(کافی و قهساره، ۱۳۹۰).
شکل ۱-۱- گل ژربرا
۱-۱-۱-تاریخچه ژربرا
زیستگاه گونه­ های مهم این گل محدود به قسمت‌های شرقی آمپومالانگا و بخش‌های ایالت لیمپوپو در آفریقای جنوبی است. ژربرا در سال ۱۸۷۸ نزدیک منطقه باربرتون کشف شد و به همین دلیل در زبان انگلیسی به آن مینای باربرتون یا مینای ترانسوال می گویند. روبرت جیمسون^[۴] این گیاه را به باغ گیاه شناسی کمبریج در انگلستان فرستاد و فردی به نام لینچ آن را کشت کرد. بر اساس گزارشات موجود این گیاه ابتدا در باغ نورویچ و سپس در باغ کیو توسط آقای تیلت به گل نشست اما اولین کسی که در اروپا موفق به دورگه‌گیری این گیاه شد، لینچ بود او این گیاه را با; Gerbera virdifolia تلاقی داد در نتیجه این تلاقی اولین ژربرا فلوریست خلق شد، این ژربرا Gerbera cantabrigiensis نام گذاری شد، لینچ واریته Brilliant را از تلاقی Natal معروف به Sir Michael Forster و Gerbera jamesonii تولید کرد، البته دو رگه‌گیری این گونه تاریخچه ای طولانی دارد با این حال به دلیل ویژگی‌های هتروزیگوتی بالا هنوز بذرهای تثبیت شده‌ای از این گیاه به دست نیامده است. لینچ، آدنت و ویل مورین هریک به طور جداگانه توانستند تغییراتی در رنگ گل­های Gerbera jamesonii که به طور وحشی می‌رویید، ایجاد کند. طبق گزارشات هیبرید های رنگی اصلاح شده توسط لینچ نسبت به واریته های فرانسوی اصلاح شده توسط آدنت بذرهای بیشتری تولید می کرد. این دو محقق در سال ۱۸۹۱ اولین گواهی بذر پایه را از انجمن باغبانی سلطنتی انگلستان دریافت کرداند و در سال ۱۹۰۴ نمونه ای از واریته‌های تولیدی را در لندن عرضه نمودند. آدنت در ریویرای فرانسه تعداد زیادی رقم به دست آورد و لینچ نیز بذرها و گیاهان خود را با وی مبادله کرد قبل از این رویداد آدنت تقریبا کارهای اصلاحی خود را با Gerbera jamesonii آغاز کرده بود و گیاهانی به رنگ قرمز کم رنگ در آفریقا تولید کرده بود وی به نتایج تلاش‌های خود اطمینان داشت و کارهای اصلاحی خود را در ریویرا مشابه باربرتون زیستگاه ژربرا ادامه داد. دی­یم^[۵] آلمانی به همراه آدنت عهده‌دار کارهای دو رگه‌گیری شد که موفقیت آمیز بود، تا سال ۱۹۰۹ تلاقی های اصلاحی توسط آدنت با بیش از ۳۰۰۰ بار گرده افشانی هیبریدهای انگلیسی و تلاقی با گونه­ های آفریقایی اصلاح شده انجام شد. این ادعا با معرفی گیاهان والد و ویژگی‌های آن‌ها قابل استناد است به این ترتیب تا بهار سال ۱۹۰۹ تحت شرایط سخت گزینش کشت ۲۵۰۰۰ هیبرید انتخاب شده بود، در این زمان آدنت امیدوار بود حداقل پس از چند نسل بذرهای پایداری تولید شود وی در همان زمان تاکید کرد که گیاهان به طور قابل ملاحظه‌ای از نظر رنگ و شکل متنوع هستند این ویژگی امروزه کاملا مستدل شده است، بنابراین به طور قابل توجهی مانع از تولید ژربرا از طریق کشت بذر می‌شود.

در سال ۱۹۰۹ والتر در نشریه جدیدترین ارقام آدنت را به صورت گل­هایی با اختلاف بسیار زیاد در رنگ به قطر ۱۳ سانتی متر و طول ساقه‌هایی به اندازه ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر با ماندگاری شش تا هشت روز معرفی می‌کنند، طبق گزارشات دی­یم عملکرد قلمه بین ۳۶ و ۶۰ گل در گیاه با قابلیت نگه‌داری تقریبا دو هفته ارزیابی شده است. در سال ۱۹۰۶ برای اولین ژربرا به خودی خود از طریق جوانه زنی بذر تکثیر شد. جینک در سال ۱۸۹۷ فرصتی برای ازدیاد و اصلاح ژربرا در نیویورک یافت. در پاییز ۱۹۰۸ رقمی به نام Gigantea به بازار معرفی شد، این گل قطری به اندازه ۱۲ سانتی متر به رنگ سرخ و ساقه‌هایی به طول یک متر داشت تناوب گل­دهی در این رقم بسیار زیاد بود و برای اولین بار در سال ۱۹۰۹ موفق به دریافت گواهی بذر پایه شد در این دوره زمانی ژربرا همواره به دلیل دریافت جوایز ارزشمند ملی و بین المللی توسط انجمن‌های باغبانی برای مثال در سال ۱۹۰۴ در شهر دوسلدرف آلمان در همان سال و ۱۹۰۷ در لندن، ۱۹۰۹ در برلین و پاریس بسیار مورد توجه قرار گرفت بیشترین جوایز در تاریخ صنعت گل کاری به اصلاح این گل اختصاص داشته است (هانسن^[۶]، ۱۹۹۹).
۱-۲- تکثیر
طریقه تکثیر گل ژربرا عمدتا به سه روش انجام می‌شود: تکثیر بوسیله بذر، تقسیم بوته و کشت بافت. تقسیم بوته در اواخر بهار یا پاییز صورت می‌گیرد. نکته مهم این است که قسمت مریستمی روی خاک قرار گیرد و زیر خاک مدفون نشود. افزایش با بذر هم امکان‌پذیر است. بذرها باید تازه باشند زیرا زیوایی^[۷] بذرهای مانده کاهش می‌یابد. از آنجا که ژربرا بومی مناطق گرمسیری است و حساس به سرما، بذرها برای تندش نیاز به دمای حداقل ۱۵ درجه سانتیگراد دارند. بذرها در طی دو هفته تندش می یابند. مشکل افزایش بذری تفرقه صفات و عدم یکنواختی گل‌های تولیدی است. امروزه یکی از پرکاربردترین روش‌های افزایش ژربرا از طریق کشت بافت است (راویانت^[۸]، ۲۰۰۹). مشاهده شده که کاشت ژربرا از اواخر اردیبهشت تا اواخر تیر ماه، گل بریده­ی زیادی تولید می­ کند اما محصول زمستانه خوبی می ­تواند از طریق کاشت از مهر تا اسفند در شرایط حفاظت شده حاصل شود. برای ارقام گل درشت تراکم کاشت بهینه هشت تا ده گیاه در مترمربع است. این تراکم، نور کافی را برای گیاهان فراهم می­ کند. اما کاشت متراکم­تر بعد از دو سال باعث کاهش عملکرد، کاهش اندازه گل و طول ساقه­ی گل می­ شود. در زمان کاشت طوقه گیاه باید در سطح خاک و کمی بالای آن قرار گیرد چون ژربرا به مقدار زیادی در سطح خاک منشعب می­ شود. کاشت خیلی عمیق باعث بیماری قارچی و کاشت سطحی باعث سست شدن سیستم ریشه­ای می­ شود (رشیدی، ۱۳۸۹).
گلدهی گیاهچه­های کشت بافتی ۱۱ تا ۱۶ هفته بعد از انتقال آن‌ها صورت می گیرد. اولین جوانه‌های گل هنگامی که ۱۴- ۱۰ برگ تشکیل شدند نمایان می‌شوند. القا و تمایزیابی گل­ها به میزان زیادی توسط شدت نور و دما تاثیر می‌پذیرند. تقریبا در تمام طول سال گل می دهند اما روز کوتاه طبفه بندی می‌شوند. دوره گلدهی این گیاه اواخر بهار تا اواخر پاییز و اوایل زمستان است (بروهولم^[۹] و همکاران ، ۲۰۰۸).
۱-۳- عملکرد
میانگین متوسط تولید در حدود ۱۶۰- ۱۳۰ گل به ازای هر متر مربع در سال است (شرایط سایه). در گلخانه تا ۲۰۰ شاخه گل هم می‌توان تولید نمود اگر همه شرایط بهینه باشد. از هر بوته می‌توان ۱۵- ۱۰ شاخه گل در سال برداشت کرد (راویانات، ۲۰۰۹).
۱-۴- نابسامانی های فیزیولوژیک
۱-۴-۱- خمیدگی و شکستن ساقه گل
این نابسامانی نتیجه رشد و بلوغ ناکافی ساقه گل می‌باشد که نهایتاً سبب افتادن ساقه می‌شود. دلایل مختلفی می‌تواند سبب بروز این حالت گردد از جمله کمبود عناصر غذایی و نسبت نامناسب آن‌ها از جمله کلسیم گاهی اوقات کاهش آبیاری و تنش خشکی یا افزایش دما به ویژه با تابش آفتاب ممکن است سبب پژمردگی و شکستن ساقه شود. آبیاری بهینه، توجه به نیازهای تغذیه‌ای گل‌ها و دمای مناسب پرورش می‌تواند سبب بهبود این حالت و جلوگیری از آن گردد.
۱-۴-۲- پژمردگی گل نابالغ
پژمردگی قبل از بلوغ گل در حالی­که شاخه هنوز به گیاه متصل است و اغلب درست زمانی­که به­ طور کامل توسعه یافته­ است، اتفاق می­افتد. دلیل این مشکل احتمالا، نبود کربوهیدرات­های لازم برای دستیابی به نمو سریع گل است. این عارضه اغلب پس از یک دوره از روزهای ابری با شدت پایین نور یک روز آفتابی اتفاق می­افتد. در صورت امکان باید ارقام مقاوم به این عارضه غربال­گری و کشت شود (هنسان، ۱۹۸۵).
۱-۵- آفات و بیماری‌ها
لارو برخی حشرات که از برگ تازه تغذیه می‌کنند، کنه (Cyclamen mite و Spider mite)، حلزون و لیسه، تریپس و شته‌ها از جمله آفات این گیاه می باشند. بیماری‌های قارچی متداول مانند: بوتریتیس، سفیدک پودری، فایتوفتورا و ریزوکتونیا هم از جمله بیماری‌های مرسوم و تهدید کننده می‌باشند (رشیدی، ۱۳۸۹).
۱-۶- بیان مساله
گل‌های شاخه بریده سهم مهمی از صنعت تولید و پرورش گل‌ها و گیاهان زینتی را تشکیل
می‌دهند. آنچه در رابطه با این قسمت از صنعت گل‌کاری بسیار اهمیت دارد عمر گلجایی (Vase-life) است. هر چه این ویژگی طولانی تر باشد احتمال سود دهی تولید و پرورش آن گل بیشتر می‌شود. عمر گلجایی به عوامل متعددی در طول دوره کاشت، داشت و برداشت وابسته است. اما از دیدگاه پس از برداشت، در صورت بهینه بودن شرایط تولید و همچنین تأمین دما و رطوبت مناسب برای نگهداری گل‌های شاخه بریده عمر گلجایی آن‌ها به چند عامل از جمله وجود منابع در دسترس کربوهیدرات به میزان کافی، گاز اتیلن و جمعیت باکتریایی موجود در محلول نگهداری گل‌ها بستگی دارد (رید و جیانگ^[۱۰]، ۲۰۱۲). اگرچه تمام گونه‌ها به صورت یکسان تحت تاثیر این عوامل قرار نمی‌گیرند اما تمامی آن‌ها از نقطه نظر پس از برداشت مهم اند. منابع کربوهیدرات از این نظر که منبع تامین انرژی گیاه اند چون گل‌های شاخه بریده، از گیاه مادری تامین کننده جدا شده اند، گاز اتیلن از این دیدگاه که محرک و تسریع‌کننده فرایند پیری است اگرچه ژربرا حساسیت زیادی به آن ندارد و جمعیت باکتری‌های موجود در محلول نگهدارنده و ته ساقه گل‌ها، به این خاطر که می توانند سبب گرفتگی آوندها و مرگ زودرس سلول‌های گیاهی شوند (گوپینادهان و همکاران^[۱۱]، ۲۰۰۸). از طرف دیگر عنصر نیکل اثر بازدارنده بر متابولیسم کربو هیدرات‌ها، ترکیبات نیتروژن‌دار، گاز اتیلن و پاتوژن‌ها دارد (وود و ریلی^[۱۲]، ۲۰۰۷).
هدف از انجام این پژوهش این بود که اثر نمک‌های مختلف نیکل بر عمر گلجایی و شاخص‌های پس از برداشت گل‌های شاخه بریده ژربرا بررسی شود و بهترین نمک با بالاترین اثر تعیین گردد.
فصل دوم
بررسی منابع
۲-۱- استاندارد­ها و عوامل موثر بر عمر پس از برداشت گل‌های شاخه بریده
پس از برداشت گل‌های شاخه بریده آنچه اهمیت حیاتی دارد حفظ کیفیت گل­ می­باشد. برای عمر پس از برداشت گل­های شاخه بریده استانداردهایی موجود است که بین نقاط مختلف دنیا مثلا در آسیا یا در اروپا متفاوت است. به هر حال، رنگ، اندازه، عطر و ظاهر گل­های شاخه بریده این استانداردها را می‌سازند که آن­ها هم به شرایط کشت، زمان مناسب برداشت، شرایط حمل و نقل و نگهداری پس از برداشت وابسته­اند. جذب آب به میزان مناسب توسط گل شاخه بریده، تبخیر و تعرق، هدایت هیدرولیکی در آوندها همگی بر عمر پس از برداشت گل‌های شاخه بریده موثر­اند. (سیلوا^[۱۳]، ۲۰۰۳).
۲-۱-۱- متابولیسم و مسیرهای متابولیکی
متابولیسم سلولی، مجموعه واکنش­ها و فعالیت­های شیمیایی است که در درون سلول­ها رخ می­دهد جذب کربن و ذخیره انرژی (فتوسنتز) و استفاده از این انرژی ذخیره شده و سوختن آن (تنفس) دو فرایند مرکزی هستند که به طور کلی در گیاهان متابولیسم را کنترل می‌کنند (سیلوا، ۲۰۰۳).
پیری و ریزش
(PCD)مرگ برنامه‌ریزی شده سلول
آغازش
مرگ
رشد
بلوغ
بلوغ فیزیولوژیکی
رسیدن
تخریب غشاء
نکروزه شدن وعلایم قابل مشاهده
(پژمردگی و چروکیدگی)
آسیب سرمازدگی
۱)برفرایندهای متابولیک(تنفس، سنتز پروتئینها و …
۲)نشت یونها از طریق غشاء
۳)جاری شدن پروتوپلاسم
تغییرات فیزیکی در لیپیدهای غشاء
تجزیه آنزیمها و پروتئینها
اثرات
پیامدها
شکل ۱-۱-۲- روند رشد و اثرات بروز پیری در مراحل نموگل
۲-۱-۲- پیری، ریزش و مرگ سلولی
پیری و مرگ دو فرایند مهم در چرخه زندگی یک موجود زنده محسوب می‌شوند؛ فرآیندهایی که در طی آن مواد و ساختارهای سلولی می‌شکنند و از درون بافت در حال پیری خارج و متابولیزه می‌شوند. پیری ارگآن‌هایی مثل برگ با مرگ برنامه ریزی شده سلولی متفاوت است. سلول­ها در ارگان­های پیر شونده یک سری تغییرات تدریجی منظم و فروپوشاننده را تجربه می‌کنند هسته­ها حداقل تا آخرین مراحل تغییرات ساختاری نشان نمی‌دهند (نودن^[۱۴]، ۱۹۹۷). پیری کل گیاهی، پیچیده­ترین نوع پیری است که اغلب به وسیله ساختارهای زایشی القا می‌شوند. هورمون‌ها به ویژه سایتوکنین در کنترل این نوع پیری بسیار موثراند. جبرلین کنترل کننده پیری در نوک مریستم است در حالی که اتیلن باعث پیری برگ و گلبرگ‌ها می‌شوند و نهایتا سبب خشک شدن گلبرگ‌ها، ریزش گلچه­ها، پژمردگی و تغییرات رنگ می‌شوند (دیویس^[۱۵]،۲۰۰۲).
۲-۱-۳- پیری گلبرگ­ها