رفو آ^[۹۱](۱۹۹۷) در مقالهای در مورد خدمات مرجع دیجیتال مینویسد: کتابخانهها در راستای پاسخگویی به پرسشهای کاربران از شیوه های مختلف استفاده کرده اند و سیر پیشرفت آنها به سوی یافتن راه های بهتر پاسخگویی همچنان ادامه دارد. در این میان بخش مرجع کتابخانه نیز در معرض تغییر و تحول بودهاند .تغییر و تحول در بخش مرجع کتابخانهها به مقدار زیادی در رشد و پیشرفت فنآوری های ارتباطی و گسترش شبکه ها بوده است . تاثیر فنآوری اطلاعات و ارتباطات بر بخش مرجع باعث ایجاد نوع دیگری از خدمات مرجع گردیده که از لحاظ ماهوی به دنبال تکمیل خدمات مرجع به شکل سنتی ،ولی از لحاظ شکلی با آن متفاوت می باشد .این نوع خدمات مرجع ،خدمات مرجع دیجیتالی نام گرفته است. در خدمات مرجع دیجیتالی ،نیازهای کاربران از طریق محملهای ارتباطی بین کاربر و کتابدار متخصص (محمل هایی از قبیل ،پست الکترونیکی ، فرم وبی ، گفتگوی اینترنتی ،ارتباط ویدویویی و …) به کتابخانه ارسال می شود و کتابدار متخصص به سوالات پاسخ میدهد.
ریسو^[۹۲] (۲۰۰۱)، در تحقیق خود در مورد وی‍‍ژگی های کتابخانه مجازی، پس از تعریف کتابخانه مجازی و ذکر مزایا و معایب چنین کتابخانه ای بیان می کند که در ایجاد کتابخانه مجازی ، هفت مرحله  را باید پشت سر گذاشت که عبارتند از: فرایند تصمیم گیری ،مهارت ها و آموزش های جدید برای کارمندان کتابخانه، نصب و آزمایش ، ایجاد ساختاری برای سازماندهی و دسترسی به منابع ، تبلیغ و بازاریابی منابع ، آموزش کاربران و ارزیابی. او همچنین گذشته ، حال و آینده کتابخانه مجازی را در تحقیق خود مورد بررسی قرار می دهد.

زاگالو، سوساپینتو و مارتینو^[۹۳] (۲۰۰۱)، در مقاله ای با عنوان “کتابخانه مجازی براساس پروتکل زد ۵۰/۳۹"، نظامی در حال توسعه به نام کتابخانه مجازی را توصیف می کنند .در طراحی این نظام ، پیشرفت های اخیر در حوزه فهرست های مجازی مدنظر قرار گرفته اند . آنها هدف اصلی این نظام را بهبود کیفی و سودمندی اطلاعات بازیابی شده توسط کاربر نهایی و تضمین سطح بالایی از قابلیت عملیاتی با کاربردهای دیگر بیان کرده اند.(نعیمی،۱۳۸۷)
شارما و ویشواناتان^[۹۴] (۲۰۰۱) در مقاله ای با عنوان” کتابخانه های دیجیتالی : توسعه و چالش ها” به بیان بعضی از مشکلات در حوزه کتابخانه های دیجیتالی می پردازند و پیشنهاداتی را به منظور غلبه بر این مشکلات به منظور عملکرد مؤثرتر کتابخانه های دیجیتالی ارا ئه می نمایند این اهداف عبارتند از: شناسایی روش های عملی برای غلبه بر مشکلاتی که در راه تبدیل کتابخانه های سنتی به دیجیتالی به وجود می آیند، شناخت نقش کتابخانه های دیجیتالی برای ایجاد دانش جهانی قابل دسترس ، بررسی امکانات مشارکت خصوصی برای تامین منابع مالی و انسانیوجستجوی راههایی برای ایجاد رشد بدون وقفه کتابخانه های دیجیتالی . آنها همچنین  بیان می کنند تا زمانی که ما نتوانیم به فاصله تکنولوژیکی که بین کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته وجود دارد غلبه کنیم، جهانی شدن مفهوم دیجیتالی امکان پذیر نمی باشد.(نعیمی،۱۳۸۷)
مارکوم^[۹۵] (۲۰۰۳)، در پژوهش خود با عنوان ” ملزوماتی برای آینده کتابخانه ها ی دیجیتالی “، بیان می کند که کتابخانه  های دیجیتالی آینده باید سه ویژگی کلی داشته باشند :۱- داشتن مجموعه جامعی که برای تحقیق ، آموزش و یادگیری مفید باشد.۲- باید به آسانی برای همه انواع کاربران چه افراد مبتدی و چه افراد با تجربه در دسترس باشند.۳- باید توسط افراد متخصص مدیریت و نگهداری شوند. او در ادامه بیان می کند که حق مؤلف و منابع مالی از مهمترین موانعی هستند که بر سر راه دیجیتالی کردن کتابخانه ها و جود دارند
یان^[۹۶] (۲۰۰۳)، در پایان نامه دکتری خود با عنوان “ابزارهای گسترده جهت تولید و استفاده از برنامه دیجیتالی جهت جمع آوری اطلاعات کتابخانه ” که در دانشگاه کنتاکی^[۹۷] انجام گرفت بیان کرده است که یک برنامه دیجیتالی، برنامهای پیچیده و کامل جهت جمعآوری اطلاعات است . این برنامه معمولا شامل بخش وسیعی از اطلاعات مرتبط و هماهنگ می باشد .DE بسیار برنامه جالبی است ، از این جهت که روش های جدید و موثرتری را جهت مشاهده ، تجزیه و تحلیل ، و دستیابی و توزیع اطلاعات ارائه میدهد . باوجود این ، فرایند جمعآوری اطلاعات از مرحله اطلاعات نامنظم به یک برنامه سازماندهی شده با مشکلات چندی مواجه است که شامل :دوام و انسجام پیوندها ، قطع کننده ها، و تولید نرم افزار که قابل توسعه و گسترش می باشد.
بیزوکی^[۹۸] (۲۰۰۴)، در پژوهشی با عنوان “دیجیتال سازی مجموعه ها در کتابخانههای دانشگاهی اندونزی ” با روش پیمایشی به امکان سنجی ایجاد طرح شبکه کتابخانههای دیجیتالی اندونزی می پردازد. این پژوهش نشان می دهد که وزارت پژوهش و فنآوری اندونزی در سال ۲۰۰۲ یک نرم افزار مدیریت محتوایی با عنوان “داک شیر “برای دانشگاهها طراحی کرده که توانایی عرضه دیجیتالی بیش از ۱۴۰۰۰ سنددر انواع پایان نامه ، مواد دیداری – شنیداری ، پیوندها ، انتشارات و مجلات دانشگاهی ، گزارشهای تحقیقی ، لوحهای فشرده نوری را داشته است . اما دانشگاهها در مراحل دیجیتالی کردن مجموعههایشان با محدودیتهایی در زیرساختهای فنی ، نیروی انسانی ، بودجه ،سیاستهای نشر ،حق مولف ، و مسایل فرهنگی و سازمانی مواجه شدهاند . تعداد دانشگاههایی که بااین نرم افزار به مدیریت مجموعههایشان پرداخته اند از ۵۲ ایالت ، کمتر از ۵۰درصد بوده است و از بین ۱۵۰۰ موسسه آموزش عالی ، کمتر از ۱۰ درصد به ایجاد آرشیو دیجیتال تمایل نشان دادند.
هان^[۹۹] (۲۰۰۴) در پژوهشی با عنوان « مدیریت محتوای دیجیتال » با بهره گرفتن از روش مطالعه موردی و مقایسهای به امکان سنجی ایجاد سیستم مدیریت محتوایی برای مجموعه های دیجیتال دانشگاه آریزونا پرداخته است. در این پژوهش ، ابتدا از طریق سیاهه وارسی ، نیازها و امکانات کتابخانه تحلیل و سپس تعدادی از نرمافزارهای تجاری و کد منبع باز (مانند گرین استون،فدورا، و دی اسپیس) از لحاظ مدیریت محتوی دیجیتال در مراحل و فنون تبدیل ماده آنالوگ به دیجیتال مانند حفاظت ، ابردادهها ، دسترسی ، و ویژگیهای سیستمی مقایسه شده است . یافتهها نشان میدهد که مناسبترین نرم افزار برای مدیریت محتو ا در کتابخانههای دانشگاهی ، نرم افزار «اس.پی.اس.اس» است، زیرا در بین نرم افزارها ی موجود از لحاظ تحلیل عملیاتی ، هزینه های اقتصادی ، و حفاظت مجموعه بالاترین امتیاز را دارد.
دونیگ (۲۰۰۴) در پایان نامه خود با عنوان “بوجود آورندگان و استفاده کنندگان از کتابخانه الکترونیک: ارزیابی کاربران مورد نظر و کاربران واقعی"، با بررسی ۴ کتابخانه دیجیتالی ایجاد و استفاده از کتابخانه دیجیتالی را مورد بررسی قرار میدهد که کاربرمورد نظر کسی است در مقابل این قضیه که کاربران واقعی چه کسانی هستند. سوالات اجرایی به طراحان و مجریان کتابخانههای دیجیتالی داده شده است به این منظور که اهداف، وظایف، کاربران مورد نظر را مشخص کنند. یک تحقیق اینترنتی به منظور کشف و شناخت اینکه چه کسانی کاربران واقعی کتابخانههای الکترونیک هستند و سطح رضایتشان چه خواهد بود نیز میبایست انجام شود. سپس میبایست مقیاسهایی به منظور مشخص کردن اینکه آیا کاربران واقعی همان کاربران مورد نظر هستند یا نه صورت گیرد(فدایی،۱۳۸۷ ) .
فدراسیون کتابخانه دیجیتال^[۱۰۰] (۲۰۰۵) ، در پژوهشهایی جامع به معرفی طرح های ایجاد کتابخانه دیجیتال در دانشگاه استنفورد پرداخته اند. یافتهها نشان میدهد که این دانشگاه به صورت یک مخزن دیجیتالی پیشرفته ، به ۱۰۰ جامعه دانشگاهی خدمات نشر پیوسته ارائه میدهد. مجموعه را با سیستم های کاربر پسندی مانند نرم افزار مدیریت چند رسانهای تیمز قابل دسترس ساخته است؛ همچنین از نرم افزار تصویرسازی لونا برای نمایش تصاویری با وضوح بالا بهره برده است.(نبوی،۱۳۸۷)
هییونکی^[۱۰۱](۲۰۰۵) ، پایان نامه دکتری خود را با عنوان «توسعه کتابخانههای دیجیتالی معنایی با بهره گرفتن از فنون داده کاوی » نگاشته است . کتابخانههای دیجیتالی معنایی را محیطهایی تعریف کرد که در آن ها اطلاعات مفید غیر قابل رویت با بهره گرفتن از فنون داده کاری نظیر خوشهبندی ، رده بندی ، جستوجوی وجوه شباهت و مصور سازی قابل رویت می شوند. برای ساختن یک کتابخانه دیجیتال معنایی ابتدا نظام یکپارچهای پیشنهاد شد که در آن فنون داده کاوی برای جستوجوی مجموعه مورد استفاده قرار گرفت . این نظام ، سه خدمت زیر را ارائه می داد:

• • جستجوی آرشیو مجموعه

• • مرور مجموعه

• • خلاصه از مجموعه

علاوه بر این ، جستجوی محتوای مجموعه با بهره گرفتن از قالب دابلین کور^[۱۰۲] باید امکان پذیر می شد. بدین منظور یک روش جدید رده بندی تحت عنوان ای . ان . بی.^[۱۰۳] نیز ارائه شد . این موارد در پروژه ای که هییونیکی^[۱۰۴] اجرا کرد، لحاظ شدند . نتایج نشان داد که رده بندی ای . ان. بی ، موثر واقع شده است . همچنین خوشه بندی مفاهیم نیز در جستجو و بازیابی ، اثر مثبت داشته است .(مظفر مقام،۱۳۸۷)
ماتئوجان^[۱۰۵] (۲۰۰۵) ، پایان نامه دکتری خود را با عنوان «غنی سازی کتابخانه دیجیتالی یک حوزه خاص علمی با بهره گرفتن از ابرداده ها و مبتنی بر واژگان کنترل شده سلسله مراتبی »انجام داد. وی تلاش کرد تا رویه های سنتی سازمان دهی اطلاعات در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی را در محیط شبکهای به کار گیرد.وی با این استدلال که هریک از حوزه های علمی ، واژگان تخصصی خودشان استفاده کنند ، سعی کرد تا ایده خود را روی مدیران منابع طبیعی آزمایش کند.
این دسته از مدیران تصمیماتی میگیرند که چندین سازمان ، شخص و محیط را تحت تاثیر قرار می دهد . چنین تصمیماتی بر گستره وسیعی از اطلاعات کسب شده از گزارش های متنوع حوزه محیط زیست مبتنی هستند. این گزارشها غالبا ” توسط تیم هایی که متخصصان رشته های مختلف عضو آن هستند ، تولید می شوند و از طریق متن، نقشه ها و تصاویر سعی در ارائه آخرین یافته های علمی دارند. ماتئو اصطلاح نامهای را ارائه داد که رایجترین واژه های مورد استفاده این متخصصان در آن به طور سلسله مراتبی آمده بود. این اصطلاح نامه ، مرور پذیر و جستوجو پذیر بود.در خلال این بررسی چگونگی استفاده نمایه سازان و کاوشگران از این اصطلاح نامه مطالعه شد. یک واسط کاربر هوشمند مبتنی بر وب ، نمایه سازان و کاوشگران را در امر جستجو یاری می داد. در انتها مقایسهای بین این سیستم و سیستم های مشابه صورت گرفت و پیشنهادهایی برای کارهای آتی ارائه شد .
جنگ^[۱۰۶](۲۰۰۶) در رساله دکتری خود تحت عنوان “فایده استفاده از کتابخانه دیجیتالی :یک مدل ارزیابی ” توسعه یک مدل و آسانی ابزارهای استفاده از کتابخانه آکادمیک دیجیتالی را بررسی نموده است . قابلبت استفاده و فایده این تحقیق آزمودن جنبه های مختلف از جمله تاثیر، کارایی، رضایت و یادگیری است. مطالعه ارتباط روابط بین تاثیر ، کارایی و رضایت را امتحان کرد. نتیجه این بود که ارتباط مهم آماری بین این عوامل وجود دارد و در زمان طولانیتر برای یک موضوع مورد نیاز است تا بتواند یک کار را انجام داد و هم چنین شامل مراحل بیشتر هم میشود که سطح رضایت از آن پایین بیایید. زمان صرف شده بیشتر برای تکمیل یک کار هم باعث کاهش سطح رضایت میشود . در هر صورت باید توجه شود که هر ملاک و ضابطه تاکید بر یک مساله خاص را دارد و می بایست بطور جداگاه مورد ارزیابی قرار گیرد . این تحقیق معیارهایی مثل راحتی استفاده ، سازمان اطلاعات، اصطلاحات علمی، جذابیت بصری و اصلاح اشتباه را پوشش نداده است. مشاهدات یافت شده در این تحقیق به افزایش استفاده از کتابخانه دیجیتال کمک می کنند.(فدایی، ۱۳۸۷).
چودهری(۲۰۰۶)^[۱۰۷] در مقاله تحقیقی خود تحت عنوان “قابلیت استفاده و تاثیر کتابخانههای دیجیتالی” بهمواردزیراشارهمیکند:
هدف اصلی این پژوهش مروری بر مطالعاتی است که در ارتباط با قابلیت استفاده و تاثیر کتابخانه های دیجیتالی صورت پذیرفته است.و در صدد است که روش هایی را که برای سنجش تاثیر این کتابخانه ها صورت گرفته است مشخص نماید. علاوه بر جنبه های فنی طراحی کتابخانه های دیجیتالی نظیر معماری، ابزارهای جستجو و تعامل با کاربر، موضوع هایی نیز برای قابلیت استفاده از این کتابخانه ها نظیر دسترسی جهانی، موضع یابی، زبان، فرهنگ، محتوا و رفتارهای اطلاع یابی کاربران وجود دارد. بهرحال، کتابخانه های دیجیتالی باید از لحاظ محتوا، عملکرد و جامعه استفاده کننده از آن ها ارزیابی شوند. یافته های این پژوهش بیانگر این مطلب است که برای سنجش قابلیت استفاده و میزان تاثیر کتابخانه های دیجیتالی از روش های مختلفی استفاده شده است. ولی یک استاندارد یا معیار دقیقی برای ارزیابی کتابخانه های دیجیتالی و خدمات اطلاع رسانی آن ها وجود ندارد. مشکلات معیارهای ارزیابی در عصر کتابخانه های دیجیتالی به دلیل وجود عواملی نظیر مکان، ماهیت، علائق کاربران و پیچیدگی آن ها، تنوع منابع اطلاعاتی و … در حال افزایش است. تنظیم یک استاندارد و معیار جهانی برای اندازه گیری تاثیر کتابخانه های دیجیتالی هنوز تدوین نشده است.اما کتابخانه های مختلفی نظیر کتابخانه دیجیتالی اسکندریه^[۱۰۸] تلاش کرده اند تا تاثیر این کتابخانه ها را بر فعالیت ها و جامعه کاربران خود بررسیکنند (سلیمی ،۱۳۸۷).
گارتون^[۱۰۹] (۲۰۰۷)در پایان نامه خود با عنوان “ایجاد کتابخانه دیجیتالی کاربردی ، به دی اسپیسویت^[۱۱۰] (بسته نرم افزاری کد منبع باز برای مدیریت منابع دیجیتال کتابخانه دیجیتال ) در چارچوب فایو اس^[۱۱۱] ( مسیرها، ساختارها، فضاها،طرحها و جوامع )” که در دانشگاه پلیتکنیک ویرجینیا انجام داده گفته که فرایندهای طراحی کردن کتابخانههای دیجیتالی با دشواریهای فراوانی مانند نصب بسته های نرمافزاری، پیکربندی، سفارشی کردن و مستقر کردن چنین سیستمهای مواجه است.
پژوهشگر مدلی را مبتنی بر ایکس.ام. ال.^[۱۱۲] برای مشخص کردن طبیعت بسته های نرمافزاری کد منبع باز برای مدیریت منابع دیجیتال توسعه داده است تا طرحریزی یک کتابخانه دیجیتالی به درستی انجام شود. روش مبتنی بر ایکس. ام. ال برای یک پارچه کردن چنین مشخصاتی با ابزارهای کتابخانه دیجیتال دیگر، اجازه می دهد. در این پژوهش برای قابل استفاده کردن مشخصات کتابخانه دیجیتالی جهت این بسته، یک منبع انرژی ایجاد کرده که این مدلهای کتابخانه دیجیتال را برای ایجاد، پیکربندی،سفارشی کردن و مستقر کردن در کتابخانه های دیجیتالی مشخص شده ، به کار برد. پژوهشگر اعلام می دارد که ما به سختی توانستیم کارقبلی را در فهم طبیعت چاچوب کتابخانه دیجیتالی که عبارتند از مسیرها، ساختارها، فضاها، طرح ها و جوامع برای کتابخانه دیجیتالی ترسیم کنیم. این تقسیم بندی کتابخانه دیجیتالی را با یک مشکل درگیر می کند و آن ارائه رسمی عناصری هستند که اساس هر سیستم کوچک کتابخانه دیجیتالی می باشد که شامل مسیرها، ساختارها، فضاها، طرحها و جوامع است. این پژوهش بر روی کار قبلی تاثیر گذاشته و یک کاربرد جدید از پنج چارچوب در سیستمهای کتابخانه دیجیتال فراهم کرده است. در این تحقیق مشخصات زبان و منبع باز برای مدیریت منابع دیجیتال یا همان “دی اس پی س” به عنوان کمکی برای طراحان کتابخانه دیجیتال و دیگرانی که علاقمند در آسان کردن بسته های نرم افزاری کد منبع باز برای مدیریت منابع دیجیتال است. پژوهشگر معتقد است که این روش ها نه تنها استفاده کنندگان را در ایجاد بیشتر کتابخانه های دیجیتال قادر خواهد ساخت، بلکه برای درک بهتر در باره علاقه آنها به ساختار کتابخانه دیجیتالی ،نرم افزار ، و در کل کتابخانه دیجیتالی مفید است(فدایی، ۱۳۸۷).
کرسپو^[۱۱۳] (۲۰۰۷)، نیز در یک گزارش فنی با عنوان ” طراحی مخازن آرشیوی برای مجموعه های دیجیتال” با روش مطالعه موردی و طراحی سیستم به ارائه مدلی برای دیجیتالی کردن انواع مواد آرشیوی میپردازد. این مدل که “آرک سیم “^[۱۱۴] نام دارد، ابتدا برای دانشگاهاستنفورد طراحی شد، ولی قابلیت الگو برداری برای کتابخانههای دانشگاهی دیگر را نیز دارد . به منظور حفاظت بلند مدت اسناد الکترونیکی در مخزن ، از راهبردهای حفاظتی مانند مهاجرت، تقلید ، تکرار، و نو سازی بهره برده است.
۲-۳-۳. نتایج پیشینهها
در پژوهشهای داخلی مربوط بهایجاد کتابخانه دیجیتالیضمن اینکه در مورد ایجاد این نوع کتابخانه نظر مثبتی داشته اند ولی مشکلاتی را نیز در این زمینه بیان کرده اندکه از جمله فقدان امکانات مالی و فقدان زیر ساخت مخابراتی لازم برای ایجاد کتابخانه دیجیتال میدانند . امکانات مخابراتی دانشگاه نیز از دیدگاه مدیران فنآوری اطلاعات در حد متوسط ارزیابی شده است.
در پژوهشهای خارجی در مورد کتابخانه دیجیتالی بیشتر به نرم افزارهای می پردازند که مورد استفاده در کتابخانه دیجیتال میباشد و همینکه درمورد کتابخانه دیجیتال دانشگاه ها در مراحل دیجیتالی کردن مجموعههایشان با محدودیتهایی در زیر ساختهای فنی ، نیروی انسانی ، بودجه ، سیاستهای نشر، حق مولف ، و مسایل فرهنگی و سازمانی مواجه شده اند.
فصل سوم
روشاجرای تحقیق
۳-۱. مقدمه
تحقیق عبارت است از کشف واقعیات جدیدی که به ما کمک میکند تا در صدد حل و ارائه راهکارهای مقابله با مشکل موجود برآییم(سکاران، ۱۳۸۸: ۶).دستیابی به هدف تحقیق میسر نخواهد بود، مگر زمانی که جستجوی شناخت با روششناسی درست صورت پذیرد.
در این فصل به معرفی روش پژوهش و بررسی روایی و پایایی ابزار تحقیق می پردازیم.
۳-۲. روش تحقیق
این پژوهش به روش توصیفی - پیمایشی انجام شده است.پیمایش یکی از روش‌های تحقیق اجتماعی است که در آن اعضای جامعه آماری به پرسش‌هایی در مورد موضوع مورد مطالعه محقق، پاسخ می‌دهند. آن‌ها این کار را یا از طریق پرکردن “پرسشنامه‌ای” که در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و یا شفاهاً از طریق “مصاحبه” انجام می‌دهند. به عقیده برخی از جامعه‌شناسان، پیمایش بهترین شیوه روش تحقیق جامعه‌شناسانه است. به عبارت دیگر پیمایش شیوه سیستماتیک جمع‌ آوری داده‌ها از طریق مصاحبه رودررو، تلفنی و یا پرسشنامه خوداجرا است که از طریق پست برای اعضای جامعه آماری فرستاده می‌شود و باز می‌گردد(عضدانلو،۱۳۸۸).
از طریق پیمایش می‌توان داده‌های بسیار گسترده‌ای را در باب باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها، کنش‌ها و سایر اطلاعاتی که درباره صفت‌های فرد باشند گردآوری کرد. همچنین می‌توان در باب صفاتی که ویژگی سیستم باشند، اطلاعات دست اول جمع‌ آوری کرد؛ برای مثال می‌توان از افراد در خصوص قانون اساسی یک کشور از حیث سازگار بودن یا نبودن با ناظم سیاسی دموکراتیک سوال کرد. در پیمایش فرض می‌شود پاسخگو از واقعیت اطلاع دارد؛ اما در برخی مواقع این‌گونه نیست. فرض می‌شود پاسخگو با پرسشگر همکاری خواهد کرد؛ ولی همکاری نمی‌کند. این نوع وقایع به تولید خطا منجر می‌شوند.
همچنین از نظر نوع این پژوهش یک پژوهش کاربردی است. پژوهش‌های کاربردی عملی و در پی حل مشکلات اجتماعی و افراد می‌باشند(ساعی،۱۳۸۷).
۳-۳. جامعه آماری
جامعه آماری^[۱۱۵] عبارت است از مجموعهای از افراد، اجزاء و عوامل مختلف که حداقل در یک صفت با هم مشترک هستند. (خاکی، ۱۳۹۰: ۲۵۰). جامعه مورد مطالعه در این پایان نامه مدیران و کتابداران دانشگاههای آزاد اسلامی استان گیلان میباشند. بنابراین حجم جامعه مورد مطالعه ۱۰۰ نفر از مدیران و کتابداران دانشگاههای آزاد اسلامی استان گیلان بوده و باتوجه به محدود بودن حجم جامعه با بهره گرفتن از روش سرشماری کل جامعه تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته است.
جدول ۳-۱. تعداد مدیران و کتابداران واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان

پیشخوان دولت از یکدیگر بیشتر از ۱ کیلومتر باشد. در انتخاب هر مکان باید دقت شود که همه محدودیت‏های سخت رعایت شوند. در صورت عدم رعایت هر یک از محدودیت‏های سخت پاسخی غیر قابل قبول یا نادرست تولید می‏شود. محدودیت‏های نرم یا به طور کلی معیارهای مکان‏یابی اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت شامل پراکندگی جمعیت، مخابرات، ازدحام شهری، شعاع دسترسی، نزدیکی به مترو یا ایستگاه اتوبوس، پارکینگ، نزدیکی به اداراتی چون پست، بیمارستان، بانک و قیمت اراضی است. تا حد ممکن محدودیت‏های نرم باید رعایت شوند. برای مقایسه دو پاسخ یا دو مکان، پاسخ یا مکانی بهتر است که درآن محدودیت‏های نرم بیشتری ارضا شده باشد.

با توجه به اینکه جمعیت شهرها همواره رو به افزایش است، نیاز به‎دسترسی به اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین برای انتخاب مکان‏ها جهت قرار‏گیری مناسب اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت، به یک برنامه مکان‏یابی صحیح تسهیلات نیاز است. برای انتخاب مکان تسهیلات معیارهای مختلفی وجود دارد. یکی از شرایط، حفظ فاصله دفاتر پیشخوان دولت نسبت به یکدیگر است. این شرط یکی از مهمترین شرایط لازم جهت ایجاد پراکندگی کافی مکان قرارگیری دفاتر پیشخوان دولت در سطح شهر است. منظور از این شرط حفظ فاصله مناسب بین دفاتر پیشخوان دولت است. برای مثال اگر فاصله بین دو دفتر پیشخوان دولت بیش از حد کم باشد، هزینه به کارگیری مکان و کارکنان بیهوده اتلاف می‏شود و اگر فاصله بین دو دفتر پیشخوان دولت بیش از حد زیاد باشد، دسترسی شهروندان به مکان دفتر پیشخوان دولت با مشکل مواجه خواهد شد. از شرایط دیگر انتخاب مکان اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت، توجه به تراکم جمعیت ناحیه‏ها است. مناطقی از شهر که دارای جمعیت بیشتری نسبت به مناطق دیگری هستند، بیشتر مستلزم وجود اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت هستند. همچنین تا حد امکان باید سعی شود که مکان این اداره‏ها و دفاتر به مناطق مسکونی نزدیکتر باشد. بررسی ازدحام شهری در انتخاب مکان‏ها نیز ضروری است. شرط دیگری که باید مدنظر باشد فاصله مکان‏ها نسبت به دیگر ادارات دولتی است به این ترتیب که فاصله مکان نسبت به ادارات دولتی مرتبط مانند پست، بانک و بیمارستان نزدیکتر باشد. انتخاب مکان‏هایی که از لحاظ اقتصادی برای سازمان به‏صرفه باشند از شرایط دیگر است. روشن است که مکان‏های مختلف موجود در شهر از لحاظ اقتصادی با یکدیگر متفاوت هستند. بنابراین بهتر است برای قرارگیری اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت مکان‏های ارزانتر شهر انتخاب شوند.
روش‏ها و الگوریتم‏های مختلفی برای حل مسأله مکان‏یابی تسهیلات مختلف، پیشنهاد و به کار گرفته شده‏اند. از مهمترین این الگوریتم‏ها و روش‏ها می‏توان به الگوریتم ژنتیک، تحلیل سلسله مراتبی (AHP^[1]) و روش‏های چند شاخصه مانند TOPSIS^[2] و SAW^[3] اشاره کرد. اما برای مکان‏یابی اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت تاکنون روش یا الگوریتمی پیشنهاد نشده است.
هدف از این پایان‏ نامه استفاده از الگوریتم ژنتیک برای مکان‏یابی ادارات ثبت احوال و دفاتر پیشخوان است. فرض بر این است که در یک شهر m دفتر پیشخوان و n اداره وجود دارد. هدف این است که رویکردی ارائه شود تا با بهره گرفتن از آن بتوان تعداد ساختمان­ها را افزایش داد و مکان مناسبی برای قرارگیری آنها انتخاب نمود. برای ارزیابی و استفاده کاربردی از برنامه تهیه شده با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک، مکان‏یابی اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت در شهر تبریز انتخاب شده است. نتایج این پایان‏ نامه می‏تواند برای جا به ­جایی یا تعیین مکان‏های جدید برای قرارگیری بهتر اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت در شهر تبریز مورد استفاده قرار گیرد. براساس تحقیقات صورت گرفته، شهر تبریز در حال حاضر دارای ۳ اداره ثبت احوال و ۱۰ دفتر پیشخوان دولت است. مکان‏های مرتبط با قرارگیری این دفاتر و اداره‏ها به صورت دستی تعیین شده است. لذا مکان‏های فعلی به طور کامل بهینه نیست. همچنین در آینده ممکن است نیاز به افزایش تعداد اداره‏های ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت باشد. بنابراین می‏توان از نتایج این پایان نامه برای یافتن مکان‏های بهینه برای قرارگیری این دفاتر و اداره‏ها استفاده نمود.
در ادامه در فصل دوم به شرح مفاهیم پایه مرتبط با مکان‏یابی انواع تسهیلات و کارهای مختلف انجام گرفته در زمینه مکان‏یابی انواع تسهیلات با بهره گرفتن از روش‏های مختلف پرداخته می‏شود. در فصل سوم استفاده از الگوریتم ژنتیک برای مکان‏یابی دفاتر پیشخوان دولت و اداره‏های ثبت احوال پیشنهاد می‏شود و مراحل مختلف الگوریتم ژنتیک برای حل مسأله بیان شده به طور کامل شرح داده می‏شود. همچنین در این فصل آزمایش‏هایی برای حصول اطمینان از پاسخ‏های به‎دست آمده از اجرای الگوریتم و دقت پاسخ‏ها صورت می‏گیرد. نتیجه ­گیری کلی روش پیشنهادی در فصل چهارم بیان شده است و همچنین تعدادی روش برای حل مسأله مکان‏یابی تسهیلات پیشنهاد شده است.
فصل دوم
پیشینه
در زمینه مکان‏یابی تسهیلات تاکنون تلاش‏های زیادی صورت گرفته است. با توجه به اینکه کار خاصی در زمینه مکان­ یابی ادارات ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت انجام نگرفته است، در این فصل تعدادی مقاله مشابه که در مورد مکان‏یابی‏های مختلف فعالیت نموده‏اند شرح داده خواهد شد. مکان‏یابی‏های مورد بررسی در این پایان‏ نامه شامل مکان‏یابی پایانه‏های اتوبوس‏رانی، جایگاه‏های عرضه سوخت، دبیرستان‏ها، آتش‏نشانی و مدارس هستند. این مقاله‏ها هر کدام ممکن است بر روی شهرهای خاصی پیاده‏سازی شده باشند. برای تنوع موضوعات در این پایان‏ نامه سعی شده است مقاله‏هایی انتخاب شوند که از روش‏های مختلف، در شهرهای مختلف و تسهیلات مختلف استفاده کرده‏اند. همچنین در طول معرفی این مقاله‏ها روش‏های مورد استفاده در این مقاله‏ها نیز توضیح داده خواهد شد.

• • 1. 1. مکان‏یابی پایانه‏های اتوبوس‏رانی با الگوریتم ژنتیک

     

     

سید حسینی و همکارانش در سال ۱۳۸۸ [۴] به مکان‏یابی پایانه‏های شبکه اتوبوس‏رانی درون شهری با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک پرداخته‏اند. ایستگاه‏های اتوبوس‏رانی می‏توانند به عنوان نقاط نامزد برای احداث پایانه انتخاب شوند. هدف انتخاب تعدادی از این ایستگاه‏ها به عنوان پایانه است. برای آزمایش و بررسی این روش، برروی شهرهای تهران و مشهد پیاده‏سازی شده است. همچنین برای حل این مسأله از الگوریتم ژنتیک و نرم‏افزار متلب استفاده شده است.

• • شرح الگوریتم ژنتیک

1. 1. مدل الگوریتم ژنتیک از تکامل داروین الهام گرفته شده است، به این ترتیب که هر کروموزومی که برتر باشد، شانس بقای بیشتری دارد. در این مدل یک جمعیت از کروموزوم‌ها در نظر گرفته می‏شود که حاوی اطلاعات هستند. این جمعیت یا به بیان دیگر کروموزوم‌های گروه، ممکن است چیدمان‌های گوناگون مهره‌ها بر صفحه شطرنج، مقادیر مواد خام به‌کار رفته در ساخت یک ترکیب شیمیایی به‌ خصوص یا مکان‏های یک نوع از تسهیلات شهری باشند. در الگوریتم ژنتیک، تبدیل و فرموله کردن عناصر یک مسأله در قالب کروموزوم‌های گروه یکی از کارهای مهم به‌شمار می‌آید. با هر زاد و ولدی، عضوی به این گروه، افزوده خواهد شد و در هر لحظه یکی از افراد، بهترین ساختار ژنتیک را دارد و او پاسخ صحیح تا آن هنگام است که در اصطلاح ژنتیک نخبه نام دارد. الگوریتم ژنتیک تا آنجا ادامه می‌یابد که این بهترین فرد، انتظارات طراحان مسأله را برآورده سازد. در مرحله­ بعد تولید مثل انجام می‌شود. از ترکیب پدر و مادر دو فرزند حاصل می‌شود. فرزند اول قسمتی از مادر و قسمتی از پدر را در بر می‌گیرد، قسمت‌های باقی مانده از پدر و مادر فرزند دوم را تشکیل می‌دهند. پس از تولید فرزندان شایستگی آن‌ها بررسی می‌شود و به ترتیب شایستگی در جمعیت قرار می‌گیرند. دو مرحله مهم و منحصر به فرد الگوریتم ژنتیک، مرحله آمیزش^[۴] و جهش^[۵] هستند. در مرحله آمیزش برای تولید پاسخ‏های جدید و متفاوت بین هر جفت از پاسخ یا کروموزوم موجود ترکیب صورت می‏گیرد. با ترکیب هر جفت از کروموزوم‏ها دو کروموزوم جدید حاصل می‏شود که این امر باعث تولید پاسخ‏های جدیدتر برای جستجوی فضای حالات مسأله می‏شود. در مرحله جهش برای دستیابی به پاسخ‏های دست نیافته و فرار از جستجو‏های محلی، تغییراتی بر روی تعداد محدودی از کروموزوم‏های موجود صورت می‏گیرد. مراحل گردش کار موجود در شکل ۲-۱ مربوط به الگوریتم ژنتیک است [۵].

شکل ۲-۱ مراحل گردش کار مربوط به الگوریتم ژنتیک [۵]

• • ساختار الگوریتم ژنتیک برای حل مسأله مکان‏یابی پایانه‏های اتوبوس‏رانی

در الگوریتم ژنتیک ابتدا کروموزوم ایجاد می­ شود وجمعیت اولیه مشخص می­ شود و سپس بر روی آن عملگر آمیزش و جهش صورت می­گیرد تا کروموزم نخبه به‎دست آید و هدف مسأله ارضا شود.

• • • • کدگذاری

     

     

کدگذاری به صورت دودویی انجام می‏گیرد. در این‏صورت هر کروموزوم به صورت رشته‏ای به طول |I| از صفرها و یک‏ها در نظر گرفته می­ شود. |I| برابر با تعداد گره‏های نامزد، یک به معنای انتخاب و صفر به معنای عدم انتخاب گره به عنوان پایانه است. در شکل ۲-۲ مثالی از یک کروموزوم را می‏توان دید. اطلاعات استخراج شده از کروموزوم شکل ۲-۲ نشان‏دهنده این است که گره‏های ۱، ۲۰، ۲۵، ۴۵ و ۵۰ انتخاب می‏شوند.

• • • • جمعیت اولیه

     

     

تولید تصادفی تعدادی کروموزوم است،که طول آن‏ها برابر با تعداد گره‏های نامزد است. در هنگام تولید جمعیت اولیه باید دقت شود که مقادیر ژن‏ها با صفر یا یک پر شوند و تعداد یک‏های هر کروموزوم برابر با تعداد پایانه‏های مورد نیاز باشد.
J={1, 2, 3, . . ., 60}
I={1, 5, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50}

(۳)
فرمول شماره (۱) جایگذاری افزایشی نامیده می شود و به آسانی مقدار حاضل ضرب قدرت جایگذاری و واتر مارک را به تصویر اصلی اضافه می کند و زمانی که مقدار v تغییرات گسترده ایی دارد ممکن است مناسب نباشد بطور مثال اگر v_i=10⁵ اضافه نمودن ۱۰۰ ممکن است برای تشخیص و آشکار سازی واتر مارک مناسب نباشد، برعکس اگر v_i=10 باشد سپس اضافه کردن ۱۰۰ منجر به تخریب اصالت تصویر می گردد. فرمول شماره(۲) جایگذاری بکمک اضافه کردن با ضرب نامیده می شود. و وابسته به تصویر است زیرا مقداری که تصویر اصلی را تغییر می دهیم بستگی بهv دارد. این روش مقاومت بیشتری در مقابل تغییر مقیاسهای چنینی دارد. فرمول شماره(۳) نتایجی مشابه فرمول ۲ دارد وقتی  کوچک است ، بعنوان نسخه لگاریتمی فرمول شماره (۱) در نظر گرفته می شود.

انتخاب حوزه جایگذاری واتر مارک بسیار مهم است .روش های نهان نگاری اولیه بسادگی واتر مارک را در حوزه مکانی جایگذاری می کردند. مطمئنا دستیابی به نامرئی بودن و ظرفیت بالا به سادگی قابل دستیابی می باشد، اما مقاومت آنها بسیارکم است و واتر مارک قادر به مقاومت در برابر هیچ تحریف و اعوجاج عمدی یا غیر عمدی نمی باشد.بعد ها نهان نگاری در حوزه فرکانس مد نظر قرار گرفت که با بهره گرفتن از برخی از انتقالهای گسسته و بهره برداری از خواص آنها صورت پذیرفت. بنابراین بعد از اجراء تبدیل و معکوس آن به حوزه مکانی، انرژی واتر مارک در تمامی تصویر توزیع می گردد. که نامریی بودن و مقاومت را بطور همزمان بهبود می بخشد.
۲-۱-۴) تقابل امنیت، ظرفیت و مقاومت
به صورت کلی در سیستمهای پنهان سازی اطلاعات سه عنصر اصلی ظرفیت، امنیت و مقاومت دخیل هستند. در روش های نهان نگاری عناصر ظرفیت و امنیت اهمیت اصلی را دارند. در دنیای امروز، جوهر نامرئی و کاغذ که در گذشته برای برقراری ارتباط پنهانی به کار برده میشد به وسیله رسانه های عملی تر مثل تصویر ویدئو و فایل های صوتی جایگزین شده اند. به دلیل اینکه این رسانه های دیجیتال دارای افزونگی اطلاعاتی زیادی هستند می توانند به عنوان یک پوشش مناسب برای پنهان کردن پیام استفاده شوند. تصاویر مهمترین رسانه مورد استفاده به خصوص در اینترنت می باشند و درک تصویری انسان از تغییرات در تصاویر محدود است. تصاویر نوعی رسانه میزبان مناسب در پنهان نگاری محسوب می شوند و الگوریتمهای نهان نگاری متعددی برای ساختارهای مختلف تصاویر ارائه شده است. هیچ یک از این الگوریتمها تاکنون امنیت را به طور کامل تأمین نکرده اند. به طور کلی رو شهای نهان نگاری در تصویر از الگوریتم جاسازی و الگوریتم استخراج بیت ها تشکیل شده اند. به تصویر مورد استفاده برای نهان نگاری پوشش و به تصویری که در اثر قرار دادن پیام به وسیله الگوریتم جایگذاری به دست می آید تصویر میزبان می گوییم. الگوریتمهای نهان نگاری به صورت عمومی از افزونگی در فضای مکانی یا افزونگی در فضای تبدیل استفاده می کنند. در هر کدام از این فضاها به شیوه های گوناگونی می توان داده ها را پنهان کرد که یکی از ساده ترین روشها، استفاده از بیت های کم ارزش فضای مورد نظر است.
۲-۱-۵ ) تکنیک های نهان نگاری در حوزه مکان یا فرکانس
تکنیک های نهان نگاری همانطور که گفته شد می توانند به دو دسته تقسیم شوند: تکنیک های حوزه مکان و تکنیکهای حوزه فرکانس. در روش های حوزه مکان برای گنجاندن شی دیجیتال مورد نظر مقادیر پیکسل ها بطور مستقیم دستکاری می شود. این روش پیچیدگی کمتری دارند، شکننده ترند و قوی نیستند، اما در روش های حوزه فرکانس ابتدا تصاویر به یکی از حوزه های فرکانسی انتقال یافته و سپس نهان نگاری با دستکاری مقادیر در حوزه فرکانس انجام می گیرد و در نهایت تصویر به حوزه مکان باز گردانده می شود. در مقایسه با تکنیک های حوزه مکان ثابت شده است که تکنیک های حوزه فرکانس در دست یافتن به الگوریتم های نهان نگاری دیجیتال از لحاظ غیر قابل مشاهده بودن و استحکام بهتر می باشد
حوزه های فرکانسی که عموما استفاده می شوند عبارتند از تبدیل کسینوسی گسسته(DCT) ^[۳۴]، تبدیل موجک گسسته (DWT)^[35] و تبدیل فوریه گسسته(DFT)^[36]همچنین بعضی از روشها وجود دارند که از تبدیل فوریه ملین ^[۳۷]برای عدم تغییر در مقابل چرخش و تغییر مقیاس بکار می روند. هر روش قوت و ضعفهای خود را دارد. رویکرد های مبتنی بر (DCT)یک مقاومت مناسب در مقابل فشرده سازی JPEG ^[۳۸]دارند زیرا که این نوع فشرده سازی خودش در حوزه) (DCT جای می گیرد همچنین این تبدیل در مقابل کمی سازی ^[۳۹]HVSنیز مقاومت می کند، هر چند در مقابل تحریف هندسی مقاوم نیست. رویکرد مبتنی بر DWT در مقابل فشرده سازی JPEG، فیلتر های پایین گذر و بالا گذر مقاوم است ولی نمی تواند در مقابل تحریف و اعوجاج هندسی مقاومت کندو منطبق با سیستم بینایی انسان HVS نمی باشد. رویکرد مبتنی بر DFT در مقابل تبدیلات هندسی بسیار مقاوم است زیرا در مقابل چرخش و انتقال ثابت است همچنین برای مدل HVS مناسب می باشد. هرچند خطای گرد کردن را ایجاد می نماید که ممکن است منجر به از دست دادن کیفیت و خطای استخراج واترمارک شود. رویکرد فوریه ملین در مقابل چرخش و انتقال بدون تغییر است و در مقابل تحریف هندسی بسیار مقاوم، اما در مقابل فشرده سازی با اتلاف ضعیف می باشد و پیچیدگی محاسباتی زیادی دارد. معایب و مزایای تبدیلات مختلف جایگذاری در جدول زیر آمده است

جدول ۲-۱ نقاط قوت و ضعف حوزه های مختلف جایگذاری
بدلیل اینکه هدف ما طراحی یک واتر مارک مقاوم در مقابل اعوجاج و تحریفات هندسی می باشد لذا عمل جایگذاری واتر مارک در حوزه DFT انجام می پذیرد.
بعد از اینکه واتر مارک جایگذاری شد ،کیفیت تصویر واترمارک شده می بایست ارز یابی شود.متر هایی که برای اندازه گیری عمومیت دارند peak to noise ratio(PSNR) ، visual information fiedelity(VIF) ،visual to noise ratio(VSNR) و structure similarity(SSIM) . هر چند که اغلب از PSNRویا SSIM استفاده می شود. در اینجا ما از PSNR استفاده میکنیم قابل بذکر است که در بعضی از شرایط خوب کار نمی کند با این حال بعنوان یک سنجه برای رتبه بندی کیفیت بکار می رود.مقدار PSNR اغلب یصورت دسی بل نمایش داده می شود معمولا مقدار بالای ۴۰db کاهش کم کیفیت را نشان می دهد و مقدار کمتر از ۳۰db مشخص کنند کیفیت پایین است . بنابراین اگر مقدار PSNR یک تصویر واتر مارک شده بالای ۴۰db باشد ما واتر مارک را کاملا نامریی در نظر می گیریم.
بعد از جایگذاری، فرایند آشکار سازی اعمال می شود که مشخص نماید آیا واتر مارک در تصویرپس از اعمال حمله وجود دارد یا خیر. در حین آشکار سازی، تصویر واتر مارک شده و مورد حمله قرار گرفته ابتدا به حوزه ایی که واتر مارک جایگداری شده انتقال می یابد. سپس واتر مارک را استخراج و با واتر مارک اصلی مقایسه می شود که آیا واتر مارک قادر به بازیابی بعد از حمله می باشد یا خیر. بلاک دیاگرام این فرایند در زیر نشان داده شده است شکل (۲-۳) .

شکل ۲-۴ آشکار سازی واتر مارک پس از حمله
بخش خط چین در بلاک دیاگرام تفاوت بین دو نوع آشکار ساز را مشخص می کند.آشکار ساز نابینا و آشکار ساز بینا. در بعضی از کاربردها تصویر اصلی واتر مارک نشده در حین آشکار سازی در دسترس می باشد. که کارایی آشکار سازی را بطور موثری افزایش می دهد. در کاربرد های دیگر ،تصویر اصلی در دسترس نیست که آشکار سازی بدون استفاده از تصویر اصلی انجام می پذیرد.
آشکار ساز بینا، اشکار سازی تعریف می شود که نیاز به دسترسی به تصویر اصلی واتر مارک نشده یا بعضی از اطلاعات تصویر اصلی بجای همه تصویردر فرایند آشکار سازی دارد. در مقابل اشکار ساز بینا، اشکار ساز نابینا بعنوان آشکارسازی تعریف می شود که نیاز به هیچ اطلاعاتی مربوط تصویر اصلی واتر مارک نشده ندارد. اینکه از کدام واتر مارک استفاده کنیم بر اساس کاربرد مشخص می شود. از واتر مارک بینا فقط در کاربردهایی که تصویر اصلی موجود است استفاده می شود. بطور کلی سند اصلی فقط در کاربرد های خصوصی موجود است و بنابراین آشکار سازهای بینا را نمی توان در کاربردهای عمومی بکار برد.
در این پایان نامه از آشکار ساز نابینا به جای آشکار ساز بینا جهت افزایش انطباق پذیری استفاده شده است.

۴۸
۴۸
۴۹
۴۹
فصل ۴: تئوری
۴-۱- تحلیل استاتیکی ۵۱
۴-۲- تعیین فرکانس­های طبیعی و شکل مودها ۵۱
۵۲
۵۵
۵۵
۴-۳- تحلیل دینامیکی در نرم افزار اجزای محدود ۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۴-۴- مبانی آیروالاستیسیته استاتیکی و دینامیکی ۶۰
۶۱
۶۵
۷۸
فصل ۵: مدل­سازی کامپیوتری
۵-۱- مقدمه ۸۲
۵-۲- مدل­سازی بال ۸۲
۵-۳- سیستم سوخت در هواپیما ۸۵
۸۶
۵-۴- تحلیل سازه­ای ۸۷
۵-۵- مدل بارگذاری ۸۹
فصل ۶: شبیه سازی عددی و ارائه نتایج
۶-۱- مقدمه ۹۴
۶-۲- اعتبارسنجی مدل سازه­ای ۹۴
۶-۳- تحلیل استاتیکی ۹۵
۹۵
۱۰۳
۱۰۶
۱۰۸
۶-۴- تحلیل فرکانسی ۱۱۰
۶-۵- تحلیل آیروالاستیسیته ۱۱۲
۱۱۹
فصل ۷: جمع بندی و ارائه نتایج
۷-۱- مقدمه ۱۲۷
۷-۲- نتیجه گیری ۱۲۷
۱۲۷
۱۲۸
۷-۳- ارائه پیشنهاد ۱۲۸
فهرست شکل­ها
شکل۲-۱: اجزای سازنده بال ۹
شکل۲-۲: محل نصب و شکل بال ۱۱

سبک زندگی وارداتی

سبک زندگی محلی

راحت/ منفعلانه

دشوار/ فعال

پر سر و صدا

آرام

خرید

تهیه‌ی هدایا

منبع: شارپلی و تلفر ( ۲۰۰۸)
توسعه پایدار گردشگری شاخه‌های زیادی دارد که به نقل از مافورث و مونت به‌طور مختصر به آن‌ها پرداخته می‌شود.
پایداری اکولوژیکی: نیاز به پیشگیری یا کاهش اثرات منفی محیطی فعالیت‌های گردشگری امری واضح و اولیه در گردشگری است. مالدونودو^[۱۷۷] و همکارانش (۱۹۹۲) محاسبه‌ی ظرفیت‌تحمل را به عنوان یک روش مهم در ارزیابی اثرات محیطی و پایداری معرفی کردند.
پایداری اجتماعی: توانایی یک جامعه- ملی یا محلی- در جذب نهاده‌ها از جمله افراد بیشتر، برای دوره‌های زمانی کوتاه یا بلند مدت و ادامه دادن به کارکرد خود بدون ایجاد ناهماهنگی اجتماعی به عنوان نتایج این نهاده‌ها. یکی از اثرات منفی گردشگری که درگذشته وجود داشته، ایجاد بخش‌های اجتماعی جدید یا تشدید بخش‌های موجود بوده است. که می‌تواند به شکل افزایش تفاوت بین ذی نفعان گردشگری و کسانی باشد که درحاشیه قرار می گیرند. یکی از اهداف ابزارهای پایداری از جمله محاسبه ی ظرفیت تحمل، ارزیابی اثرات محیطی، و شاخص‌های پایداری کاهش اثرات این بخش‌ها است. به همین منظور کلارک^[۱۷۸] (۱۹۹۰) امکان محاسبه ی ظرفیت تحمل اجتماعی را پیشنهاد کرده است.

پایداری فرهنگی: ارتباطات درون یک جامعه، آداب معاشرت، سبک زندگی، رسوم وآیین های جامعه‌ی مقصد با ورود گردشگرانی با عادات متفاوت در معرض خطر قرار می گیرند. فرهنگ پویاست پس فرایند تطابق فرهنگی در همه‌ی موارد و در همه جا، منفی فرض نمی‌شود. اما پایداری فرهنگی توانایی افراد در حفظ یا سازگار کردن عوامل فرهنگی خود که آن‌ها را از دیگران متمایز می‌کند، می‌باشد. اثرات فرهنگی، حتی در شرایط اندک بودن تعداد گردشگران، اجتناب ناپذیر است اما کنترل مضرترین اثرات، تأکید بر رفتار مسئولانه بازدید کننده، جلوگیری از انحراف فرهنگی از عوامل ضروری پایداری فرهنگی در گردشگری است.
پایداری اقتصادی: به معنای سطحی از دستاوردهای اقتصادی است که هزینه ی خدمت به گردشگران را پوشش داده و از اثرات حضور گردشگر کاسته یا درآمدی متناسب برای جامعه ی محلی عرضه کند البته بدون مختل کردن دیگر شرایط. صرف نظر از میزان آسیب های محیطی، اجتماعی و فرهنگی، اگر سودآوری اقتصادی طرح برای پوشش آسیب‌ها، کاهش نارضایتی‌ها و متوقف کردن مقاومت‌ها کافی باشد، قابل قبول است. منظور این نیست که پایداری اقتصادی در رقابت با دیگر جنبه های پایداری است. اهمیت آن باید به اندازه ابعاد دیگر باشد. اینکه چه کسی منتفع می‌شود و چه کسی منافعی را از دست می‌دهد، مسئله قدرت و کنترل را مورد توجه قرار می دهد.
عامل آموزشی: گفته می شود یک تفاوت مهم بین اشکال جدید و متداول گردشگری، در عامل آموزش در فعالیت است. به این معنا که هدف، شناخت بیشتر چگونگی کار کردن محیط انسانی و طبیعی است. آموزش دو دسته گردشگران و جامعه میزبان را شامل می‌شود. آشنا کردن گردشگران با روش‏های فرهنگی و هنجارهای افرادی که مورد بازدید قرار می‌گیرند وتربیت جامعه میزبان به منظور پاسخ دهی بهتر به خواسته‌های گردشگران که امروزه بیشتر طبقه متوسط جدید می‌باشند. شکل دیگر عامل آموزش در گردشگری پایدار، فراهم کردن اطلاعات فنی از چگونگی درست انجام شدن اکوتوریسم است.
مشارکت محلی: طبق نظر پرِتی و هاین^[۱۷۹] (۱۹۹۹)، مشارکت جامعه محلی در برنامه‌های گردشگری در شش سطح می‌تواند انجام پذیرد که از مشارکت انفعالی شروع شده و تا مشارکت خود جوش می‌تواند گسترش یابد. اما بحث مهم این است که آیا میزبان، هدف گردشگری است یا کنترل کننده‏ی آن؟ این مسئله در قلب تفاوت بین گردشگری انبوه و پایدار و جدید است. اما گفته می‌شود کنترل در همه جا یکسان است چه در رابطه با گردشگری انبوه و چه اشکال جدید گردشگری. اما در یک دیدگاه گفته می شود مقامات محلی و فراهم کنندگان محلی خدمات گردشگری انبوه، کنترل و قدرت بیشتری بر فعالیت‏ها ی آنها دارند تا اشکال جدید گردشگری.
عامل حفاظت: اشکال جدید گردشگری باید به حفاظت از جنبه‌های خاص تنوع زیستی و فرهنگ منطقه کمک کند. بدین ترتیب حفاظت، یک عامل ضروری در اشکال جدید گردشگری است. این معیار، حفاظت گرایان را به دو گروه تقسیم می کند: از یک طرف، طرفداران منافع انواع خاص و جدید گردشگری هستند که به ارتباط بین درآمد گردشگری و حفاظت از منابع فرهنگی طبیعی اشاره دارند و تأکیدشان بیشتر بر حفاظت است. جراردو و بودوسکی^[۱۸۰] معتقد هستند اکو توریسم بدون حفاظت نمی‌تواند وجود داشته باشد. پس رابطه‌ای مسالمت آمیز باید وجود داشته باشد (مافورث و مونت، ۲۰۰۹).
۶-۲- مدل‌های کسب‌وکار الکترونیکی
این بخش به شناسایی گونه‌های مدل‌ کسب‌وکار الکترونیکی‌ای می‌پردازد که می‌توانند در سطوح پنج‌گانه مدل کسب‌وکار مورد استفاده قرار بگیرند. با توجه به هدف تحقیق، در این بخش تنها به معرفی مدل‌های کسب‌و‌کار الکترونیکی پرداخته خواهد شدکه در صنعت گرشگری مصداق دارند.
۱-۶-۲-مدل ارائه اطلاعات
مدل ارائه اطلاعات^[۱۸۱] ساده‌ترین نوع مدل کسب‌وکار الکترونیک است که از صفحات HTML بسیاری تشکیل شده و از سیستم‌های پایگاه داده استفاده نمی‌کنند (جوو، ۲۰۰۲). وب سایت‌های مبتنی بر این مدل، از طریق اینترنت به ارائه اطلاعات سفر در مورد یک حوزه مشخص (یک سایت دیدنی، راهنمای مقاصد، اقامتگاه و غیره)به مسافران می‌پردازد. امروز هزاران وب‌سایت وجود دارند که چنین اطلاعاتی بر روی اینترنت ارائه می‌کنند. آن‌‌ها تنها از چند صفحه محدود تشکیل می‌شوند که اطلاعات نحوه تماس با بنگاه، اطلاعات محصولات و چند پیوند به سایر ارائه دهندگان اطلاعات را شامل می‌گردند (جاروِلا^[۱۸۲] و همکاران، ۱۹۹۹). شیوه‌ کسب‌درآمد در چنین مدل‌های کسب‌و‌کاری اغلب از فروش مستقیم اطلاعات، حق اشتراک‌ (ماهانه، سالانه و. . . ) و یا از طریق تبلیغات است (تیمرز، ۱۹۹۸).
۲-۶-۲ مدل بازرگانی با بهره گرفتن از کاتالوگ الکترونیکی
بازرگانان کاتالوگی^[۱۸۳]، فروشگاه‌های آنلاینی هستند که به ارائه کاتالوگ می‌پردازند. اغلب کاتالوگ‌ها محصولات قابل فروش را نشان می‌دهند اما وب سایت این خرده‌فروشان توصیف دقیق‌تری از محصولات ارائه می‌دهد. از نمونه‌های بازرگانی الکترونیکی با بهره گرفتن از کاتالوگ در صنعت گردشگری می‌توان به رییِل اَدوَنچِرز^[۱۸۴] اشاره کرد (سیه، ۲۰۰۷). سود توزیع کننده عمده منبع درآمد این مدل را تشکیل می‌دهد (افوا و تسی، ۲۰۰۳).
۳-۶-۲- مدل فروشگاه الکترونیکی
مدل فروشگاه الکترونیکی^[۱۸۵] در واقع بازوی بازاریابی الکترونیکی یک شرکت و یا فروشگاه^[۱۸۶] است. نمونه‌های اولیه این مدل برای ترفیع^[۱۸۷] محصولات و خدمات کسب‌وکار مورد استفاده قرار می‌گرفتند اما به تدریج امکان سفارش‌دهی آنی و پرداخت الکترونیک محصولات خریداری شده نیز به امکانات این مدل اضافه شد. اغلب فروشگاه‌های الکترونیکی، فروشگاه‌های B2C هستند و تراولسیتی^[۱۸۸] نمونه این مدل در صنعت گردشگری محسوب می‌شود (تیمرز، ۱۹۹۸). این فروشگاه‌ها می‌توانند به یک تولید کننده مانند شرکت دِل و یا یک خرده‌فروش مانند شرکت وال مارت یا افرادی که از خانه خود اقدام به فروش می‌کنند یا هر نوع کسب‌وکار دیگری باشد.
فروشگاه‌های الکترونیکی می‌توانند به دو شکل اصیل^[۱۸۹] و یا ترکیبی^[۱۹۰] ظهور یابند. فروشگاه‌های اصیل محصولات خود را تنها از طریق اینترنت به فروش می رسانند درحالی که فروشگاه‌های ترکیبی به هر دو صورت الکترونیکی و فیزیکی محصولات خود را می‌فروشند (حنفی‌زاده و رضائی, ۱۳۸۶).
نشنال جیوگرافیک^[۱۹۱] نمونه‌ای از این مدل در طبیعت‌گردی به شمار می‌رود. این شرکت هم‌چنین دارای فروشگاه‌های خرده‌فروشی در برخی مراکز خرید الکترونیکی^[۱۹۲] است (سیه، ۲۰۰۷)‌. شرکت‌های هواپیمایی که از وب‌ سایت خود تنها برای فروش بلیط استفاده می‌کنند نیز از دارندگان مدل فروشگاه الکترونیکی به شمار می‌روند (ژانگ، ۲۰۰۹).
سود این مدل برای شرکت تولیدکننده افزایش تقاضا، ارائه روشی کم‌هزینه برای حضور جهانی و کاهش هزینه‌های ترفیع و فروش است. مشتریان نیز در این مدل از قیمت‌های پایین‌تر در مقایسه با روش‌های سنتی، گزینه‌های انتخاب وسیع‌تر، اطلاعات بهتر و راحتی در انتخاب، خرید و تحویل (از جمله موجود بودن ۲۴ ساعته) بهره‌مند می‌گردند. چنانچه مراجعه مشتری به فروشگاه الکترونیکی تکرار شود امکان بازاریابی یک به یک که هم منافع تولید کننده و هم منافع مشتری را افزایش می‌دهد، به‌وجود می‌آید. در شرایطی که فروشگاه الکترونیکی متعلق به یک خرده فروش باشد، درآمد وی از کاهش هزینه‌ها، افزایش فروش و احتمالا تبلیغات تأمین خواهد شد. فروش، مهم‌ترین منبع درآمد این مدل‌ را تشکیل می‌دهد (سیه، ۲۰۰۷)؛ درواقع طبق نظر آفوا و تسی سود توزیع کننده^[۱۹۳]، منبع درآمدی استفاده‌ کنندگان این مدل می‌باشد (آفوا و تسی، ۲۰۰۳). وب سایت ورلد لایف^[۱۹۴] نمونه این مدل در صنعت گردشگری است. این وب‌سایت متعلق به یک سازمان غیر انتفاعی است اما محصولات طبیعت‌گردی نیز ارائه می‌کند (سیه، ۲۰۰۷).
۴-۶-۲-مدل مراکز خرید الکترونیکی
علاوه بر خرید در فروشگاه‌های الکترونیکی مستقل، مشتریان می‌توانند در مراکز خرید الکترونیکی^[۱۹۵]نیز به خرید محصول مورد نیاز خود بپردازند. مراکز خرید الکترونیکی در ساده‌ترین شکل از چندین فروشگاه الکترونیکی تشکیل شده‌ و معمولاً زیر یک چتر مشترک مانند یک نام تجاری معروف، ارتقا می‌یابند. این مراکز هم‌چنین ممکن است از یک شیوه پرداخت تضمین شده و مشترک برخوردار باشند. هنگامی که این مراکز خرید بر بخش خاصی از بازار تمرکز می‌کنند به مراکزخرید اختصاصی (ویژه یک صنعت یا محصول) تبدیل می‌شوند (تیمرز، ۱۹۹۸). نمونه استفاده از این مدل در صنعت گردشگری است که یک مرکز خرید الکترونیکی ویژه فروش محصولات و خدمات گردشگری کشاورزی و غذا در استان کِبِک کانادا است^[۱۹۶].
متصدیان این بازارها ممکن است به تنهایی از میزبانی فروشگاه‌های الکترونیکی نفعی نبرند اما در عوض منافع خود را از افزایش فروش فناور‌ی‌های پشتیبان^[۱۹۷]، خدمات، ایجاد فضای تبلیغات و یا تقویت نام تجاری خود تأمین می‌کنند (تیمرز، ۱۹۹۸). به‌علاوه، برخی از این بازارها منافع خود را از طریق دریافت هزینه کمیسیون تأمین می‌کنند (آفوا و تسی، ۲۰۰۳)
منافع این مدل برای مشتریان عبارتند از راحتی بیشتر و سهولت دسترسی به فروشگاه‌های الکترونیکی گوناگون و سهولت خرید از این فروشگاه‌ها به دلیل وجود رابط کاربری^[۱۹۸] یکسان برای همه فروشگاه‌ها. هم‌چنین هنگامی که بازارهای الکترونیکی تحت یک نام تجاری معروف فعالیت می‌کنند، اعتماد مشتریان را بیشتر جلب کرده و تمایل آن‌ها به خرید را افزایش می‌دهد (تیمرز، ۱۹۹۸).
اعضای مراکز خرید الکترونیکی (فروشگاه‌های الکترونیکی) نیز در این مدل از مزیت هزینه و پیچیدگی کمتر برای حضور بر روی وب، تسهیلات میزبانی وب پیشرفته مانند سیستم‌های پرداخت الکترونیکی، افزایش رفت و آمد مشتریان^[۱۹۹] حاصل از وجود فروشگاه‌های الکترونیکی دیگر و یا در اثر جذابیت نام تجاری مرکز خرید میزبان برخوردار می‌شوند (تیمرز، ۱۹۹۸).
۵-۶-۲-مدل مزایده‌ سنتی
درمزایده سنتی^[۲۰۰]، مشتریان به پیشنهاد قیمت برای محصولات و خدمات ارائه شده می‌پردازند و برای یک محصول خاص با سایر مشتریان رقابت می‌نمایند. هواپیمایی لوفتانزا از جمله شرکت‌هایی است که به برگزاری مزایده‌های سنتی بر روی وب سایت خود اقدام کرده است (آلفورد، ۲۰۰۰). درآمد در این مدل از طریق دریافت هزینه کمیسیون محقق می‌گردد (آفوا و تسی، ۲۰۰۳)
۶-۶-۲-مدل مزایده معکوس
در مزایده معکوس^[۲۰۱] گردشگران به پیشنهاد نیازمندی‌ها و قیمت مد نظرخود می‌پردازند و ارائه دهندگان خدمات و محصولات نسبت به تأمین آن‌ها تصمیم گیری و عمل می‌نمایند. پرایس لاین^[۲۰۲] از جمله وبسایت‌هایی است که مدل کسب‌وکار آن را مزایده معکوس تشکیل می‌دهد (آلفورد، ۲۰۰۰؛ ژانگ، ۲۰۰۹). در این مدل نیز در آمد از طریق دریافت هزینه کمیسیون تأمین می‌شود (آفوا و تسی، ۲۰۰۳).
۷-۶-۲- مدل پورتال
به گفته سیه، پورتال‌ها مبتنی بر منابع درآمدهای حاصل از تبلیغات، حق عضویت و حق کمیسیون می‌باشند. به طور کلی دو نوع مدل کسب‌وکار پورتال در ادبیات وجود دارد که عبارتند از پورتال‌های عمومی و پورتال‌های تخصصی (سیه، ۲۰۰۷).
۱-۷-۶-۲ مدل پورتال عمومی/افقی
مدل‌های پورتال عمومی یا افقی^[۲۰۳]، یک بازار عمومی را مورد هدف قرار می‌دهند. این پورتال‌ها اغلب موتورهای جستجو بوده و خود به فروش محصولات نمی‌پردازند اما مشتریان را به سایت‌های مورد نیازشان هدایت می‌کنند. از جمله معروفترین این پورتال‌ها می‌توان به گوگل اشاره کرد. این پورتال‌ها از سیستم قیمت‌گذاری براساس تعداد کلیک برای تبلیغ‌دهندگان خود استفاده می‌کنند. هر زمان که وب‌سایت یک تبلیغ‌دهنده در اثر کلیک بر روی پیوند^[۲۰۴] آن در پورتال مورد بازدید قرار می‌گیرد، وب‌سایت موظف به پرداخت مبلغی می‌گردد. به‌عنوان مثال بسیاری از کسانی که به دنبال محصولات طبیعت‌گردی می‌گردند، ابتدا در گوگل آن را جستجو می‌نمایند تا وب‌سایت‌هایی مفید‌تری را بیابند (سیه، ۲۰۰۷).
۲-۷-۶-۲ مدل پورتال تخصصی/ عمودی
پورتال‌های تخصصی یا عمودی^[۲۰۵]، بخش خاصی از بازار را مورد هدف قرار می‌‌دهند و یا بر موضوع خاصی تمرکز دارند. در صنعت گردشگری، وب‌سایت‌های تخصصی بسیاری وجود دارند که برای علاقه‌مندان سفر وگردشگری طراحی شده‌اند. به‌عنوان مثال، وب‌سایت‌های متمرکز بر موضوع طبیعت‌گردی دارای تالارهای گفتگوی با تخصص طبیعت‌گردی هستند، بازدیدکنندگان را به کتاب‌های طبیعت‌گردی ارجاع می‌دهند، عکس‌ها و ویدیو‌های مرتبط را نشان ‌می‌دهند و بازدیدکنندگان را به سایت‌هایی هدایت‌ می‌کنند که به فروش محصولات طبیعت‌گردی می‌پردازند (سیِه، ۲۰۰۷). تأمین درآمد در این مدل نیز همانند پورتال‌های عمومی بر تبلیغات استوار است. (آفوا و تسی، ۲۰۰۳)
۸-۶-۲-مدل واسطه تبادل
واسطه‌های تبادل^[۲۰۶] (واسطه‌های آنی به تعبیر آیزِنمَن^[۲۰۷] (آفوآ و تسی، ۲۰۰۳)) در صنعت گردشگری، آژانس‌های مسافرتی هستند که به انجام تبادلات برای مشتری می‌پردازند (سیه، ۲۰۰۷). در این مدل که جاروِلا و همکاران آن را مدل آژانس مسافرتی الکترونیکی می‌نامند، به مشتریان این امکان را می‌دهد تا به رزرو و خرید بلیط و سایر خدمات سفر مانند اتاق هتل و یا کرایه ماشین در مقصد بپردازند (جارولا و همکاران، ۱۹۹۹). ارزش اولیه ارائه شده توسط این آژانس‌ها، صرفه‌جویی مالی و زمانی است. آن‌‌ها محصولات سفر را از سیستم‌های توزیع جهانی دریافت کرده و در قالب یک بسته به مشتریان می‌فروشند. این بسته می‌تواند یک بسته‌ی از پیش آماده شده توسط آژانس و یا بسته‌ای باشد که مشتری اجزای آن را خود از فهرست گزینه‌های موجود انتخاب می‌کند و یک بسته‌ی شخصی‌سازی شده دریافت می‌کند. آفوا و تسی، تراوِلُ سیتی^[۲۰۸] (آفوآ و تسی، ۲۰۰۳)، و سیه، ترِک اسکِیپس^[۲۰۹]، آی اِکسپلَر^[۲۱۰]و کاروان تورز^[۲۱۱]را از جمله واسطگان تبادل در گردشگری جهان برمی‌شمارند (سیه، ۲۰۰۷). درآمد عمده این مدل از دریافت هزینه کمیسیون تأمین می‌گردد (آفوآ و تسی، ۲۰۰۳).
۹-۶-۲- مدل گردآورنده خریداران
مدل کسب‌وکار الکترونیکی گردآورنده خریداران^[۲۱۲]، ائتلاف خرید را تسهیل می‌کند تا افراد یا بنگاه‌‌ها بتوانند از قدرت خرید بیشتری برخوردار گردند. منبع درآمد در این مدل از دریافت هزینه کمیسیون تأمین می‌گردد (آفوا و تسی، ۲۰۰۳)