ارائه دهندگان متریک‌های فناوری اطلاعات و کسب کار است.
در تعاریف متعددی که از معماری سرویس گرا ارائه شده است، عمدتاً از دو دیدگاه فنی و غیر فنی به آن توجه شده است. اما اینکه آیا معماری سرویس گرا یک موضوع تکنیکال است یا خیر، بیشتر به دیدگاه اشخاص و تفسیر آن‌ها از مفاهیم اساسی SOA بستگی دارد مانند:
معماری سرویس گرا یک محصول نیست بلکه پلی است بین کسب و کار و فناوری به کمک مجموعه ای سرویس‌های متکی بر فناوری که دارای قوانین، استانداردها و اصول طراحی مشخص هستند. [۱۷]
چارچوبی برای یکپارچه سازی فرایند های کسب و کار و پشتیبانی آن‌ها توسط فناوری اطلاعات با کمک مؤلفه های استاندارد و امن تحت عنوان سرویس که قابلیت استفاده مجدد و الحاق به یکدیگر جهت پوشش تغییرات حرفه را دارا می‌باشد. [۱۸]
دو تعریف فوق تعاریف غیر تکنیکال معماری سرویس گرا را ارائه می‌دهند. تعاریف کاملاً به تعریف معماری سازمانی ^[۱۳] نزدیک اند و تنها تفاوت آن‌ها با معماری سازمانی در سرویس‌ها است. سرویس‌ها بخشی از معماری سرویس گرا هستند. اما پیاده سازی سرویس‌ها معادل معماری سرویس گرا نیست.