دانلود فایل ها در رابطه با : جبر در تاریخ۱- فایل ۴ |
بر اساس یک سنت قدیمی که در این خطه مرسوم است، سرپرستی یا کدخدایی خانواده، ایل، و تیره و طایفه با پسر بزرگ خانواده است. بنابراین مردم داری و مهمان نوازی مربوط به خانواده برعهدهی اوست. این رهبری و هدایت برای او هزینه های جانبی به دنبال دارد. پس با در اختیار نهادن قسمتی از مایملک پدری به این شخص، به ایشان کمک مینمایند تا بتواند این رهبری و کدخدایی را به سرانجام برساند. (عسکری عالم، ۱۳۸۷: ۸۷).
در لرستان رسم است هر وقت دختری ازدواج می کند خانواده داماد چند خلعت را برای بزرگان عروس میگیرند. در قدیم خانواده عروس هم خلعتی برای خوانین یا کدخدای روستا میگرفتند. میگویند در ایام عید چند نفر از بزرگان روستا جمع میشدند و مبلغی پول از مردم میگرفتند و به عنوان عیدی به خوانین میدادند و یا زمان شخم زدن مبلغی پول تحت عنوان سرشخمی به کدخدا یا خوانین میدادند. مردم این هدایا را سهم کدخدا یا خوانین میدانستند.
هنوز هم افرادی هستند که برای کدخدایان قدیم یا خوانینی که قبلاً ارباب آنها بودند، هدایایی مثل گوسفند یا روغن حیوانی میبرند.
۲-۲۳) سه بیره
سه بیره به معنی نوبت سوم است. معنی دیگر آن شانس و اقبال است که با قاب بازی و نحوه ی نشستن بر زمین، برای صاحب خود بُرد به همراه دارد. اما در اینجا معنی اوّل مراد است.
در لرستان هرگاه زنی دو بار شوهر کند و هربار شوهرش بمیرد، قدم آن زن را برای شوهر سوم، شوم میدانند. بنابراین هر گاه این زن بخواهد برای بار سوم ازدواج کند، به هنگام ورود او به خانهی شوهر جدید، در مدخل خانه شوهر مرغ سیاهی را سر میبُرند و عقیده دارند با این کار نحسی قدم آن زن برای شوهر جدید از بین خواهد رفت و او خوش یمن خواهد بود. (عسکری عالم، ۱۳۸۷: ۸۷).
در بعضی از طوایف لک زبان بر این باورند زنی که بیش از یک بار ازدواج کند، به تعداد دفعاتی که ازدواج کرده، زمان فوتش برای او کفن میگیرند.
۲-۲۴) مراسم وفات
زمانی که خبر مرگ کسی را به بستگانش می دهند، اگر آن شخص جوان باشد یا ازبزرگان ایل وطایفه باشد، به نشانهی عزا آب را روی آتش ریخته، و آتش خانه را خاموش می کنند. مادر و خواهر متوفی گیسوان خود را بریده و به مچ دست میبندند و با کشیدن ناخن دو دست بر روی صورت و خراشیدن آن و گفتن «وای وای» عزاداری می کنند.
سپیده دم روز برگزاری مراسم عزا«پرس» را با نواختن مارش«سحری» که به وسیله سُرنا و دهل نواخته می شود، شروع می کنند.
تصویر۸ مراسم عزا
نزدیکان و اقوام متوفا تکهای از سیاه چادر به نشان عزا به گردن میاندازند. (این رسم «داوار اَ کُول» میگویند). سر و شانههای خود را گِل گرفته و در صفی منظم در یک ردیف میایستند. سرناچیها به استقبال گروه های شرکت کننده در مراسم، اعم از زنان و مردان رفته و آنها را تا رسیدن به صاحبان عزا همراهی می کنند. از میان گروه های شرکت کننده در مجلس، بزرگترها مبلغی پول به سرناچیها می دهند. گروه «رارا وَش»ها که گروهی سه یا چهار نفره هستند در بین جمعیت شرکت کننده در مراسم «پرس» به حرکت درآمده و اشعاری را با نظم و آهنگ خاصی در وصف میت، دلاوریها و دیگر خصائل نیک او میسرایند. به این ترتیب که ابتدا سر دسته آنها مصرعی از یک بیت شعر را با آهنگی خاص میخواند و دو سه نفر همراه، همان مصرع را تکرار می کنند. این اشعار همگی به زبان لکی میباشد. در مراسم پرس رسم «کُتَل» نیز اجرا می شود. به این ترتیب که لباسها، تفنگ، شمشیر و دیگر وسایل شخصی میت را بر پشت اسبی آزین میبندند. اسب را در محل مدخل محیط مراسم نگه داشته، و زنان دور آن تجمع کرده، و به «مور» خواندن و شیون و زاری میپردازند. زنان گروه گروه به دور آن کتل تجمع کرده و به جمع زنان اقوام متوفی پیوسته، شیون و زاری می کنند. (رحیمی عثمانوندی، ۱۳۷۹: ۶۷).
زنان و مردان بصورت جداگانه و مستقل عزا داری می کنند. زنان صاحب عزا در یک سیاه چادر و یا ساختمانی تجمع می کنند. تا زمانی که زنان دیگر که به نشانهی عزای ظاهری، چادر به کول گره زده، وشیون کنان میآیند، از آنان قدر دانی و تشکر نمایند.
مردان نیز در مکان گستردهای جمع میشوند. همه کسانی که در عزا شرکت می کنند اعم از بستگان دور یا نزدیک نشانهی عزا به خود میگیرند، به این صورت که لباس سیاه پوشیده، به سر و شانههای خود گل میمالند. (پاپی بالاگریوه، ۱۳۸۹: ۲۵۹).
در بعضی از طوایف هنوز هم مردان زمانی که به درب منزل صاحب عزا میرسند، به محض ورود به جایگاه عزاداری بر سر میزنند با گریه و زاری و گفتن لفظ «اِ بآووی، بآووی» حزن و اندوه خود را نشان می دهند.
گروه های شرکت کننده در مراسم عزا، پس از صرف ناهار و دادن مبلغی پول تحت عنوان «پرسانه» به صاحبان عزا، مراسم را ترک کرده و اگر هم دوست و فامیل نزدیک باشند تا آخر مراسم به جای آوردن رسم (کُتَل)، در مراسم میمانند. در پایان مراسم به درخواست یکی از ریش سفیدان محلی، نزدیکان متوفا و همه شرکت کنندگان یک جا جمع میشوند. پس از قرائت حمد و سوره با شیون و زاری، کُتَل را جمع آوری می کنند. لازم به ذکر است در طول «پرس» از میان شرکت کنندگان در مراسم که از شهر و روستاهای دور و نزدیک به این مراسم آمدهاند، برخی کتل تازه در گذشتگان خود را نیز همراه آورده و کنار کتل متوفا قرار می دهند.
گاهی ممکن است تعداد کتلها در یک مراسم پرس به بیشتر از ۲۰مورد هم برسد. اقوام و نزدیکان متوفا که از روز اول عزا رخت سیاه به تن کرده اند، باید تا یکسال سیاه پوش باشند. اقوام دیگر نیز تا چهل روز لباس سیاه میپوشند.
با فرا رسیدن یکمین سالگرد متوفا، مراسم کوچکی با دادن یک وعده غذا به شرکت کنندگان که به آن «نان سال» میگویند، برگزار می شود. پس از آن صاحبان عزا با رفتن به منزل تک تک کسانی که تا یک سال عزادار«آزیتی» بوده اند، با بردن پیراهنی غیر از رنگ سیاه برای آنها، به عزادار بودنشان خاتمه می دهند.
براساس باورهای مردم این خطه چنانچه زنی که فوت کرده، شوهرش بخواهد مجدداً ازدواج کند، در شب ازدواج مجدد همسر زن متوفا، اقوام زن متوفا میبایست سر قبر رفته، ساعاتی برسر مزار بمانند، در آخر تخم مرغ تازهای را زیر خاک کنار قبر بگذارند زیرا معتقدند زنی که فوت کرده و شوهرش دوباره ازدواج کند، از شدت غصه و ناراحتی در شب عروسی شوهرش قبر متوفا آتش میگیرد اما آن تخم مرغ می تواند حرارت آتش قبر را گرفته، به خود جذب کند. در این صورت متوفا از آتش برافروخته شده در قبر کمتر عذاب میبیند. (رحیمی عثمانوندی، ۱۳۷۹: ۶۹).
در بین لک زبانان رسم است که اعضای خانواده متوفا روزهای اوّل تا سوم عزاداری، سپیده دمان سر قبر متوفا میروند و کنار قبر آتشی روشن می کنند و تا طلوع خورشید بر سر قبر گریه و زاری می کنند
۲-۲۵) حونه دِژ
به معنی خانهای است که رفت و آمدی به داخل آن صورت نمیگیرد. در بساری از روستاهای «چال گودرزی» بروجرد، چنان چه کسی از دنیا برود، بخصوص اگر جوان بوده باشد، اطاق خاص او را تا مدت یک سال قفل می کنند تا کسی داخل اطاق نشود و اطاق به همان حالتی بماند که شخص فوت کرده در آن زندگی کرده است. به این گونه خانهها یا اطاقها، در گویش لری «حُونه دِژ» که به معنی خانه ای که به همان حالت اول است، میگویند. هیچ کس حق تغییر دادن نظم آن را ندارد. این چنین اطاقی زمان سالگرد متوفا با «مور» و «مویه» و اندوه خاصی گشوده می شود. و مراسم سالگرد در آنجا برگزار می شود. (عسکری عالم ، ۱۳۸۸: ۷۴).
۲-۲۶)میراتی
میرات به معنی میراث است. در ادبیات سور و سوگ زبان لکی، «میرات» علاوه بر مال و ثروت به جا مانده از متوفا به معنی لباس و پوشاک نیز میباشد.
«میرات» بیشتر در مورد لباسهای شخص فوت شده به کار میرود. در فرهنگ عامه لرستان رسم بر آن است که لباسهای متوفا را وسط اطاق قرار می دهند تا شرکت کنندگان در اطراف آن بنشینند و عزاداری کنند. این مراسم گاه تا چهل روز ادامه دارد. گاه تا یک سال این لباسها را نگهداری می کنند، بعد از یک سال، آنها را به فقیری می دهند یا آنها را در رودخانه میاندازند. (عسکری عالم، ۱۳۸۷: ۱۶۷).
رسم است اگر جوانی یا بزرگ ایل و طایفه ای از دنیا برود، اگر تفنگ، دوربین و….داشته باشد، آن را روی دیوار اطاقش آویزان می کنند. لباسهایش را تا یک سال نگه میدارند بعد از یک سال آنها را به مستحقی می دهند. یا کنار قبرش خاک می کنند.
۲-۲۷) لاوه لاوه
لاوه لاوه به معنی لالایی است که در مناطق لرستان، زنها با صوتی زیبا، برای خوابانیدن بچههای خرد سال و گاه برای نوازش و اظهار مهر و محبت، از سر تفنن و شادی نیز میخوانند. اشعار لالایی ساده، ولیکن زیبا و پر معنی و پر از آمال و آرزوهای مادرانه نسبت به فرزند است. و در مواقعی مادر در این ابیات تصویری از جلوههای زیبای زندگی در آینده برای فرزند خردسالش تمنا می کند. کلمه به کلمه این ابیات نیز حاکی از معانی همچون سلامتی جسمی و روحی، مردی و مردانگی ، سخاوت و بخشندگی برای پسرها، آراستگی و صورت زیبا، سیرت زیبا، مهمان نوازی و هنرمندی برای دخترها را خواستار است.
لالایی ها را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
۲۷-۱- لالایی ویژه پسران
۲۷-۲- لالایی ویژه دختران
۲۷-۱-۱-۱)لالایی لری ویژه پسران.
لالا-لالا-لایِ تو دَرد نَکِنه جای تو
نیرِ چَشِ مِنی تو پیا حُونَم تونی تو
صو که دِ خواو وِریسی بپوشی کُوش اُورسی
کوشِت پاشنه طلایه بد دِ راست نیایه
لالا-لالا-لای تو درد نَکِنه جای تو
رُولَم بُووه پیایی پیا خُووه وِ جا
تا زنی سیش به سونِم دَرد و بِلاش وِجونم
زنش تَک تَکی با نه زَردوله نه سی با
سوزه با و خوش میوه تا سیش بُووزِم گیوه
لالا-لالا- لای تو درد نَکِنه جای تو
کُرِم رَته شاه رضا نی اینه هیچ درد و قضا
امام رضا هُمیارشه هُمیار باووه و بِرارِشه
جونِ نِنه ش دَر اُما تا کُرّ دِ سفر اُما
لالا-حَهنِمَ دِ گوشت صیقهی قلا دو پوشِت
لالا-لالا-لای تو درد نَکِنه جای تو
معنی:
فرم در حال بارگذاری ...
[یکشنبه 1400-08-02] [ 03:00:00 ق.ظ ]
|