ورزشکاران معمولاً از باندهای الاستیک به عنوان یک روش تمرین برای افزایش عملکرد قدرت استفاده می‌کنند(۹۱). باندهای الاستیکی نسبتاً ارزان و ارائه عملی تمرینات آن حتی می‌تواند در برنامه‌های طراحی شده برای افراد مسن با محدودیت حرکتی در نظر گرفته شود. این روش‌های تمرینی در افزایش توان مؤثر است، اما اصل اضافه بار با محدودیت همراه است(۹۲). از آنجایی که الگوهای متغیری از باندهای الاستیک(کشش بیشتر، مقاومت بیشتر) وجود دارد، لازم است، برای تعیین میزان و چگونگی استفاده دقیق از باند الاستیک و شدت تمرینات تحقیق و بررسی صورت گیرد(۸۷).

اصولاً ویژگی ذاتی این نوع تمرینات، تلفیق قدرت و سرعت برای تولید توان است. این تمرینات با درگیر کردن تعداد بیشتری از تارهای عضلانی در اثر فعال شدن دوک‌های عضلانی و بهره‌مندی از ویژگی الاستیک یا کشسانی عضلات، سازگاری‌های عملکردی مختلفی در عضلات به وجود می‌آورند که نتیجه‌ی آن عملکرد بهتر و هماهنگ‌تر عضلات(هماهنگی در به کارگیری عضلات) و ایجاد قدرت انفجاری بیشتر در عمل است. این سازگاری، بویژه در رشته‌هایی که نیازمند پرش‌های پیاپی به مدت طولانی‌اند، اهمیت بیشتری دارد(۲۲).
توان عضلانی پا و اجرای پرش عمودی به عنوان عناصر مهمی در موفقیت اجرای ورزشکاران در نظر گرفته شده‌اند(۷۸). شروع تندی و تغییر مسیر، پایه و اساس اجرای موفق در بسیاری از ورزش‌ها مانند فوتبال، بسکتبال و تنیس روی میز است(۶۶، ۸۳).
توان، قابلیت سیستم عصبی- عضلانی برای تولید نیروی سریع است و به عنوان محصول نیروی عضلانی تولید شده در سرعت حرکت تعریف می‌شود. بنابراین بهبود در قدرت و سرعت ورزشکاران، توانایی تولید توان را در آن‌ها بهبود می‌بخشد(۲۲). به تازگی تمرین مقاومتی به یک جزء از برنامه‌های افزایش توان تبدیل شده است(۵۶). تا چند دهه گذشته، این نظر وجود داشت که استفاده از تمرینات قدرتی با وزنه جهت افزایش قدرت به کاهش سرعت حرکت منجر می‌شود، اما با گذشت زمان و کسب تجارب و تحقیقات مختلف مشخص شد که با اجرای برنامه‌های مختلف تمرینی می‌توان فاکتورهایی مانند توان، قدرت و یا هر دو را با هم تقویت کرد(۷، ۶۹). افزایش قدرت در تمرینات مقاومتی با کندی حرکات همراه است. از این رو، ممکن است ورزشکاری دارای توده‌ی بدون چربی عضلانی زیاد، ولی فاقد توانایی حرکات سریع و قوی باشد. برای حل این مشکل از تمرینات بالستیک(پرتابی) به روش جابه‌جایی اشیایی مانند توپ طبی، پرتاب چکش، کیسه‌های سنگین و تمرینات پلایومتریک استفاده شده است که موجب بهبود سرعت تولید نیرو(توان) می‌شود(۲۲). این را می‌توان به عنوان غلبه بر مقاومت در برابر سرعت بالا تعریف نمود(۵۴).
در تکواندو و بسیاری از ورزش‌های دیگر توانایی تولید حداکثر قدرت در کوتاه‌ترین زمان به عنوان به دست آوردن عملکرد ورزشی در نظر گرفته می‌شود. باندهای الاستیکی نسبتاً ارزان هستند و تمرینات آن می‌تواند در برنامه‌های ورزشی، استفاده شود. این روش‌های تمرینی در افزایش توان مؤثر است، اما اصل اضافه بار با محدودیت همراه است(۵۴).
از دیگر روش‌های تمرینی با سابقه‌ی طولانی، تمرینات با وزنه است. این تمرین‌ها از لحاظ تاریخی مفهوم افزایش اندازه‌ی قدرت و عضلات را داشته‌اند. اما امروزه، افراد مختلف به منظور افزایش توان، سرعت و افزایش سفتی و تونوس عضلانی، کمک به امر توان ‌بخشی و جلوگیری از صدمات و کمک به حفظ عملکرد عضلانی در سنین کهولت، از تمرینات قدرتی استفاده می‌کنند(۱۹).
«آدامز» و همکاران در سال ۱۹۹۲ نشان دادند که در مقایسه با تمرینات پلایومتریک و مقاومتی با وزنه، تمرین ترکیبی پلایومتریک با وزنه محرک تمرینی قدرتمندتری برای بهبود پرش عمودی است؛ در حالی که «کلاچ» و همکاران تفاوتی بین نتایج تمرین پلایومتریک در مقایسه با تمرین با وزنه و یا ترکیبی در بهبود توان انفجاری یا دیگر عوامل آمادگی جسمانی، گزارش نکردند(۲۲).
«آقاعلی‌نژاد» و همکاران(۱۳۸۵)، در پژوهشی با عنوان توصیف و تعیین رابطه بین ویژگی‌های آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی با موفقیت تکواندوکاران، نشان دادند، تأثیر معنی‌داری بین BMI، سرعت، توان بی‌هوازی، چابکی، درصد چربی و زمان عکس‌العمل با موفقیت زنان تکواندوکار برتر وجود دارد(۲۵).
در مقاله‌ی «فردین کلوندی»، «اصغر توفیقی» و «خالید محمدزاده سلامت»، درباره تمرینات الاستیک اشاره شد که: «برایان» و همکاران(۲۰۰۶)، «چیگار»(۲۰۰۶)، «زیون» و «دی مرسمن»(۲۰۰۲)، «مایکل» و «راجرز»(۲۰۰۲) ، «ویلیام» و «راندال»(۲۰۰۲) و «زیبائی»(۱۳۷۹)، تمرینات الاستیک را به عنوان روشی جدید در تمرینات پلایومتریک معرفی کرده‌اند، که در آن از باندهای کشی استفاده می‌شود و با افزایش قدرت و توان، افزایش دامنه‌ی انعطاف‌پذیری مفاصل و کاهش میزان آسیب دیدگی همراه است.
در این مقاله همچنین اشاره شد که علاوه بر این، «کوان» و همکاران(۲۰۱۰)، «بلر» و همکاران(۲۰۱۰) و همچنین «وبر» و همکاران(۲۰۱۰)، نشان دادند که تمرینات الاستیک موجب افزایش توده‌ی عضلانی، افزایش قدرت اندام فوقانی و تحتانی بدن، کاهش میزان چربی شکمی و کل بدن می‌شود، اما تغییری در vo₂ در آستانه بی‌هوازی و حساسیت به انسولین در بیماران دیابتی نوع ۲ ایجاد نمی‌کند. این محققان در سرعت حرکت زنان سالمند نیز بهبود معنی‌داری مشاهده کردند(۲۲).
گزارش‌های محدودی درباره آثار برنامه تمرین الاستیکی برعملکرد ورزشکاران وجود دارد. در این پژوهش، پژوهشگر در پی بررسی میزان تأثیرگذاری تمرینات الاستیک مقاومتی بر متغیرهای سرعت، قدرت، چابکی، انعطاف‌پذیری، توان انفجاری، درصد چربی، توده بدون چربی و شاخص توده بدنی تکواندوکاران نوجوان است.
مسأله تحقیق این است که تمرینات الاستیک مقاومتی چه آثاری بر عوامل تن‌سنجی و فیزیولوژیکی تکواندوکاران نوجوان دارد؟
۱-۳- ضرورت و اهمیت انجام پژوهش
پیشرفت‌های علوم ورزشی در سال‌های اخیر بسیار چشمگیر بوده و آمادگی جسمانی نیز به عنوان بخش مهمی از این پیشرفت‌ها، از تنوع، تغییر و توسعه به دور نبوده است. انجام تمرینات خاص برای رسیدن به آمادگی مطلوب در رشته‌های ورزشی و همچنین در بحث تندرستی عمومی اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر این تمرینات بر پایه‌ی تحقیقات علمی استوار باشد، نتایج بهتری در پی خواهد داشت(۲۲). تمرین متناوب مقاومتی با بار سنگین و سبک و با الگوی مشابه حرکتی، در جلسات تمرین ورزشی، یک نوع از تمرین است که به طور بالقوه ممکن است باعث افزایش و تقویت قدرت، توان و سرعت توسعه نیرو شود(۶۱). از بین عوامل آمادگی جسمانی، توان عاملی مهم در موفقیت ورزشکاران محسوب می‌شود و توان بی‌هوازی اندام تحتانی عاملی مهم در رشته‌هایی مانند والیبال، فوتبال، بسکتبال، وزنه‌برداری، تکواندو و… است. در چند دهه اخیر، روش‌های مختلفی برای تقویت توان بی‌هوازی اندام تحتانی به کار برده شده است که از آن جمله می‌توان به تمرینات با وزنه و تمرینات سرعتی اشاره کرد. تمرینات پلایومتریک نیز به عنوان شیوه‌ای مؤثر، مورد توجه مربیانی قرار گرفته است که در پی تقویت عملکردهای سرعتی و انفجاری ورزشکاران هستند(۲۲).
دامنه‌ی استفاده از روش‌های مختلف تمرینی در ورزش بسیار گسترده است و استفاده از هر شیوه‌ی تمرینی اطلاعات خاص مربوط به آن تمرین را می‌طلبد و هر یک از روش‌های تمرینی برای تقویت فاکتورهای خاصی به کار گرفته می‌شود(۹۳).
متأسفانه اغلب مشاهده شده است که بعضی از مربیان بدون توجه به میزان کارآمدی و قابلیت اثربخشی تمرین، نسبت به تجویز آن برنامه اقدام می‌کنند. از جمله این برنامه‌های تمرینی ناموفق می‌توان به فعالیت‌هایی که زمان نقش مهمی در آن دارد، اشاره کرد.
اجرای هر فعالیت در حداقل زمان همواره مورد توجه بشر بوده است. توان، از مهم‌ترین عوامل آمادگی جسمانی است که در اغلب رشته‌های ورزشی نقش مهمی را ایفا می‌کند. بسیاری از ورزش‌های انفرادی و تیمی که در آن‌ها به پریدن، ضربه زدن و سرعت نیاز است، به میزان زیادی به توان انفجاری پا بستگی دارد. در نتیجه، در دهه‌ های گذشته تلاش مربیان و محققان بر تعیین مکانیزم‌های تمرینی مناسب برای بهبود توان پا و اجرای ورزشکاران تمرکز یافته است(۲۱).
با توجه به سوابق موضوع، در بیشتر موارد تمرینات الاستیک بر روی ورزش‌های مختلف اثر معنی‌دار داشت. همچنین در برخی موارد محققان اثر تمرینات الاستیک مقاومتی را فقط روی یک یا دو مورد خاص مانند سرعت یا قدرت مورد بررسی قرار دادند. لذا محقق بر آن شد تا آثار برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی را بر مجموعه‌ای از عوامل تن‌سنجی و فیزیولوژیکی تکواندوکاران نوجوان مورد بررسی قرار دهد.
مربیان تیم‌ها برای به‌کارگیری هماهنگ عضلات از تمرینات قدرتی استفاده می‌کنند. همیشه هماهنگی بیشتر از قدرت مؤثراست. حرکت یا ضربه ورزشکار با هم، اساس هنرهای رزمی است. استفاه از تمرینات قدرتی در ورزشکاران جوان هنوز هم مورد بحث است. بحث در سه منطقه مورد سؤال است: ۱) تأثیر تمرینات بر بهبود عملکرد ورزشی نوجوانان، ۲) پاسخگویی بدن نوجوان به تمرینات طاقت‌فرسا، ۳)آسیب‌دیدگی نوجوانان.
تمرینی، کاربردی و مفید است که به شما اجازه دهد تعادل بهتر و کنترل عضلانی در حرکات روزمره خود داشته باشید. بدن انسان باید قادر به حفظ تعادل در موقعیت‌های مختلف باشد. تمرینات قدرتی تابعی از حرکت در برابر مقاومت با هدف بهبود توانایی شرکت‌کنندگان در انجام یک فعالیت خاص ورزشی است. با این حال، در باشگاه‌های بزرگ که دارای امکانات بدنسازی است، تمرین قدرتی در واقع، طیف وسیعی از فعالیت کل بدن می‌باشد که قدرت، تعادل و هماهنگی برای تناسب اندام و بهبود توانایی فعالیت های روزانه را شامل می‌شود. تجزیه و تحلیل نظام‌مند از تمرین مقاومتی و ضربات پا در تکواندو هنوز وجود ندارد. از این رو، هدف از این مطالعه تعیین میزان تأثیر تمرینات الاستیک مقاومتی بر سطح عملکرد و افزایش قدرت، سرعت و توان انفجاری ضربات پای تکواندوکاران نوجوان بود.
موفقیت در بسیاری از ورزش‌ها به شدت قدرت انفجاری و عضلانی پا بستگی دارد. در پریدن، پرتاب، دو و میدانی و اغلب فعالیت‌ها، ورزشکار باید قادر به استفاده از قدرت با حداکثر سرعت باشد. همان‌طور که در بالا ذکر شد، حضور موفق در یک ورزش طاقت‌فرسا نیاز به یک برنامه تمرینی خوب با هدف بهبود ظرفیت هوازی و بی‌هوازی، سرعت و قدرت عضلانی نیازمند است.
بهبود هماهنگی عصبی و عضلانی در طول تمرین افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، نخبگان ورزشکار هنرهای رزمی نیاز به قدرت، انعطاف‌پذیری، تعادل، ثبات زانو و تهویه ریوی مناسب برای جلوگیری از وقوع مصدومیت دارند. به منظور بهبود بیشتر عملکرد قدرت عضلانی و توانایی اولیه ورزشکاران برای کنترل اولیه، مهارت اجرا شود. به علاوه، چگونگی بهبود قدرت عضلانی موجب نگرانی مربیان و ورزشکاران است. برای به دست آوردن عملکرد بهینه، واحدهای حرکتی عضلات، باید مکمل یکدیگر باشند(۴۶).
یکی از ویژگی‌های توان این است که با سرعت زیاد می‌تواند بزرگ‌ترین نیرو را در کوتاه‌ترین زمان به نمایش بگذارد. در تمام رشته‌های ورزشی که شامل پریدن، پرتاب، و تغییر جهت است از نیروی سریع ستون فقرات استفاده می‌شود. تمرین با باند الاستیکی جایگزین روش سنتی است که در آن از وزن بدن استفاده شده است. باند الاستیکی مقاومتی با توجه به ویژگی انعطاف‌پذیر خود نقش مهمی در بارگذاری حجم و شدت تمرین داشته و به یک جزء بسیار مهم تمرین تکواندو تبدیل شده است. تمرین الاستیک مقاومتی^[۱] اغلب با هدف بهبود لگد زدن و عملکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال هرگز مورد بررسی تجربی قرار نگرفته است(۹۰).
۱-۴- اهداف پژوهش
۱-۴-۱- هدف کلی
هدف کلی این تحقیق بررسی آثار برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر برخی عوامل تن‌سنجی و فیزیولوژیکی تکواندوکاران نوجوان است.
۱-۴-۲- اهداف اختصاصی
اهداف اختصاصی این تحقیق عبارتند از:

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر انعطاف‌پذیری تکواندوکاران نوجوان؛

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر چابکی تکواندوکاران نوجوان؛

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی برقدرت تکواندوکاران نوجوان؛

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر سرعت تکواندوکاران نوجوان؛

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر توان انفجاری پایین تنه تکواندوکاران نوجوان؛

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر درصد چربی تکواندوکاران نوجوان؛

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر وزن بدون چربی تکواندوکاران نوجوان؛

1. 1. بررسی اثر برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر شاخص توده بدن^[۲] تکواندوکاران نوجوان؛

۱-۵- فرضیه‌های پژوهش
فرضیه‌های پژوهش حاضر به شرح زیر بیان می‌شود.

1. 1. برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر انعطاف‌پذیری تکواندوکاران نوجوان اثر معنی‌داری دارد.

1. 1. برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر چابکی تکواندوکاران نوجوان اثر معنی‌داری دارد.

1. 1. برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر قدرت تکواندوکاران نوجوان اثر معنی‌داری دارد.

1. برنامه تمرینی الاستیک مقاومتی بر سرعت تکواندوکاران نوجوان اثر معنی‌داری دارد.