منابع پایان نامه با موضوع ادبیات و فرهنگ عامّۀ هرمود صحرای باغ (لارستان فارس)- فایل ۹۵ |
یک سبزی که به صورت خام لای نان گرم یا همراه با تخم مرغ خورده می شود.
۵-۲-۱۶-۴ بهاری
نوعی سبزی که به صورت آبپز مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۵تُرُشَه
این سبزی به صورت خام مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۶ چُنْدُری
نوعی سبزی شبیه اسفناج که با چند سبزی دیگر پخته می شود.
۵-۲-۱۶-۷ خَرِنی
نوعی سبزی که به صورت خام مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۸خُلْفَه
این سبزی نیز به صورت خام مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۹خَنْدَلی
این سبزی را به صورت آبپز آماده می کنند و با دوغ یا ماست میخورند.
۵-۲-۱۶-۱۰سَرْمی
این سبزی نیز مانند خندلی مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۱۱کَکْزَ
این سبزی به صورت خام با نان مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۱۲کَمْپُر
ریشه این سبزی را از زیر خاک درآورده، پوست آن را گرفته و مغزش را مصرف می کنند.
۵-۲-۱۶-۱۳ کُوَنْد (انجیر کوهی)
برگهای این سبزی را پخته به تنهایی یا با ماست مصرف می کنند.
۵-۲-۱۶-۱۴گل گوهر
بوتهای است خاردار که گلهایی به رنگ بنفش دارد و قسمت خوراکی گل آن را که در انتهای گل قرار دارد، مصرف می کنند.
۵-۲-۱۶-۱۵ لِشی
نوعی سبزی که به صورت خام مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۱۶مِیَل
نوعی سبزی که به صورت خام مصرف می شود.
۵-۲-۱۶-۱۷هِسْک
این سبزی با چند سبزی دیگر پخته و مصرف می شود. بهاری، هِسک و چُندُری را با هم مخلوط کرده، بعد از شستن داخل آب در حال جوش ریخته و پس از پخته شدن آبکش کرده با ماست مصرف می کنند.
۵-۲-۱۷ گیاهان دارویی پرکاربرد و خواص آنها
- سَلَنْدُرس یا سانِر: این گیاه که همان اسپند است، کاربردهای فراوانی از جمله: میکروبزدایی، دفع چشم زخم از زن زائو و نوزاد، جوش خوردن سریع زخمهای حاصل از جراحی و … دارد. برای این موارد اسپند را مخصوصاً در شبهای چهار شنبه و جمعه دود می کنند، همچنین آن را در کیسهای ریخته و به گهواره کودک آویزان می کنند.
هنگام دود کردن اسپند این اشعار خوانده می شود:
صد دونه سپند سیصد و صد دونه سپند
پیغمبر خدا و بی بی فاطمه رسول الله اُش کِرده پسند
اسپند بیار دود کنیم چشم حسود کور کنیم
همسایهها خبر کنیم دشمــنان اَدَر کـــــنیم
وَنگی: این گیاه خلطآور است و جوشانده آن برای رفع سرفه مفید است، در کوه میروید و برگهایی کوچک شبیه کنار دارد.
بالنگی: فقط در کوه میروید که هم به عنوان داروی گیاهی استفاده می شود و هم طعم دهندۀ خوبی برای چای است.
سِر بَرزَه[۱۴۳]: بوتهای کوچک است که گلهای زردی دارد. جوشاندۀ آن برای رفع سر درد و تب مناسب است.
مَروِ تَهر:برای درمان دردهای معده، اسید معده و خونریزی معده مفید است. معمولاً این گیاه را با مَروِخَش و زِنِّینْ، ترکیب کرده و به صورت جوشانده استفاده می شود. این گیاه به صورت بوتهای است، در کوهها میروید و طمعی بسیار تلخ دارد.
دریمِه[۱۴۴]یا درمنَه: بوتهای است پهن، که برگش سبز و شاخه آن سفید میباشد. برای رفع تب، نفخ و همچنین صفرا به کار میرود.
پُدَه[۱۴۵] یاپونه: گیاهی است با طبیعت بسیار گرم. معمولاً همراه با گیاهان دیگر به کار میرود. برای درمان سرما خوردگی مورد استفاده قرار میگیرد، همچنین جوشاندۀ آن برای زود فارغ شدن زن زائو به کار میرود.
جَفْت[۱۴۶]: این گیاه از خانواده بادام کوهی بوده و خواص فراوانی دارد از جمله: تنظیم قند خون، تقویت معده، رفع سوزش معده و باز کردن گرفتگی رگهای قلب. برای کسی که معدهاش ترش کرده یا نازک شده یا خونریزی معده دارد نیز از این گیاه استفاده می کنند. این گیاه، لایهای مانند رنگ غلیظ تولید میکرده که به معده میچسبد و از سوزش معده جلوگیری می کند و خاصیّتی شبیه شربت معدۀ امروزی دارد. در قدیم که برای درست کردن دوغ و ماست از مشک پوستی استفاده میکردند، وقتی گیاه جفت را داخل مشک میریخته اند، قُطر مشک را دو برابر میکرده وهم مشک محکمتر میشده و هم خاصیّت گیاه جفت را به خود میگرفته است که در این صورت به آن «مًَشک جَفتی» میگفتهاند.
گازیر[۱۴۷]: این گیاه بوتهای است و در صحرا میروید. برای کسانی که در اثر تصادف یا پرت شدن از کوه یا ارتفاع، ضرب دیدگی پیدا می کنند استفاده می شود. برای این منظور قسمتی از گیاه گازیر را آسیاب کرده، آن را در روغن سرخ میکردند و روی عضو آسیب دیده میگذاشتند. قسمتی از گیاه را نیز به شخص آسیب دیده میخوراندند. گاهی اوقات برای رفع کمر درد نیز استفاده می شود.
کِرِشْک[۱۴۸]: در بعضی مناطق به این گیاه کلپوره نیز میگویند. کِرِشْک خاصیتی شبیه «آمپیسیلین» دارد. معمولاً آن را روی سنگ مخصوص کوبیدن و نرم کردن گیاهان دارویی که در زبان محلّی به آن «چَخْسَو» میگویند، نرم می کنند. با آب ِکرِشْک نقاط آسیب دیده را شست و شو می دهند که انواع میکروب را از بین میبرد و حالت میکروبزدایی دارد. خوردن آن نیز حالت خشک کنندگی دارد. در بعضی مناطق نیز مکان زخم را با دود حاصل از سوزاندن این گیاه ضدعفونی میکردند. معمولاً این روش برای زنی که سزارین شده استفاده می شود.
گُنیز[۱۴۹](گون): این گیاه هم در صنعت داروسازی مصرف بالایی دارد و هم در کارخانههای چسبسازی، برای سرما خوردگی نیز بسیار مفید است. برای رفع سرفه، چوب گُنیز را در هاون میکوبند و سپس میجوشانند. جوشاندۀ آن که خیلی تلخ است، برای رفع سرفه مفید است و در شکست و بست هم استفاده می شود که طریقه مصرف آن در قسمت طبابت توضیح داده شده است.
انغوزه: یکی از گیاهان دارویی مشهور منطقه لارستان انغوزه است که در لهجۀ محلی به آن اِنگزه[۱۵۰] میگویند. این گیاه تا امروز یکی از اقلام صادراتی مشهور بوده است.
«ادوارد پولاک» نوشته است: «چون انغوزه در نواحی گرم لارستان و سایر مناطق آن میرویده، میتوان به این نتیجه رسید که این گیاه به آب و هوایی گرمتر و ارتفاع کمتر نیاز دارد. در قدیم بیشتر محصول صمغ انغوزه به هندوستان صادر میشد و در آنجا مصرف خوراکی دارد و مصرف طبی آن در ایران بسیار است و به خصوص در درمان رعشه و تشنّج به کار میرود» (۱۳۶۰، ص ۴۵).
این گیاه کمیاب در مناطق اطراف لارستان در صورت بارش باران خوب و مناسب، فراوان یافت می شود. شیرابۀ این گیاه کمیاب چند کاربرد محلی و صنعتی دارد از جمله:
- مصرف آن انواع میکروبهای بدن مثل: کرم معده را از بین میبرد.
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-08-01] [ 11:19:00 ب.ظ ]
|