۴-در مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه ای سال چهارم، شماره پانزدهم، زمستان(۱۳۹۱) با عنوان برنامه­ ریزی به منظور مکان­ یابی بازارچه­های صنایع­ دستی که توسط مهرداد کرمی صورت گرفته­است به بررسی نقاطی که دارای پتانسیل بازدهی سرمایه هستند، پرداخته شده­است که منفع اقتصادی و اجتماعی را برای جامعه به همراه دارد و هدف پژوهش انتخاب مکان بهینه برای ایجاد بازارچه­های صنایع ­دستی در خراسان جنوبی است که با ، برنامه­ ریزی گردشگری، مکان یابی، بازارچه­های صنایع­ دستی می­توان عمده­ترین اهداف پژوهشی را مورد نظر قرار داد.

توزیع عادلانه امکانات و ثمرات توسعه در میان اکثریت جمعیت، از خصیصه های اقتصاد پویا و سالم است. برنامه­ ریزی فضایی که سعی در کاهش نا برابری و عدم تعادل­ و اجرای برنامه ­های محرومیت زدایی و گسترش همه جانبه، توسعه دارد. بررسی استعداد ها و ظرفیت­­های ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی مناطق، یکی از مبرم ترین وظایف دولت در شرایط کنونی است. با هدف تحمل هزینه کمتر و به دست آوردن سود بیشتر، سهولت دسترسی به منابع، مکان فعالیت جهت تاسیس بازارچه های صنایع دستی مورد تحقیق قرار گرفته است. همچنین به صنایع دستی و گروه­بندی صنایع دستی در ایران پرداخته شده است که شامل صنایع دستی هنری که دارای جنبه­ های هنری قومی بوده است ومصرف چندانی نداشته است. صنایع دستی، هنری- مصرفی، که علاوه بر برخورداری از ارزش­های هنری، دارای جنبه­ های مصرفی است که مینای نقاشی در این بخش قرار می­گیرد. صنایع دستی مصرفی که ارزش هنری ناچیز دارد اما جنبه مصرفی قوی­تری دارد مثل مصنوعات حصیری و …
در این پژوهش شناخت جایگاه خیابان ویلا به عنوان یکی از مهم­ترین و شاخص­ترین خیابان­ها در عرضه صنایع دستی در تهران، نقش و جایگاه و موقعیت مکانی این خیابان به لحاظ سودآوری و استعداد ظرفیت­های اشتغال در بخش صنایع دستی، نزدیکی به جاذبه­های تاریخی یا قرار داشتن در محورهای پر تردد شهر و برخورداری از دسترسی و دید بصری مناسب که موجب رونق بخشیدن به اقتصاد صنایع دستی شده است، مورد نظر قرار خواهد گرفت.
۵-در مقاله­ای که توسط دکتر اعظم راودراد با عنوان جایگاه اقتصاد در جامعه شناسی هنر در مجله بیناب، مرداد ۱۳۸۴ ، شماره ۸٫ (۴۸ تا ۶۳). نوشته شده است، قصد دارد تا از طریق شناخت هنرها و کشف رابطه­ای میان هنر و جامعه به این هدف برسد که مخاطبین برای دریافت اشارات هنر و اهداف هنری به چه میزان از آگاهی­ های اجتماعی و توانایی­های زیبایی شناختی بهره می­­­گیرند. با عنایت به این که هنر خود نوعی آگاهی و شناخت است و هنرمند، آگاهی و شناختی را بی ­واسطه با جهان به دست آورده و در مرحله بعد با بیان هنری خویش آنرا به مخاطب عرضه می­نماید. پس هنر و آثار هنری بخشی از آگاهی مخاطب را می­سازد اما ملاحظه می­ شود که تاثیرات اقتصادی بر شرایط تولید آفرینش­های هنری موثر است و حتی در مواردی هنرمند را از فرایند هنر آفرینی دور ساخته است. بنابراین بر خلاف تصور رایج در بین هنرمندان و هنر شناسان، هنر امری صرفا متعالی و فارق از دغدغه­ های حیات مادی اجتماعی نیست؛ گرچه به نظر می­رسد هنرمندان نسبت به سایر افراد جامعه وابستگی کمتری نسبت به جنبه های مادی جامعه داشته باشند. در پایان این مقاله تاکید شده است که ساخت اقتصادی به اندازه سهم خود در این تاثیرگذاری باید در مباحث جامعه شناسی هنر جدی گرفته شوند کاری که تا امروز کمتر صورت گرفته است.
در شناخت مؤلفه­ های هنری تاثیرگذار بر رونق اقتصادی، ارتباط میان اقتصاد و خلق یک اثر هنری به ویژه در شاخه صنایع دستی مورد نظر است، ارتباطی میان هنرمند و اقتصاد و جامعه. با نگاهی درآثار مینای نقاشی به خوبی می­توان تاثیر بازاری شدن کارها با آثار هنری بسیار نفیس و ارزشمندی که به دور از تاثیرات اقتصادی است مشاهده نمود. با روش علمی می­توان به اثبات این فرضیه که اقتصاد می ­تواند دگرگونی عظیمی در حیطه صنایع دستی داشته باشد، بپردازیم. هدف اصلی جامعه شناسی هنر، کشف رابطه میان هنر و جامعه و هدف فرعی آن، آشکار کردن تاثیرات اجتماع بر هنر که غالبا از طریق ساخت­های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … است که بر شرایط وجودی دنیای هنر اعمال می­ شود.
۶- پیرامون ذوق و سلیقه مصرف‌کنندگان در زمینه‌های طراحی، رنگ­بندی و ابعاد فرش دستباف ایران(در کشورهای اروپایی) در طرح پژوهشی در مرکز تحقیقات فرش دستباف، توسط مسئول: محمد مناف پور و پژوهشگر: زهرا دهجو و دیگران صورت گرفته است. دراین مطالعه به منظور شناسایی گرایشات خریداران اروپایی فرش دستباف ایران در بازار اروپایی انجام می‌شود.در ایران، غالب فرش­های دستباف بدون در نظر گرفتن نظرات، خواسته‌ها و نیازهای مصرف‌کنندگان (اروپایی) تولید می‌شود. این امر از آنجا ناشی می‌شود که رفتارها و خواسته‌های خریداران فرش در بازار جهانی ناشناخته است. هدف از این مطالعه، گشایش بازار جهانی فرش ایران است. روش پژوهش به طریق غیرمستقیم، به صورت گردآوری اطلاعات در رابطه با ذوق و سلیقه مصرف‌کنندگان در کشورهای آلمان، یونان، ایتالیا، سوئیس و فرانسه از طریق تکمیل پرسشنامه توسط فروشندگان، کارشناسان و صاحبنظران است .
درشناخت مؤلفه­ های تاثیر گذار بر رونق اقتصادی مینای نقاشی نیز با نگاهی به جامعه خریداران و نظر خواهی به واسطه پرسشنامه ­ها، همگام با روش به کار گرفته شده در طرح پژوهشی فوق صورت پذیرفته است. به این وسیله می­توان عوامل موثر بر ذوق و سلیقه مخاطبین اثر هنری و خریداران را جستجو کرد و میزان تاثیراتی که نقش و طرح و ابعاد بر روی مخاطب دارد را مورد تحقیق قرار داد. همچنین در رسیدن به اهداف مشترکی که میان دو پژوهش است می­توان به عنوان پیشینه­ای به آن توجه نمود.
۷-در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان مطالعه تحلیلی عوامل روانشناختی و زیبایی شناختی موثر بر انتخاب فرش توسط مصرف کننده در دانشگاه شاهد،دانشکده هنر ۱۳۹۱٫ می باشد و توسط استاد راهنما، مهدی پوررضاییان، استاد مشاور، امیر حسین چیت سازیان، دانشجو، رضا الهامی گردآوری شده است، به توضیح این مطلب پرداخته است که آدمی همواره زیبایی را ستوده است و زیبایی­های طبیعت را برای خود، به عنوان الگو جهت ساخت انواع زیبایی هنری استفاده کرده است. در این رهگذر او به معیارها و ملاک­هایی دست پیدا کرده که الهام بخش او در آفرینش آثار هنری و ساخته­هایش بوده است. زیبایی همواره با روان آدمی در ارتباط بوده تا جایی که عده ای از صاحبنظران، زیبایی شناسی را شاخه­ای از علم روانشناسی دانسته ­اند. میل به زیبایی امری است فطری که خداوند در نهاد بشر قرار داده است و ضرورت روح فرهنگی بشر به زیبایی از مهمترین علل زیبایی گرایی انسان­ها می­باشد. ذوق و سلیقه، لذت از زیبایی، ارزشمند و مفید بودن زیبایی، تنوع طلبی حیات انسان از دیگر عوامل گرایش آدمی به زیبایی می­باشداین پایان نامه با موضوع بررسی تحلیلی عوامل زیبایی شناختی و روانشناختی موثر بر انتخاب فرش توسط مصرف کننده با تاکید بر بازار داخلی، کوشید تا عوامل تعیین کننده زیبایی در فرش ایرانی، عوامل شکل دهنده سلیقه خریداران فرش دست باف ایرانی، و تمایلات خریداران فرش دستباف در بازار داخلی از نظر معیارهایی زیبایی را بررسی نماید. روش انجام تحقیق به شیوه کتابخانه­ای و میدانی می­باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از روش­های آماری و همچنین آنالیز نقشه­های فرش استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که معیارهای زیبایی فرش ایرانی منطبق با معیارهای زیبایی در سایر هنرها به ویژه هنرهای سنتی می­باشد. میل فطری به زیبایی و علاقه به تملک آثار هنری باعث می­ شود خریداران فرش دستباف از آن به عنوان کالایی فرهنگی و هنری و سرمایه­ای استقبال نمایند. مهمترین عوامل بستر ساز فرش ایرانی شامل، رعایت تناسبات متن و حاشیه، تناسبات نگاره­ها با یکدیگر، تناسبات نگاره­ها با متن، رنگ و به کارگیری به جا از رنگ به ویژه هارمونی و هماهنگی رنگ و نظم که مهمترین نمونه آن نظم خطی در فرش­ها می­باشد. ریتم، تقارن، ارزش خطوط در طراحی، ارزش نقاط رنگین در ساخت خطوط و سطوح رنگین، اهمیت فضای خالی، پلان­بندی محدود و … می­باشد که در پسند فرش ایرانی توسط خریدار موثر واقع می­ شود.
نتایج به دست آمده در این پایان نامه کمک شایانی به اهدافی خواهد کرد که در رونق اقتصادی مینای نقاشی به دنبال آن خواهیم بود. این پایان نامه مورد توجه قرار گرفت زیرا با موضوع بررسی تحلیلی عوامل زیبایی شناختی و روانشناختی موثر بر انتخاب توسط مصرف کننده با تاکید بر بازار داخلی، کوشید تا عوامل تعیین کننده زیبایی در ایران، عوامل شکل دهنده سلیقه خریداران ایرانی، تمایلات خریداران در بازار داخلی را، از نظر معیارهایی زیبایی بررسی نماید. همچنین روش انجام تحقیق به شیوه کتابخانه ای و میدانی می باشد که همان روش و عملکرد در جمع آوری مطالب این پژوهش است. جهت تجزیه و تحلیل داده ­ها و اطلاعات از روش­های آماری و همچنین آنالیز استفاده شده است. ذوق و سلیقه، لذت از زیبایی، ارزشمند و مفید بودن زیبایی، تنوع طلبی انسان، گرایش آدمی به زیبایی، معیار­هایی که در هنرسنتی ایران همواره در نظر آورده شده است و تفاوتی که میان رشته­ های آثار هنری است، موجب نخواهد شد تا اصل زیبایی شناسی اثر کمرنگ گردد.
۸- پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان تأثیرات و پیامدهای انقلاب صنعتی اروپا بر هنر- صنعت نساجی ایران در دوران قاجار (از منظر طراحی و نقش) به پژوهش دانشجو، فریناز فربود و راهنمایی استاد مسعود لطیفی در دانشگاه تربیت مدرس ۱۳۸۸صورت گرفته است.
دوران انقلاب صنعتی اروپا در قرن هجدهم تنها حرکتی اروپایی و بخشی از جهش اروپا برای نوگرایی نیست؛ این انقلاب، سومین جهش بشر برای اعتلای سطح زندگی خود می‌باشد. انقلاب صنعتی به همراه دگرگونی فناوری به ابعاد مختلف زندگی بشر و از جمله فرهنگ بشری و هنر به‌عنوان اصلی‌ترین پیامدآن، شکل جدیدی بخشید. دوره قاجاریه در ایران مقارن با ظهور انقلاب صنعتی اروپا و این دوران آغاز تغییر و تحول صنعت، فرهنگ و جامعه ایرانی برای همگام شدن با بزرگ‌ترین تحول جهان معاصر خود یعنی انقلاب صنعتی محسوب می‌شود. پژوهش حاضر این دگرگونی در هنر و صنعت نساجی ایران دوران قاجار را مورد بررسی قرار داده و تغییر نقوش در این دوره را مورد مطالعه قرار داده است. ابتدا دوره‌های پیش از قاجار در تاریخ نساجی ایران مورد بررسی قرار گرفته تا نوعی خط ‌سیر منسوجات ایرانی تا دوره قاجار مشخص گردد. پس از آن سیر تاریخ اروپا و دگرگونی‌های آن موردتوجه قرار گرفته و تأثیرات انقلاب صنعتی بر اندیشه و هنر این دوران، در نهایت نیز قاجاریه از منظر سیاست، اقتصاد و تجارت و هنر نساجی از طریق مستندات تصویری و نمونه‌‌های عینی به‌جای مانده از آن دوران انجام گرفته و از طریق مطالعه تطبیقی سعی شده تا ارتباط میان ایران و تحولات انقلاب صنعتی در این دوران مشخص گردد. در نهایت مشخص گردید برای مصارفی که پارچه بخشی از هویت ایرانی را معرفی می کند، دوخت پارچه‌های ترمه و زری دارای نقوش ایرانی رونق واحیا شده و علیرغم تطور جزیی نقشمایه‌ها این رسته از منسوجات ایرانی در راستای سنت ایرانی تداوم یافت‌ و پیشرفتی در زمینه ترکیب‌بندی در منسوجات ایرانی محسوب شد. به‌واسطه عدم تناسب شرایط ایران با تحولات دوران صنعتی و عدم توان رقابت با کشورهای صنعتی در عرصه تولید منسوجات، در این دوره بخش مهمی از صنعت نساجی ایران که پارچه‌های متناسب با نیاز توده مردم را تولید می‌کرده، نابود شده و استفاده از پارچه‌های اروپایی وارداتی به الگوی مصرف ایرانی بدل می‌گردند. برخی از تولید‌کنندگان این دوره که غالباً از سوی علما نیز مورد حمایت قرار می‌گیرند؛ به منظور رقابت به الگوبرداری از طرح‌های اروپایی می‌پردازند. اما عدم توان آنها برای رقابت با کیفیت دستبافته‌های خود با تولیدات ماشینی اروپایی، موجب حذف آنها می‌گرد. انقلاب صنعتی به‌واسطه توان تولید خود مجموعه‌ای از پارچه‌های دارای نقش و نگارهای مورد توجه فرهنگ ایرانی و فرهنگ‌های وابسته را تولید و آنها را وارد بازار این کشورها می‌‌نماید. در همین دوره فرهنگ ایرانی از توان تولید دوخته‌دوزی برای افزودن نقوش ایرانی بر روی این لباس‌ها بهره می‌گیرد تا آنها را با زیبایی‌شناسی ایران هماهنگ سازد. در عرصه کاربرد منسوجات برای مصارف طراحی فضاهای داخلی، پیوسته از محصولات وارداتی اروپایی استفاده می‌شود و در این دوره به‌واسطه عدم توان تولید، هیچ تلاشی برای رقابت یا تقلید از این محصولات وارداتی صورت نمی‌گیرد.
از دیگر پژوهش­های مورد بررسی که در راستای رونق صنایع دستی و توسعه بسیار موثر بوده است تأثیرات و پیامدهای انقلاب صنعتی است که در شناخت مؤلفه­ های تاثیر گذار بر مینای نقاشی نقش به سزایی دارد و به دلیل اینکه تکنولوژی درارتقاء سطح کیفی و بالا بردن روند ساخت آثار صنایع دستی به ویژه مینا نقش بسیار مهمی را بر عهده گرفته است، از این مقاله در پایان نامه مدد خواهیم گرفت.
دوره قاجاریه در ایران مقارن با ظهور انقلاب صنعتی اروپا و این دوران آغاز تغییر و تحول صنعت، فرهنگ و جامعه ایرانی برای همگام شدن با بزرگ‌ترین تحول جهان معاصر خود یعنی انقلاب صنعتی محسوب می‌شود. رساله حاضر این دگرگونی در هنر ایران دوران قاجار را مورد بررسی قرار داده و پژوهش پیرامون تغییر در این دوره را مورد سنجش قرار دهد.
پژوهش­هایی نیز در زمینه اقتصاد هنر، در شاخه هنرهای تجسمی، در دوره معاصر وجود دارد، که به آنها اشاره خواهد شد.
۱۰-پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی اقتصاد هنر در نقاشی، پس از انقلاب ایران وتاثیر تحولات اجتماعی بر آن (با تاکید بر دهه ۸۰ ه.ش) به پژوهش، سید مصطفی حسینی و راهنمایی همایون سلیمی و مشاوره ایرج اسکندری تربقان در دانشکده هنرهای تجسمی و کاربردی دانشگاه هنر تهران(۱۳۹۰).
در این پژوهش تاثیر تحولات سیاسی و اجتماعی و عوامل موثر بر بازار هنر نقاشی اجتماعی پس از انقلاب بر نقاشی ایران ، رشد فزاینده بنگاه های خصوصی هنر(گالری ها، جشنواره ها، اکسپوهای هنری، مجموعه داران هنری، دلالان هنری و …) در دهه ۸۰ ه.ش در ایران در این دهه پرداخته شده است. از اهداف این تحقیق، بررسی نقش مراکز هنری(داخلی، منطقه ای و جهانی)، ویژگی های فردی و اجتماعی، ویژگی های بصری و زیباشناختی تابلوهای نقاشی، رسانه های جمعی بر بازار نقاشی می­باشد. برای نیل به این اهداف، به دو روش توصیفی و تحلیلی عمل شده و به جمع آوری آمار و اطلاعات و نظرات کارشناسان و دست اندرکاران هنری به صورت آرشیوی (کتب، مجلات، مقالات و …) و مطالعه­ میدانی (از طریق تهیه و توزیع پرسشنامه در برخی از نگارخانه های تهران) پرداخته شده و عوامل موثر بررسی شده است. نتایج به دست آمده از بررسی آمار و اطلاعات جمع آوری شده، از وجود رابطه ای پایدار و معنادار میان عوامل مذکور و تاثیر گذاری آن بر بازار هنر، حکایت دارد.
پژوهش فوق، ضمن مروری اجمالی بر تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری، با تاکید بر عوامل موثر بر بازار هنر نقاشی پرداخته شده است. از اهداف این تحقیق، بررسی نقش مراکز هنری(داخلی، منطقه ای و جهانی) ویژگی­های فردی و اجتماعی، ویژگی­های بصری و زیباشناختی، رسانه­های جمعی وتحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر بازار می باشد. این عوامل نیز بر رونق اقتصادی مینا تاثیر گذار خواهد بود. همچنین حوزه مطالعاتی و پژوهشی و شیوه گردآوری مطالب و روش تحقیق در راستای اهداف رونق اقتصادی مینا و عوامل تاثیرگذار می­باشد.
۱۱-پایان نامه کارشناسی ارشد نقش و اهمیت بنگاه های هنری(گالری،نمایشگاه،…)درعرصه آثار تجسمی به پژوهش میثم اربابون و راهنمایی حسن سلطانی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر تهران (۱۳۸۸). در این پایان نامه سعی شده بعداز عبوراز سوابق تاریخی در عرصه خرید و فروش آثار هنری برخی از مباحث کلی در عرصه مذکور اشاره شود و همچنین به بررسی زوایای مختلف مانند حراجی­های هنری، نمایشگاه فروش آثار هنری، انواع حراجی­ها، و مباحثی از این دست گرد آوری و تدوین گردد.
اقتصاد هنر در ایران به ابعاد مختلف جریانات موازی با هنر می‌پردازد که با حضور مشاورین اقتصاد فرهنگ و هنر، کارشناسان برجسته هنرهای تجسمی و …صورت می­­پذیرد. وضعیت اقتصادی هنر ایران در منطقه خاورمیانه، حضور ایران در حراج‌های معتبر خارجی، نقش حراج‌های داخلی بر جریان اقتصادی هنر، وضعیت هنر و نوع اقتصادی شدن آن، با حضور کارشناسان مختلف بررسی شده است. با نگاهی به واکاوی جریانات اقتصادی موازی با هنر که نقش تعیین‌کننده‌ای در وضعیت و جریان هنر دارد. اقدام به برپایی نشست‌ها و انتشار کتاب‌های متعدد، که توانسته است که به اقتصاد در هنر ایران کمک شایانی نماید. پیشینه تاریخی در عرصه خرید و فروش آثار هنری از مباحث کلی در اقتصاد و رونق اقتصادی است که محصولات هنری و صنایع دستی مانند مینا نیز شامل می­گردد وهمچنین بررسی حراجی­های هنری، نمایشگاه فروش آثار هنری،انواع حراجی­ها قابل توجه در توسعه اقتصادی است گرچه هنوز جایگاه صنایع دستی در این حوزه فعال نبوده است، اما می­توان به این موقعیت رسید.
۱۲-پایان نامه کارشناسی ارشد، بررسی اقتصاد هنر و تحلیل وضعیت اقتصادی هنرمندان تجسمی معاصر ایران به پژوهش دانشگاه شاهد محمد هادی عبداللهی و راهنمایی احمد نادعلیان و مشاوره محمد رضا مریدی در دانشگاه شاهد - دانشکده هنر۱۳۹۰٫
پایان نامه ی فوق به بررسی اقتصاد هنر و بازار نقاشی ایران طی سال­های (۱۳۶۷) تا (۱۳۸۹) می ­پردازد. با افزایش تعداد هنرجویان و دانش آموختگان دانشگاهی رشته ی نقاشی در طی این سال­ها، تولید و عرضه ی آثار نیز به همان نسبت افزایش یافته است. فروش آثار هنرمندان ایران در بازار هنر خاورمیانه از سال ۱۳۸۵ به این سو، منجر به تحولاتی در بازار داخلی نقاشی ایران شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر «توصیفی- تحلیلی» بوده و گردآوری داده ­ها با شیوه ­های اسنادی و میدانی صورت گرفته است. بحران­های اجتماعی و اقتصادی جامعه­ بعد از جنگ تحمیلی و همچنین عدم اتخاذ سیاست­های مناسب ازسوی دولت­های بعد ازجنگ در خصوص ایجاد بازارهنر، سبب شد تا فروش آثار هنری در بیش از ۱۷ سال راکد مانده و فقط از سوی بخش خصوصی و به طور ناقص و محدود در نقاطی از تهران جریان داشته باشد. همچنین فروش آثار برخی هنرمندان ایرانی در بازار خارجی از سال ۱۳۸۵ به این سو، بر قیمت آثار هنرمندان فعال در بازار داخلی نقاشی ایران و همچنین بر مضامین و شیوه­ ارائه­ آثار برخی از آنان تاثیرگذار بوده است. علی رغم این مسئله، در خصوص تغییر ذائقه­ی خریداران داخلی، برای خرید آثار با همان مضامین و شیوه­ آثار فروخته شده در بازار خارجی، تغییر محسوسی مشاهده نمی­ شود.
روش تحقیق در پژوهش حاضر «توصیفی- تحلیلی» بوده و گردآوری داده ­ها با شیوه ­های اسنادی و میدانی صورت گرفته­است که مشابه جمع ­آوری اطلاعات در پژوهش رونق اقتصادی است. بحران­های اجتماعی اقتصادی جامعه­ و همچنین سیاست­های دولت­های بعد ازجنگ در خصوص ایجاد بازارهنر، سبب شد تا فروش آثار هنری در بیش از راکد مانده و این امر در خصوص صنایع دستی نیز به چشم می­خورد و فقط از سوی بخش خصوصی و به طور ناقص جریان داشته باشد. همچنین فروش آثار برخی هنرمندان ایرانی در بازار خارجی، بر قیمت آثار هنرمندان فعال در بازار داخلی نقاشی ایران و همچنین بر مضامین و شیوه­ عرضه آثار برخی از آنان، تاثیرگذار بوده است که این تاثیرات اقتصادی بر ساخت و توزیع مینای نقاشی نیز قابل بسط و توسعه نظری است.
۱۳- پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی پتانسیل های توریستی در توسعه نواحی روستایی مطالعه موردی : دهستان شاپور به پژوهش جواد درخشان داوری و راهنمایی مهدی قرخلو و مشاوره کرامت اله زیاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دانشکده هنر و معماری ۱۳۹۰٫
گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال حاضر، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. افزون بر این بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه نیز از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می­ کنند. در این راستا گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید که می ­تواند با برنامه ریزی اصولی مناسب و شناسایی مزیت­ها و محدودیت های گردشگری روستایی، نقش موثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی بر عهده داشته باشد. یکی از این نواحی که قابلیت ­های زیادی برای گسترش گردشگری داراست، دهستان شاپور از توابع شهرستان کازرون فارس است که دارای جاذبه های تاریخی و فرهنگی فراوانی می­باشد و می ­تواند با برنامه­ ریزی صحیح جایگاه مهمی در جذب گردشگری داشته باشد.
لذا پژوهش حاضر با هدف شناخت قابلیت توسعه گردشگری از دیدگاه جامعه میزبان، میهمان و مسئولین که به بررسی و شناخت تمایلات گردشگران در زمینه جاذبه­ها و امکانات و تعیین جایگاه فعلی صنعت گردشگری در ناحیه مورد مطالعه پرداخته است. بنابراین سئوال اصلی تحقیق، آن است که مهمترین پتانسیل­ها و محدودیت­های توسعه گردشگری در ناحیه مورد مطالعه کدامند؟ و راهبردها و راهکارهای مناسب جهت توسعه گردشگری در راستای توسعه روستایی دهستان شاپور کدام است؟ ساکنین چه نگرش و گرایشی نسبت به توسعه گردشگری دارند؟ در این راستا تمایل گردشگران در زمینه بازدید مجدد، گرایش و نگرش ساکنین نسبت به توسعه گردشگری و میزان پتانسیل منطقه مورد مطالعه در زمینه گردشگری تاریخی، در قالب فرضیه ­های تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. برای رسیدن به اهداف تحقیق با تهیه یک نوع پرسشنامه قالب سه گروه (مردم، مسئولین و گردشگران) ، داده ­های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می­دهد که بین متغیرهای مستقل گرایش و نگرش ساکنین با توسعه گردشگری و تمایل گردشگران و بازدید از محدوده مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. همچنین ، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در دهستان شاپور شناسایی شد و مشخص گردید که منطقه مورد مطالعه پتانسیل بالایی در زمینه گردشگری تاریخی دارد. با توجه به پتانسیل بالای گردشگری تاریخی در منطقه مورد مطالعه، رویکرد مطلوب برای توسعه نواحی روستایی، گسترش گردشگری فرهنگی تاریخی و گردشگری است.
در پژوهش شناخت مؤلفه­ های تاثیر گذار بر رونق اقتصادی حضور گردشگران بسیار اهمیت دارد. مطالعه پتانسیل­ها و محدودیت­های توسعه گردشگری و راهبردها و راهکارهای مناسب در جهت توسعه آن، در راستای توسعه و افزایش جایگاه و ماندگاری صنایع دستی است. فروشندگان نگرش و گرایشی مثبت نسبت به توسعه گردشگری دارند. تمایل گردشگران در زمینه بازدید مجدد، گرایش و نگرش تولیدکنندگان نسبت به توسعه گردشگری و میزان پتانسیل در این زمینه در قالب تحقیق، مورد بررسی قرار گرفت.
۱۴-در پایان نامه کارشناسی ارشد بررسی وضعیت زنان عشایر روستایی در ارتباط با چگونگی تولید صنایع دستی در منطقه ممسنی به پژوهش سازمان پژوهش­های علمی و صنعتی ایران، بررسی وضعیت صنایع زنان عشایر روستایی، در ارتباط با چگونگی تولید صنایع دستی است. در منطقه ممسنی صنایع دستی یکی از قطب­های ایجاد اشتغال و کسب درآمد غیررسمی در بین روستاییان و بخصوص عشایر می‌باشد. در بین زنان عشایر شهرستان ممسنی نیز انواع صنایع دستی (قالی، جاجیم، گلیم، سرانداز) رایج می‌باشد که زنان از این محل مقداری کسب درآمد داشته و در اقتصاد خانواده نیز موثر می‌باشند. می‌توان گفت صنایع دستی تولید شده، اثرات بسزایی در اقتصاد شهرستان دارد. این طرح به بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی صنایع دستی رایج در بین زنان عشایری منطقه ممسنی به عنوان یکی از قطبهای ایجاد اشتغال و کسب درآمد غیررسمی می‌پردازد.
پایان نامه­ هایی که در مورد مینا صورت گرفته است عبارتند از :
۱۵-ساخت جواهرات با تزئینات مینای نقاشی انجام شده دردانشگاه هنر - اصفهان - دانشکده هنرهای تجسمی و کاربردی ۱۳۹۲٫ به پژوهش الهه ربانی فر و راهنمایی مهرنوش شفیعی و مشاوره غلامعلی فیض الهی.
در ایران هنرمندان و استادکارانی هستند که بازماندگان تعلیم ‌دیده‌ی این هنر، به صورت سینه به سینه‌اند و اگر برای حفظ و اشاعه‌ی اندوخته‌های ایشان کوششی جدی به عمل نیاید، ناگزیر این رشته از هنرهای سنتی کشورمان را، رو به زوال خواهیم دید. ناآشنایی با این هنر، پیشامدی است که هم مینا را در داخل کشور تهدید می­ کند و هم عرضه‌ی آن را در جامعه‌ی جهانی مختل خواهدکرد. بنابراین با این سوال اصلی که چگونه می‌توان از این هنر، در ساخت دیگر آثار هنری، استفاده کرد سعی شده که با تغییر کاربری تجربه‌ای در ساخت زیورآلات با این شیوه داشت. بطوری که با ترکیب مینا سازی با ساخت زیورآلات، شکلی متفاوت و کاربردی به این هنر داده و نقش محدود مینا را که فقط در ظروف تزیینی خلاصه شده است، را شاید به نقشی پویا و با صرفه در زمینه‌ی اقتصادی تبدیل کند. که این تحقیق کاربردی با بهره گرفتن از منابع کتابخانه‌ای و میدانی و بدست آوردن تجربیات عملی برای رسیدن به این هدف، تلاش کرده است.
آنچه مسلم است در پژوهش فوق، برای حفظ و حراست از این هنر، آن را در بخش جواهرات کاربردی ساخته است، تا در احیاء مینا مدد گیرد. می­توان از این هنر در ساخت دیگر آثار هنری استفاده کرد همچون گسترش در شاخه ضریح سازی و حتی در محصولات صناعی چوبی و … سعی شده که با تغییر کاربری مینا در حوزه های دیگری چون ظروف، تجربه‌ای در ساخت مینای نقاشی و یا خانه بندی با این شیوه داشت. بطوری که شاید، مینا را به نقشی پویا و با صرفه در زمینه‌ی اقتصادی تبدیل کند. وجه تمایز با پژوهش شناخت مؤلفه­ های هنری تاثیر گذار بر رونق اقتصادی آن است که عناصر تاثیر گذار دیگری را جستجو خواهیم کرد که در رونق آثار مینا موثر باشد و همچنین توجه به نوع کاربرد مینا در صنایع دستی مورد نظر خواهد بود.
۱۶-در پایان نامه دیگر با عنوان بررسی تطبیقی هنر میناکاری ایران و روسیه( عصر قاجار) به راهنمایی استاد محمد تقی آشوری و مشاور استاد احمد تندی و به تحقیق حکیمه شریعت نیا می­باشد. این پژوهش به بررسی تطبیقی هنر میناکاری که از صنایع دستی شاخص ایران در زمان قاجار بوده است، پرداخته و با بررسی تطبیقی این هنر با میناکاری روسیه سعی در فهم میزان تاثیرپذیری و تاثیر­گذاری هنری و تکنیکی این هنر میان دو کشوری داشته است که همواره در طول تاریخ در ارتباطات فرهنگی و هنری با یکدیگر بوده اند.
۱۷- در پایان نامه مطالعه زیورآلات زنان در دوره قاجارکه در دانشگاه سمنان - دانشکده هنر. ۱۳۹۲با راهنمایی سید ابوتراب احمدپناه و پژوهش دانشجو مهدیه نائیجی صورت­ گرفته است، ابتدا جایگاه جواهرات سلطنتی در دوره قاجار مطرح شده، پس از آن موقعیت زنان در این دوره مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت اطلاعات و تصاویر پراکنده مربوط به زیورآلات زنان قاجار در یک مجموعه گردآوری شده است. طبقه بندی داده ­های این تحقیق بر اساس تجریه و تحلیل بیش از ۳۰۰ تصویر بوده ­است. ضمن مطالعه و طبقه بندی نمونه­ها، بررسی زیورآلات زنان از نظر مواد تشکیل دهنده، نوع ساخت و نقش و فرم آن­ها نیز، از اهداف این تحقیق می­باشد. اطلاعات به شیوه کتابخانه­ای اسنادی و انجام مصاحبه گردآوری شده است .
مینا کاری در دوره قاجار و دیدن گنجینه موجود در بانک ملی تهران واقع در خیابان فردوسی، نشان دهنده نقش و اهمیت مینا در این دوره است و به دلیل پرداختن و تولیدات در شاخه جواهرات سلطنتی مینا، مورد توجه قرار خواهد گرفت. و با توجه به تصاویر مربوط به زیورآلات زنان قاجار که گردآوری شده‌است. مینای دربار همچون سنگهای قیمتی و پر ارزش، بر روی طلا به کار رفته است. طلا، به هنگام ذوب شدن مینا اکسید نمی‌شود، ازاینرو امکان اجرای طرحی همراه با جزئیات و با شباهت هر چه تمامتر در ساخت چهره­ها، بر روی مینا را ایجاد می‌کند در حالی که میناهای ساخته شده بر مس و نقره‌ چنین کیفیتی را ندارند. شکل‌گیری مینا نیز از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت بالا می‌باشد که رنگ‌ها در طول زمان و بر اساس دما بوجود می‌آیند. طبقه بندی داده‌های این تحقیق که بر اساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته است در پژوهش شناخت مؤلفه­ های تاثیرگذار بررونق اقتصادی مورد توجه است و مینا در دوره حاضر به لحاظ جایگاه و اهمیت، مطالعه می­گردد، زیرا بعد از دوره قاجار برای مدتی هنر مینای نقاشی به فراموشی و کم فروغی سپرده شده است. حضور استاد شکرالله صنیع زاده و کارگاهش که در آن هنرمندان بنامی پرورش یافتند باعث شد که این هنر دوباره به روزهای پر شکوهش باز گردد و توانست نام مینا را تا احیا دوباره توسط استاد علیرضا پروازی زنده نگاه دارد. اکنون استاد پروازی با اصول و روشها و مکتب­داری زمان قاجار روحی تازه به این هنر بخشیده و دوباره مینای ایرانی بر روی طلا به درخشش ادامه داده است.
۱۸-فن شناسی، آسیب شناسی و ارائه طرح حفاظتی تزیینات میناکاری تخت خورشید (تخت طاووس) پایان نامه دانشگاه هنر، تهران ، دانشکده هنرهای کاربردی ۱۳۸۸٫ استاد راهنما: میترا اعتضادی استاد مشاور: دانشجو: ماندانا پورضرغام.
موضوع این پایان نامه «فن شناسی؛ آسیب شناسی و طرح حفاظتی تزئینات مینا کاری تخت خورشید (طاووس)» می­باشد. با توجه به آنکه تاکنون پژوهشی جامع در زمینه حفاظت از آثار مینایی و به ویژه این اثر ارزشمند صورت نگرفته بود، در این تحقیق، گام­هایی در جهت شناخت، حفظ و نگهداری از این گنجینه مینایی انجام شده است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی ساختار مینا؛ تکنیک­های به کار رفته و شناسایی آسیب های وارده بر میناهای تخت خورشید و اتخاذ روشی مناسبی در جهت حفاظت از آن بوده است. در این تحقیق چهار فرضیه مورد آزمون و بررسی قرار و گرفته و نتایج زیر حاصل شده است: دوام مینا کاری علاوه بر تکنیک اجرا با ترکیبات مینا و دمای پخت آن در ارتباط است؛ آسیب های وارده در مینای پشتیبان، زمینه را برای ایجاد آسیب در لایه مینای تزئینی فراهم می ­آورد؛ عامل اصلی ایجاد ترک و ریختگی فراوان در لایه مینای آبی فیروزه­ای بکار رفته درتزیینات مینایی تخت خورشید ناشی از ساختار درونی مینا است و قرار گرفتن ترکیب فلز و شیشه درکنار یکدیگر در ساخت مینا، باعث ایجاد دسته جدیدی از آسیب­ها شده است.
به دلیل شناخت، حفظ و نگهداری از هنر میناکاری و با هدف اصلی این پژوهش که شناسایی ساختار مینا ؛ تکنیک­های به کار رفته و شناسایی آسیب های وارده بر مینا و اتخاذ روشی مناسبی در جهت حفاظت از آن بوده است در پژوهش رونق اقتصادی و بحث پیرامون کیفیت و ماندگاری اثر هنری قابل واکاوی و توجه است. و نتایج حاصله این پژوهش بسیار مفید است زیرا که دوام مینا کاری را علاوه بر تکنیک اجرا با ترکیبات مینا و دمای پخت آن مرتبط می­سازد؛ تمرکز بر مینا و عوامل موثر در ماندگاری و تکنیک اجرا و ساخت آثار مینا، مورد استفاده در پژوهش رونق اقتصادی مینای نقاشی خواهد بود.
مقاله بررسی لباس و پوشاک دوره قاجار مبتنی بر آثار مینایی به جا مانده از این دوره در موزه آذربایجان تبریز توسط نویسندگان : مریم فیض الهی، زهرافنایی صورت گرفته است که درنشریه نگره، پاییز ، ۱۳۸۹ دوره  ۵, شماره  ۱۶; از صفحه ۵۷ تا صفحه ۷۱به چاپ رسیده است.
میناسازی یکی ازهنرهای ماندگار ایرانی است که به عنوان هویت و پیشینه فرهنگی، نسل گذشته را به آینده پیوند می­دهد. در دوره قاجار این هنر نیز همچون سایر هنرها دچار تحولات جدیدی شد به نحوی که در زمان حکومت فتحعلیشاه به پیشرفت زیادی دست یافت و تا اواخر دوره ناصرالدین شاه به صورت هنری درباری و اشرافی به کار می­رفت، اما پس از آن به فراموشی سپرده شد. آثار میناکاری یافت شده از دوره قاجاری در موزه­های داخل و خارج از کشور نمونه­های با ارزشی از این هنر می­باشند. در این میان ۱۷ قطعه مینایی که در موزه آذربایجان تبریز نگه­داری می­ شود به طور عمده شامل تصاویر زنان درباری آن روزگار است. در این پژوهش که به شیوه تاریخی _ توصیفی انجام شده و بر اساس شیوه کتابخانه­ای، کتب، اسناد و مدارک موجود، ویژگی­های هنر میناسازی در دوره قاجار مورد مطالعه قرار گرفته و سپس به بررسی تطبیقی و تحلیلی لباس و پوشاک موجود در نگاره­های قطعات میناکاری شده و مقایسه آنها با نگارگری ایرانی پرداخته شده است تا محدوده زمانی و سیر تحول پوشاک در دوره­ های مختلف قاجار ارزیابی شود.
این پژوهش به لحاظ تحولات رونق بخشی که دوره قاجار در هنر مینا ایجاد نمود و مانند سایر هنرها دچار تحولات جدیدی شد، مورد توجه می­باشد. مینا تا اواخر دوره ناصرالدین شاه به صورت هنری درباری و اشرافی به کاررفت، اما پس از آن به فراموشی گرایید.آثار میناکاری یافت شده از دوره قاجاری در موزه­های داخل و خارج از کشور نمونه­های با ارزشی از این هنر می­باشند و اوج شکوفایی این هنر در آثار این دوره تاریخی دیده می­ شود.
۵اهداف وارزش نظری پژوهش
جایگاه مینای نقاشی به لحاظ عرضه و تقاضا در بازار تهران و شناخت راهکارایی جهت رونق اقتصادی مینای نقاشی
در این تحقیق، با هدف مطالعه جایگاه مینای نقاشی به لحاظ عرضه و تقاضا در بازار تهران، مؤلفه های هنری تاثیرگذار بر رونق اقتصادی مینا، شناخت و واکاوی مسائل مربوط به رونق اقتصادی مینای نقاشی در تهران، ارائه راهبردها و پیشنهادات در توسعه اقتصادی صنایع دستی مینای نقاشی، به تجزیه و تحلیل عوامل می­پردازیم . مطالعه روند تحولات و پیشینه تاریخی مینای نقاشی با تاکید بر ساختار اقتصادی و اجتماعی آن و نقش و کارکرد صنایع دستی و مینای نقاشی، بررسی محدودیت­ها و مسایل اصلی توسعه اقتصادی صنایع دستی مینای نقاشی به مطالعه و شناخت مؤالفه­های هنری تأثیرگذار بر رونق اقتصادی مینای نقاشی در تهران پرداخته خواهد شد.به منظور درک اهمیت صنایع دستی در ارکان حیات اجتماعی، اقتصادی یک جامعه تنها کافی است تا نظری به مهمترین ویژگی های صنایع دستی افکند:
صنایع دستی نقش مهمی برای نیروی انسانی در امر تولید، در نظر می­گیرند، چرا که در فرایند تولید این مصنوعات، دست انسان دارای نقش اساسی است.از آن جا که در فعالیت­های مربوط به صنایع دستی نیازی به کارشناس خارجی نیست و مواد اولیه مورد استفاده معمولا از مواد ساده و در دسترس تشکیل می گردد که به آسانی و با بهای نسبتا ارزان قابل تامین است.
صنایع دستی در مناطق روستایی یکی از عوامل رشد اقتصادی است. به دلیل دارا بودن پتانسیل ایجاد فرصت­های شغلی وکسب درآمد، ضمن پر کردن اوقات فراغت و بیکاری مانع از مهاجرت­های گسترده فصلی یا دائمی روستاییان، که یکی از آسیب­های اجتماعی حال حاضر است می­گردد.
فعالیت­های صنایع دستی به دلیل برخورداری از ویژگی­های تکنیکی ساده و بهره­ گیری ازابزارها و وسایل تکنولوژیکی آسان، به گونه ­ای است که امکان پرداختن به آنها در جوامع شهری و روستایی و عشایری و به صورت کارگاهی، خانگی و یا حتی دوره گردی و سیار وجود دارد. صنایع دستی به دلیل برخورداری از بار فرهنگی و دارا بودن جنبه­ های هنری می ­تواند عامل ترویج عناصر فرهنگی در نقاط مختلف کشور و حتی فراسوی مرزها باشد.
۱-۶ روش و منطق اجرایی پژوهش
اگرچه تحقیقات علمی به دلیل گستردگی و تنوع موضوعی، قابل تقسیم ­بندی به­ طور خاص نیستند اما می­توان آنها را از نظر چیستی، هدف و ماهیت یا روشی که در تحقیق مدنظر می­باشد دسته­بندی کرد. چیستی یک تحقیق از طریق متغیر مورد بررسی شناسایی می­ شود. مفهوم، تجریدی از رویدادهای قابل مشاهده است که معرف شباهت­ها یا جنبه­ های مشترک میان آنها است. مفاهیم واژه ­هایی انتزاعی هستند، که برای توضیح دادن و یا معنا دادن به تجربیاتمان از آنها استفاده می­کنیم. این مفاهیم پیچیده که در سطح بالایی از تجرید (انتزاع) قرار دارند سازه نامیده می­شوند. سازه­ها غالبا از نظریه ­ها مشتق می­گردند. مشاهده قابلیت یک سازه تنها با ایجاد شرایط خاص و با کمک متغیرها امکان­ پذیر می­گردد. متغیر عبارت است از ویژگی واحد مورد مشاهده. متغیر، کمیتی است که می ­تواند از واحدی به واحد دیگر و یا از یک شرایط به درآمده به شرایط دیگر مقادیر مختلفی را اختیار کند به عبارت دیگر متغیر نمادی است که اعداد با ارزش­ها به آن منجر می­ شود به طور کلی متغیرها را از نوع ماهیت مقادیری (حالت­هایی) که می­پذیرد می­توان به دو دسته تقسیم کرد ۱٫ کیفی ۲٫ کمی.
متغیرهای کیفی را متغیرهای مقوله­ای نیز می­نامند که شامل حالت­های گوناگون یک ویژگی مانند مذهب، شغل و غیره است اما متغیرهای کمی متغیرهایی هستند که برای اندازه ­گیری آنها می­توان اعداد را به وضعیت آزمودنی و برطبق قاعده­ای معین منتسب کرد (سرمد و بازرگان، ۱۳۹۱). متغیر در این پژوهش اقتصاد می­باشد. از این رو این تحقیق به لحاظ چیستی کمی است. چرا که در رویکردهای کمی محقق تصمیم می­گیرد درباره چه چیزی مطالعه کند. پرسش­های مشخص و کاملا تعریف شده­ای را طرح می­ کند، اطلاعات کمی را از نمونه تحقیق جمع­آوری می­ کند، با روش­های آماری به تجزیه و تحلیل این اطلاعات می ­پردازد. تحقیق خود را به صورت کاملا عینی و به اصطلاح غیرسوگیرانه اجرا می­ کند. به­ طور کلی پژوهش­های کمی دارای سه ویژگی اصلی می­باشند.
۱- تأکید بر اعداد در جمع­آوری و تحلیل اطلاعات ۲- تأکید بر جمع­آوری نمره­ها برای اندازه ­گیری ویژگی­های جزئی و مشخص افراد، سازمان­ها و … ۳- تأکید بر مقایسه گروه­ ها و رابطه متغیرها و عوامل در مطالعات تجربی، همبستگی و پیمایشی (هوشیار و افتخاری­راد، ۱۳۹۱). به این ترتیب همانگونه که اشاره شد، از آنجایی که این پژوهش حائز ویژگی­های فوق می­باشد، به لحاظ چیستی، پژوهش کمی به حساب می ­آید. «اما از لحاظ هدف تحقیقات علمی به سه دسته تقسیم می­ شود: بنیادی، کاربردی، تحقیق و توسعه. این پژوهش به لحاظ هدف در پاسخ دادن به جایگاه فعلی مینای نقاشی در مقایسه با دیگر محصولات فلزی صنایع دستی از نظر فروش و عرضه در بازار تهران، بنیادی می­باشد. چرا که هدف اساسی در این نوع تحقیقات آزمون نظریه ­ها، تبیین روابط بین پدیده ­ها و افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است. تحقیقات بنیادی نظریه ­ها را بررسی کرده، آنها را تأیید، تعدیل یا رد می­ کند. با تبیین روابط میان پدیده ­ها، تحقیق بنیادی به کشف قوانین و اصول علمی می ­پردازد. با این اهداف، تحقیقات بنیادی درصدد توسعه مجموعه دانسته ­های موجود درباره اصول و قوانین علمی است. این نوع تحقیقات نتیجه­گرا می­باشد» (سرمد و بازرگان، ۱۳۹۱، ۷۹). در نهایت، پژوهش­های بنیادی هستند که مرزهای دانش بشری را گسترش داده و قوانین علمی را کشف می­نماید. بر همین اساس و با توجه به تعاریف ارائه شده این پژوهش به لحاظ هدف این تحقیق که از چگونگی ارتباط بین محصول صنایع دستی مینای نقاشی و اقتصاد هنراست، بنیادی تشخیص داده می­ شود چرا که تحقیقات بنیادی همانطور که گفته شد به تبیین روابط میان پدیده ­ها می ­پردازد. اما از لحاظ ماهیت پژوهش به دلیل اینکه یک متغیر و سه جامعه آماری تعریف شده داریم و قرار است تأثیر مؤلفه­ های هنری را براقتصاد مینای نقاشی، را مورد بررسی قرار دهیم. بدین جهت این پژوهش از لحاظ ماهیتی پژوهش از نوع همبستگی می­باشد. در روش همبستگی چند جامعه با یک متغیر و با یک جامعه با متغیرهای گوناگون مورد بررسی قرار می­گیرد. بنابراین در این تحقیق متغیر اصلی دلایل رونق اقتصادی است که در سه جامعه آماری تولیدکنندگان فروشندگان و مصرف کنندگان مینای نقاشی در خیابان ویلای تهران مورد مطالعه قرار می­گیرد که بعد از آن به روش توصیفی (تحلیل محتوا) داده ­های به دست آمده تحلیل می­شوند.

۳-۷ روش تجزیه و تحلیل داده های آماری پژوهش
در بخش اول پژوهش تحلیل داده های اسنادی به روش کیفی صورت پذیرفت، اما در بخش دوم با توجه به روش انجام پژوهش ماهیت، هدف و نوع مقیاس اندازه گیری، تحلیل آماری داده های پژوهش در سطح توصیفی انجام شد، البته در این ارتباط ضمن بهره مندی از شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی چون؛ فراوانی، درصد، میانگین، رتبه بندی و جداول توصیفی؛ داده های پژوهش در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون(استخراج فراوانی مؤلفه ها و درج آن در جدول مربوطه، به هنجار کردن داده های جدول فراوانی، محاسبه بار اطلاعاتی مقوله ها و به دست آوردن ضریب اهمیت آن ها) تجزیه، تحلیل و توصیف شد.
مرحله اول: ماتریس فراوانی های جدول فراوانی باید بهنجار شوند که برای این کار از این رابطه استفاده می‌شود:

هنجار شده ی ماتریس فروانی =P
فروانی مقوله=F
شماره پاسخگو=i
شماره مقوله = j
تعداد پاسخگو = m
مرحله دوم: بار اطلاعاتی هر مقوله را محاسبه کرده و در ستون های مربوطه قرار می دهیم و برای این منظور از رابطه زیر استفاده می شود:
هنجار شده ی ماتریس = P
J =(1,2,…,n)
لگاریتم =

شماره مقوله = j
شماره پاسخگو = I
مرحله سوم: با بهره گرفتن از بار اطلاعاتی مقوله ها (i=1,2,…,n) ضریب اهمیت هر یک از مقوله ها محاسبه شده و هر مقوله ای که دارای بار اطلاعاتی بیشتری باشد از درجه اهمیت (Wj) بیشتری برخوردار است. که برای محاسبه ی ضریب اهمیت از رابطه زیر استفاده شده:
درجه ی اهمیت =

باراطلاعاتی هرمقوله = Ej
تعداد مقوله ها = n
شماره مقوله = j
لازم به ذکر است در محاسبه ی Ej مقادیر Pij که برابر صفر باشد به دلیل بروز خطا و جواب بی نهایت در محاسبات ریاضی با عدد بسیار کوچک ۰۰۰۰۱/۰ جایگزین شده است اما j شاخصی است که ضریب اهمیت هر مقوله را در یک پیام با توجه به شکل پاسخگوها مشخص می کند از طرفی با توجه به بردار w، مقوله های حاصل از پیام را نیز رتبه بندی می کنیم.
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه
یک برنامه ریزی خوب و پژوهش مستلزم پیش بینی روش های مناسب برای تجزیه و تحلیل داده ها می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از روش های آماری به عنوان یک فرایند علمی، یکی از مجموعه فعالیت های اساسی هر کار پژوهشی است.
در این فصل، یافته های حاصل از تحلیل محتوای سند برنامه درسی ملی ایران و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، بیان می شود. ابتدا میزان پرداختن به مؤلفه های هوش فرهنگی( فراشناختی، شناختی، انگیزشی و رفتاری) در سند برنامه درسی وسند تحول بنیادین، به صورت کامل یعنی مصداق های پیدا شده برای هرمؤلفه آورده شده در ضمن صفحه، پاراگراف و خط آن مصداق نیز نوشته شده است(جداول۴-۱-۱-۱تا۴-۱-۱-۴)و(جداول۴-۲-۱-۱ تا۴-۲-۱-۴) سپس این یافته ها به صورت مجموع فراوانی و درصدهای به دست آمده بر حسب هر مؤلفه در اسناد ذکر شده(جداول ۴-۱-۲ و ۴-۲-۲) و توزیع فراوانی مؤلفه های هوش فرهنگی در بخش های مختلف سند برنامه درسی(جدول۴-۱-۳) و بخش های سند تحول بنیادین(جدول۴-۲-۳) آورده می شودو بر طبق مرحله اول روش آنتروپی شانون به صورت داده های بهنجار شده در آمده اند. سپس بر اساس مرحله دوم و سوم روش آنتروپی شانون مقدار بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت داده های حاصل از جداول (۴-۱-۵ و۴-۱-۶) در سند برنامه درسی و(۴-۲-۵ و۴-۲-۶) آورده شده است که میتوان ضریب اهمیت و جایگاه هر مؤلفه هوش فرهنگی را درسند برنامه درسی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بیان کرد.
جدول ۴-۱-۱-۱میزان بعد فراشناختی هوش فرهنگی در سند برنامه درسی ملی ایران.

محتوای منابع
ابزارهای اصلی
زیرساخت های شبکه و سخت افزار
بنابراین با به کارگیری این لایه های اساسی، فعالیت های یادگیری درشبکه می توانند به گونه ای طراحی شوند که یادگیرندگان بتوانند ابزارهای نرم افزاری را با یکدیگر مبادله کنند و به محتوای منابع مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. علاوه برسخت افزار و محتوای منابع، فعالیت های یادگیرنده نیز مورد توجه قرارمی گیرند. در بخش زمینه یادگیری، روش های آموزش یادگیرندگان مورد ارزیابی قرارمی گیرند و اطلاعاتی درباره سودمندی تمام نظام یادگیری شبکه ارائه می دهند و نظریه هایی را درباره رفتار یادگیری شبکه ای فراهم می سازند.

۲-۳ تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری
به دنبال بیداری و آگاهی اخیر در امر گسترش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، برخی کشورها مانند استرالیا، ژاپن، مالزی، سنگاپور و آمریکا اقداماتی در زمینه مدارس مبتنی بر ICT یا مدارس هوشمند انجام داده اند. در مدارس هوشمند، تاکید بر این است که آموزش به جای این که شامل فراگیری یکسری اطلاعات گسسته باشد، شامل فراگیری توانایی هایی باشد که دانش آموزان بتوانند علم و دانش خود را مبنای اطلاعات موجود بنا کنند. هدف مدارس هوشمند ترویج توسعه متعادل، کمک به یکپارچه شدن دانش، آموزش مهارت ها و ارزش ها، فراهم آوردن نظم، یادگیری های ریشه ای، مداوم و کمک در به دست آوردن صلاحیت برای همراه شدن با عصر اطلاعات است. برای آموزش این مهارت به دانش آموزان، باید فعالیت مرکزی مدارس از این شیوه کنونی تغییر یابد و اطلاعات تنها از معلم به دانش آموز انتقال پیدا نکند، بلکه تاکید مدارس براین باشد که دانش آموزان را قادر سازد تا دانش خود را با پرسش، مطالعه، جستجو و اکتشاف در گستره جهانی وب و قاعده سازی، تست فرضیه ها، تمرین مهارت ها و تبادل آموخته های خود را بسازید. (www.ict-edu.ir) اینگونه مدارس اغلب به سرمایه گذاری زیادی در زمینه تشکیلات مالتی مدیا نیاز دارند. بنابراین
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در پیشرفت های علمی و آموزشی دانش آموزان بسیار موثر است.
کلیه دانش آموزان بایستی سواد اطلاعاتی الکترونیکی داشته باشند.
فناوری های اطلاعات و ارتباطات بخشی از جهان روبه رشد فرزندان ما را تشکیل خواهد داد.
در عصر اطلاعات بایستی هزینه دست یابی به اطلاعات نادر و پرهزینه مورد نیاز در آموزش های تخصصی و پژوهش ها کاهش یابد.
نسبت دانش آموزا به کامپیوتر به نسبت یک به ده در دوره های متوسطه، و یک به بیست در دوره های ابتدایی و راهنمایی ارتقاء یابد.( mcneur, 2002)
۲-۳-۱- توسعه حرفه ای
بسیاری از معلمان به سختی با بهره گرفتن از تجهیزات ICT سازگار شدند و بسیاری نیز هنوز دست به کار نشده اند. حتی در این بین جمع زیادی وجود دارند که هنوز به اهمیت این موضوع پی نبرده اند. برای این که ICT بتواند تاثیر قابل توجهی به عنوان یک ابزار آموزشی داشته باشد، بایستی به فضایی که قرار است در آن پیاده سازی صورت گیرد، توجه شود. معلمان سال های زیادی وقت صرف کرده اند تا بیاموزند چگونه یک برنامه ریاضی را به شایستگی تدریس کنند و حال سیستم انتظار دارد که با چند ساعت آموزش، یک فرد ماهر در زمینه آموزش و ICT داشته باشد. زمان زیادی لازم است تا صرف توسعه این مهارت ها شود؛ حتی بیشتر از آن زمانی که صرف پیاده سازی و تلفیق این مهارت ها با شیوه های آموزشی می شود.
۲-۳-۲- فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و تأثیر آن بر آموزش و یادگیری
در دنیای امروز تغییرات ناشی از فناوریهای جدید تأثیر بسزایی بر روند زندگی و کار مردم در سرتا سر جهان گذاشته و با روش های سنتی آموزش، یاگیری، و مدیریت آموزش به طور جدی به مقابله پرداخته است. بنابراین موضوع توسعه نظام آموزشی در عرصه فناوری اطلاعات یک از چالشهای اصلی سیاستگذاران آموزش است.(زال زاده، ۱۳۸۵؛ صص ۲۰-۹)
در حال حاضر، روش های سنتی آموزش دیگر قادر به پاسخگویی به نیازهای رشد و گسترش مداوم مهارت های آموزشی نیستند. فناوریهای جدید فرصتهای بیشتر، جدیدتر، و جذابتری را برای یادگیری ارائه میکنند، مانند: فرصت کسب تجربه یادگیری متناسب با توانایی و شیوه یادگیری هر دانشجو.(امین پور، ۱۳۸۶؛ ۲۲۸-۲۱۷)
در متون مختلف، اغلب سه رویکرد مختلف را در استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در آموزش می توان مورد شناسایی قرار داد:
فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی به عنوان واحد درسی که دلالت بر فراگیری مهارتهای ویژه در قالب واحدهای درسی یا کارگاههای آموزشی برای دانشآموزان، دانشجویان، و مدرسان دارد؛
فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی به عنوان ابزاری برای گردآوری، ذخیرهسازی، و اشاعه اطلاعات و نیز انجام فعالیتهای پژوهشی؛
فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی به عنوان ابزاری برای کمک به فرایند آموزش و یادگیری.
این رویکرد محتوایی که در بند بالا به آن اشاره شده، متفاوت است. به عبارت دیگر، در این رویکرد سعی بر آن است تا صرفاً از امکانات سختافزاری و نرمافزاری برای آموزش و یادگیری استفاده شود و بحث محتوایی به میان آورده نشده است. اینکه فناوریهای اطلاعاتی به چه میزان بر روی شیوه های آموزش مدرسان و نیز دانشجویان دانشگاهها و موسسات آموزش عالی تأثیرگذار است، میتواند به دانش و مهارتهای قبلی آنها در استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، میزان استفاده از فناوریها و نیز موضوع مورد آموزش بستگی داشته باشد.
کاربرد و تأثیر استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در حوزه های مختلف ملی و فنی با یکدیگر متفاوت است یعنی برخی رشته های دانشگاهی بیشتر تحت تأثیر کاربرد فناوریهای اطلاعاتی قرار دارند برای مثال، پزشکی در مقایسه با تاریخ.
علت کاربرد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در یادگیری، آموزش بهتر و سریعتر است. توانایی فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در سبقت از زمان و مکان است. فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزش غیر همزمان یا آموزش با مشخصه یک تأخیر زمانی بین ارائه آموزش و پذیرش آن توسط فراگیران را ممکن می سازد. برای مثال، مواد دورهای پیوسته ممکن است در سراسر روز یا هفته در دسترس باشند(فتاحیان، ۱۳۸۳).
۲-۳-۳- نقش و تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نظام آموزشی
تجربه نشان می دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی بر نظام آموزشی دارد. شاید تکنولوژی بتواند یاددهی یادگیری را از محدودیت های برنامه ی درسی خطی برهاند، بین یادگیری در مراکز آموزشی و خارج از مراکز آموزشی، خانه و مکان های دوردست پلی بزند و پایه و اساسی برای مفهوم یادگیری برای زیستن با هم و در کنار هم،  فراهم سازد.
هدف(یادگیری برای بودن)، رشد و توسعه ی شخصیت و توانایی عمل کردن با استقلال بیشتر، نقادی و موشکافی، برخورداری از قدرت تمیز و عهده دار شدن مسئولیت های فردی است. در این ارتباط،  آموزش نباید هیچ یک از ابعاد و ظرفیت های فردی شامل حافظه، استدلال، زیباشناسی، احساسات،  توان فیزیکی و مهارت های برقراری ارتباط را نادیده بگیرد.
مفهوم (یادگیری برای بودن)به طرح این مساله اشاره داردکه یادگیری ضمنی که درکلاس های درس مرتبط با هم شکل می گیرد،  در آینده جایگاه قانونمند خود را در مراکز آموزشی خواهد یافت.
وظیفه عمده نظام آموزشی، تربیت و پروراندن همه جانبه فراگیران آن نظام برای ایفای نقش مناسب خود در جامعه در جهت تعالی آن جامعه است. گرچه این تعریف را می توان از وجوه متفاوتی مورد بازبینی قرارداد، لکن در یک نظر کلی رشد متعلم را دارا شدن سواد اطلاعاتی تعبیر نمود.
سواد را در ساده ترین شکل به معنای توانایی خواندن و نوشتن و در وجه گسترده تر به معنای درک و فهم در نظر می گیرند. لیکن پدید آمدن تحولات جدید در عرصه فناوری اطلاعات و میزان تأثیر و جوامع از آن، به سواد اطلاعاتی یاد می شود.
امروزه اهمیت آموزش و پرورشی که متناسب با نیازهای فرد و جامعه باشد، بیش از همه احساس می‌شود زیرا دنیایی که با شبکه‌های اطلاعاتی به هم پیوند خورده متقاضی نیروی کاری است که بفهمد چگونه از فناوری به عنوان ابزاری برای افزایش بهره‌وری و خلاقیت استفاده کند.  چنین مهارتی،  توانایی استدلال کردن بر مبنای اطلاعاتی است فرآیندی که در آن منابع معتبر شناسایی شده و به دیگران انتقال داده می‌شود، افزون برآن کارفرمایان از کارگران انتظار دارند از مهارت‌های همکاری و تشریک مساعی کار در گروه و تبادل اطلاعات در شبکه جهانی، یعنی تحلیل مساله از دیدگاه چند رشته‌ای برخوردار باشند.  از آن جا که این شبکه‌ها بین‌المللی هستند، کارفرمایان در جستجوی افرادی برمی‌آیند که ظرفیت تعامل موثر با کسانی را دارا باشند که دارای فرهنگ و زبان متفاوتی هستند و بالاخره کارگران عصر دانش باید منعطف بوده و قادر باشند به همان سرعتی که محیط‌های پویای کار تغییر می‌کند،  به موثرترین شکل بیاموزند .
۲-۳-۴- مزیت‌های بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعلیم و تربیت
نفیسی در پاسخ به اینکه فناوری اطلاعات استعداد انجام چه کارهایی را در آموزش و پرورش داراست، چنین اظهار می‌کند:
الف) کاهش محدودیت‌های یادگیری و توقیف برابر فرصت‌ها:
- تسهیل دست‌یابی همگان به فرصت‌های یادگیری با کیفیت خوب و به بهای مناسب؛
- از میان برداشته شدن محدودیت‌های ناشی از زمان یادگیری، طول یادگیری، مکان یادگیری، فاصله میان فراگیر و منابع یادگیری از جمله معلم؛
- از میان برداشتن محدودیت‌های ناشی از جنس، نژاد، قومیت، موفقیت اقتصادی- اجتماعی فراگیر؛
- از میان برداشته شدن قسمتی از محدودیت‌های ناشی از معلولیت‌های جسمی و ذهنی در فرایند یادگیری؛
- به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان ارائه آموزش فراگیر- محور در طول حیات فرد با هزینه کمتر، سرعت بیشتر و کیفیت مطلوب‌تر متناسب با نیازها و توانایی‌های فرد فراهم می‌شود؛
ب) تربیت نیروی انسانی متناسب با عصر دانش و اطلاعات:
فناوری اطلاعات قادر است منابع انسانی مورد نیاز عصر دانش و اطلاعات را با توانایی تفکر منطقی برای بکارگیری ابزارهای فناوری در جهت حل مسایل، تربیت نماید.
ج) بالا بردن کارایی و بهره‌وری در آموزش و پرورش:
- خودکار بودن کارایی و بهره وری در آموزش و پرورش.
- تقویت تمرکز زدایی و اعتلای مشارکت مردم، اولیا، دانش‌آموزان، معلمان و کارفرمایان در سیاستگذاری، اجرا، نظارت و ارزشیابی از فعالیت‌های آموزشی؛
- تقویت سیستم تصمیم‌گیری و مدیریت مبتنی بر اطلاعات از طریق نظارت متمرکز و اجرای غیر‌متمرکز؛
- ایجاد مدارس و سایر نهاد‌های آموزشی و فرهنگی مجازی؛
- کاهش هزینه دستیابی به اطلاعات نادر و پر هزینه مورد نیاز در آموزش‌های تخصصی و در پژوهش‌ها.
موسسه فناوری و ارتباطات آموزشی بریتانیا (۲۰۰۳) دلایلی را برای پاسخ به اینکه چرا فناوری اطلاعات و ارتباطات ابزاری شگرف برای فراگیران و معلمان است، ذکر می‌کند:
-  فراگیران را قادر می‌سازد که شرکت کننده‌ای فعال در کلاس درس باشد نه فقط یک مشاهده‌گر منفعل؛

مسئله خلیج فارس و حفظ هویت ایرانی نام آن از جمله مسائلی است که سه ضلع جمهوری اسلامی ایران، رژیم پهلوی دوم و اپوزیسیون خارج از کشور در آن اشتراک نظر داشته‌اند. این هویت ملی فراتر از نوع نظام مستقر جایگاه ویژه خود را دارد. اما نکته ظریف این است که هویت اسلامی ایران،‌ پس از انقلاب اسلامی از اهمیت این مسئله نکاسته است بلکه برخلاف دوره پیش از انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران افکار عمومی را نیز نسبت به مسئله حساس نموده است و اقدامات نمادین و عملی مردمی نیز در این خصوص انجام داده است. در نیمه نخست بهمن‌ماه سال ۱۳۷۰ سرویراستار سازمان ملل متحد با اشاره به اعتراض‌های پیاپی نمایندگان ایران در آن سازمان با بهره گرفتن از نام ساختگی خلیج‌ عربی در اسناد این سازمان، از کارکنان سازمان ملل خواست تا اعتراض دولت ایران را همیشه در نظر داشته باشند. در یازدهم شهریور سال ۱۳۷۱ هنگامی که حیدابوبکر العطاس، نخست وزیر یمن در اجلاس سران جنبش عدم تعهد که در جاکارتا پایتخت اندونزی برگزار می‌شد، از نام خلیج عربی استفاده کرد، با اعتراض شدید نمایندگان ایرانی روبه رو شد. او سرانجام از نمایندگان ایران عذرخواهی کرد.
سازمان ملل اکنون پنج نوبت نام رسمی آبراه جنوبی ایران را خلیج فارس اعلام کرده است. دومین یادداشت (اولین یادداشت در پنجم مارس ۱۹۷۱ قبل از انقلاب اسلامی بوده است) به شماره unlA450802 مورخ دهم آگوست ۱۹۸۴ میلادی و بار سوم نیز طی یادداشت شماره Ts/csER08/29 در تاریخ دهم ژانویه ۱۹۹۰ میلادی نام رسمی دریای جنوبی ایران را خلیج فارس اعلام کرده است. این سازمان در کنفرانس‌های سالانه خود که در زمینه «هماهنگی در نام‌های جغرافیایی» برگزار می‌کند، به فارسی‌بودن نام این آبراه بین‌المللی تأکید کرده و آن را مورد تأیید قرار داده است (عجم، اسناد خلیج فارس، ۱۳۸۳، ص۱۲۵). از سال ۱۳۸۳ و بعد از تحریف نام خلیج فارس در یک ژورنال غیر عربی (نشنال جئوگرافی) حساسیت ملی و عمومی در ایران نسبت به این مسئله دو چندان شد تا جایی که سال ۱۳۸۴ «روز ملی خلیج فارس» رسماً وارد تقویم کشوری شد.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وب‌سایت اولین فستیوال خلیج فارس و مسابقه جهانی وبلاگ نویسی خلیج فارس که ده‌ها وبلاگ نویس، طرح‌ها، کاریکاتورها‌ و انیمیشن‌ها و مقاله‌ها (فروردین ۱۳۸۴) راهکارهای پاسداری از میراث خلیج فارس را در آن ارائه داده بودند، عرضه کرد. در سال ۱۳۹۱ در یک اقدام هماهنگ دو روز مانده به روز ملی خلیج فارس، ائمه جمعه سراسر کشور نسبت به این مسئله صحبت کردند. سفر رئیس جمهور ایران به جزیره ابوموسی در سال ۱۳۹۱ نشان داد که حساسیت ایران نسبت به مسئله بسیار بالاست و واکنش کشورهای عربی نیز در این زمینه بسیارتند بود. ایران تاکنون نمایشگاه‌های مختلف (پوستر قائم‌شهر) و کتب مختلفی را در این‌باره به چاپ رسانده است و رسانه ملی با ساخت مستندی نسبت به توجیه افکار عمومی همت گماشت و شورایعالی انقلاب فرهنگی روز دهم اردیبهشت را که روز شکست پرتغالی‌هاست، در جلسه مورخ ۲۴/۴/۱۳۸۴ به عنوان روز ملی خلیج فارس نامگذاری کرد. کمیته عربستانی سرپرستی نظارت و هماهنگی فدراسیون همبستگی کشورهای اسلامی (ISSF) در مذاکره با مسئولان ورزش ایران در تهران (اردیبهشت ۱۳۸۸) به نمایندگی از دولت‌های عربی خواستار استفاده از عنوان خلیج عربی یا خلیج در جریان مسابقات، بروشورها، اسناد و همچنین مدال‌ها شد. مخالفت طرف ایرانی با این پیشنهاد منجر به لغو بازی‌های مذکور شد (سای، تابناک، پخش ورزش، ۷/۲/۱۳۸۸). مسئله جزایر سه‌گانه ایرانی نیز با حساسیت خاصی همراه با خلیج فارس در افکار عمومی ایرانیان در سطح ملی جایگاه دارد؛ چرا که در خصوص آنان مانند خلیج فارس منازعه بر سر عنوان نیست که کشور امارات خواستار تصاحب آنان است. به همین دلیل، ایران جزیره ابوموسی را به شهرستان ارتقا داد و حدود ۴۰۰ نفر ساکنان کشور امارات در این جزیره را «مهمانان جمهوری اسلامی ایران» خواند و نیروهای نظامی کشور نسبت به این جزایر حساسیت بیشتری به خرج دادند. در گزارش هواشناسی صدا و سیما این سه جزیره همانند مراکز استان‌ها مورد توجه بوده، به صورت استمراری برای ملت ایران تکرار می‌شوند. عرق ملی‌گرایی نسبت به خلیج‌فارس آنقدر پررنگ جلوه کرده که به گفتمان تبدیل شده است، به صورتی که رئیس دفتر رهبر انقلاب اسلامی (محمدی گلپایگانی) در کسوت یک روحانی برای خلیج‌فارس شعر ناسیونالیستی سروده است:

دقت در ادبیات به کار رفته در شعر مذکور نشان می‌دهد که با هویت ایرانی، هویت عربی و تاریخی را به طرف مقابل یادآور شده است که حتی نشانگر عبور از ناسیونالیسم مثبت و ورود به ناسیونالیسم منفی است. اما مسئله بودن این مهم برای روحانیت به عنوان پیشگامان «امت‌گرایی» نشان از حساسیت طبقه مذهبی جامعه و ایضاً حاکمیت به مسئله خلیج‌فارس و حقوق و منافع ملی است. واکنش‌ ملی به مسئله خلیج فارس از جهت ذهن و احساس تعلق همانند واکنش به جنگ تحمیلی است. در جنگ تحمیلی دو قوم عرب و کرد در نوک پیکان حمله دشمن بودند اما همه اقوام ایرانی به کمک آنان شتافتند و تهدیدات را در سطح ملی دیدند، مسئله خلیج فارس هم که همنام قوم فارس است، در تراز ملی طرح شد؛ بدین‌معنی که همه اقوام ایرانی نسبت به این مهم احساس تعلق کردند. این واکنش سراسری، خود شاخصی برای ملت سازی حقیقی در پرتو انقلاب اسلامی است.
۷ـ ۶ـ صدا و سیما(رسانه ملی)
نام صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که بر اساس قانون اساسی تنها رسانه از نوع خویش در ایران است، کم‌کم در محاورات و حتی مکاتبات غیررسمی و مواضع دانشجویی با عنوان «رسانه ملی» نهادینه شده است. این رسانه ملی به عنوان بزرگترین مرکز تولید محتوای در نظام جمهوری اسلامی ایران (دانشگاه در تعبیر امام خمینی ) وظیفه حفظ و استمرار هویت اسلامی ـ ایرانی را به عهده دارد؛ بنابراین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران علاوه بر توجه به ارزش‌ها و شاخص‌های اسلامی در محتوا و توجه به تاریخ اسلام ، تلاش نموده است این هویت دوگانه را همسو و هماهنگ به نمایش گذارد . حتی در سریالی مثل مختارنامه که به صدر اسلام مربوط می‌شود نیز هویت ایرانی اعم از چهره ، فرهنگ و حق‌طلبی آنان را در کنار اعراب مسلمان به نمایش می‌گذارد ، صدا و سیما تلاش نموده است و شخصیت‌های ملی ایران را از عمق تاریخ به امروز منتقل کند. بزرگداشت سرمایه‌ها و مشاهیر ایرانی و نامگذاری برای آنان در تقویم، بهانه‌ای است که صداو سیما را با تقویم تاریخ مرتبط می‌سازد .
«روز حافظ»، «روز مولوی»، «روز سعدی»، «روز پزشک (ابوعلی سینا )» و …. از جمله مواردی است که حتی مسئولان عالی کشور برای احیای آن وقت ویژه می‌گذارند و در مراسم‌ مربوط شرکت می‌‌نمایند. یکی از محورهای اصلی رسانه، ملی توجه به داشته‌های ملی است و بخش قابل توجهی از وقت شبکه‌های مختلف رادیو و تلویز‌یون به برجسته سازی آثار تمدنی ایران می‌گذرد. از تخت جمشید تا ارگ بم ، میدان نقش جهان اصفهان (میدان امام ) و دیگر آثار باستانی ایرانی ـ اسلامی محور برنامه سازی صدا و سیما می‌باشد . برجسته‌سازی شخصیت‌های زنده وتاثیر‌گذار ایران با عنوان «چهره‌های ماندگار» بخش دیگری از این رویکرد است که شخصیت‌های علمی ، ملی و اسلامی به نوعی بر‌جسته شده و به ملت و جهان معرفی می‌شوند. اساتید هنر ایرانی ، قهر‌مانان ملی و عالمان دینی در این طرح در کنار هم قرارمی‌گیرند.
عید باستانی نوروز به صورت پررنگ در رسانه ملی برجسته می‌شود و بخش قابل توجهی از بهترین زمان‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران به مسابقات ملی و قهرمانی کشور در جهان اختصاص می‌یابد. بخش گسترده سرود های ملی (که در قسمت های پیش نام آنها آورده شد ) و تمرکز بر ایران ، وطن و خاک در این سرودهای بخشی از توجه رسانه ملی به عشق به میهن و هویت ایرانی است . علاوه بر آن صدا و سیما به حوزه تمدنی ایران نیز توجه ویژه دارد و مشترکات فرهنگی ایران در سرزمین‌های جدا شده در طول تاریخ را نیز برجسته می‌سازد . پیشینه فرهنگی در افغانستان ،هندوستان‌، آسیای میانه، ارمنستان و برجسته‌سازی تدریس زبان فارسی در بسیاری از دانشگاه‌های جهان، بخشی از این اهتمام است . مناسبت‌های خلق شده در بستر انقلاب اسلامی که در ادبیات دینی با عنوان «یوم الله» شناخته می‌شود، در صدا و سیما به عنوان مناسبت‌های ملی هم معرفی می‌ شوند. «روز ملی مبارزه با استکبار جهانی» یا همان ۱۳ آبان یکی از این روزهاست .۲۲ بهمن که سالروز پیروزی انقلاب اسلامی است به عنوان یک روز ملی و «جشن ملی ایرانیان» در این رسانه نامیده می‌شود. حساسیت های ملی ـ سیاسی نیز با ظرافت در رسانه ملی گنجانده می‌شود، به طور مثال وقتی رسانه ملی به گزارش هواشناسی می‌پردازد، در کنار به تصویر کشیدن وضعیت آب و هوای مراکز استان‌ها، سه جزیره ایرانی ابو‌موسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را که مورد ادعای امارات متحده عربی نیز می‌باشد، بر‌جسته می‌کند. جشنواره ملی خلیج فارس و مسائل مشابه در رسانه ملی به صورت گسترده قابل رؤیت و ملاحظه است. برای مثال، به مناسبت پیروزی های هسته‌ای و دستاوردهای آن، این دستاوردها به عنوان «دستاوردهای ملی» معرفی می‌شوند؛ و در اولین جشن ملی انرژی هسته‌ای به صورت نمادین، جمعی از اقوام ایرانی با لباس و هویت بومی‌ـ محلی به اجرای برنامه و سرود پرداختند . برخی شبکه‌های سیما به صورت تخصصی به تحلیل‌ هویت ایرانی می‌پردازند. شبکه چهارم سیما بعضاً روایت‌های کاملاً ملی ـ فرهنگی ارائه می‌دهد. در این شبکه به صورت تخصصی تحلیل‌های تحول در ادبیات فارسی و نشست‌های تخصصی زبان و فرهنگ نوشتاری ایران و به خصوص بحث ها درباره تمدن و تاریخ ایران باستان تا دوره کنونی انجام می‌شود.همین طور نشان دادن جغرافیای زیبای ایران از دریاها و کوه‌ها و به خصوص کویر ناب و برنامه‌های ایران‌شناسی و مردم شناسی برای اینکه ایرانیان خود را بیشتر بشناسند، اجرا می‌شود. این شبکه توانسته است با رویکردی میانه و سنگین و رعایت همه خطوط قرمز ، شبکه ملی و نخبگی کشور را سازمان دهد (برگرفته از http://ch4.iribtv.ir). رقابت منطقه‌ای، بخشی دیگر از رقابت هویتی رسانه‌ ملی با رسانه‌های منطقه‌ای است. هویت اسلامی رقیبان منطقه‌ای در اینجا باعث کوتاه آمدن رسانه‌ ملی نمی‌شود و تلاش شده است تا تراز شبکه‌های مختلف سیما، خصوصاً رسانه‌های برون مرزی آن در تقابل با شبکه‌هایی همچون الجزیره‌ قطر یا العربیه عربستان برآیند.
رسانه ملی حتی خود را در حفظ هویت ملی ایرانیان خارج از کشور نیز مسئول می‌داند و تلاش نموده است با ایجاد شبکه جام‌جم، ریشه‌های تعلقی ـ هویتی ایرانیان را حفظ نماید. نمایش مناظر مختلف ایران، برنامه‌های آشپزی‌های سنتی ایران و نمایش ده‌ها هویت محلی وقومی در این شبکه به تصویر کشیده می‌شود و در محتوای آن عواطف ملی نیز به عنوان وجه نگرش و تعامل ایرانی ـ اسلامی لحاظ می‌شود. دفاع از خانواده ایرانی، آموزش‌های ملی‌ ـ دینی و دستاوردهای ملی و غرور‌انگیز در این شبکه مورد توجه ویژه است (http//wikpedia.org). غیریت‌سازی گفتمانی برای حفظ هویت ملی در رسانه ملی به صورت جدی مدنظر است. غیریت در رسانه ملی، غرب امروز تعریف شده است. سعی شده است تا رویه سلطه‌گری سیاسی، فرهنگی و تاریخی غرب به تصویر کشیده شود و انطباق تعامل غرب در دوران قاجار و پهلوی با امروز، اصل استقلال سیاسی و هویت و عزت ملی برجسته نشان داده شود و تلاش نموده است بین مدرنیته و غرب‌گرایی فاصله ایجاد کند و اسلام، ایران و مدرنیته را قابل سازگاری با هم معرفی نماید. بازتاب ایران در جهان، بخشی از رسالت رسانه ملی است؛ بنابراین هر جای جهان احساس تعلقی نسبت به ایران، زبان فارسی، تمدن و انقلاب اسلامی باشد، به صورت جدی برجسته خواهد شد. روش قیاسی صدا و سیما برای معرفی ایران حائز اهمیت است. چشم‌انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران که ایران را در حوزه‌‌های اقتصادی، اجتماعی، علمی و فناوری و معنوی قدرت اول منطقه‌ای می‌خواهد، به صورت قابل توجهی در رسانه ملی برجسته است؛ به صورتی که برتری علمی که قرار بوده در این افق محقق شود، در رسانه ملی به عنوان یک دستاورد پیشرس مورد مانور و توجه است. دستیابی به فلان دستاورد علمی و در مقام اول تا دوم و حتی دهم شدن در جهان در رسانه ملی مورد دقت و مانور است که خود نوعی عزت و غرور ملی را ارتقا می‌دهد. «خودکفایی» و برجسته‌سازی آن به عنوان یک اصل در رسانه ملی مدنظر است و هرگونه ابداع، اختراع یا بومی‌سازی و فناوری بعضاً به عنوان خبر اول رسانه ملی قرار می‌گیرد. شخصیت‌های علمی ایران در جهان و برجستگی علمی آنان در رسانه ملی مورد توجه قرار می‌گیرد (پروفسور صمیمی، برترین جراح مغز و اعصاب جهان) و از آنان در رسانه ملی تجلیل و سعی می‌شود از زبان آنان تصویری از ایران ارائه شود که غرورانگیز باشد.
تولیدات ملی‌گرانه در صدا و سیما نیز قابل توجه است: ساخت سریال امیرکبیر، میرزاکوچک‌خان جنگلی، کمال‌الملک، بوعلی‌سینا، مشروطه، تبریز در مه (عباس میرزا) و در چشم باد، به عنوان بخشی از هویت ایرانی در کنار سریال‌های مذهبی همچون یوسف پیامبر، امام علی، ولایت عشق (امام رضا)، تنهاترین سردار(امام حسن)، مختارنامه و مردان آنجلس آورده می‌شود. در بعد سلبی نیز سریال‌هایی مانند کلاه پهلوی، کیف انگلیسی را می‌توان دید که نفی‌‌کنندگان هویت ملی ـ مذهبی در تاریخ را معرفی می‌کنند. اما داستان‌هایی که می‌تواند منجر به تنش در هویت ملی ـ اسلامی شود مورد توجه قرار نمی‌گیرد. برای نمونه، تاکنون رسانه ملی اقدام به ساختن مجموعه‌هایی که جنگ‌های ایران و اسلام را نشان دهد نکرده است؛ بنابراین باید صدا و سیما را همانند مجمع تشخیص مصلحت، ابزاری دید که تنظیم کننده هویت اسلامی و ایرانی است و از تلازم آنان با ظرافت پیشگیری و تلاش نموده است سازگاری آنان را برجسته سازد. در گفتمان غیریت ستیزی صدا و سیما در مقابل غرب نیز، هویت اسلامی ـ ایرانی توأمان به کار گرفته می‌شود. برای مثال، دشمنی امریکا با ایران از یک سو به ماهیت اسلام و انقلاب اسلامی نسبت داده می‌شود و از سوی دیگر به پیشرفت ایران؛ بنابراین در مسئله هسته‌ای هم رشد علمی ایران را عامل دشمنی امریکا معرفی می‌کند و هم ماهیت انقلاب اسلامی و دستگاه معرفتی آن را واجد تضاد و درگیری امریکا با ایران می‌داند؛ لذا می‌توان گفت که مهم‌ترین ابزار سازگار نمودن و همسو کردن اسلام و ناسیونالیسم، در حال حاضر صدا و سیمای کشور است و اطلاق نام رسانه‌ ملی به آن (که از درون آن نیز این نام استفاده می‌شود) برای ایجاد احساس تعلق ملی به آن است.
۷ـ تأثیر الگوی سازگاری اسلام و ناسیونالیسم بر منافع ملی
هنوز تعریف واحد و منسجمی از منافع ملی وجود ندارد و تنوع فهم‌ها و تعاریف از آن نشان می‌دهد که دستگاه معرفت شناختی، حاکمیت مستقر می‌تواند بر تعریف و اولویت‌های منافع ملی تأثیرگذار باشد. اما بخشی از منافع ملی تابع نگرش حاکم نیست بلکه به هویت ملی و جغرافیای یک کشور برمی‌گردد که قلمرو جغرافیایی جزو آن محسوب می‌شود. قبل از برشمردن منافع ملی و کامیابی‌ها یا ناکامی‌های این الگو در برآوردن آن لازم است به فهم منافع ملی در جمهوری اسلامی همت گماریم؛ چرا که اگر با تعاریف کلیشه‌ای یا جهانشمول به تحلیل منافع ملی در جمهوری اسلامی بپردازیم. احتمالاً از خصایص اختصاصی و فهم بومی آن دور خواهیم شد؛ بنابراین چیستی منافع ملی و نحوه تأمین آن در نظام جمهوری اسلامی الزاماً از مسیرهای تعریف شده نمی‌گذرد.
۱ـ۷ـ چیستی منافع ملی در جمهوری اسلامی ایران
همانگونه که ماهیت حقیقی و حقوقی نظام جمهوری اسلامی ایران دارای تمایزها و افتراق‌های ماهوی با کشورهای دیگر است، منافع ملی آن نیز الزاماً منافع متعارف مادی تعریف نمی‌شود؛ لذا باید دید که «منافع ملی» با «مصالح اسلامی» چطور با هم همسو می‌شوند و چطور می‌توان نگرش‌های ایدئولوژیک و دینی را با منافع ملی همسو معرفی نمود؟ به تعبیر دیگر منافع اقتصادی، امت‌گرایی و عزت‌ ملی چگونه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی همسو می‌شوند؟ آیا منافع ملت همان مصالح اسلامی است؟ سئوالات فوق بخشی از منازعه روشنفکران و ملی‌گرا با نظام جمهوری اسلامی بوده است؛ چرا که آنان منافع ملی را عاری از نگرش ارزشی می‌دانند.
قبل از پرداختن به این مهم باید به تعریف منافع ملی پرداخت: به اهدافی که یک دولت در سطح بین‌المللی برای حفظ آنها تلاش می‌کند منافع ملی اطلاق می‌شود؛ بنابراین منافع ملی در عرصه بین‌الملل و در تعاملات فرامرزی معنا و مفهوم می‌یابد. منافع ملی از لحاظ درجه اهمیت به سه دسته تقسیم می‌شوند: ۱ـ منافع حیاتی: که با موجودیت یک دولت در ارتباط است و قابل مذاکره نیستند. ۲ـ منافع مهم: منافعی که دولت‌ها برای حفظ آنها در مذاکرات تلاش می‌کنند. ۳ـ منافع حاشیه‌ای: منافعی که تنها برای بالابردن قدرت چانه‌زنی یک دولت در مذاکرات ایجاد شده است و قابل چشمپوشی است (دانشنامه ویکی پدیا). ارائه تعریف عملیاتی در مورد منفعت ملی کشور خاص، نیازمند آشنایی با پتانسیل‌های مادی ـ‌ معنوی، سازگار و ساختار تصمیم‌گیری فرایندهای سیاسی و سبک رهبری در آن کشور است (کیانی، ۱۳۸۶، ص۲۱۱). از آنجایی که بین اهداف و منافع ملی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و این اهداف ملی است که باعث تشکیل نقش‌های ملی می‌شود، می‌توان گفت که منافع ملی، هدف‌های بنیادینی هستند که دولت‌ها در پی به دست آوردن یا نگهداشت آنها در پهنه‌ بین‌المللی‌اند. مفهوم منافع ملی را به ارزش‌ اساسی آن جامعه باید تعبیر کرد و نگاهبانی از یکپارچگی سرزمین و حاکمیت کشور، تأمین، رفاه عمومی، حفظ انگارگان سیاسی و پاسداری از راه و روش زندگی ملی را عنصر سازنده آن دانسته‌اند (عامری، ۱۳۷۸، ص۱۶)؛ بنابراین دولت‌ها در درجه اول به دنبال حفظ تمامیت ارضی خود می‌باشند. چیزی که تحت عنوان «امنیت وجودی» از آن یاد می‌شود و بنا به اصل سلسله مراتبی پس از تأمین این مهم است که به فکر تأمین رفاه اکثریت جامعه و نیز به کسب اعتبار بین‌الملل می‌پردازند (درویشی و فردی تازه کمند، ۱۳۸۷، ص۱۲۶).
برای انطباق نظری مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی ایران (پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی) می‌توان به نظریه سازه‌انگاری در روابط بین‌الملل استناد کرد. نخستین گزاره مهم در سازه‌انگاری توجه به مباحث هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی است؛ بنابراین ساختارهای فکری و هنجاری نیز به اندازه ساختارهای مادی اهمیت دارند؛ زیرا نظام‌های معنایی هستند که تعریف می‌کنند کنش‌‌گران چگونه باید محیط مادی خود را تغییر دهند. دومین گزاره اینکه هویت‌ها هستند که به منافع و کنش‌ها شکل می‌دهند (۷۳ ص ۲۰۰۲sterling.folker). سازه‌انگاران در تعریف هویت، آن را تعریف خود و کیستی خود در مقابل دیگری دانسته‌اند. از نظر آنها، هویت به دولت‌ها اجازه می‌دهد که جهان خود را معنا کنند و دیگر دولت‌ها را دوست یا دشمن خود تعریف نمایند. دولت‌ها با این تصورات درصدد تغییر یا حفظ وضع موجود بر می‌آیند. با کشوری متحد می‌شود یا علیه دیگران اقدام می‌کنند (۵۹، ۲۰۰۲، wilmer). در واقع روابط میان دولت‌ها بر اساس معنایی است که آنها برای هم قائل هستند و نه بر اساس قدرت و در این جاست که هویت به موضوعی مهم تبدیل می‌شود. هویت دولت از نظر الکساندرونت نظریه‌پرداز سازه‌انگار دو معنای مهم دارد: هویت اجتماعی دولت که شامل خصوصیات درونی، انسانی و مادی آن است و دیگری هویت اجتماعی که عبارت از معنایی است که کنش‌گر در نگاه به دیگران به خود می‌دهد (۹۶,۱۹۹۴، wendt). ونت‌ همکاری و منازعه دولت‌ها را پدیده‌ای مرتبط با هویت دولت‌ها تلقی می‌کند. مهم‌ترین پیامد مفهوم‌سازی هویت برای پدیده همکاری و منازعه این است که به شکل‌گیری منافع دولت‌ها در جهت همکاری یا منازعه کمک می‌کند. به عبارت دیگر، هویت هر دولت تلویحاً گویای‌ ترجیحات و کنش‌های بعدی آن دولت است. هر دولت بر اساس هویتی که به دیگران نسبت می‌دهد، آنها را می‌شناسد و منافع خود را تشخیص می‌دهد و همزمان از طریق عمل اجتماعی روزمره‌اش هویت خویش را بازتولید می‌کند (درویشی و فردی تازه کند، همان، ص۱۱۱). برخی معتقدند میان مسئولیت‌های فراملی و دولت دینی، آرمان حکومت جهانی واحد و… با منافع ملی که با حدود و ثغور جغرافیایی و هویت یک ملت خاص محدود می‌شود، تناقض وجود دارد (حقیقت، ۱۳۷۶، ص۲۵). اما کسانی که با توجه به مکتب سازه‌انگاری به تجزیه و تحلیل منافع ملی پرداخته‌اند اعتقاد دارند که این تمایز و تفکیک و تناقض بین منافع ملی و مصالح اسلامی دقیق نیست؛ چرا که این تقسیم بندی مستلزم تعریف و تعیین هویت ملی ایران بر اساس دو عنصر مجزای ایرانیت و اسلامیت است، در صورتی که این دو در ساختار هویت ملی ایران، عنصر واحدی را به وجود آورده‌اند که تجزیه‌ناپذیر است. اندیشه‌ تفکیک بین دو عنصر ایرانیت و اسلامیت در هویت ایرانی برخاسته از دو رویکرد ملی‌گرایی سکولار و اسلام‌گرایی آرمانی در مورد هویت و ماهیت نظام جمهوری اسلامی ایران است که جزئی از هویت ملی آن را نادیده می‌گیرد. آرمانگرایان اسلامی، هویت ملی ایران را فاقد ایرانیت می‌دانند و بر اساس نظام سیاسی در عصر حضور، ملت و ملیت را مردود می‌شمارند.ملی‌گرایان سکولار نیز نقشی برای اسلام در تکوین هویت ملی قائل نیستند؛ بنابراین همانگونه که تفکیک بین دو جزء ایرانی و اسلامی هویت ملی ایران امکان‌پذیر نیست، تفکیک بین منافع ملی و مصالح اسلامی نیز غیرممکن است؛ زیرا ارزش‌های اسلامی و انقلابی بخشی از منافع است (دهقانی فیروزآبادی، ۱۳۸۶، ص۱۵۱). از رهگذر بررسی اصل ۱۷۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌توان چنین نتیجه گرفت که نظام سیاسی جهت تصمیم‌گیری در عرصه روابط بین‌الملل، دارای دو راهنمای عمل اصلی است که عبارت است از: منافع ملی و مصالح دینی است. توجه توأمان به «منافع ملی» و «مصالح دینی» و اصل عدم تعارض بین این دو، مورد تأیید قانونگذار و رأی‌دهندگان به آن بوده است (افتخاری، ۱۳۸۶، ص۳۸).
برخلاف ملی‌گرایی لیبرال که منافع و اهداف ملی ایران را در منافع مادی و دفاعی و اقتصادی محدود می‌کند. اسلام‌گرایی منافع و اهداف نظم جهانی و ایدئولوژیک اسلامی را نیز به این دو اضافه می‌کند. نظم جهانی اسلامی به معنای استقرار و حفظ نظام سیاسی ـ اقتصادی بین‌المللی اسلامی است که جمهوری اسلامی در آن احساس امنیت می‌کند و منافع ایدئولوژیک جمهوری اسلامی حفظ و گسترش مجموعه‌ای از ارزش‌های اسلامی ـ انقلابی است (دهقانی فیروز‌آبادی، ۱۳۸۴، ص۶۸). دو اصل حکمت و مصلحت در کنار عزت محورها و مبانی سیاست خارجی ایران قرار می‌گیرند. نهادینه‌شدن ولایت مطلقه فقیه به معنای حاکمیت مطلق و دولت و مصلحت نظام در قالب مجمع تشخیص مصلحت نظام، زمینه شکل‌گیری دولت ملی مدرن با ماهیت اسلامی را فراهم ساخته است. جمهوری اسلامی اگر چه دولتی سرزمینی است ولی کماکان به عنوان ام‌القرای جهان اسلام، مسئولیت‌ها و وظایف اسلامی فراملی دارد که حدود آن را مصلحت تعیین می‌کند. مصلحت نظام نیز فقط به حفظ حیات هستی و موجودیت جمهوری اسلامی ایران محدود نمی‌شود بلکه منافع حیاتی آن را نیز در بر‌می‌گیرد. دیگر اسلامیت تنها منبع هویت‌بخش نیست بلکه ملیت ایرانی و ایرانیت نیز عنصر دیگر هویت ملی است. واقع‌گرایی عناصر اسلامی و ایرانی را با هم ترکیب و تلفیق می‌کند (دهقانی، فیروزآبادی، ۱۳۸۴، ص۱۲۲). می‌توان نتیجه گرفت که بر اساس قاعده مصلحت و حکمت، منافع ملی‌ اگر با موجودیت نظام جمهوری اسلامی پیوند بخورد، تأمین منافع ملی بر مصالح اسلامی در اولویت قرار می‌گیرد (دهقانی، فیروزآبادی، ۱۳۸۴، ص۱۲۳).
۲ـ۷ـ شاخص‌های منافع ملی در جمهوری اسلامی
رویکردها و رهیافت‌های متعدد و متنوعی در مورد مفهوم و مدلول منافع ملی جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته است. هر یک از این دیدگاه‌ها بر ابعاد، عناصر و وجوه خاصی از منافع ملی کشور تأکید می‌ورزند. این اختلاف‌نظرها ناشی از ارزش محور بودن منافع ملی است. یعنی اختلاف در مورد اینکه مهم‌ترین، بهترین و عالی‌ترین ارزش ملت ایران کدام است؟ ویژگی ارزش منافع ملی باعث می‌شود که تحلیلگران و تصمیم‌گیرندگان سیاست خارجی بر اساس آنچه بهترین ارزش برای ملت و کشور می‌دانند به داوری ارزشی بپردازند. افزون بر این، حتی اگر منافع ملی را یک واقعیت عینی نیز بدانیم، باز این امر به قوت خود باقی است؛ زیرا تصمیم‌گیرنده و تحلیلگر سیاست خارجی است که نهایتاً در مورد میزان انطباق ارزش‌های تجلی یافته در تصمیم و عملکرد سیاست خارجی با آن واقعیت عینی قضاوت می‌کند؛ از این رو می‌توان گفت منافع ملی عالی‌ترین اهداف و والاترین ارزش‌هایی (مادی و معنوی) است که در چارچوب نظام هنجاری و ارزش جامعه ایران به صورت بیناذهنی تعیین و تعریف می‌شود. به عبارت دقیق‌تر، منافع ملی جمهوری اسلامی ایران عبارت است از: آرمان، آمال، آماج، ارزش‌ها و نیازهای ادراکی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک ملت ـ دولت دارای حاکمیت، در رابطه با سایر بازیگران بین‌المللی که به صورت بیناذهنی تکوین و تعریف می‌شود؛ بنابراین در تعریف و تعیین منافع ملی جمهوری‌اسلامی ایران، چند اصل را باید رعایت کرد؛ اول‌، نظام ارزشی و هنجاری که ارزش‌های ملی از آن نشأت می‌گیرد را باید مدنظر قرار دارد. دوم آرمان‌ها ـ ارزش‌ها، انتظارات و هنجارهای ملی که به صورت بیناذهنی ساخته و پذیرفته شده و ملت ایران تأمین آن از طریق سیاست خارجی را لازم و ضروری می‌پندارد و باید لحاظ کرد؛ به گونه‌ای که برداشت و تلقی مردم از ارزش که به عنوان یک منفعت ملی در سیاسی خارجی پیگیری می‌شود، سازگار و همسان باشد. سوم، ماهیت و هویت نظام جمهوری اسلامی را باید محفوظ داشت؛ زیرا هویت اسلامی جمهوری اسلامی ایران نقش تعیین کننده‌ای در تعیین و تعریف منافع ملی ایران ایفا می‌کند. این بدان معناست که در تعریف و تبیین عناصر و مصادیق منافع ملی ایران باید هر دو دسته از ارزش‌های اسلامی و ایرانی را لحاظ کرد (دهقانی، فیروزآبادی، ۱۳۹۱، ص۲۴). به لحاظ مباحث و ملاحظات ذکر شده به عنوان یک چارچوب، می‌توان میدان عملیاتی منافع ملی نظام جمهوری اسلامی، ایران را تحلیل نمود. یکی دیگر از خصایص منحصر به فرد نظام جمهوری اسلامی تضاد و کشاکش دائمی و مستمر بین منافع تعریف شده‌اش با قدرت‌های بزرگ است؛ بنابراین باید تأمین منافع ملی ایران را در درون بحران و نزاع جستجو نمود. بخش زیادی از منافع ملی ایران در روابط دو سویه و معمولی و بده‌، بستان به دست نیامده است که عرصه بین‌الملل «نبرد اراده‌ها» بوده است؛ بنابراین ارزش منافع ملی ایران زمانی ارزشمند‌تر جلوه می کند که بدانیم این منافع در یک فضای نابرابر از جهت قدرت سیاسی، دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای و نظامی و اقتصادی به دست آمده است؛ لذا ایران برای حفظ یا گسترش منافع ملی تعریف شده‌اش صرفاً در قالب‌ها و روش‌های عرفی بین‌المللی عمل نکرده است بلکه برخی از منافع خود را در پرتو مبارزه و چالش نابرابر به دست آورده است. علاوه بر آن، منافع مهم و حتی حیاتی ایران (وجود نظام مستقر) نیز در سایه مبارزه حفظ شده است.
منافع ملی و منطقه‌ای و اهداف جمهوری اسلامی به صورت دائم مورد تهدید و هجمه و تخریب بوده است؛ بنابراین در این شرایط باید داشته‌ها و نداشته‌های جمهوری اسلامی در روابط بین‌الملل را درک نمود. علاوه بر سنگ‌اندازی و مخالفت با ایران جهت دستیابی به منافع ملی خود، حفظ وضع و منافع موجود نیز در پرتو دفاع حفظ شده است و داشته‌‌های ایران هیچ موقع در شرایط عادی و غیربحرانی محفوظ نبوده است. قله مبارزه غرب علیه ایران، حذف اصل حاکمیت از عرصه بین‌الملل و ایران بوده است؛ بنابراین ارزش حفظ منافع ملی زمانی برجسته‌تر جلوه می کند که نه تنها ایران از حیات همه‌جانبه خود دفاع کرده است بلکه توانسته است در ذیل سایه تهدیدات مختلف، سیاسی، اقتصادی و نظامی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شود و این همه را صرفاً به پشتوانه‌ ملت و بسیج ملی و عمومی انجام داده است؛ چرا که ایران در مقایسه با قدرت‌ها، ابرقدرت‌های رقیب، غیر از قدرت بسیج‌گری، شاخص برتری در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، نظامی و سیاسی نداشته است. عبارت معروف امام خمینی که: «امریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند» زمانی مطرح شد که سفارت و گروگان‌های امریکایی در ایران بودند؛ بنابراین توکل به خدا و اعتماد ملی به پشتوانه ملت، عامل مهم در اعلام چنین مواضعی است؛ پس ایستادگی نظام جمهوری اسلامی در مقابل نظام سلطه را باید به دو عنصر اصلی یعنی همراهی ملت (ناسیونالیسم) و رهبری دینی (اسلام) ارجاع داد. تلاقی و همسویی این دو تاکنون توانسته است منافع حیاتی و مهم کشور و ارزش‌های حاکم را حفظ نماید.
در منازعه بین‌المللی، حفظ اصل نظام جمهوری اسلامی که از «اوجب واجبات» است، یکی از اصلی‌ترین منافع ملی است که تاکنون هم حفظ شده است و هم در موضع هجومی بوده است. از نگاه امام خمینی حذف منافع حیاتی (وجود نظام جمهوری اسلامی) ایران برای یک لحظه از شعاع نگاه غرب و خصوصاً امریکا خارج نشده است و از هیچ توطئه‌ای برای براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران خودداری نکرده‌اند، اما اینکه نتوانسته‌اند منافع حیاتی را به چالش بشکند را باید به این باور امام خمینی ارجاع داد که: من با جرئت مدعی هستم که ملت ایران و توده‌ میلیونی آن در عصر حاضر بهتر از ملت حجاز در عهد رسول‌اله(ص) و کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین و حسین‌ابن‌علی(ع) می‌باشد. آن حجاز که در عهد رسول‌اله(ص) مسلمانان نیز اطاعت از ایشان نمی‌کردند و با بهانه‌هایی به جبهه نمی‌رفتند که خداوند تعالی در سوره توبه با آیاتی آنان را توبیخ فرموده و وعده عذاب داده است و آنقدر به ایشان دروغ بستند که به حسب نقل، در منبر به آنان نفرین نمودند و آن اهل عراق و کوفه که با امیرالمؤمنین آنقدر بد رفتار ‌کردند و از اطاعتش سرباز زدند که شکایات آن حضرت از آنان در کتب نقل شده و در تاریخ معروف است. و آن مسلمانان عراق و کوفه که با سیدالشهداء(ع) آن کردند که شد و آنان که در شهادت دست آلوده نکردند، یا گریختند از معرکه یا نشستند تا آن جنایت تاریخ واقع شد. اما امروز می‌بینیم که ملت ایران از قوای مسلح نظامی و انتظامی و سپاه و بسیج تا قوای مردمی از عشایر و داوطلبان و از قوای در جبهه‌ها و مردم پشت جبهه‌ها، با کمال شوق و اشتیاق چه فداکاری‌ها می‌کنند و چه حماسه‌ها می‌آفرینند. و می‌بینیم که مردم محترم سراسر کشور چه کمک‌های ارزنده می‌کنند (وصیت‌نامه امام خمینی، ج۲۱، صحیفه امام، ص۴۰)؛ بنابراین ملتی که از نگاه امام «اسلام باید بدان افتخار کند» می‌تواند با چنین آمادگی مثال‌زدنی منافع ملی خویش را حفظ و ثابت نماید که حفظ منافع ملی صرفاً به توازن قوا وابسته نیست بلکه به هویت و نگرش ملتی بستگی دارد که تصمیم گرفته است از هویت و منافع خویش با همه وجود دفاع نماید و از تجربه تاریخ معاصر و صدر اسلام به عنوان تجربه‌ای ذی‌قیمت استفاده می‌کند.
مؤلفه‌‌های منافع ملی که در سایه همراهی اسلام و ناسیونالیسم در ایران حفظ شده یا به دست آمده را می‌توان در موارد ذیل خلاصه نمود: فائق آمدن بر انواع طراحی‌ها و توطئه‌های پیچیده اقتصادی، اطلاعاتی، امنیتی، رسانه‌ای و سیاسی که تبلور عینی آن را می‌توان در موارد ذیل مشاهده نمود:
۱ـ تحمیل جنگ هشت ساله (تغییر ساختار)؛
۲ـ تلاش برای فروپاشی در درون؛

هر دو مثبت

دیپلم تا لیسانس

از آنجایی که عدد معنی‌داری بدست آمده برای مقایسه دو گروه تحصیلی دیپلم تا لیسانس و فوق لیسانس کوچکتر از ۰٫۰۵ است. لذا تنها اختلاف معنی‌داری بین این دو گروه تحصیلی دیپلم تا لیسانس و فوق لیسانس وجود دارد، اما از آنجایی که هر دو حد بالا و پایین مثبت است پس می‌توان گفت گروه تحصیلی دیپلم تا لیسانس خرید تفننی بیشتری نسبت به فوق لیسانس داشته اند یعنی M1>M2..

نتیجهگیری
و
ارائه پیشنهادهای تحقیق
۵-۱- مقدمه
پس از اینکه تجزیه وتحلیل داده‌ها در فصل چهارم انجام شد، حال باید از یافته‌های تحقیق نتیجه‌گیری شود. در این فصل قبل از نتیجه‌گیری ابتدا، مروری بر خلاصه‌ای از تحقیق خواهیم داشت و سپس یافته‌ها و نتایج اصلی تحقیق تحلیل می‌شوند، در آخر مصادیق مدیریتی و پیشنهاد برای تحقیقات آینده ذکر خواهد شد.
۲-۵- خلاصه تحقیق
خرید تفننی^[۱۳۳] یکی از جنبه‌های بسیار مهم رفتار مصرف‌کننده^[۱۳۴] و یک مفهوم حیاتی در بازار است. خرده‌فروشان کاملاً از قدرت خرید تفننی در توسعه درآمد خود مطلع می‌باشند، بنابراین از طریق استراتژیهایی مانند طرح فروشگاهی، نمایش محصول، طراحی بسته بندی و فروش، احساس مثبت مصرف‌کنندگان را تشویق می‌کنند.
تعداد خریدهای تفننی را از طریق طراحی جذاب فروشگاه، نمایش محصول، طراحی مناسب بسته‌بندی و غیره می‌توان افزایش داد. به لحاظ رواج خرید تفننی در بازارهای امروزی، تحقیقات دانشگاهی در مورد خریدهای تفننی طی دهه گذشته (اوایل قرن ۲۱) افزایش یافته است. تمایل به خرید تفننی یک مشخصه شخصیتی مصرف‌کننده است که نشان می‌دهد فرد می‌تواند از دیگری براساس این ویژگی متمایز گردد و به محض افزایش درآمد و توان خرید، خریدهای تفننی افزایش یافته و بصورت یک پدیده غالب در رفتار مصرف‌کننده نمایان می‌شود.
این تحقیق با عنوان ارزیابی عوامل شخصیتی و فردی بر خریدهای تفننی با هدف بررسی تأثیر مؤلفه‌های خرید تفننی، که در نهایت کمک به توسعه بازاریابی در کشور صورت گرفته است.
این تحقیق از نظر هدف یک تحقیق کاربردی است و از نوع تحقیقات توصیفی – پیمایشی می‌باشد. داده‌های مقطعی این تحقیق بوسیله پرسشنامه در سال ۱۳۹۱ در سطح شهرستان پارس آباد بازارچه تیمورپور جمع آوری شده است.
برای نمونه آماری از روش نمونه‌گیری تصادفی‌سیستماتیک استفاده شده است. تعداد نمونه محاسبه شده ۲۶۷ نفر، تعداد پرسشنامه توزیع شده ۳۰۰ عدد و تعداد پرسشنامه قابل استفاده ۲۲۰ عدد می‌باشد. سپس با بهره گرفتن از داده‌های جمع‌ آوری شده ویژگیهای جمعیت‌شناختی از طریق آمار توصیفی و فرضیات تحقیق از طریق آمار استنباطی مورد بررسی قرار گرفته است که در زیر به طور مختصر اشاره می‌گردد:
۵-۳- توصیف یافته‌ها
۵-۳-۱- بررسی متغیرهای جمعیت شناختی
جنس: از میان ۲۲۰ نفر افراد مورد بررسی، تعداد ۱۱۱ نفر (معادل ۵۰٫۵ درصد) زن و ۱۰۹ نفر (معادل ۴۹٫۵ درصد) مرد بوده‌اند.
سن: بیشترین فراوانی سنی متعلق به پاسخ‌دهندگان زیر ۲۶ سال با ۵/۴۰ درصد می‌باشد. پس از آن پاسخ‌دهندگان بین ۲۶ تا ۳۰ سال با ۵/۲۵ درصد و بعد از آن افراد بین ۳۶ تا ۴۰ سال با ۵/۱۵ درصد و بعد از آن ۴۱ به بالا با ۴/۱۱ درصد قرار دارند. کمترین فراوانی مربوط به افراد ۳۱ تا ۳۵ سال با ۳/۷ درصد می‌باشد.
تحصیلات: ۲/۱۳ درصد از پاسخ‌دهندگان دارای تحصیلات کاردانی، ۸/۷۷ درصد از پاسخ‌دهندگان دارای تحصیلات لیسانس و ۳/۱۹ درصد تحصیلات فوق لیسانس بوده‌اند.
۵-۴- نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های تحقیق
در این بخش نتایج حاصل از تحقیق با توجه به داده‌های جمع‌ آوری شده و آزمونهای آماری ارائه می‌گردد.
با توجه به فرضیات مطرح شده در تحقیق حاضر، به بررسی نتایج آنها می‌پردازیم:
۵-۴-۱- نتیجه فرضیه اول:
محیط فروشگاه بر وضعیت روحی - روانی مشتریان تأثیر مستقیم دارد.
با توجه به نتیجه آزمون آماری، محیط فروشگاه ۰٫۸۷ درصد تغییرات در وضعیت روحی‌ -‌ روانی مشتریان را تبیین کرده و فرضیه تحقیق یعنی، تأثیر مستقیم محیط فروشگاه بر وضعیت روحی - روانی مشتریان مورد قبول واقع می‌شود.
مقایسه نتیجه آزمون فرضیه اول با نتایج تحقیقات مشابه:
در تحقیقات مشابهی که توسط جاها‌ لی در سال ۲۰۰۸، گاردنر و روک در سال ۱۹۹۸ صورت گرفته شده است هر کدام تأثیر مستقیم محیط فروشگاه بر وضعیت روحی - روانی مشتریان را مورد تأیید قرار داده‌اند. بنابراین می‌توان گفت نتیجه فرضیه حاضر با نتایج تحقیقات همسو می‌باشد.
تفسیر نتیجه آزمون:
در خصوص تفسیر این نتیجه بدست آمده می‌توان گفت که از لحاظ تئوریک این نتیجه نیز قابل پیش‌بینی بود. محیط فروشگاه از طریق فضا و جوی که ایجاد می‌کند موجبات بهتر شدن وضعیت روحی – روانی افراد می‌گردد و افراد زمانیکه احساس خوبی پیدا می‌کنند در آن محیط مایل هستند که بیشتر گشت و گذار کنند و این فرصتی هست تا کالاهای فروشگاه را بیشتر ببینند که این امر خود موجبات افزایش خرید تفننی می‌گردد.
۵-۴-۲- نتیجه فرضیه دوم:
محیط فروشگاه بر خریدهای تفننی مشتریان تأثیرمستقیم دارد.
با توجه به نتیجه آزمون آماری، محیط فروشگاه ۰٫۳۸ درصد تغییرات در خریدهای تفننی مشتریان را تبیین کرده و فرضیه تحقیق یعنی، تأثیر مستقیم محیط فروشگاه بر خریدهای تفننی مشتریان مورد قبول واقع می‌شود.
مقایسه نتیجه آزمون فرضیه دوم با نتایج تحقیقات مشابه:
در تحقیقات مشابهی که توسط آنا اس ماتیلا و جوهن ویرایتز در ۲۰۰۸، ژو و ونق در سال ۲۰۰۳ و آندرهیل در سال ۱۹۹۹ انجام شده است، هر کدام رابطه بین محیط فروشگاه بر خریدهای تفننی مشتریان را مورد تأیید قرار دادند. بنابراین می‌توان گفت که نتیجه فرضیه حاضر با نتایج تحقیقات قبلی همسو می‌باشد.
تفسیر نتیجه آزمون:
در خصوص تفسیر این نتیجه بدست آمده می‌توان گفت که از لحاظ تئوریک این نتیجه نیز قابل پیش‌بینی بود. وضعیت مثبتی که محیط فروشگاه به وجود می‌آورد یکی از دلایل اصلی خرید تفننی می‌باشد. اساساً محیط فروشگاه و برانگیختگی آن باعث می‌شود تا وضعیت مثبتی به وجود آید و مشتریان احساس لذت بخشی در آن محیط داشته باشند که در عوض می‌تواند باعث افزایش خرید تفننی شود.
۵-۴-۳- نتیجه فرضیه سوم:
وضعیت روحی - روانی مشتریان بر خریدهای تفننی مشتریان تأثیرمستقیم دارد.
با توجه به نتایج آزمون آماری، وضعیت روحی - روانی مشتریان بر خریدهای تفننی مشتریان تأثیر معکوس (۰٫۳۶-) دارد. از این رو فرضیه صفر قبول و فرض تحقیق یعنی، تأثیر مستقیم وضعیت روحی -‌روانی مشتریان بر خریدهای تفننی مشتریان رد می‌شود.
مقایسه نتیجه آزمون فرضیه سوم با نتایج تحقیقات مشابه:
در تحقیقات مشابهی که توسط وین‌برگ و گاتوالد در سال ۱۹۸۲، گاردنر و روک در سال ۱۹۸۸، بیتی و فرِل در سال ۱۹۹۸و جاها لی در سال ۲۰۰۸ انجام شده است هر کدام تأثیر وضعیت روحی - روانی بر خرید تفننی را مورد تأیید قرار دادند. بنابراین می‌توان گفت که نتیجه فرضیه حاضر با تحقیقات قبلی هم جهت و همسو نمی‌باشد.
تفسیر نتیجه آزمون:
در خصوص تفسیر این نتیجه بدست آمده می‌توان گفت که از لحاظ تئوریک این نتیجه قابل پیش‌بینی نبود و نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان‌دهنده این است که در جامعه آماری تحقیق حاضر افراد براساس ویژگیهای روحی – روانی برای خرید تفننی برانگیخته نمی‌شوند لازم به ذکر می‌باشد که تفسیر حاضر در حکم این نیست که کاملاً صحت داشته باشد بلکه نسبی بوده و مبنای تفسیرها متکی به این تحقیق می‌باشد اما با این حال نتیجه بدست آمده جای کاملاً بحث را دارد که چرا با مطالعات قبلی هم جهت و هم راستا نبوده و افراد بر مبنای وضعیت روحی – روانی خرید تفننی انجام نمی‌دهند. درکشور ما علم رفتار مصرف‌کننده علمی تقریباً ناشناخته و تحلیل آن کاملاً پیچیده می‌باشد، چرا که مشتریان برای تصمیم‌های جزئی هم فکر می‌کنند و وقتی در قالب خریدار ظاهر می‌شوند به خرید از چندین جنبه نگاه می‌کنند که این امر منجر به عقلایی بودن و در نهایت کاهش خرید تفننی در اثر ویژگیهای روحی – روانی می‌شود.. به نظر محقق احتمالاً اگر تحقیق حاضر در فروشگاه های کالاهای لوکس و گران‌قیمت صورت می‌گرفت، احتمالاً جامعه مورد مطالعه با تأثیر از وضعیت روحی – روانی خرید تفننی را انجام می‌دادند، البته این نکته بر مبنای الگوی مصرف جامعه آماری تحقیق حاضر و ادبیات خرید تفننی بیشتر به عنوان جمع‌بندی نظری مطرح می‌باشد که لازم است ابتدا تحقیقی صورت گیرد بعد با پشتوانه قوی مطرح گردد. در نهایت بر مبنای این مطالعه می‌توان گفت که افراد براساس ویژگیهای روحی– روانی برای خریدهای تفننی برانگیخته نمی‌شوند.
۵-۴-۴- نتیجه فرضیه چهارم:
ویژگیهای فردی مشتریان بر خریدهای تفننی مشتریان تأثیر مستقیم دارد.
با توجه به نتایج آزمون آماری، و نمودار در حالت معنی‌داری، اعداد بدست آمده نشان از عدم معنی‌داری تأثیر ویژگیهای فردی مشتریان بر خریدهای تفننی مشتریان دارد (چرا که بین ۱٫۹۶ و ۱٫۹۶- قرار دارد). از این‌رو می‌توان گفت، فرض صفر قبول و فرض تحقیق یعنی، تأثیر مستقیم ویژگیهای فردی مشتریان بر خریدهای تفننی مشتریان رد می‌شود.
مقایسه نتیجه آزمون فرضیه چهار با نتایج تحقیقات مشابه: