۲- گزارش های درون سازمانی معمولا بطور تفصیلی تهیه می گردد. مثلا، در گزارش های داخلی، جزئیات بهای تمام شده هر یک از محصولات تولیدی محاسبه می شود، در صورتی که در گزارشهای برون سازمانی، بهای تمام شده کلیه محصولات تولید شده معمولا بطور یکجا ارائه می گردد.

۲-۱-۴۵ تصمیم گیرندگان درون سازمانی

تصمیم گیرندگان درون سازمانی عمدتا مدیران اجرایی هستند که اطلاعات مالی را برای برنامه ریزی، کنترل، هماهنگی و تصمیم گیری های بی شمار در باره عملیات روزانه سازمان مورد استفاده قرار می دهند. گستردگی فزاینده و پیچیدگی فعالیت های اقتصادی موجب شده است که مدیران دیگر نتوانند بر کلیه عملیات واحد های اقتصادی، نظارت مستقیم داشته باشند و تنها بر مشاهدات خود به عنوان وسیله ای برای ارزیابی نتایج عملیات و وضعیت مالی اتکا نمایند و از این رو، ناگزیرند اطلاعات و گزارش های مالی را در ارزیابی های خود مد نظر قرار دهند. اطلاعات منعکس در این گونه گزارش ها به مدیریت امکان می دهد که برای اداره و هدایت موسسه، از اعمال خط مشی ها، رعایت قوانین و مقررات، وضعیت مالی و نتایج عملیات و وجود هماهنگی بین قسمت های مختلف آگاه شوند. اکثر تصمیماتی که توسط مدیران موسسات اتخاذ می شود، براطلاعات حسابداری مبتنی است، نگاهداری مدارک حسابداری، حفاظت دارائی ها، جلو گیری از اشتباهات و تخلفات و کشف به موقع آنها و تهیه صورت های مالی قابل اعتماد که محصول نهایی عملیات حسابداری است، جز مسئولیت های مدیریت محسوب می شود.

تصمیم گیری درست و به موقع رمز موفقیت هر سازمان است. آن قسمت از فرایند حسابداری که به ارائه اطلاعات لازم برای تصمیم گیری مدیران اجرائی واحد های اقتصادی منجر می گردد، حسابداری مدیریت نامیده می شود. نمونه هایی از موارد کاربرد اطلاعات مالی توسط مدیران اجرایی به شرح زیر است:

۲-۱-۴۶ برنامه ریزی(planning)

مهمترین وظیفه مدیران هر سازمان برنامه ریزی فرایند تصمیم گیری نسبت به نحوه استفاده از منابع موجود است. مدیران حرفه ای، هر مرحله از عملیات واحد خود را از قبل به دقت برنامه ریزی و با اعمال روش های کنترل، از نحوه اجرای دقیق و به موقع آن اطمینان حاصل می کنند. اجرای وظایف برنامه ریزی و با اعمال روش های کنترل، از نحوه اجرای دقیق و به موقع آن اطمینان حاصل می کنند. اجرای وظایف برنامه ریزی نیز با تقسیم کار و ارجاع مسئولیت ها به دوایر و بخش های مختلف انجام می پذیرد. به منظور دستیابی به هدف های تعیین شده و اجرای طرح ها، لازم است که در کلیه مراحل، اطلاعات مالی مورد نیاز فراهم شود و در اختیار مدیران مسئول قرار گیرد.

۲-۱-۴۷ تهیه بودجه(budgeting)

مهمترین بخش از وظیفه مدیران برنامه ریز است. بودجه یک طرح مقداری مشروح و کامل به منظور استفاده سازمان در دوره ای معین است و به زبان ساده برنامه مالی دوره آتی است. ضمنا بودجه مشتمل بر جریان ورود درآمد ها به واحد اقتصادی و جریان خروج منابع مالی می باشد. دوره بودجه معمولا یک سال است و بر اساس اطلاعات کسب شده از کلیه قسمت های سازمان تهیه می شود. اساس تهیه بودجه،اسناد و مدارک حسابداری سال جاری و سالهای قبل و پیش بینی عملیات آتی است. بنابراین، بودجه فقط تعدادی رقم و عدد نیست، بلکه از یک نقطه نظر، خط مشی فعالیت و هدف سازمان را تعیین می کند و از سوی دیگر، در جریان اجرا از همان بودجه به صورت ابزار کار مدیران برای کنترل استفاده می شود.

۲-۱-۴۸ کنترل (controlling)

یکی دیگر از وظایف مدیریت است که با وارسی عملیات روزمره سازمان برای جلو گیری از انحرافات غیر اصولی از عملیات برنامه ریزی شده و انجام اقدامات ضروری برای سوق دادن عملیات در جهت اجرا و انجام پروژه ها صورت می گیرد. کنترل، مهمترین ابزار برای دستیابی به هدف های تعیین شده سازمان است. به تناسب وسعت و پیچیدگی تشکیلات واحد های اقتصادی، نیاز به کنترل افزایش می یابد. عنصر اولیه فرایند کنترل، گزارش های خاصی است که از طریق سیستم حسابداری برای هر یک از مدیران مسئول تهیه می شود.این گونه گزارش ها برای تامین نیاز های اطلاعاتی مدیران و مسئولان درون سازمان، طرح ریزی شده و شامل اطلاعاتی است که ارقام بودجه بندی را با نتایج واقعی عملیات مقایسه می کند و در نتیجه مدیریت را قادر می سازد تا کنترل های لازم را اعمال نماید. به عبارت دیگر، حسابداران از طریق گزارش نتایج واقعی طرح ها به مدیریت هشدار می دهند که برای حفظ چارچوب طرح ها، برنامه ها و بودجه کدام اقدامات اصلاحی باید به عمل آید.
برنامه ریزی به تدوین برنامه و صدور یک سلسله دستورات اجرای کار منجر میگردد. سپس نتایج کار که مطابق برنامه انجام می گیرد با هدف های برنامه ریزی شده مقایسه می شود. برای تعیین اقدامات اصلاحی مناسب، انحرافات از برنامه، تعبیر و تفسیر می شود. اقدامات اصلاحی مستلزم تغییر در طریقه اجرای برنامه است در صورتی که اقدامات تعدیلی، مستلزم تجدید نظر در برنامه ریزی است. هریک از این اقدامات باعث برگشت به مرحله قبلی و تکمیل مدار می گردد.

۲-۱-۴۹تصمیم گیری در مورد قیمت های فروش(pricing decisions)

تصمیم گیری های اقتصادی نیاز به اطلاعات مالی دارد. تصمیم گیری در مورد قیمت های فروش یکی دیگر از مهمترین و جالب ترین فعالیت های مدیریت است که با توجه به بهای تمام شده محصولات تولیدی تعیین می شود. حسابداری بهای تمام شده فرایند محاسبه بهای تمام شده محصولات است و اطلاعات آن در گزارش های درون سازمانی و برون سازمانی مورد استفاده قرار می گیرد. گزارش های بهای تمام شده به صورت تفصیلی در بسیاری از گزارش های درون سازمان و به شکل خلاصه در گزارش های برون سازمانی ارائه می شود.

۲-۱-۵۰ مدیریت موجودیها(inventory management)

طرح ریزی کلی عملیات موسسات تجاری و تولیدی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا در بسیاری از این موسسات بخش عمده ای از سرمایه در گردش، صرف موجودی ها می شود. بنابر این حصول اطمینان از مصرف موثر و کارآمد موجودی ها، اعم از کالای ساخته شده یا مواد اولیه از ضروریات است. تصمیم گیری در مورد انواع موجودی ها، با صرفه ترین مقدار سفارش و تعیین حد تجدید سفارش، نمونه هایی از انواع تصمیمات متداول در مورد موجودی ها است. علاوه بر تصمیمات مزبور مدیران ناگزیرند که به طرح ریزی برای تدوین روش های موثر انبار داری و جابجایی و مصرف این موجودی ها به پردازند. مدیریت موجودی ها یکی از فعالیت های مهم است که در آن مهندسان سیستم، مهندسان صنایع، مدیران مالی و حسابداران مشارکت دارند. وظیفه اصلی حسابداران در این فعالیت، فراهم اوردن اطلاعات لازم برای کمک به تصمیم گیری های مدیران مسئول است.

۲-۱-۵۱ بودجه بندی سرمایه ای(capital budgeting)

مدیریت نیز مستلزم تصمیم گیری برای تعیین مخارج سرمایه ای در دوره بودجه است. بودجه بندی سرمایه ای فرایند تشخیص، ارزیابی، طرح ریزی و پشتیبانی پروژه های عمده سرمایه گذاری در کلیه واحد های اقتصادی بزرگ است. تصمیمات مربوط به توسعه تسهیلات تولیدی، خرید ماشین آلات جدید، تعمیرات اساسی و نوسازی و مرمت اموال نمونه هایی از تصمیات بودجه بندی سرمایه ای است. در تمام این تصمیم گیری ها، مدیران علیرغم داشتن اطلاعات ذهنی زیاد، از گزارش هایی که توسط کادر حسابداری تهیه می شود، استفاده می کنند و کمتر سازمانی پیدا می شود که بتواند بدون داشتن اطلاعات قابل اتکای حسابداری به فعالیت خود ادامه دهد و یا در بازارهای جهانی و پر رقابت امروز پیشرفت کند.
بطور کلی مدیران یک واحد اقتصادی باید از وجود یک سیستم حسابداری موثر که گزارشهای مالی را به موقع و صحیح ارائه دهد، مطمئن شوند. همچنین مدیران مسئولیت دارند که در عمل از گزارش های مالی که در باره فعالیت های واحد اقتصادی برای آنان ارسال می شود استفاده کنند. تجزیه و تحلیل درست این گونه گزارش ها، کارآیی مدیران را در امر کنترل فعالیت های جاری، تصمیم گیری و برنامه ریزی آتی افزایش می دهد (علی مدد و ملک آرایی،۱۳۷۵،ص ۲۳).

۲-۱-۵۲ تصمیم گیرندگان برون سازمانی

تصمیم گیرندگان برون سازمانی اشخاصی هستند خارج از واحد اقتصادی که اطلاعات مالی را مورد استفاده قرار می دهند. این اشخاص دسترسی مستقیم به مدارک مالی سازمان ندارند. بنا براین، برای تصمیم گیری های خود باید بطور منظم و به موقع از امور مالی واحد اقتصادی مطلع شوند. حسابداری مالی گزارش های مورد نیاز گروه های خارج از سازمان مانند: سهامداران، سرمایه گذاران بالقوه، بستانکاران، بانک ها و موسسات اعتباری، تحلیل گران مالی، اقتصاد دانان، اتحادیه های کارگری و مراجع مالی و اقتصادی دولتی را تهیه می کند. گزارش های برون سازمانی ممکن است برا مقاصد خاص یا عام تهیه شود. برخی از استفاده کنندگان برون سازمانی و نحوه تصمیم گیری و ارزیابی آنها به شرح زیر است:
سرمایه گذاران، در پی کسب اطلاعاتی هستند که به اتکای آن بتوانند توان مالی و توانایی سود آوری واحد های اقتصادی را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. سرمایه گذاران اشخاص و گروههایی هستند که از طریق فراهم آوردن سرمایه برای واحد اقتصادی، ادامه فعالیت و رشد آن را امکان پذیر می سازند. این اشخاص با سرمایه گذاری خود در تقسیم سود سهیم می شوند و معمولا سالانه مبلغی به عنوان سود دریافت می کنند. بانک های سرمایه گذاری، سرمایه داران، شرکت های بیمه، موسسات آموزشی یا سایر سازمان هایی که علاوه بر تامین وجوه لازم برای مخارج روز مره خود، وجوه نقد اضافی در اختیار دارند می توانند از محل این وجوه، در واحد های تجاری سرمایه گذاری کنند و با این سرمایه گذاری در شمار مالکان واحد های مزبور در آیند. پاسخ به سوالات زیر می تواند در تصمیم گیری آنها نسبت به سرمایه گذاری در یک واحد تجاری تعیین کننده باشد:
آیا واحد تجاری مورد نظر سابقه عملیات سود آور دارد؟
واحد تجاری چقدر وجه نقدر در اختیار دارد؟
میزان مطالبات واحد تجاری چقدر است؟
بهای تمام شده کالای فروش رفته واحد تجاری چه مبلغ است؟
حجم فروش با چه روندی افزایش یافته است؟
میزان دیون واحد تجاری چقدر است؟
سود آوری واحد تجاری در مقایسه با سایر واحد ها به چه میزان است؟
میزان بازده سرمایه گذاری در مقایسه با سود مورد انتظار از سایر راه های استفاده از وجوه اضافی چقدر است؟
مبنای اساسی برای تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در واحد های تجاری، اطلاعات مندرج در گزارش های مالی واحد های مزبور است.
اعتبار دهندگان، اشخاصی هستند که از طریق اعطای وام یا معاملات اعتباری، بخشی از نیازهای مالی واحد های تجاری را تامین می کنند. مثلا، بانک ها با اعطای وام و فروشندگان با فروش نسیه کالا جز و بستانکاران قرار می گیرند. اگر چه بستانکاران در زمره صاحبان سرمایه موسسه ای که به آن قرض داده اند قرار نمی گیرند، اما پاسخ به سوالات زیر می تواند در تصمیم گیری آنان نسبت به اعطای وام اثر تعیین کننده داشته باشد:
آیا سرمایه گذاری آنها از خطر مصون است؟
آیا پول کافی برای واریز مطالبات آنان در سررسید، موجود خواهد بود؟
بسیاری از اطلاعات مورد نیاز استفاده کنندگان برون سازمانی از طریق تهیه صورت های مالی تامین می شود. این گزارش های مالی که نتیجه ثبت و ضبط حساب هاست وضعیت مالی، تغییرات در وضعیت مالی و نتایج عملیات(سودآور) یک موسسه را نشان می دهد. غالب موسسات صورت های مالی خود را به شکل گزارش های سالانه منتشر می کنند. اطلاعات مندرج در صورتهای مالی مربوط به گذشته می شود و در واقع، صورت مالی گذشته نماست. برای اینکه مقایسه اقلام مندرج در صورتهای مالی با اقلام مشابه دوره های قبل همان واحد یا اقلام مشابه سایر واحد هایی که در آن رشته فعالیت می کنند، امکان پذیر باشد، صورت های مزبور باید مطابق اصول یا استانداردهای خاصی که پذیرفته شده حسابداری نامیده می شود، تهیه گردد.

۲-۱-۵۳ آشنایی با مفاهیم حسابداری در صنعت برق

به عبارتی ساده و کلاسیک میتوان حسابداری را ” فن ثبت، طبقه بندی، تلخیص فعالیتهای یک موسسه در قالب اعداد قابل سنجش به پول و تفسیر نتایج حاصله از بررسی این اعداد ” تعریف نمود.
وقایع مالی: هر گونه فعالیتی که در یک موسسه انجام می شود دارای آثار مالی است از جمله معاملات، تصمیمات و اتفاقات و غیره.
۲- ثبت: به منظور جمع آوری و تمرکز اطلاعات مربوط به وقایع مالی لازم است تا کلیه داد و ستدها و فعالیتهای موسسه به نحو مناسبی ثبت گردند.
۳- سند حسابداری: وقایع مالی را نمی توان به همان صورت که اتفاق می افتد و بدون مدرک، سند، ضابطه و قاعده ثبت کرد، بلکه این وقایع ابتدا در فرم خاصی بنام سند حسابداری بر اساس ضوابط، قواعد و مجوزهای تعیین شده ثبت می شوند تا پس از تایید مقامات مجاز در سازمان، در دفاتر قانونی به ثبت برسند.
۴- دفتر روزنامه: پس از ثبت وقایع مالی در فرم های سند، آنها را به ترتیب وقوع در دفتری بنام دفتر روزنامه ثبت می نمایند تا مراجعه به آنها جهت پیگیری های بعدی به سهولت انجام گیرد. اما این دفتر فقط وقایع را به ترتیب وقوع و مبلغ نشان می دهد، لذا اطلاعات تفصیلی و دقیق از یکایک حسابها را به سادگی نشان نمی دهد.
۵- طبقه بندی: برای اینکه بتوان به سادگی به اطلاعات دقیق تری از وقایع مالی دسترسی پیدا کرد لازم است وقایع مالی را بر حسب انواع مختلف حساب طبقه بندی و در دفتر دیگری بنام دفتر کل ثبت نمود.
۶- دفتر کل: دفتری است که کلیه عملیات ثبت شده در دفتر روزنامه بر حسب سر فصل های مشخصی در این دفتر ثبت میگردد. مثلا بدهکاران، بستانکاران، موجودی نقد، موجودی انبار و یا سرمایه شرکت که به تفکیک مشخص شده و استخراج اطلاعات از آن برای تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه امکان پذیر می باشد. اما این دفتر هم جوابگوی همه اطلاعات نیست. مثلا تعداد بدهکاران یا بستانکاران و وضعیت هر کدام را نشان نمی دهد به همین لحاظ از دفتر دیگری بنام دفتر معین استفاده می شود.
۷- دفتر معین: دفتری کمکی است و در صورتی که اجزا تشکیل دهنده هر کدام از حساب های دفتر کل زیاد باشد برای دستیابی به اطلاعات بیشتر میتوان از آن استفاده نمود.
۸- تلخیص: یا خلاصه کردن نتایج فعالیتهای مالی یک واحد اقتصادی، عبارتست از ترکیب و تنظیم نتیجه حسابهای دفتر کل به نحوی که این ترکیب حداکثر اطلاعات مورد نیاز را بطور خلاصه و ساده در دسترس طالبان آن قرار دهد. فرمی که این اطلاعات را بدست می دهد صورتهای مالی می نامند که عبارتند از: ترازنامه، صورت سود و زیان و…
۹- ترازنامه یا بیلان: عبارتست از صورتی که وضع مالی یک موسسه را در یک تاریخ معین نشان می دهد. به عبارت دیگر ترازنامه مانند یک عکس از وضع مالی یک موسسه در یک لحظه و در تاریخ معین است.
۱۰- صورت سود و زیان: صورتی است که چگونگی و نتیجه فعالیتهای مالی یک موسسه را از نظر سود یا زیان طی یک دوره مالی نشان می دهد.
۱۱- تفسیر: آخرین بخش از تعریف حسابداری تفسیر صورتهای مالی است که عبارتست از تجزیه و تحلیل و تفسیر اعداد و ارقام مندرج در صورتهای مالی و رابطه آنها با یکدیگر.

۲-۱-۵۴ تهیه صورتهای مالی شرکت توانیر

یکی از مهمترین مولفه های ارزیابی عملکرد شرکتها، صورتهای مالی تایید شده پایان دوره مالی است که ضرورت دارد بطور دقیق، منظم و بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری و سایر قوانین و ضوابط و مقررات در فرصت قانونی تعیین شده تهیه گردند (آیین نامه متحدالشکل مالی وزارت نیرو).

ویژگی های مشتریان در صنعت برق

در حسابداری عمومی، مفهوم ترویج فروش و پذیرش هزینه های آن رایج است. در نمودار معمولی بازاوری، فضای بین قیمت فروش و هزینه متغیر، نشان دهنده زیربنای مالی برای پذیرش هزینه های ترویج فروش محصول است، ولی در صنعت برق این نگرش مالی کاربرد اندکی دارد.
ویژگی عمده استفاده کنندگان از خدمات صنعت برق، علاقه زیاد انان به استمرار بدون وقفه دریافت خدمات است.گرچه انان ممکن است عرضه نشدن مقطعی برخی از کالاها را به سهولت بپذیرند و حتی وقفه موردی در دریافت خدمات مخابراتی و مراسلاتی و مانند آنها را تا حدودی تحمل کنند ولی طاقت وقفه در عرضه خدمات انرژی برق را ندارند. بنابراین تنظیم روش های مالی به منظور اندازه گیری و کنترل فعالیت هایی که منتج به تداوم روند عرضه خدمات برق می شود ارزش زیادی دارد.
به دیگر سخن، به جای برخی روش های مالی مرسوم در سایر موسسات، می باید نظام های بهینه ای در ارزیابی های مالی و گزارشگری حسابداری به کار بست. به نحوی که این سیستم ها در خدمت اهداف صنعت برق در جهت استمرار خدمات مربوط قرار گیرند (آیین نامه متحدالشکل مالی وزارت نیرو).