۳-۲-۱ مبدلهای مورد استفاده برای توسعه ی بیوسنسورها

بیو سنسورها را می توان بر اساس واحد بیولوژیکی و المان انتقالی آنها تقسیم بندی کرد.المان های بیولوژیکی شامل آنزیم ها،میکروارگانیسم ها و ارگانل ها هستند.وقتی واحد حسگر دچار تغییر شود ویا در محیط اطراف خود تغییری احساس کند پالس مورد نظر به واحد پردازنده و قسمت انتقالی می رسد. در سنسورهای مختلف ارتباط این قسمت ها با هم به روش های گوناگونی برقرار میشود.یکی از این روش ها استفاده ازفیبر نوری است.
وقتی این برهم کنش بین بافت و حسگر به ایجاد واکنش شیمیایی منجر شود میتوان از این سنسورها به عنوان یک وسیله ی تحلیل یا مشاهده و ثبت فرایند استفاده کرد.بر همین اساس فرایند انتقال داده هانیز متفاوت خواهد بود.باید شرایطی را فراهم کرد که داده های به دست آمده بدون کمترین اتلاف به مرحله ی ثبت و پردازش برسند.این راه ارتباطی می تواند حامل اطلاعات انتخابی (هوشمند) و یا تصادفی باشد.به علاوه محافظت از حسگر در مقابل تنش های مکانیکی و شارژ مجدد آن نیز بر عهده ی این بخش است.
۳-۲-۲ واحد حسگر
آنزیم ها ،پروتئین هایی با توانایی عمل بالا و البته انتخابی برای هدف های گوناگون هستند.دسترسی مناسب به آنها در درجات خلوص بالا باعث رشد فزاینده ی استفاده از سنسورهایی شده است که از آنزیم ها به عنوان حسگر استفاده می کنند.محدودیت های اصلی استفاده از آنها PHمحیط مورد استفاده،تنش های یونی،عوامل شیمیایی مزاحم و نوسانات دمای محیط هستند.اغلب این مواد در دمایی بالاتر از ۶۰۸ درجه ی سانتی گراد اثر خود را از دست می دهند. به علاوه سیگنال های به دست آمده از این حسگرها نیز به علت ضعف دامنه با ایجاد نوسانات دمایی در سیستم انتقال اطلاعات دچار گسستگی و پراکندگی می شوند.اغلب این آنزیم ها پس از استفاده در بیو سنسورها اکسید می شوند.یعنی با اکسیژن غیر محلول موجود ترکیب شده و پراکسید هیدروژن تشکیل می دهند.همچنین در سطح مقطع بخش انتقالی واکنش هایی ایجاد می کنند. یکی ا ز مهمترین دلایل استفاده از فیبر های نوری در سنسورها جلوگیری از این گسستگی اطلاعات و انجام واکنش های ناخواسته است.
آنتی بادی ها:
این مواد پروتئین هایی هستند که رفتار انتخابی ندارند.و از لنفوسیت های نوع B در حضور ساختارهای آنتیژنیک ساخته می شوند.بنابر این برای محیط های مورد استفاده یک ساختار و عامل خارجی محسوب می شوند.مولکولهایی با ابعاد بزرگتر از ۱۰Kda میتوانند با این ساختار برهم کنش کنند ولی مولکولهای کوچکتر مانند پروتئین ها و استرودیودها به این روش پاسخ مناسبی نمی دهند.این مواد به شدت استرس پذیر بوده و با سطح مقطع قسمت ا نتقالی پیوند هایی به شکل اسیدهای آمینه و کربوکسیل الدهید ها تشکیل می دهند.
محدودیت های استفاده از این حسگرها نیز مانند آنزیم هاست.به علاوه باید از تشکیل دوباره ی این پیوند ها به علت کاهش PHروی سطح انتقال دهنده جلوگیری کرد.این حسگرها با هر د نوع انتقال دهنده ی نوری و آکوستیکی قابل کاربرد هستند.در جدول زیر خلاصه ای از بعضی المان های بیولوژیکی و ساختارهایی که برای کالیبره کردن بیوسنسورها مورد استفاده قرار می گیرد آورده شده است.

۳-۳ بخش های مختلف یک بیو سنسور فیبر نوری
روش فیبر نوری یا انتقال اطلاعات به دست آمده از این طریق در تعداد زیادی از کاربردهای مترولوژیکی مورد استفاده قرار می گیرد.روش های عمومی مانند تداخل سنجی در فضای آزاد و اسپکتروسکوپی نمونه هایی از این موارد هستد.این نوع از مشاهدات فضای باز بیشتر برای تشخیص عیوب و نواقص کاربرد دارند.میتوان این روش ها را با حسگر های مورد مطالعه ترکیب کرده و مثلا روشی برای تشخیص عیوب ساختاری هدف هایی مانند DNAپیشنهاد کرد.استفاده از موجبر ها برای این منظور مزایایی را برای حفظ کیفیت پرتو و امکان هدایت آن به فواصل دورتر را فراهم می سازد.اندازه گیری به این روش دقیق تر و با عدم قطعیت کمتری صورت می گیرد. همانطور که گفته خواهد شد با انجام محاسبات اپتیکی سرراست میتوان پارامترهای مهم در استفاده از موجبر ها و فیبر های نوری را استخراج و تحلیل کرد.
همانطور که گفته شد استفاده از فیبر های نوری در ابتدا برای انتقال داده های مخابراتی رایج شد بنابر این مواردی مانند کیفیت پرتو و نوفه های ایجاد شده و همچنین ضریب SNRدر آنها رعایت شده است. موضوع باقی مانده محاسبه ی زمان پرواز یا زمان تاخیر در این سنسورهاست که باید باتوجه به نوع حسگر و فاکتور DLبرای انواع مختلف سنسورها تعیین و تحلیل شود.
به هر حال نتایج توسعه ی روش های با کیفیت الکترونیک نوری تاثیر زیادی در انتقال اطلاعات در بیوسنسورها دارد.دلایل اصلی استفاده از موجبرها در بیوسنسورها عبارتند از:
۱-استفاده از روش های غیر الکتریکی برای عملکرد سیستم.این گزینه علاوه برکنترل پذیر کردن فرایند اندازه گیری ایمنی انتقال اطلاعات را نیز تضمین میکند.به علاوه نسبت های فرکانسی و ضریبSNRکنترل شده و برهم کنش های ناخواسته ی الکترومغناطیسی حذف می شود.
۲-اندازه ی کوچک،وزن کم و انعطاف پذیری زیاد.این گزینه امکان دسترسی و اندازه گیری در نواحی دور از دسترس را فراهم می کند.
۳- امکان استفاده در محیط های یونی و خورنده ی شیمیایی. این گزینه مهمترین دلیل استفاده از این روش در بیوسنسورهای مورد استفاده در ترکیبات حساسی مانند خون است.
۴-ارتباط آسان با سایر سیستم های انتقال اطلاعات نوری به عنوان منبع،حافظه یا کانال ارتباطی.
۳-۳-۱ منبع نور
منابع نوری گسترده و متنوعی برای استفاده در بیوسنسورها پیشنهاد می شود.از مهمترین آنها میتوان به دیود لیزرهای نیمه رسانا و گازی با نور همدوس اشاره کرد.همچنین استفاده از لامپ هایIN CANDESCENTبا پهنای طول موجی گسترده نیز رواج زیادی دارد.اخیرا استفاده از LEDها ی حالت جامد با پهنای باند کوتاه نیز رایج شده است.پایداری مهمترین عامل انتخاب منبع نور است.البته ایجاد طول موج های قابل تعیین و کالیبره پذیر بودن سیستم نیز بسیار اهمیت دارد. در اندازه گیری های امروزی همزمان چند پرتو با طول موج های مختلف ارسال و اندازه گیریهای مختلف انجام می شود.در بعضی از کابرد های به عنوان مثال دستگاه های پرتابل LED ها نتایج بهتری به دست می دهند چرا که اولا کوچک و ارزان قیمت تر هستند و در ثانیا مصرف انرژی کمتری دارند و طول موج های انتخابی ایجاد می کنند. مهمترین دلیل استفاده از آنها پیشرفت تکنولوژی ساخت آنها همپای پیشرفت های فیبر نوری و موجبرهای اپتیکی است.در عوض لامپهای تنگستن طول موج های وسیعی ایجاد می کنند و البته شدت بیشتری نیز دارند.هرچند که این لامپ ها پایداری بهتری دارند اما نیازمند یک منبع تغذیه ی قوی بوده و و حرارت ناشی از آنها باعث ایجاد محدودیت هایی در اندازه گیری و کارکرد سایر قطعات می شود.

تمایل به مهاجرت
قومیت

پایین

متوسط

بالا

کرد

۱۱۰

۷۵

۹۹

ترک

۳۶

۲۹

۴۰

X² = ۳٫۲۱ df= 2 sig. = 0.109

در تحلیل داده های کمی این فرضیه نشان داده شده است که میانگین تمایل به مهاجرت در بین شهروندان ترک کمتراز شهروندان کرد زبان است. به منظور بررسی معناداری این تفاوت به جدول آزمون T دو گروه مستقل مراجعه میکنیم. همانطور که مشاهده میشود در آزمون لون دیده میشود که سطح معناداری برابر است با ۰٫۴۰۲ که نشان دهنده برابر واریانس بین دوگروه است لذا در ردیف برابری واریانسها به سطح معناداری دو دامنه مراجعه میکنیم. در این بخش مشاهده میکنیم که سطح دو دامنه برابر است با ۰٫۰۵۹ که به این معنی است که تفاوت تمایل به مهاجرت بین شهروندن کرد زبان و ترک زبان معنادار نیست. همچنین در بررسی رابطه بین دو متغیر از آزمون خی ۲ نیز بهره گرفته شده است که مشاهده میشود مقدار خی۲ برابر است با ۳٫۲۱ و مقدار معناداری برابر است با ۰٫۱۰۹ که نشان دهنده عدم رابطه معنادار بین دو متغیر است. بنابراین فرضیه مذکور تأیید نمیشود.

در بررسی محتوای سوالات کیفی پرسشنامه ها هیچ اشارهای به موضوع قومیت یا مسائل قومی در تمایل افراد به مهاجرت دیده نمیشود. اگرچه برخی افراد در پاسخ به سوال مقصد احتمالی مهاجرت شهرهایی را انتخاب کرده اند که با قومیتشان همخوانی دارد و علت آن را به وجود همزبانان خود در آن شهرها را بیان کرده اند. اما به لحاظ کمی و عددی تعداد این افراد کمتر از میزانی است که بتوان آن را به قومیت و زبان مرتبط دانست.
اکثر مطالعات انجام شده نتیجه فوق را تأیید میکنند. اگرچه قومیت ها در ایران منبع تنشها و مسائل اجتماعی در مناطق مختلف ایران هستند، اما وجود تنوع قومی و زبانی در شهرهای مختلف عاملی تأثیرگذار بر مهاجرتها نبودهاند. به اعتقاد نظریان (۱۳۸۸) روابط بین اقوام در دوره های تاریخی هیچگاه به گونهای نبوده است اقوام نسبت به همدیگر عامل دفع و طرد در محیطهای اجتماعی باشند. لذا نمی توان قومیت و تفاوت زبانی را عاملی برای تمایل و مهاجرت شهروندان بیجاری به مهاجرت به سایر شهرها دانست.
۴-۳-۳ فرضیه سوم
به نظر میرسد بین مذهب و تصمیم به مهاجرت در شهرستان بیجار رابطه معناداری وجود دارد.
با توجه به اینکه متغیر مستقل که در سطح اسمی دو شقی قراردارد و متغیر وابسته در سطح فاصلهای قرار دارد برای بررسی این فرضیه نیز از آزمون تی دو گروه مستقل استفاده میشود.
جدول ۴ - ۳۱ میانگین تمایل به مهاجرت بر حسب مذهب

مذهب

تعداد

میانگین

انحراف استاندارد

خطای انحراف از میانگین

تمایل به مهاجرت

شیعه

۳۰۸

اینجانب: سیامک خداقلیدانشجوی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته در رشته: شیمی تجزیه با شماره دانشجویی: ۹۰۰۷۵۶۰۷۷ که در تاریخ: ۱۰/۰۴/۱۳۹۲ از پایان نامه/ رساله خود تحت عنوان:
طراحی وساخت سنسور نوری برای اندازه گیری همزمان سرب و جیوه بر پایه تثبیت گالوسیانین بر غشای تری استات سلولز به وسیله روش های کمومتریکس

با کسب نمره: ۸/۱۸و درجه: عالی دفاع نموده ام بدینوسیله متعهد می شوم:

1. 1. این پایان نامه/ رساله حاصل تحقیق و پژوهش انجام شده توسط اینجانب بوده و در مواردی که از دستاوردهای علمی و پژوهشی دیگران (اعم از پایان نامه، کتاب، مقاله و …) استفاده نموده ام، مطابق ضوابط و رویه موجود، نام منبع مورد استفاده و سایر مشخصات آن را در فهرست مربوطه ذکر و درج کرده ام.

1. 1. این پایان نامه/ رساله قبلاً برای دریافت هیچ مدرک تحصیلی (هم سطح، پایین تر یا بالاتر) در سایر دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ارائه نشده است.

1. 1. چنانچه بعد از فراغت از تحصیل، قصد استفاده و هرگونه بهره برداری اعم از چاپ کتاب، ثبت اختراع و … از این پایان نامه داشته باشم، از حوزه معاونت پژوهشی واحد مجوزهای مربوطه را اخذ نمایم.

1. 1. چنانچه در هر مقطعی زمانی خلاف موارد فوق ثابت شود، عواقب ناشی از آن را می پذیرم و واحد دانشگاهی مجاز است با اینجانب مطابق ضوابط و مقرات رفتار نموده و در صورت ابطال مدرک تحصیلی ام هیچ گونه ادعایی نخواهم داشت.

سیامک خداقلی
تاریخ و امضا
گواهی امضا
دانشجوی فوق الذکر احراز هویت شد فقط امضای ایشان گواهی می گردد.
نام و نام خانوادگی رئیس پژوهش دانشکده
تاریخ و امضا
اراک – میدان امام خمینی- بلوار امام خمینی(ره)- شهرک دانشگاه آزاد اسلامی- صندوق پستی ۵۶۷/۳۸۱۳۵
تقدیر و تشکر :‌
آغاز راه،همیشه با چشم انداز واضحی از پایان همراه نیست ، چرا که رسیدن به آن پایان ، که آغاز دلواپس رسیدنش ، هستی پیمودن گامهای بسیاری را می طلبد. اول گام داشتن بصیرتی فرای چشمان بینا و یافتن دلی پرقوت و گرم برای رسیدن به هدف تا آخرین گام در درونت زمزمه می کند ، آری همین است. دوم گام ، هنر زنده نگاه داشتن امید به روزهای گرم بهاری که پس از سرمای سخت زمستان آرام آرام می آیند و همه هستی را بار و ثمر می بخشد. سوم گام ، تکیه بر نگاه حمایتگر و پذیرنده ای است که با حمایت نگاهش تورا پیش می خواند ، به فراسوی ناشناخته هایی که فردایت را می سازند. چهارم گام ، توان به جا آوردن سپاس قلبی است به خاطر دیدن هر حمایتی در راه گرمتر تپیده است.
اول سپاسم را به خاطر اولین گام در پیشگاه خداوند خالق می گذارم که خود قدرت آغاز و اراده پیمودن ادامه راه را به رایگان ارزانیم داشت ، پس از خدای بلند مرتبه ، سر تعظیم در برابر مادرو پدرم فرود می آورم ، بر دستان پر مهرشان بوسه می زنم و آنان را می ستایم که تجلی مهر و لطف خداوندی برای من هستند ، هر چه دارم بعد از خدا مدیون آنان هستم. از خداوند مهربان برای ایشان طول عمر همراه با سلامتی را طلب می کنم.
سوم سپاس برای نگاه حمایت گر و پشتیبان استاد گرامی جناب آقای دکتر علی نیازی که بدون الطاف بی دریغشان ادامه راهم میسر نبود و از جناب آقای دکتر محمد علیمرادی که مشاوره این پروژه را به عهده داشتند و همچنین از جناب آقای دکتر مجید رمضانی که افتخار داوری این پروژه را به بنده دادند کمال تشکر را دارم. ودیگر سپاس به جهت همه آنانی که به پایان بردن این پروژه را مدیون دعای خیرشون هستم.
تقدیم به
مادر و پدر مهربان و عزیزم
که وجودشان برایم همه عشق است و وجودم برایشان همه رنج ، توانشان رفت تا به توانی رسم و موهایشان سپیدی گرفت تا روسپید مانم ، در برابر وجودشان زانوی ادب بر زمین می­نهم و دستان پر مهرشان را می بوسم
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
فصل اول : مقدمه
۱-۱- کمومتریکس ۲
۱-۲- روش‌های کمومتریکس ۳
۱-۳- دسته‌بندی داده‌ها ۵
۱-۳-۱- داده‌های مرتبه صفر ۵
۱-۳-۲- داده‌های مرتبه اول ۵
۱-۳-۳- داده‌های مرتبه دوم ۶
۱-۴- آنالیز چند جزئی ۷
۱-۵- روش‌های کالیبراسیون ۷
۱-۵-۱- کالیبراسیون تک متغیره ۷
۱-۵-۲-کالیبراسیون چند متغیره ۸
۱-۶- رگرسیون خطی چند تایی ۹
۱-۷- مولفه‌های اصلی(PC) یا فاکتورهای اصلی ۹
۱-۷-۱- آنالیز مولفه‌های اصلی(PCA) 10
۱-۷-۲- رگرسیون مولفه‌های اصلی (PCR) 11
۱-۷-۳- تکنیک‌های رگرسیون ۱۱
۱-۸- تقسیم بندی روش‌های کالیبراسیون چند متغیره ۱۲
۱-۹- روش های مشتقی در اسپکتروفتومتری ۱۲
۱-۱۰- مقدمه ای بر روش های مشتقی ۱۴
۱-۱۰-۱- روش ها و مزایا ۱۴

به طور کلی دانشجویان از نظر وضعیت اشتغال به دو گروه شاغل و غیر شاغل تقسیم شده اند.
حوزه فعالیت:
حوزه فعالیت دانشجویان بیانگر زمینه کاری آنها بوده و به طور کلی در دو حوزه زمینه های مالی و غیر مالی تعریف شده است.
استقلال مالی:
استقلال مالی دانشجویان بیانگر عدم وابستگی مالی آنها به والدین بوده و به دو شکل مستقل و غیر مستقل تعریف شده است.
دانشکده تحصیلی:
دانشکده­ی محل تحصیل دانشجویان در ۵ گروه علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی، فنی و مهندسی و اقتصاد، حسابداری و مدیریت تعریف شده است
مقطع تحصیلی:
مقطع تحصیلی دانشجویان در ۴ گروه کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تعریف شده است.
رشته مقطع متوسطه:
رشته تحصیلی مقطع متوسطه دانشجویان در ۴ گروه ریاضی فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و هنرستان و سایر تعریف شده است.
سطح تحصیلات پدر:
در این مطالعه سطح تحصیلات پدر در ۵ سطح از زیر دیپلم تا دکتری تعریف شده است.
سطح تحصیلات مادر:
سطح تحصیلات مادر نیز در ۵ سطح از زیر دیپلم تا دکتری تعریف شده است.
درآمد دانشجویان:
در این مطالعه منظور از درآمد، مجموع دریافتی هایی است که دانشجویان از محل کار خود دریافت می کنند. به منظور اندازه گیری این متغیر، درآمد دانشجویان در ۶ سطح از کمتر از پانصد هزار تا بالاتر از دو میلیون تومان طبقه بندی شده است.
فصل ۲
مبانی نظری و
پیشینه پژوهش
۲-۱- مقدمه
سواد مالی شامل مجموعه مهارت ها و ادراک های لازم جهت مواجه با مسائل مالی روزمره و موجود در اقتصاد عمومیست که کاربرد صحیح مهارت های آن سبب دستیابی افراد به رفاه مالی بلند مدت می شود. امروزه با توجه به پیچیدگی بازارهای مالی، توسعه و گسترش دامنه فعالیت نهادها و موسسات مالی و تلاش بی وقفه آنها برای افزایش سهم بازار، لزوم تسلط بر سواد مالی اهمیت بیشتری یافته است. سواد مالی و درک مفاهیم آن برای دانشجویان نیز اهمیت ویژه ای دارد زیرا تصمیمات مالی اتخاذ شده توسط آنها در دوره دانشجویی تاثیر با اهمیتی بر وضعیت مالی آنها پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه دارد. علاوه بر این موقعیت مالی آنها در دانشگاه می تواند عملکرد دانشگاهی آنها را تحت تاثیر قرار دهد (لایونز^[۶]، ۲۰۰۳). بادوارسون و والدر^[۷] (۲۰۰۴) نیز در پژوهشی با کنترل عوامل متعددی که عملکرد دانشجویان را تحت تاثیر قرار می دهد دریافتند دانشجویانی که حداقل مبلغی را برای پوشش هزینه های شهریه و … از والدین خود دریافت می کنند نسبت به دانشجویانی که استقلال مالی دارند بیشتر دچار شکست شده یا در ترم های تحصیلی خود مشروط می شوند و در کل معدل کمتری دارند. در این فصل ضمن تشریح مفاهیم مرتبط با سواد مالی، رفاه مالی و رفاه ذهنی؛ به بررسی پیشینه تحقیقات انجام شده در این حوزه پرداخته می شود .

۲-۲- تعریف سواد مالی
در خصوص سواد مالی تعارف مختلفی ارائه شده که در ادامه به برخی از آنها پرداخته شده است.
سواد مالی عبارت است از توانایی قضاوت آگاهانه و تصمیم گیری موثر در خصوص استفاده از منابع پولی و مدیریت آن (بنیاد مالی تحقیقات آموزش بریتانیا^[۸]).
در تعریفی دیگر سواد مالی به عنوان ترکیب درک مصرف کنندگان و سرمایه گذاران از تولیدات مالی و توانایی و اطمینان در پذیرش ریسک های مالی، انتخاب آگاهانه، شناخت مسیر در گرفتن کمک و مبادرت به اقدامات موثر در جهت بهبود و سلامت مالی تعریف شده است (سازمان توسعه و همکاری اقتصادی).
سواد مالی توانایی افراد در کسب اطلاعات، تجزیه و تحلیل و مدیریت وضعیت مالی شخصی شان است به گونه ای که رفاه مالی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. این مفهوم نمایانگر توانایی جمع آوری اطلاعات مربوط به شکلی است که متمایز کننده گزینه های متفاوت مالی باشد، همچنین بحث در خصوص موضوعات و مسائل مالی و پولی و برنامه ریزی و پاسخگویی به رویدادهای موثر بر تصمیمات مالی روزمره که در اقتصاد عمومی رخ می دهد نیز در قالب این تعریف می باشد.
از نظر هاستون^[۹] (۲۰۱۰) سواد مالی شامل آگاهی از دانش و همچنین به کارگیری مسائل مالی در زندگی کاری و شخصی می باشد. به عبارت دیگر هاستون سواد مالی را دانش استفاده از آگاهی ها و ابزارهای مالی می داند.
جاکوب و همکاران^[۱۰] (۲۰۰۰) آگاهی مالی شخصی را دانش مفاهیم و مهارت های مدیریت مالی شخصی دانسته اند. از نظر آنها واژه مالی به دامنه وسیعی از فعالیت های روزمره زندگی که با پول در ارتباط است اطلاق می گردد که از فعالیت هایی چون کنترل دسته چک تا مدیریت کارت اعتباری، آماده سازی بودجه، خرید بیمه یا سرمایه گذاری را در بر می گیرد. آگاهی به معنی دانستن شرایط، شیوه ها، قوانین، حقوق، هنجارهای اجتماعی و دیدگاه های لازم برای درک و انجام این وظایف مالی حیاتی می باشد. این نویسندگان می گویند آگاهی مالی توانایی خواندن و بکارگیری مهارت های ریاضی را نیز در بر می گیرد. توانایی هایی که برای داشتن انتخاب های مالی مناسب ضروری هستند.
همچنین از نظر آنها آگاهی مالی شامل دانش و مهارت های مالی شخصی است که توانایی درک شرایط و مفاهیم مالی و تبدیل آن دانش به یک رفتار را نیز در بر می گیرد. این عنوانین عبارتند از مفاهیم پس انداز، کسب سود، بودجه گذاری یا تخصیص بودجه، خرید بیمه نامه، مدیریت اعتبارات و قرض ها و چگونگی کارکرد با موسسات خدمات مالی. دانش مالی؛ حداقل دانش لازم برای مشارکت موفق در اقتصاد را فراهم می کند و دسته ای از ابزارهای ضروری می باشد که چگونگی هزینه روزمره پول را تعیین می کند.
ویت و همکاران^[۱۱] (۲۰۰۰) آگاهی مالی شخصی را توانایی خواندن، تحلیل، مدیریت و پرداختن به مسائل مالی شخصی می­دانند که این توانایی روی شرایط زندگی فرد تاثیر دارد و عبارت است از توانایی درک گزینه های مالی، مباحثه بدون مشکل در مورد پول و موضوعات مالی، برنامه ریزی برای آینده و واکنش مناسب به رخ دادهایی که روی تصمیمات مالی روزمره اثر می گذارند.
گارمن و فورگو^[۱۲] (۲۰۰۰) آگاهی مالی را به عنوان دانستن اصول و واژگان لازم برای مدیریت موفق مسائل مالی فردی تعریف کرده اند. آنها مشاهده کردند که این توانایی چندان در میان آمریکایی ها گسترده نیست و اظهار داشته اند که موانع آگاهی مالی عبارتند از عدم آگاهی از مسائل مالی شخصی، پیچیدگی های زندگی مالی، گیج شدن به علت وجود انتخاب های فراوان در زمان گرفتن تصمیمات مالی و نبودن وقت کافی برای آموختن مسائل مالی شخصی.
با بررسی تعاریف و مطالعات ارائه شده در زمینه سواد مالی می توان گفت که سواد مالی ابزاری برای درک مفاهیم کلیدی مدیریت مالی است. سواد مالی شامل توانایی بالانس حساب بانک، تهیه بودجه، پس انداز برای آینده و یادگیری راهبردهای لازم برای مدیریت بدهی است. یک فرد در صورتی باسواد مالی تلقی می شود که قادر به مدیریت مالیه شخصی خود در زندگی و جامعه در حال تغییر باشد. برای این امر باید فرد تلاش کند تا مفاهیم و ادراکات لازم را تحصیل نموده و مهارت های خود را در این زمینه توسعه دهد، همچنین بتواند تاثیرات تصمیمات مالی فرد بر روی خودش، دیگران و محیط را درک کند.
۲-۳- تاریخچه سواد مالی
از اوایل تا اواسط قرن بیستم، ملاحظات مالی تا حدودی ساده بود اما با ابداع شبکه گسترده جهانی در اواخر این قرن، خرید و فروش ساده تر و در دسترس تر شدن وخرج کردن اوج گرفت. برخی از مردم شروع به خرج پول­هایی کردند که نداشتند و خیلی زود با مشکلات اعتباری و قرض روبرو شدند. وارد شدن مقادیر قابل رهن و وام های سرمایه منزل به ابهام عموم مردم افزود. کارت های اعتباری قرض گرفتن پول را آسان تر می ساختند و توسط آنها زمان باز پرداخت قرض طولانی تر شده بود. چون این موارد جدید بودند عموم مردم از تاثیرات این نوع قرض گرفتن بر کل بدهی شان آگاهی کامل نداشتند. شهروندانی که دانش مالی پایه را نداشتند نمی توانستند تصمیمات مناسب در مورد خرید ماشین، خرید بیمه نامه، گرفتن رهن، انتخاب کارت اعتباری، پس انداز برای بازنشستگی و … را اتخاذ کنند.
با به وجود آمدن این مشکلات برای اولین بار در سال ۱۹۹۰ در آمریکا اهمیت سواد و آگاهی مالی شهروندان مورد توجه قرار گرفت. در این سال اولین ائتلاف با هدف آموزش مردم و آشنا کردن آنها با مبانی مسائل مالی شخصی صورت پذیرفت. اکنون این ائتلاف از ۱۸۰ سازمان و ائتلاف ایالتی تشکیل شده است که همگی یک هدف دارند. از سال ۱۹۹۵ این ائتلاف تلاش کرد تا از طریق راهکارهای مختلف و متنوع، مشکل سواد مالی پایین مردم آمریکا را حل کند. ارائه بروشورهای مجانی شامل: برنامه های درسی، داستان، دستورالعمل های تدریس، کتاب های کار، فعالیت ها و ارتباط با سایت های اطلاعاتی دیگر و آموزش معلمان از جمله فعالیت های این گروه است. در آمریکا در سال ۱۹۷۲ سازمانی با نام موسسه ملی آموزش مسائل مالی، به منظور آموزش متخصصان در زمینه مالی تاسیس شد. با پیچیده تر شدن فعالیت های مالی و اقتصادی سرانجام این سازمان به این نتیجه رسید که عموم مردم نیاز اساسی به آموزش مسائل مالی و منابع آن دارند. بنابراین در سال ۱۹۹۷ تصمیم گرفته شد تا همه مردم مورد توجه قرار گرفته وآموزش داده شوند.
۲-۴- اهمیت سواد مالی
سواد مالی و آگاهی از ابزار، فنون و روش های مدیریت منابع مالی به عنوان یکی از نیازهای مهم در دنیا برای تمام افراد جامعه شناخته می شود. هوگارت^[۱۳] (۲۰۰۲) پنج دلیل عمده برای اهمیت دانش مالی شخصی را بدین ترتیب بیان می کند:

1. 1. مصرف کننده گان مطلع و تحصیل کرده؛ می توانند برای خانواده شان تصمیمات بهتری بگیرند و از این طریق امنیت اقتصادی و رفاه آنها را تامین کنند.

1. 1. یک بازار موثر و کافی نیازمند مصرف کننده گان آگاه است تا تصمیمات آگاهانه اتخاذ کنند.

1. 1. برخی تغییرات بوم شناختی روی اقتصاد اثر خواهد گذاشت، مثلا: جوانانی که بدون داشتن مدل ها و تجارب کافی در حال رسیدن به استقلال مالی هستند و مهاجرانی که نیازمند آموختن هستند تا بتوانند در بازارهای آمریکا مسائل مالی خود را مدیریت کنند.

1. 1. مسئولیت رفاه بلند مدت در ۱۵ تا ۲۰ سال اخیر از دوش کارفرمایان و دولت به دوش افراد گذاشته شده است.

1. 1. بازارهای مالی قرن ۲۱ بسیار پیچیده شده اند.

وقتی افراد آگاهی مالی و تجربه کافی در این زمینه ندارند چه اتفاقی رخ می دهد؟ تیتو
س و همکاران^[۱۴] (۱۹۸۹) گزارش کرده اند که هزینه های مسائل مالی شخصی برای افراد بخیل، قابل ملاحظه می باشد. استرس ها و تنش­های شخصی، بیماری، اختلافات مالی، سوء استفاده از کودکان و از دست دادن خانه اغلب با شکست های مالی همراه هستند. تنش های مالی؛ فشارهای اجتماعی و روان شناختی زیادی بر زندگی فردی و خانوادگی وارد می آورند. سواد مالی و برنامه ریزی مسائل مالی خانواده؛ یک استراتژی بازدارنده عمومی است که می تواند به کاهش این فشارها کمک کرده و رفاه خانواده را افزایش دهد. اینکه زنان و مردان چگونه امنیت اقتصادی خود را درک کرده و چه برداشتی از آن دارند و چگونه رفاه مالی شان را محاسبه می کنند یک عامل پیش بینی کننده مهم است که نزاع میان خانواده و تنش میان همسران را پیش بینی می کند. درآمد خانواده که سواد و آگاهی مالی افراد نقش مهمی در ایجاد آن دارد، در ایجاد تنش ها و آشفتگی های داخلی خانواده تاثیر بسزایی دارد.
از نظر فوکس و بارتولوما^[۱۵] (۲۰۰۰) مسائل تهدید کننده اقتصاد خانواده مثل از دست دادن شغل، طلاق یا از کارافتادگی می ­تواند منجر به تنش های اقتصادی شود. این تنش ها یا مشقت های اقتصادی ممکن است حاصل عدم توانایی برای براورده ساختن ضروریات مالی، عدم اطمینان از منبع درآمد، ناپایداری شغلی و یا ناکافی بودن درآمد برای رفع نیازها باشد. فشار یا تنش اقتصادی در خانواده ها با تاثیر بر رفاه شخصی به شکل مستقیم و با تاثیر بر تعاملات خانوادگی بطور غیرمستقیم خود را نشان می دهد. نتایج رفاه اقتصادی ضعیف، که تا حدی حاصل آگاهی مالی شخصی ضعیف می­باشد، می تواند باعث نارضایتی و آسیب بیشتر به مردان، زنان، والدین و کودکان شود. پیامدهای مشکلات مزمن مالی در بسیاری از حوزه های زندگی خانوادگی بروز پیدا می کنند.
۲-۵- برخی عوامل موثر بر سواد مالی
با توجه به مطالعات و بررسی های انجام گرفته در حوزه سواد مالی می توان بیان کرد که برخی از ویژگی های دموگرافیک بر سواد مالی تاثیرگذار است. در این بین یکی از عوامل تاثیر گذار بر سواد مالی افراد جنسیت آنها می­باشد.
دانس و هابرمن^[۱۶] (۲۰۰۷) تفاوت های دانش مالی میان ۵۳۲۹ دانش آموز دبیرستانی دختر و پسر را مطالعه کردند. هدف اولیه این تحقیق پاسخ به این سوال بود که آیا سطح دانش مالی افزایش یافته و آیا رفتارهای خرج و پس انداز بر اساس جنسیت متفاوت است یا نه؟ این مطالعه بر داده هایی مانند: بدست آوردن پول، میزان پس­انداز، هزینه های سرمایه گذاری و چگونگی آموزش مفاهیم و اصول پولی به کودکان متمرکز بود. دانش آموزانی که ارزیابی شدند یک امتحان اولیه و یک امتحان نهایی را برگزار کردند. قبل از آموزش؛ دانش کنونی آنها سنجیده شد. پس از آموزش دوباره امتحان برگزار شد تا مشخص شود آیا دانش آنها افزایش یافته یا نه. نتایج این مطالعه نشان داد دانش آموزان پسر در هر دو امتحان نمرات بالاتری کسب کردند. این مطالعه اهمیت زیادی داشت چون دیدگاه مناسب تری در مورد انواع برنامه هایی که باید برای گروه های مختلف برگزار شود به دست می دهد.
یکی دیگر از عوامل موثر بر سواد مالی افراد سن می باشد. بر اساس مطالعه لوساردی و همکاران^[۱۷] (۲۰۰۶) سطح سواد مالی جوانان پایین تر است، به طوریکه کمتر از یک سوم جوانان در مورد نرخ بهره، تورم و تنوع بخشی ریسک؛ که سه مسئله مهم مالی هستند اطلاعات کافی داشتند.
از دیگر عوامل موثر بر سواد مالی افراد، رفاه مالی می باشد. مانتیکن^[۱۸] (۲۰۱۰) در پژوهشی ضمن سنجش سواد مالی ایتالیائی ها و مقایسه آنها با سایر کشورهای اروپایی و آمریکائی، رابطه ثروت(توانایی مالی) و سواد مالی را نیز بررسی نموده است. نتایج حاکی از آن بود که سوادمالی ایتالیائی ها در مقایسه با آمریکایی­ها و سایرکشورهای اروپایی به مراتب پایینتر است، سایر نتایج نشان دادکه بین توانایی مالی وسواد مالی رابطه مثبت برقرار بود.خانم­هاو بیوه زن ها نسبت به سایرین سواد مالی کمتری داشتند وافراد با تحصیلات بالاتر سوادمالی بیشتری داشتند.
در پژوهشی مولینز^[۱۹] (۲۰۰۷) دانش مالی و ارتباط نوجوانان و والدین آنها را مورد بررسی قرار داده است، همچنین به بررسی ارتباط قومیت و شان اقتصادی با دانش مالی دانش آموزان و والدین آنها می پردازد. نتایج حاکی از آن بود که میزان سواد مالی دانش آموزان قفقازی به طور مشخصی بیش از دانش آموزان اسپانیایی است. همچنین دانش آموزان آفریقایی-آمریکایی با درآمد خانوادگی بالا (بیش از ۷۵هزار دلار)نمره بالاتری از دانش آموزان آفریقایی آمریکایی متعلق به خانواده های با درآمد پایین (کمتر از ۷۵هزار دلار) کسب نمودند.

متلاطم
منقطع/ غیر مستمر
مستمر پویا
مستمر
بعد کاربر
محصولاتی که در خانه های ۱،۲،۴ و ۵ شکل قرار می گیرند به عنوان بازاریابی سنتی طبقه بندی می شوند.
۲-۶-۲- ویژگی های متمایز محصولات با تکنولوژی سطح بالا
طبق نظر پورتر(Porter, 1980) و بحثی که در مورد صنایع نوظهور دارد، به صورت منطقی می توان نتیجه گرفت که استراتژی بازاریابی برای تکنولوژی سطح بالا باید متفاوت باشد. به خصوص رسن و دیگران (Rosen et al., 1998) استدلال می کنند که: “بازارهای تکنولوژی سطح بالا ویژگی های مشخصی دارند که آنها را از سایر بخش ها متمایز می سازد".

نکته اولی که باید به آن توجه کرد این است که محصولات کمی وجود دارد که تنها از یک تکنولوژی تشکیل شده باشند، هرچند استثنا هم وجود دارد. محصولات معمولاً ترکیبی از تکنولوژی های پیشرفته، تثبیت شده و قدیمی می باشند که با هم یک محصول قوی را ایجاد می کنند. بنابراین مشکل است که بین محصولات با تکنولوژی سطح بالا و محصولات با تکنولوژی سطح پایین تنها بر اساس تکنولوژی بکار گرفته شده در آنها، تمایز ایجاد کرد. آنچه مهم است این است که آیا محصولات توسط مشتریان و تأمین کنندگان، سطح بالا تلقی می شوند یا خیر و میزان اِلمانهای تکنولوژی سطح بالایی که در بر دارند، مبنای تمرکز برای ارزیابی و در نتیجه رفتار مشتری خواهد بود (Meldrum, 1995).
یکی از جنبه های این تمرکز برای ارزیابی، ریسکی است که توسط مشتریان تجربه می شود. تمام خریدها به نحوی برای مشتری ریسک دارند اما برای محصولات با تکنولوژی سطح بالا، مسأله ریسک توسط عدم قطعیت های همراه یک تکنولوژی جدید تشدید می شود.
موریارتی و کسنیک (Moriarty and Kosnik, 1989) معتقد هستند که این عدم اطمینان می تواند تنها در طرف مشتری و یا برای مشتری و تأمین کننده با هم باشد. تأمین کنندگان عدم اطمینان و ریسک را به دلیل فقدان تخصص در فروش، تبلیغات و یا حمایت از این محصولات تجربه خواهند کرد. ماهیت ریسک به نوع تکنولوژی، درجه نوآوری بکار رفته و اینکه آیا مشتری، مصرف کننده نهایی است یا واسطه کانال بستگی دارد. ریسک مشتریان از فقدان تجربه در بکارگیری، نگهداری و استفاده کردن از تکنولوژی نشأت می گیرد. بنابراین عدم اطمینان یک جنبه با نفوذ محصولات با تکنولوژی سطح بالا است.
واژه تکنولوژی سطح بالا همانند عدم اطمینان بر “لبه پیشرو^[۱۴]” یا “توسعه های پیشرفته^[۱۵]” نیز دلالت دارد. گرچه اینکه پیشرو و پیشرفته بودن به صورت رضایت بخشی، تکنولوژی سطح بالا را برای مقاصد بازاریابی تعریف می کند یا خیر جای بحث است. اما می توان گفت که پیشرو و پیشرفته بودن به معنی جدید بودن در بازار نیز می‏باشد.
دلالت بعدی پیشرو یا پیشرفته بودن این است که سازمان ارائه دهنده مجبور است به صورت مقایسه‌ای درصد بالایی از متخصصان با مهارت بالا را در فعالیت‌های علمی و فنی بکار گیرد. در واقع در برخی مثال‌ها، این موضوع یک توصیف کننده کلیدی برای مشخص کردن صنایع با تکنولوژی سطح بالا می باشد. در این صنایع شدت تحقیق^[۱۶] ، به معنی هزینه تحقیق به عنوان درصدی از فروش، حداقل ۳ برابر متوسط کل صنایع است(Jelinek and Schoonhoven, 1990). تغییرات سریع در محصول و از رده خارج شدن، چرخه‌های کوتاه عمر محصول، موانع ورود کم و محیط رقابتی همیشه در حال تغییر از سایر خصوصیات عملیاتی محصولات با تکنولوژی سطح بالا در بازار می باشد.
برای مقاصد مدیریت بازاریابی، محصولات با تکنولوژی سطح بالا نیازمند یک تعریف پیچیده تر می باشد که فراتر از “پیشرفته و پیشرو بودن” می باشد که مشتمل بر محصولاتی است که:

• • در یک محیط کاملاً فنی توسعه یافته اند.

• • در برگیرنده یک تکنولوژی جدید یا پیشرفته می باشند که به عنوان مبنای ارزیابی شان عمل می کند.

• • با درجه بالایی از عدم اطمینان تکنولوژیکی در طرف مشتری و عرضه کننده همراه می باشند.

• • در حال حاضر به عنوان راه حل طبیعی مشکلاتی که برای حل آنها طراحی شده‌اند پذیرفته نمی‌شوند.

• • هنوز یک چهارچوب هماهنگ بیرونی ندارند.

این تعریف با رویکردی که بعضی از نویسندگان اتخاذ کرده اند در تضاد است. این نویسندگان تعریف خود را به توصیفاتی چون “محصولات پیچیده، معمولاً با یک طرح فنی سطح بالا” یا ” محصولاتی که با توسعه پیشرو توصیف می شوند و معمولاً چرخه عمر کوتاه و گذرا دارند” محدود می کنند.
تعاریف جامع تری توسط نویسندگانی همچون: شانکلین و رایانس(Shanklin and Ryans, 1984, Shanklin and Ryans, 1987) نیز ارائه شده است، البته آنها تنها ۳ معیار را کلیدی تلقی کرده اند:

1. 1. کسب و کاری که نیازمند یک مبنای قوی علمی – فنی باشد.

1. 1. تکنولوژی جدید می تواند به سرعت تکنولوژی فعلی را از رده خارج کند.

1. 1. همزمان با ظهور تکنولوژی های جدید کاربردهای آنها، بازار و تقاضا ایجاد می کند.

آنچه توسط تعریف فوق پیشنهاد شده است یک تأکید کاهش یافته بر جنبه های عمر کوتاه و پیشرو بودن محصولات با تکنولوژی سطح بالاست. در عوض وزن بیشتری به فاکتورهایی داده شده است که بر روابط بین عرضه‏کنندگان، محصولات و بازارها، تأثیر می گذارند که به موضوع بازاریابی نیز نزدیک تر می باشد.
یکی از مفروضات اصلی ما در این زمینه این است که محصولات با تکنولوژی سطح بالا فقط محصولات جدید نیستند. کاپون و گلیزر معتقدند: “مسائل و مشکلاتی که در مدیریت تکنولوژی مطرح می شود متمایز از مسائلی است که مربوط به فرایند معرفی و توسعه محصول جدید می شود” (Capon and Glazer, 1987). به طور مشابه، یون و لیلین دریافتند که “محصولات کاملا ًجدید^[۱۷]” با تکیه بر پیشرفت های تکنولوژیکی و محصولات با “فرمول بندی جدید^[۱۸]” که به احتمال زیاد با گسترش خط محصول یا تعدیل محصول ایجاد می‏شوند، مشخصه های بازار و استراتژی های متفاوتی دارند(Yoon and Lilien, 1985). نتایج یافته های آنها نشان می‏داد:

1. 1. تفاوت های استراتژیک بین محصولات کاملا ًجدید و با فرمول بندی جدید، قابل ملاحظه است. (Ibid,)

1. 1. برای محصولات کاملا ًجدید، متغیرهای مربوط به ساختار و پتانسیل بازار حیاتی است. در حالیکه برای محصولات با فرمول بندی جدید، متغیرهای مربوط به سطح رضایت مشتریان از محصولات فعلی و تناسب نوع محصول با استراتژی، مهم و حیاتی هستند (Ibid, P.139).

1. 1. برای هر دو نوع محصولات کاملا ًجدید و با فرمول بندی جدید صنعتی، سه عامل زیر در دستیابی به موفقیت بلند مدت حیاتی هستند (Ibid, P.141):

• • میزان تجربه در فعالیت های بازاریابی

• • اثربخشی بازاریابی برای عرضه ی محصول جدید

• • مرحله ی چرخه عمر محصول

بهرامی و اوانس در مطالعه‌ای بر روی شرکت‌های با تکنولوژی بالا مشاهده کردند که فرایندهای تدوین استراتژی و اجرای آن، به شدت به یکدیگر تنیده‌اند و در یک فرایند تکرار شونده با یکدیگر ترکیب می‌شوند (Bahrami and Evans, 1989). این ارتباط نزدیک بین فرایندهای برنامه ریزی و پیاده سازی تضاد آشکاری با ادبیات سنتی برنامه ریزی استراتژیک دارد.
به علاوه، میدیک و هایس، گستره ی وسیع تری از خطوط راهنما برای مدیریت تکنولوژی سطح بالا ارائه کردند که با دانش مرسوم متفاوت بود(Maidique and Hayes, 1984). فرث و نارایانا استراتژیهای محصولات جدید شرکت های بزرگ فورچون را نمایه کردند(Firth and Narayana, 1996). در نهایت، کوپر و کلاین اشمیت یک تحلیل گذشته نگر بر روی حدود ۲۰۰ پروژه محصولات جدید با تکنولوژی متوسط به بالا انجام دادند (Cooper and Kleinschmidt, 1990). همانگونه که در ذیل لیست شده است این محققان هشت عامل کلیدی برای موفقیت پروژه های تکنولوژی محور شناسایی کردند. شگفت آن است که طبق این یافته‏ها، حمایت مدیریت ارشد و موقعیت رقابتی تأثیر اندکی بر موفقیت دارند.

• • یک محصول برتر که مزایای منحصربفردی را به مصرف کننده ارائه دهد.

• • وجود تعریفی واضح و روشن از پروژه و محصول، پیش از فاز توسعه

• • هم افزایی تکنولوژیکی

• • کیفیت اجرای فعالیت های پیش از توسعه

• • هم افزایی بازاریابی

• • کیفیت اجرای فعالیت های بازاریابی

• • جذابیت بازار

بنابراین، فرض می‌کنیم که استراتژیهای بازاریابی محصولات سطح بالا با محصولات سطح پایین متفاوت‏اند. محصولات با تکنولوژی سطح بالا و سطح پایین نه تنها از لحاظ سطوح دریافت شدهی تکنولوژی توسط خریداران، بلکه در بُعد مشخصه های صنعت و بازار نیز متفاوتند.