در این فصل با توجه به موضوع تحقیق،روش شناسی مورد نظر معرفی شده و سپس به تعریف مفاهیم و متغیرهای تحقیق پرداخته می شود.
۳-۱ روش پژوهش
انتخاب روش انجام یک تحقیق بستگی به هدف ها و ماهیت موضوع تحقیق و امکانات اجرایی آن دارد.از آنجا که هدف پژوهش حاضر مقایسه تحولات دو کشور تونس و مصر می باشد،ریشه ها و دلایل خیزش ها در این دو کشور مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد،روش این تحقیق کیفی بوده و از تکنیک تطبیقی- تاریخی استفاده شده است.
در تحلیل تطبیقی،دو جامعه با یکدیگر مقایسه می شوند.از دید ریگین^[۱۳] همه علوم اجتماعی تجربی متضمن مقایسه است.اگرچه در واقع همه علوم اجتماعی در این معنای گسترده،تطبیقی هستند،اما اصطلاح روش تطبیقی در علوم اجتماعی تطبیقی-شاخه ای از علوم اجتماعی که به تفاوت ها و شباهت های بین جوامع علاقمند است- ، تلقی شده است.پژوهشگران تطبیقی به طور کلی به شناخت شباهت ها و تفاوت های واحدهای کلان اجتماعی علاقه دارند.( ریگین،۳۲:۱۳۸۸)
در واقع در علوم اجتماعی،این تحقیق در پی بررسی تفاوت و تشابه در بین کل ها و ترتیبات اجتماعی است.تحلیل روش تطبیقی علاوه بر توصیف و تبیین مشابهت ها و تفاوت ها،شرایط و پیامدهای واحدهای اجتماعی کلان و بزرگ مقیاس همچون ملتها،جوامع و کشورها را مورد بررسی قرار می دهد.تحقیق حاضر با بهره گرفتن از روش تطبیقی-تاریخی،تحولات دو کشور تونس و مصر را مورد بررسی قرار می دهد.به این صورت که ابتدا عللو عوامل تحولات و زمینه های بروز آن را در هردو کشور بررسی مینماید و سپس مطالب به دست آمده از هر دو کشور را با یکدیگر مقایسه می کند تا معلوم شود که آیا بروز تحولات در هر دو کشور عربی خاورمیانه به طور یکسان و مشترک بوده است و یا اینکه با یکدیگر متفاوت هستند.
۳-۲ ابزار گردآوری اطلاعات
ابزاری که برای گردآوری اطلاعات در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است از نوع فیش برداری و نمونه برداری است وهمچنین از رسانه های مجازی(اینترنت)و شبکه های کامپیوتری نیز برای گردآوری این اطلاعات استفاده شده است.در عرصه پژوهش،به ویژه پژوهش های تاریخی مرحله فیش برداری و به خصوص نحوه ی تنظیم و نوشتن فیش ها از اهمیت بالایی برخوردار است.دقت و اهمیت این مرحله از تمامی مرحله های پیشین و پسین بیشتر میباشد.علت این درجه از اهمیت و اعتبار فیش نویسی بخاطر اتصال پژوهشگر در ساعات یا لحظاتی محدود و مشخص از زمان به یک منبع و یا سند است که امکان بازجویی یا دست یابی مجدد بدان شاید دیگر میسر نگردد.بنابراین،فیش نویسی بایستی به عنوان نخستین شکل عملی پژوهش تلقی گردد که مبتنی بر اصول و روش های علمی است. تحقیق حاضر ضمن بهره گیری از این ابزارهای گردآوری اطلاعات، از طریق اتصال به شبکه های جهانی و اطلاع از یافته های دیگر پژوهشگران جهت مرتفع ساختن نواقص پژوهش، انجام گرفته است.

۳-۳ جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل یک گروه یا قشر خاصی نمیباشد زیرا این پژوهش در صدد مقایسه تطبیقی تحولات در دو کشور تونس و مصر میباشد. بنابراین، کلیه نیروهایی که به طریقی در این خیزش ها و تحولات تاثیر دارند و یا تاثیر میپذیرند جزو جامعه آماری پژوهش میباشند اما با توجه به این که چهارچوب نظری این تحقیق بر نظریه های بیات استوار میباشد، طبقه متوسط جامعه و خصوصا جوانان تحصیل کرده و دست فروشان شهری جزء گروه های اصلی در جامعه آماری پژوهش می باشند.
۳-۴ نحوه جمع آوری داده ها
در یک تحقیق، جمع آوری اطلاعات یکی از مهم ترین برهه هاست و در این تحقیق نیز با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای برای گردآوری اطلاعات و بیان چارچوب نظری استفاده شده است.
۳-۵ روش تجزیه و تحلیل داده ها
روش تجزیه و تحلیل در این تحقیق به صورت تطبیقی(مقایسه ای) است که با بهره گرفتن از اسناد و مدارک معتبر موجود انجام میشود. یعنی با بهره گرفتن از اطلاعات به دست آمده از این اسناد و مدارک، به بررسی واقعیت های موجود در این کشور ها پرداخته میشود. بدین صورت که ضمن بررسی زمینه ها و علل پیدایش خیزش ها در دو کشور تونس و مصر، نوع جنبش ها در هر یک از این کشور ها، نقش گروه ها و احزاب در روند تحولات، نقش متقابل نخبگان حاکم و مردم و سرآمد تحولات در این کشور هاو مسائلی از این قبیل مورد مقایسه قرارگرفته و تفاوت ها و شباهت های تحولات و خیزش ها با هم مقایسه میشوند. همانطور که قبلا نیز اشاره شد در روش تحلیل تطبیقی، هدف مقایسه دو جامعه با یکدیگر در واحد های کلان اجتماعی می باشد.
۳-۶قلمرو زمانی و مکانی پژوهش
تحقیق حاضر از نظر بعد مکانی، تحقیق فراملی بوده که کشورهای عربی خاورمیانه را با تاکید بر دو کشور تونس و مصر و مقایسه تحولات در این دو کشور مدنظر قرار می دهد و با توجه به موضوع پژوهش که تحولات سیاسی- اجتماعی و جنبش ها را دراین دو کشور مورد بررسی قرار میدهد، جامعه آماری تحقیق شامل تمامی آحاد مردم از نخبگان حاکم گرفته تا طبقه متوسط و تهی دستان شهری و خصوصاً نقش وتاثیر جوانان را شامل می شود و از نظر بعد زمانی نیز مطالعه ای مقطعی بوده که حوادث سال های ۹۱-۹۰ را مد نظر قرار میدهد.
۳-۷مراحل اجرای تحقیق
مرحله اول؛
در مرحله نخست موضوع تعیین شده و محدوده آن از بعد مکانی و زمانی مشخص گردیده و عنوان گذاری تحقیق نیز مشخص شده است.
مرحله دوم؛
در این مرحله طرح مقدماتی تحقیق نسبت به موضوع آن انجام گرفته و بیان مسئله، فرضیات و اهداف تحقیق نیز جهت ارائه چهارچوبی مشخص برای نیل به اهداف پژوهش صورت گرفته است.
مرحله سوم؛
در این مرحله دایره منابع و مواد تحقیق مشخص گردیده و به گرد آوری آن منابع اقدام گردیده است.
مرحله چهارم؛
در مرحله بعد که از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است به فیش نویسی(استخراج و ثبت اطلاعات)پرداخته شده و نهایتا به چینش فیش ها به گونه ای که ابتدا به علل بروز تحولات،سپس متن حادثه ودر نهایتنتایج و پیامدهای آن، پرداخته شده است(تفکیک و تحلیل یادداشتها صورت گرفته است).
مرحله پنجم؛
درمرحله آخربه نگارش اولیه(با تکیه بر مختصات نگارش و ارجاع دهی)و سپس نگارش نهایی پژوهش(مبتنی بر نکات دستوری و ویرایشی)پرداخته شده است.
فصل چهارم : یافته های پژوهشی

• • 1. 1. مقدمه

     

    1. 1. خاورمیانه

     

    1. 1. پیامدهای بحران اقتصادی

     

    1. 1. اختلالات جمعیتی

     

    1. 1. حکومت و نقش رهبری

     

    1. 1. واکنش ارتش در تحولات

     

    1. 1. نقش شبکه های اجتماعی

     

    1. 1. نقش آمریکا در تحولات

     

    1. 1. قیام مردم تونس

     

    1. 1. قیام مردم مصر

     

    1. 1. یافته های استنباطی

     

     

۴-۱ مقدمه
هدف هر تحقیقی دادن پاسخ منطقی به سوالات مطرح شده می باشد،این امر در گرو تجزیه و تحلیل دقیق اطلاعات بدست آمده، می باشد.پس یکی از مراحل حساس در امر پژوهش این مرحله است.
تجزیه و تحلیل داده ها به این صورت انجام می گیرد که ابتدا متغیرهای موجود بر جنبش ها را مورد بررسی قرار می دهیم.سپس به ریشه ها و تحولات دو کشور تونس و مصر پرداخته و نهایتاً براساس فرضیه های تحقیق رابطه بین متغیرها و تحولات این دو کشور با هم مورد مقایسه و بحث و بررسی قرار می گیرد.
۴-۲ خاورمیانه
خاورمیانه را مهمترین منطقه جهان در قرن ۲۱ لقب داده اند.در فرهنگ خاورمیانه،عقیده ضرورت-ضرورت حفظ یک زندگی آبرومندانه- پایه درک مردم از عدالت را تشکیل می دهد.