۲-۴-۲- وجه التزامی
وجه التزامی آن است که فعل بر امور احتمالی از قبیل: خواست، آرزو، میل، امید، دعا، شرط، شک و لزوم و مانند آنها دلالت کند.
در مرزباننامه بعد از وجه اخباری بیشترین کاربرد را وجه التزامی دارد که حدود ۵/۳۵% از افعال را این وجه به خود اختصاص داده است.
دعا: مبارک باد ترا جفتی که از هنر پیشگان عالم طاق است. (۸/۲۰۷)
الزام: پادشاه بی مقدمات تدبیر چون تیر تقدیر بود که از قضیه مشیت بیرون رود. (۷/۴۷)
دعا: ایزد، تعالی سلک احوال جهانیان به واسطه رای جهان گشای خداوند، صاحب اعظم، معین الاسلام و المسلمین منظوم داراد. (۱/۱۷۵)
تنبیه: مبادا که قضیه حال تو معکوس شود. (۳/۲۴۸)
شرط: اگرچه دیو از اشرار خلق خدا است و او صد هزار سالک راه حقیقت را در چاه ظلام خیال افکنده باشد. (۳/۱۴۵)
هر روز ده ماهی شیم از سیم ده دهی و برف دی مهی سپیدتر و پاکیزهتر بر همین جایگاه و همین ممّر بگذارنم تا یکایک میگیری[بگیری] و به مراد دل به کار میبری[ببری]. (۷/۳۶۳)
یادآوری: در این مثال «می» نشانهی وجه التزامی است.
۲-۴-۳- وجه امری در مرزباننامه
وجه امری یا فعل امر آن است که بر طلب یعنی فرمان، خواهش، خواست و تمنّا دلالت کند.
کارکرد وجه امری در مرزباننامه بسیار اندک است که ۲% از افعال را شامل میشود.
فرمان: به افتضاض این عُذرت مشغول باش و هیچ عذر پیش خاطر منه. (۳/۲۱)
خواهش: اکنون که تمکین سخن گفتن فرمودی، حسن استماع مبذول فرمای. (۱/۴۵)
اندرز: و گفتهاند: سپاس دار باش تا سزاوار نیکی باشی و بردبار شو تا ایمن شوی و داد از خویشتن بده تا داورت به کار نیاید و از خود به هر آنچه کنی، راضی مشو تا مردمت دشمن نگیرند. (۵/۹۸)
برخیز و میرو[برو] آسوده و سبک بار. (۷/۵۰۹)
یادآوری: «می» نشانهی وجه امری است.
۲-۴-۴- وجه تأکیدی در مرزباننامه
وجه تأکیدی بر تأکید و خواست و فرمان دلالت میکند و امروز با «باید» و «لازم است» و مترادفهای آنها میآید.
بررسی افعال صفحات ۴۴ هر یکصد صفحه مرزباننامه بیانگر این است که وجه تأکیدی در مرزباننامه بسیار اندک به کار رفته در حدود ۱% که با «باید» و «لازم آید» آمده است.»
اتّحاف کتاب من بنده را به چنین خداوندی میباید. (۱/۲۷)
اکنون از هرچ داعیه مصلحت املا میکند، اوعیهی ضمیر بباید پرداخت. (۵/۴۴)
و میباید دانست که مزاج اهل روزگار فاسد گشتست. (۱/۵۶)
و پادشاه را به همه حال سبیل رشاد و سنن اعتیاد پدران نگه باید داشت. (۵/۶۸)
میباید دانست که پادشاه را دشمن دو گونه یکی ضعیف نهانی، دوم قوی آشکارا. (۱/۷۴)
اگرچه میان ما سابقهی صحبتی و رابطه الفتی نرفته است و هیچ حقی از حقوق بر تو متوجه ندارم که بدان وجه ترا لازم آید به تدارک حال من ایستادگی نمودن. (۷/۱۲۵)
۲-۴-۵- وجه مصدری در مرزباننامه
وجه مصدری، فعلی است که به صورت مصدر در آمده باشد.
کتابی که درو داد سخن آرائی تواند داد، ابداع کنم. (۵/۱۸)
از خواندن و کار بستن آن به تحصیل سعادتین و فوز نجات دارین توسّل توان کرد. (۳/۴۱)
مَرَدّ آن به هیچ وجه نتوان اندیشید.
لیکن میخ مؤالفت و مؤانست یکساله که در آن موطن به دامن او فرو برده بودند، دشوار توانست بر آوردن. (۲/۱۱۹)
آن را مستقر خویش سازی و این کتاب که خواستی نهادن. (۳/۹۰)
۲-۴-۶- وجه وصفی در مرزباننامه
وجه وصفی صفت مفعولی است که نقش فعل را بازی میکند و با فعلی دیگر که غالباً بعد از آن میآید و با آن معمولاً دارای مسند الیه واحدی است، همنشین میگردد به طوری که آن فعل دیگر شخص، زمان و وجه این فعل را مشخص میسازد. فرشیدورد در این باب چنین میگوید: «فعل وصفی در قدیم جمله های قیدیی بوده است که امروزه منسوخ شده، این گونه جمله
وارهها که به گروه نزدیک بودهاند به صفت یا جانشین آن ختم میشدهاند و با واو حالیه یا بدون آن به جملهی پیش از خود مربوط میگردید و مسندالیه یا مفعول و یا همه ی آن جمله را وصف میکردهاند. مثال: ندیمانش بیامدند و مطربان ترانه زنان.» (فرشیدورد،۳۰۶:۱۳۸۳)
یکی از شرایطی که انوری و گیوی برای وجه وصفی میدانند، نیامدن «واو» بعد از آن است. اما نظر فرشیدورد غیر از این است. کارکرد وجه وصفی در مرزباننامه بسیار اندک است و به صورت موردی به کار رفته است. آوردن «واو» همراه وجه وصفی در مرزباننامه نیز مشاهده میگردد. شواهد از این گونهاند:

ذات پاک کریمی را که احاطت به لطایف کرمش نطق را نطاق تنگ آمده، قدیمی که عقل به بارگاه کبریاء قدمش قدمی فرا پیش ننهاد. (۲/۳)
او سه هزار دینار ضمیمه جواب آن گردانیده، افتخار مینماید. (۲/۱۲)
حکایت آن نکات که از عذر این غاشّ غرّار با ملکوت تاج بخش و سلاطین گردن کش چه رفته، بر سبیل اختصار باقی نگذاشت. (۶/۱۴)
بچه طمعی بر آورده و این تصور در سر ایشان فتاده که سروری و فرماندهی کاری است که به هر بی سر و پایی نرسد. (۴/۵۶)
که او دل از زنا شوهری تو برگرفته و بر خطبت مهتر زاده میفرستد. (۵/۱۵۲)
روباه رفت تا آنچه وعده کرده، به انجاز رساند. (۳/۱۵۷)
جولاهه به در سرای پادشاه رفت و هرچه مار تلقین کرده، بازگفت. (۹/۵۸۳)
با ملکوک سخن ناپرسیده[صفت] مگو و کار ایشان نافرموده[قید] مکن. (۹/۴۹)
۲-۴-۷- وجه شرطی در مرزباننامه
وجه شرطی آن است که انجام فعل با شرط همراه باشد. انوری و گیوی در انتقاد از وجه شرطی چنین میگویند: «ولی از آنجا که وجه شرطی نوعی از وجه التزامی است و مانند دیگر انواع وجه التزامی از قبیل شک و تمنّی و جز آنها، فعل را ملزم به وجود شرط میکند و ساخت خاصی نیز ندارد، استقلال آن منطقی به نظر نمیرسد.» (انوری و گیوی، ۱۳۷۴: ۷۲)
اگر او را به اقامت این خدمت بنشاند زیانی دارد. (۳/۶۳)
چون پیرایه عاریت ازو فرو گشایند، زشتی روی خویش پیدا کند. (۷/۸۰)
اگر مرا ساعتی بر پشت گیری تا آسایشی یابم، همانا زودتر به مقصد رسیم. (۵/۸۵)
اگر بدو دهی، مقصود تو برآید. (۲/۱۵۷)
اگر این بار دیگر سفر دریا بر آوری و باز آئی، ترا از مال خویش آزاد کنم، سرمایهی وافر دهم.
(۲/۱۰۵)
یاد آوری:«می» در قدیم برای وجه اخباری و التزامی و امری هر سه به کار میرفته است.» (فرشیدورد، ۲۹۷:۱۳۸۳)
در مرزباننامه نیز چنین است و تکواژ «می» برای هر سه وجه به کار رفته است. از جمله:
و بنگر که نیش پشهای که چون به توازر و تعاون دست یکی میکنند [بکنند وجه التزامی]، با پیکر پیل و هیکل گاو میش چه میرود [وجه اخباری].(۱/۱۰۴)
تا بدان مقام که در کنف کلاءت و حجر حمایت و حفظ ایشان پروریده و بالیده میگردد [بگردد وجه التزامی] و از منزل جبر و اضطرار به مقام و اختیار ترقی میکند [بکند وجه التزامی]. (۵/۱۲۱)

تعریف

منبع

یک سلسله از ارزش‌های مشترک و مسلط و همبسته‌ای که با مفاهیم نمادی چون داستان‌ها، تکیه کلام‌ها، اسطوره‌ها و ضرب‌المثل‌ها منتقل می‌شود.

پیترزو واترمن
(۱۹۸۲)

یک سلسله نمادها، تشریفات و اسطوره ها که منتقل کننده ارزشها و باورهای اساسی آن سازمان می باشد.

ویلیام اوچی^۱ (۱۹۸۱)

موریس^[۷۸] "فرهنگ سازمانی را اعتقادات نسبتاً ثابت ارزشها و ادراکات مشترک که توسط اعضای سازمان حفظ می گردد” تعریف می کند .

موریس^۲ (۱۹۹۲)

مجموعه‌ای از مختصات کلیدی که ارزش‌های سازمانی را تشکیل می‌دهند.

علی رضائیان
(۱۳۷۲)

از نظر شاین^[۷۹] "فرهنگ سازمانی مجموعه ای از فرضیات اساسی است که افراد سازمان از روبرو شدن با مسائل، برای انطباق با محیط و دستیابی به وحدت و انسجام داخلی، ایجاد، کشف، و توسعه داده اند و ثابت شده که سودمند و باارزش هستند و در نتیجه به عنوان روش صحیح ادراک، تفکر و احساس به اعضای جدید انتقال می یابد” .

شاین^۳
(۱۹۸۹)

جدول ۲-۱: تعاریف ارائه شده از فرهنگ سازمانی
۲-۲-۷- منشاء و چگونگی شکل‌گیری فرهنگ سازمانی
یکی از جنبه‌های پیچیدگی فرهنگ سازمانی، نحوه ایجاد آن است. چگونه دو سازمان با زمینه‌های محیطی و رهبران مشابه در طی سالیان به گونه‌ای متفاوت عمل می‌کنند. چرا به نظر می‌رسد بعضی اجزای فرهنگ به دفعات در برابر تغییرات پایداری می کنند و برخی دیگر از اجزا با وجود این که هدف خاص و مفیدی ندارند، ادامه حیات می‌دهند و چرا گاهی اوقات همین اجزا با توجه به تلاش رهبران و برخی افراد گروه برای ایجاد تغییر در آنها باز هم به همان شکل باقی می‌مانند (شریف زاده، ۱۳۷۷ ، ۳۲۱)
مؤسسان یک سازمان در صحنه ایجاد فرهنگ سازمانی نقش اصلی و بسیار حیاتی ایفا می‌کنند، آنها درباره موجودیت سازمانی که تأسیس می‌کنند و این که چه باید بشود، نظر خاصی یا مأموریت معینی دارند. معمولاً هر سازمانی نخست به صورت یک واحد کوچک تأسیس می‌شود و بنیان‌گذاران، صاحب نظران اصلی سازمان هستند. عموماً برای تحقق نظرات خود تعصب به خرج می‌دهند.
اساساً فرهنگ سازمانی از سه منبع سرچشمه می‌گیرد:
اول: باورها، ارزش‌ها و فرضیات بنیان‌گذاران
دوم: تجارب آموخته شده توسط اعضای گروه‌ها به عنوان اجزای سازمان در طول زمان
سوم: باورها، ارزش‌ها و فرضیات جدید که توسط اعضا و رهبران جدید وارد سازمان می‌شوند.
اگر چه هر یک از این راهکارها و ابزارها نقش حیاتی در شکل‌گیری فرهنگ سازمانی ایفا می‌کنند اما بنیان‌گذاران سازمان مهم‌ترین تأثیر را دارند.
آنها نه تنها تعیین کننده آرمان اصلی و زمینه محیطی برای فعالیت گروه جدید هستند بلکه با انتخاب اعضای گروه، نحوه پاسخگویی محیط و انسجام گروه را نیز تعیین می‌کنند. به طور یقین، سازمان‌ها تصادفی یا یکباره شکل نمی‌گیرند، بلکه از یک طرف هدف‌گرا هستند و مقاصد خاصی دارند و از سوی دیگر، عده‌ای به خاطر دستیابی به آرمان‌هایی که به تنهایی قادر به به دستیابی به آنها نیستند، سازمان را شکل می‌دهند تا از طریق ایجاد هماهنگی گروهی به هدف‌های خود برسند.
حال دیدگاه «بارون و گرینبرگ» در مورد منشأ سازمانی را مطرح می‌کنیم:
چرا افراد درون یک سازمان در ارزش‌ها، نگرش‌ها و تجارب مشترک‌اند. چندین عامل به پیش آمدن این حالت و حتی شکل‌گیری فرهنگ سازمانی کمک می‌کنند که عبارتند از:
نخست این که، فرهنگ سازمانی ممکن است حداقل در یک بخش به وسیله بنیان‌گذاران شرکت پی‌ریزی شود. این اشخاص غالباً از قابلیت‌ها و شخصیت‌های فردی پویا، ارزش‌های قوی و دید روشنی از این که سازمان باید چگونه باشد، برخوردارند.
دوم این که، فرهنگ سازمانی غالباً بیرون از محیط تجارب سازمانی و به همراه محیط خارجی توسعه می‌یابد.سوم این که فرهنگ با نیاز به حفظ روابط کاری مؤثر میان اعضای سازمان گسترش می‌یابد. در مجموع، فرهنگ سازمانی غالباً به وسیله اشخاص ذی نفوذ که هر روز در سازمان حاضرند، محیط خارجی که کارها درون آن انجام می‌گیرد و ماهیت کسب و کار کارکنانان شکل می‌گیرد. ( Baron and Greenberg ، ۱۹۹۰، ۲۹۷)
استیفن رابینز نقش سه عامل را در حفظ و نگهداری یک فرهنگ در سازمان مؤثر می‌داند. این سه عامل عبارتند از:
گزینش: هدف گزینش این است که افرادی شناسایی و استخدام شوند که برای انجام موفقیت‌آمیز کار مورد نظر دانش، اطلاعات، مهارت و توانایی‌های لازم را داشته باشند. در این مرحله سعی می‌شود تا کسانی به استخدام سازمان در آیند که متناسب با سازمان باشند. در نتیجه کسانی در سازمان پذیرفته می‌شوند که دارای ارزش‌هایی باشند که سازمان برای آنها اهمیت قائل است.
مدیریت عالی سازمان: مدیران ارشد از طریق گفتار و کردار، هنجارها و معیارهایی را ارائه می‌کنند که دست به دست می‌شود و پس از طی سلسله مراتب به همه جای سازمان می‌رسد.

با توجه به سطح معناداری{F(6, 9610.86)=0.45, P=0.84}، فرض همگنی پراکندگی تایید می شود. بر اساس آزمون لامبدا ویکز که مقدار آن برابر با ۹۱/۰است، و با توجه به {F(3,66)=2.15, P=0.10}، فرض برابری نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی با توجه به وضعیت کاری(علمی و اداری) تایید می شود. به عبارتی میانگین های نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی با توجه به وضعیت کاری(علمی و اداری) ، دارای اختلاف معناداری با هم نیستند.
همچنین مجذور اتا چند متغیره(۰۹/۰) به معنی آن است که ۹ درصد از تغییرات متغیرهای وابسته ، مربوط به وضعیت کاری(علمی و اداری) است.
ضمناً (جدول ۴-۲۳) در فصل چهارم نشان دهنده تجانس واریانس بین داده ها با انجام آزمون لون است. همانطوری که مشاهده می شود نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی با توجه به وضعیت کاری(علمی و اداری) دارای تجانس واریانس هستند.
به منظور تحلیل های واریانسی متغیرهای وابسته در سطوح وضعیت کاری(علمی و اداری) و با توجه به کنترل خطای نوع اول به روش بنفرونی(آلفای جدید برابر با ۰۱/۰ ) مشخص گردید که تحلیل واریانس یک متغیره هیچکدام از متغیرها معنادار نیست.
۵-۳-پیشنهادات اجرایی پژوهش
در ذیل پیشنهادات اجرایی وکاربردی بر اساس نتایج حاصله ارائه می گردد :
الف)ساختار معاونت فرهنگی با شرح وظایف روشن و مشخص در دانشگاه ها تبیین گردد و این ساختار به طور متمرکز به سازماندهی فعالیت های فرهنگی دانشچویان در جهت توسعه فرهنگی بپردازد.
ب) باتوجه به کارهای موازی موجود در فعالیت‌های فرهنگی ،پیشنهاد می گردد که همگی در ساختار واحدی ادغام شود تا تمرکز و اشتراک مساعی لازم در این خصوص حاصل آید.
ج)نقش کارکنان ،اساتیدو دانشجویان در برنامه ریزی فرهنگی و فعالیت های فرهنگی بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد و زمینه های انزوای ایشان مرتفع گردد.
د)نظر به نیاز مبرم کشور به توسعه فرهنگی و نیاز مبرم توسعه فرهنگی به وجود آزادی های مشروع ،شایسته است به آزادی دانشجویان توجه ویژه صورت پذیرد و امکان فعالیت در فضای توام با نقد آزاد برای ایشان فراهم آید.

ذ)نظر به اهمیت ارزش‌های فرهنگی و حفظ آن در میان دانشجویان و دانشگاهیان،شایسته است اقدامات مقتضی نسبت به اشاعه آن صورت پذیرد.
ر) تدوین و طراحی برنامه ریزی جهت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در میان دانشجویان درخصوص ترویج ارزش های فرهنگی در دانشگاه.
ز)تسهیل شرایط دسترسی به خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات برای دانشجویان در جهت پیشبرد اهداف و توسعه فرهنگی دانشگاه.
س) با عنایت به ظهور جامعه اطلاعاتی و تاثیر فناوری های نوین و تاثیر پذیری دانشگاه ها از این مقوله ،شایسته است تمهیداتی در خصوص استفاده از فناوری های جدید و خدمات الکترونیکی‌ برای دانشجویان در زمینه های فرهنگی ،ارتقای خلاقیت، نوآوری تقویت هویت فرهنگی و توسعه آن‌ صورت پذیرد.
۵-۴- پیشنهاداتی به پژوهشگران برای مطالعات آینده:
با توجه به ابعاد گسترده آموزش عالی و توسعه فرهنگی محققین می‌توانند در زمینه های زیر به بحث و تحقیق بپردازند.
اگر چه این پژوهش در دانشگاه پیام نور مرکز کرج انجام پذیرفت،می‌توان اعتبار و پایایی چارچوب مفروض و روابط پیچیده در آن را در نواحی مختلف کشور مورد آزمون قرارداد.
نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی در یک موسسه خدماتی مانند دانشگاه پیام نور انجام شده است،محققین بعدی می‌توانند این عنوان را در سایر موسسه های صنعتی و تجاری بر روی متغیر‌ها بررسی کنند.
در مطالعه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی از روش‌های کمی استفاده شده است.برای محققین بعدی پیشنهاد می‌شود از سایر روش‌های کیفی خصوصا روش های آمیخته یا تلفیقی(کمی و کیفی)استفاده نمایند.
در پایان نامه حاضر اثر آموزش عالی در توسعه فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است.با توجه به این که خیلی از متغیرهای آموزش عالی بر روی توسعه فرهنگی موثر می‌باشند محققین بعدی می‌توانند از سایر متغیر‌ها که آثار زیادی بر روی توسعه فرهنگی دارد استفاده نمایند.
۵-۵- محدودیت های تحقیق:
هر کار پژوهشی با محدودیت ها و موانعی روبرو می‌باشد که محقق می‌بایست در جهت مرتفع نمودن آن تلاش نماید.محدودیت‌ها و مشکلات این پژوهش عبارتند از:
۱٫عدم وجود علاقه و روحیه همکاری برخی از اعضای هیآت علمی دانشگاه پیام نور مرکز کرج در پژوهش.

2. 2. نا آشنایی افراد مورد مطالعه در نمونه آماری با مفاهیم،متغیرهای به کار رفته در پژوهش،که باعث صرف زمان و وقت بیشتر برای توجیه افراد و جمع آوری داده ها و اطلاعات.

2. 2. واهمه افراد مورد مطالعه از پاسخگویی به پرسشنامه و عدم اعتماد پاسخ دهندگان نسبت به هدف پژوهش و غیر سیاسی بودن آن است که ممکن است تحقیق قدرت خود را در تدوین دقیق مسایل از دست بدهد.این کار باعث خدشه دار شدن روایی درونی و بیرونی تحقیق می شود که از جمله محدودیت های اساسی این تحقیق می باشد.

2. 2. کارشکنی در ارائه اطلاعات به علل واهی همچون محرمانه بودن اطلاعات که زمینه ساز پایین آمدن قابلیت های تحقیق می شود و میزان تعمیم پذیری آن را کاهش می دهد.

شایان ذکر است تاکنون در خصوص آموزش عالی و توسعه فرهنگی تحقیقات مختلفی به عمل آمده است و مقاله هایی به ثبت رسیده است .ولی مطالعاتی که در آن از منظر توسعه فرهنگی و فعالیت های فرهنگی در دانشگاه و مشکلات پیش روی آن در کشور به آموزش عالی نگریسته شود و نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی مورد بررسی قرار گیرد بصورت اندکی صورت پذیرفته است.لذا انجام این تحقیق در دانشگاه پیام نور کرج به لحاظ نظری و تبیین وهمچنین عدم دسترسی آسان به مدارک و مسنتدات و نبود کتاب و مقالات لازم در دانشگاه کرج در خصوص پژوهش حاضر، با مشکل روبرو بوده و عملا نویسنده را با چالش مواجه می سازد. از طرفی باید اذعان داشت که هم نظام آموزش عالی و هم نظام فرهنگی باید متناسب با اهداف و شرایط انقلاب اسلامی بازخوانی و بازتولید شوند و هم مناسبات آنها با هم با نگاه آینده پژوهانه واکاوی شود.
زمان بر بودن تحقیق یکی دیگر از محدودیت های تحقیق فوق می باشد ،با توجه به اینکه مطالعه ادبیات تحقیق و تبیین مفاهیم نظری و هم چنین جمع آوری و بررسی نتایج داده های تحقیق مذکور به بررسی و پژوهشهای بیشتری در خارج از دانشگاه نیاز دارد به زمانی فراتر از انجام یک پایان نامه دانشجویی احتیاج دارد.
منابع ومآخذ:

۶-بانک کشاورزی ایران (از ادغام بانک تعاون کشاورزی و بانک توسعه کشاورزی).
۷-بانک صادرات ایران (به تعداد۲۳ بانک استان در استان‌های کشور و بانک صادرات در استان تهران تقسیم گردید بانک‌های گسترش خزر، خوزستان و آذربایجان نیز در بانک‌های استان مربوطه ادغام گردیدند).
۸-بانک تجارت (از ادغام ۱۲ بانک تجاری).
۹-بانک ملت (از ادغام ۱۱ بانک تجاری).
عملیات بانک‌های کشور به شکل فوق و براساس قانون پولی و بانکی مصوب تیرماه ۱۳۵۱ ادامه یافت تا اینکه در سال ۱۳۶۰ مسئله حذف ربا از سیستم بانکی و تغییر در قانون پولی و بانکی کشور مطرح گردید( همان).
۲-۷-۴-۲ قانون عملیات بانکی بدون ربا
در اجرای تکلیف مقرر در تبصره ۵۴ قانون بودجه سال۱۳۶۰ مساله تغییر سیستم بانک‌داری کشور از شکل سنتی آن به شکل اسلامی مورد توجه دولت قرار گرفت و بررسی‌های اولیه شروع شد. هرچه دامنه بررسی وسیع‌تر می‌گردید،‌ اهمیت و حساس بودن موضوع محوله بیشتر احساس می‌شد، برای آماده شدن طرح، همزمان موضوع مزبور در جلسات متعدد در شورای پول و اعتبار و وزارت امور اقتصادی و دارایی با حضور تعداد زیادی از کارشناسان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مجموعه‌ای از صاحب‌نظران مورد بررسی قرار گرفت. مضافا به منظور مطابقت طرح با موازین شرع مقدس اسلام از یکی از فقهای شورای نگهبان نیز دعوت به عمل آمد و سرانجام طرح مزبور تهیه و برای استحضار و کسب نظر شورای نگهبان ارسال گردید. متعاقبا جلسات متعدد دیگری برای تنظیم اصول و پایه‌های اسلامی سیستم بانکی براساس موازین شرعی تشکیل گردید و طرح نهایی به هیات وزیران تقدیم گردید.

در سال ۱۳۶۱ هیات وزیران عملیات بانکی بدون ربا را تصویب و سپس تقدیم مجلس شورای اسلامی نمود. همزمان با تهیه لایحه، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مبادرت به تهیه دستورالعمل‌های موقت مربوط به هر یک از عقود را نمود و پس از تصویب شورای پول و اعتبار برای اجرای موقت و به منظور کاهش عملیات ربوی، به بانک‌ها ابلاغ نمود. لایحه مزبور پس از تغییراتی مالی در شهریور سال۱۳۶۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی و سپس به تایید شورای نگهبان رسید
متعاقبا پس از ابلاغ قانون به دولت، ‌گروهی از کارشناسان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت امور اقتصادی و دارای با تشکیل جلسات متعدد و بحث و تبادل نظرهای زیاد اقدام به تهیه­ آیین‌نامه‌های اجرایی قانون نمود. و آیین‌نامه‌های مزبور در سه ماهه چهارم سال ۱۳۶۲ به تصویب هیات وزیران رسید.
همزمان با تهیه آیین­ نامه­ های اجرایی قانون عملیات بانکی بدون ربا، کارشناسان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران شروع به تهیه دستورالعمل‌های مربوطه بر اساس نظریات اصلاحی ناظر بر لایحه نمودند که این دستورالعمل‌ها پس از تصویب شورای پول و اعتبار به کلیه بانک‌ها برای اجرا، ابلاغ و جانشین دستورالعمل‌های موقت قبلی گردید. قانون عملیات بانکی بدون ربا از ابتدای سال ۱۳۶۳ در کلیه بانک‌ها به مورد اجرا گذارده شده است (همان منبع).
۲-۸ پیشینه تحقیق
۲-۸-۱ پیشینه داخلی تحقیق

این قارچ مراحل اسپرموگونی و اسیری را روی میزبان واسط و مراحل یوردینیوم و تلیوم خود را روی گندم می­گذراند (الهی نیا 1384). قارچ­های زنگ 5 مرحله متفاوت را در چرخه زندگی خود تولید می­ کنند (صارمی و همکاران، 1386):
مرحله صفر- اسپرموگونیوم­ها که حامل نر هاگ (n) یا اسپرماسی و ریسه گیرنده (n)
مرحله یک- ایسیوم حامل ایسیوسپورها (n+n)
مرحله دو- یوردیوم حامل یوردیوسپور (n+n)
مرحله سوم- تلیوم حامل تلیوسپورها (n+n=2n)
مرحله چهارم- بازیدها حامل بازیدیوسپور (n)
بر اساس الگوی چرخه زندگی گونه­ های راسته یوردینال ممکن است به 3 دسته تقسیم شوند (صارمی و همکاران1386):
1-بلند چرخه: هر 5 مرحله را تولید می­ کنند.
2-نیم چرخه: فاقد مرحله یوردیوم هستند.
3- کوتاه چرخه: فاقد دو مرحله یوردیوسپور و ایسیوسپور هستند و تلیوسپور تنها اسپور دو هسته­ای است.
چرخه زندگی که یوردیال^[8] حذف شده باشد demicycle نامیده می­ شود، گاهی اوقات پیکنیوسپورها از دست می­روند (Mendgen, 1988).
مدت زمان لازم برای هر رویداد و فراوانی برخی از رویدادها (چرخه جنسی، فصل برداشت گندم و …) ممکن است در میان مناطق مختلف جهان متفاوت باشد (Roelfs et al., 1992).

در بسیاری از مناطق پاتوژن در زمان بین برداشت محصول تا کشت بعدی بر روی پل سبز از گیاهان خودروی گندم زنده می­ماند (Roelfs, 1992). تولید مثل و تکثیر قارچ در بهار ابتدا به وسیله یوریوسپور و میسلیومی که زمستان گذرانی نموده ­اند شروع می­گردد (الهی نیا، 1384). تلقیح در قالب یوردیوسپورها می ­تواند با انتقال توسط باد از یک منطقه به منطقه دیگر انجام شود، یوردیوسپورها 30 دقیقه پس از تماس با آب آزاد در درجه حرارت حدود 15 تا 25 درجه سانتی‌گراد شروع به جوانه­زنی می­ کنند، لوله تندش^[9] در امتداد سطح برگ رشد می­ کند تا به یک روزنه^[10] برسد و یک اپرسوریوم^[11] تشکیل و سپس با توسعه یک میخ رخنه و یک کیسه Substomatal که از آن هیف اولیه بوجود می ­آید سلول مادر هوستوریال^[12] در برابر سلول­های مزوفیل توسعه یافته و نفوذ مستقیم رخ می­دهد (الهی نیا، 1384).
هوستوریوم درون سلول زنده میزبان در تعامل سازگار پاتوژن – میزبان تشکیل می­ شود، هیف­های ثانویه در نتیجه سلول­های مادر هوستوریال اضافی و هوستوریوم توسعه می­یابند. در واکنش ناسازگار میزبان – پاتوژن هوستوریوم­ها عقیم مانده یا با سرعت کمی توسعه می­یابند، و زمانیکه سلول میزبان می­میرد هوستوریوم قارچ نیز از بین می­رود.
جوانه زنی اسپور در اسپورزایی می ­تواند در دوره 7 تا 10 روزه و در دمای مطلوب و ثابت اتفاق بیفتد، در دماهای پائین (10تا 15 درجه سانتی‌گراد) یا نوسانات روزانه مدت طولانی‌تری لازم است. حداکثر هاگ‌زایی حدود 4 روز پس از اسپورزایی اولیه (در حدود 20 درجه سانتی‌گراد) حاصل شده است.
اگرچه ممکن است این عدد خیلی متفاوت باشد ولی حدود 3000 اسپور در هر یوردینیوم در هر دقیقه تولید می­ شود این سطح از تولید ممکن است به مدت 3 هفته یا بیشتر ادامه داشته باشد در صورتی که برگ گندم در این مدت زنده بماند. بافت­های برگ می­توانند بوسیله باد، حیوانات و انسان به فواصل دور منتقل شوند. بازیدیوسپورها تحت شرایط مرطوب شکل می­گیرند که گسترش آنها را محدود کرده است و بازیدیوسپورها شفاف و به نور حساس هستند. ایسیوسپورها^[13] در توانایی خود برای انتقال به وسیله باد بیشتر شبیه یوردینوسپورها^[14] هستند (Roelfe et al., 1992).
2-1-4-1اسپرموگونیوم­ها:
ساختاری هستند که نر هاگ و ریسه گیرنده را حمل می­ کنند. اسپرمایسیوم یا نر هاگ به عنوان اندام یا سلول‌های ماده هستند در حالیکه ریسه گیرنده به عنوان تریکوژن‌ یعنی دریافت کننده گامت نر عمل می‌کند.
2-1-4-2 ایسیوم و ایسیوسپورها:
قسمتی از چرخه زندگی زنگ­ها می­باشند، ایسیوم شامل ریسه­های دو هسته­ای در میزبان آلوده می­باشد که ایسیوسپوهای زنجیری و دو هسته­ای را تولید می­ کند. ایسیوم اولیه در اثر میسیلیوم دو هسته­ای اولیه تشکیل می‌شود، و بعضی­ها آنها را اندام تولید مثل جنسی ماده می­دانند. سطح ایسیوسپورهای رسیده و کامل در بیشتر قارچ­های زنگ به عنوان زگیل دار توصیف شده‌اند.
2-1-4-3 یوردینا و یوردیوسپورها:
یوردیوسپورها در چرخه زندگی زنگ در یک فصل زراعی مکرر تولید شده و ساختار آنها شبیه آسروول می‌باشد ولی چون قرمز رنگ هستند یوردینا (انفرادی یوردیوم) نامیده می‌شوند.
سلول‌های یوردینال از میسلیوم‌های دو هسته‌ای ناشی از جوانه زنی ایسیوسپورها یا یوردیوسپور به صورت زیر پوستی تشکیل می‌گردند. در نهایت یک ریسه نوک تیز از یوردینال اولیه ظاهر شده و از لایه­ای می‌باشد که یوردیوسپورها تولید می‌کنند. اسپورها از جوانه زنی حاصل از سلول‌های هاگزا تشکیل می‌شوند.
یوردیوسپورها مانند ایسیوسپورها معمولا حاوی ناحیه روزنه تندش بوده و این قسمت ممکن است در بعضی گونه­ ها کاملا واضح باشد‌. جالب است که یوردیوسپورهای تعدادی از قارچ­های زنگ با تولید ترکیبات برای جلوگیری از جوانه زنی خود شناخته می­شوند. این نوع خود بازدارندگی احتمالا از جوانه زنی اسپورها قبل از رهایی آنها از یوردیوم جلوگیری می­ کند و همچنین کمک زیادی به یوردیوسپور به عنوان مایه تلقیح خواهد نمود.
2-1-4-4 تلیوم و تلیوسپور:
تلیوم­ها گروهی از سلول­های دو هسته­ای بوده که سلول­های با دیواره ضخیم به نام تلیوسپور بوجود می­آورند. در بسیاری از قارچ­های زنگ در حقیقت یوردینال­های مسن به تلیوم تبدیل می­شوند. به طور کلی تعداد زیادی از تلیوسپورها از سطح میزبان آلوده بیرون می­ریزند. تلیوسپورها ممکن است یک سلولی یا ترکیبی از دو یا چند سلول باشند، از انتهای سلول­های دو هسته­ای تلیوم بوجود می ­آید. بیشتر قارچ­های زنگ با مرحله تلیوسپور زمستان گذرانی می­ کنند ولی در بعضی گونه­ ها تلیوسپورها بعد از تشکیل شدن بزودی جوانه می­زنند. شکل تلیوسپور در گونه­ های راسته یوردینال بسیار متنوع بوده و یک صفت برای طبقه بندی محسوب می­ شود و بر اساس مشخصات تلیوسپور جنس­های خانواده­ها طبقه بندی می­شوند.
2-1-4-5 بازیدی­ها و بازیدیوسپورها:
تلیوسپور زنگ یک بازیدیوم تولید می­ کند، چنانچه شرایط مناسبی برای جوانه زنی حاصل شود در بعضی از گونه­ ها از هر سلول تلیوسپور‌، میسلیوم اولیه رشد می­ کند. بازیدیوسپورها در اثر جوانه زنی یک لوله تندش ایجاد کرده که جوانه زنی مستقیم نام دارد و با یک قسمت برآمده که مانند استریگما عمل می­ کند و اسپور دیگری در انتها تشکیل می­دهد. این اسپور جدید، اسپوریدیوم یا اسپور ثانوی نامیده می­ شود که به عنوان پدید آورنده بازیدیوسپور تلقی می­گردد (شكل2-1).
شكل 2-3: چرخه زندگی قارچ عامل زنگ قهو­ه­ای (puccinia recondita) برگرفته ازRoelf et al., 1992
2-1-5 میزبان­ها
2-1-5-1 میزبان­های واسطه
قارچ P. recondita گامت­های جنسی خود (پیکنیوسپور و هیف پذیرنده) را روی میزبان واسط تولید می­ کند. میزبان_­های واسط برای این قارچ در تیره­های آلاله (Ranunculaceae) و گاوزبانیان (Boraginaceae) هستند. چندین گونه دیگر هم به عنوان میزبان­های واسط این قارچ گزارش شده ­اند (Roelfs et al., 1992). جکسون و ماینز (Jakson and Mains, 1921) نشان دادند که گونه­ های Thalictrum spp. می­توانند به عنوان میزبان متناوب زنگ برگ گندم عمل کنند. چند میزبان متناوب دیگر گزارش شده است که در مناطق محدود عمل می­ کنند و شامل Isopyrum fumarioides در سیبری Anchusa spp. در پرتغال و Clematis spp. در ایتالیا و شوروی هستند.میزبان­های واسط زمانی آلوده می­شوند که تلیوسپورها در حضور رطوبت آزاد جوانه بزنند. بازیدیوسپورهای هاپلوئید تولید شده قادرند تا فواصل کوتاه (چند متر) انتقال یافته و میزبان واسطه را آلوده کنند (Roelfs et al., 1992).
2-1-5-2 میزبان­های فرعی
قارچ عامل زنگ قهوه­ای تعدادی از گرامینه­ها را مورد حمله قرار می­دهد ولی هیچکدام در طبیعت برای فرم مخصوص tritici نقش میزبان را بازی نمی­کنند. با تلقیح مصنوعی توانسته ­اند تعدادی از گرامینه­ها را آلوده کنند، با این حال در مزرعه ممکن است آلودگی ایجاد نشود. میزبان­های احتمالی زنگ قهوه­ای بایستی گونه‌های وحشی یا علف هرز جنس Triticum و Aegilops و تا اندازه­ای گروه Agropyron وSecale باشند. در آمریکای شمالی T. (Aegilops) cylindria یک میزبان زنگ قهوه­ای گندم است اما نژادهای آن با نژادهایی که به گندم­های نان حمله می­ کنند متفاوت است. برای زنگ قهوه­ای گندم متداول­ترین میزبان­های غیر زارعی گندم­های جا مانده در مزرعه^[15] و یا خودرو^[16] هستند. این گیاهان ممکن است در داخل مزرعه آیش، زیر پل­های مزرعه، جاده­ها یا در کانال­های آبیاری و … وجود داشته باشند. در بیشتر مناطق دنیا که گندم پائیزه یا زمستانه کشت می­ کنند منبع اصلی اینوکولوم از این طریق می­باشد (Roelfs et al., 1992 , Roelfs, 1984, Chester 1946).
2-1-5-3 میزبان­های اولیه
میزبان اولیه زنگ قهوه­ای گندم Triticum aestivum می­باشد، روی گندم T. turgidum این زنگ بجز در مناطق مدیترانه، خاورمیانه، اتیوپی و هند که گندم­های دوروم به تعداد زیادتری کشت می­شوند اهمیت کمتری دارد. گونه­ های T. monococcum , T. dicoccum و T. speltoides در نقش میزبان اهمیت ناچیزی دارند. ژنهای مقاومت به طور عمده از ارقام Triticum aestivum بدست آمده­اند اما از Triticum spp. های دیگر و همچنین از Aegilops ،Secalis(rey) و یا از Agropyron نیز ژن مقاومت گرفته شده است (Roelfs et al., 1992 , Roelfs 1984,).
2-1-6 فرم مخصوص^[17]
اساسا این مفهوم را برای قارچ­های که از نظر شکل ظاهری قابل شناسایی و خیلی شبیه هستند ولی قدرت بیمارگری آنها در گونه­ های گیاهی متفاوت است و گونه­ های خاصی را بیمار می­ کنند، استفاده می­ شود ( صارمی و همکاران، 1386). یک قارچ شناس سوئدی به نام اریکسون فرم­های خاصی از زنگ گندم از جمله 6 فرم آن را تشخیص داد، اریکسون عقیده داشت که این فرم­ها از نظر مورفولوژیکی قابل تشخیص­اند (ذکائی، 1375).
لذا نام ویژه توسط کد بین المللی گیاه­شناسی برای نام­گذاری زنگ­ها و انواع پاتوژن­های قارچی استفاده می­ شود. در میزبان گیاهی خاص که مورد حمله قرار می­گیرد نام­گذاری فرم ویژه با افزودن حروف خلاصه f.sp و سومین نام علمی گیاه به لاتین انجام می­ شود ، مثل فرم ویژه زنگ قهوه­ای که به گندم حمله می­ کند (Puccinia recondita f.sp tritici) (صارمی و همکاران 1386).
2-2: تاریخچه نامگذاری:
جدا کردن زنگ قهوه­ای گندم از دیگر زنگ­ها توسط دکاندول (De Candolle, 1815) در سال 1815 انجام شد و آن را uredo rubigo- vera نامید (Roelfs et al 1992). اریکسون و هنینگ در سال 1894 قارچ عامل زنگ قهوه­ای گندم و چاودار را تحت نام Puccinia dispersa نامگذاری کردند. سپس در سال 1894، اریکسون قارچ­های عامل زنگ قهوه­ای گندم و چاودار را از هم جدا کرد و نام قارچ عامل زنگ قهوه­ای گندم را Puccinia triticina گذاشت که هنوز در قسمت­ هایی از اروپای شرقی مورد استفاده قرار می­گیرد (Roelfs et al., 1992 ; Chester, 1946).
ماینز(Mains, 1932) قارچ عامل زنگ قهوه­ای را زیر عنوان P. rubigop-vera نامگذاری کرد و گروهی متشکل از 52 فرم اختصاصی ( Forme Special) برای این قارچ معرفی کرد. در حال حاضر دو اسمی P.recondita برای زنگ قهوه­ای گندم که به وسیله کومینز و کادول (Cumins and Caldwell, 1956) پیشنهاد شده است بوسیله اکثر بیماری شناسان گیاهی مورد استفاده قرار می­گیرد و نیز P. recondita f.sp tritici به وسیله اکثر کارشناسان زنگ قهوه­ای گندم اگر نه به وسیله همه مورد استفاده قرار می­گیرد (Samborski, 1985).
2-3: تاریخچه بررسی نژادهای فیزیولوژیک زنگ قهوه­ای گندم
وجود نژادهای فیزیولوژیک زنگ قهوه­ای گندم اولین بار توسط ماینز و جکسون (Mains and Jackson, 1923) بر اساس آلوده سازی دو رقم Kanard و Malakof اعلام شد.
ماینز و جکسون (1926) با بهره گرفتن از یک سری 11‌تایی ارقام متمایز کننده گندم 12 نژاد فیزیولوژیک شناسایی کردند.
لیست ارقام متمایز کننده اولیه به شرح زیر بود: