انیس به عنوان پیشرو در نهضت تفکر انتقادی بر اهمیت گرایش و آمادگی تفکر انتقادی تأکید کرده است وی ویژگی‌هایی را عنوان کرده:
- جستجوی یک بیان روشن از فرضیه یا سوال
- جستجوی دلیل برای آگاه شدن

- استفاده از منابع معتبر در نظر گرفتن کل
- موقعیت تلاش برای درک و فهم ایده اصلی
- توجه به مسئله اساسی و اصلی
- جستجوی راه حل‌ها و راه کارها
- ذهن باز یا گشودگی ذهن
- جستجوی دقت بیشتر
- تغییر دیدگاه خود به هنگام وجود شواهد و دلایل کافی
- برخورد با یک شیوه ی منظم با سنت‌های یک کل پیچیده
- به کار بستن توانایی تفکر انتقادی
- حساس بودن به احساسات
- سطح معلومات و درجه پیچیدگی دیگران(بدری،۱۳۸۷).
۲-۱۷-۶- بررسی فرایند تفکر انتقادی
فرایند گام به گام نیست بلکه ترتیب و نظمی‌که در جریان تفکر انتقادی طی می‌شود به ماهیت موقعیت بستگی دارد با این وجود جنبه‌های زیر وجود دارد که هر فردی که انتقادی فکر می‌کند آنها را در نظر می‌گیرد.
- بر یک قصد و غرضی فکر می‌کند.
- دیدگاه‌های مختلف را در نظر می‌گیرد.
- هر تصمیم به وسیله ی مفروضاتی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
- منجر به اشارات ضمنی و نتایج می‌شود
- از داده‌ها و تجارب استفاده می‌شود.
- استنباط و قضاوت انجام می‌گیرد.
- داده‌ها یا تئوری‌ها و مفاهیم مقایسه می‌شود.
- به سوال و یا مسئله پاسخ داده می‌شود.
در بررسی فرایند تفکر انتقادی به ساختار‌های ذهنی پیاژه توجه کنیم پیاژه معتقد است که بچه‌ها از طریق فعالیت به کسب دانش پرداخته و با تماس متقابل با محیط‌های روانی و فیزیکی خود دست به خلق چیزی می‌زنند. که پیاژه آن را ساخت ذهنی می‌نامد. در حین تعامل با محیط او با چیزهایی که با ساخت ذهنی خود متناقض است مواجه شده که این دو باعث به وجود آمدن حالت عدم تعادل در کودک می‌شود که باید به اصلاح یا جایگزین ساختار ذهنی قبلی خود شود. تعادل و عدم تعادل پیاژه کار مفیدی است که در آن دورنمایی برای درک بعضی از فشارها درگیر در آموزش تفکر انتقادی ارائه می‌شود(ابیلی،۱۳۹۱).
۲-۱۷-۷- فرق بین تفکر انتقادی و تفکر عادی
لیمپن به نقل از ارنشتاین و‌هانکین میان تفکر انتقادی و تفکر عادی تمیز قائل می‌شود :تفکر عادی ساده و فاقد ملاک است اما تفکر انتقادی پیچیده تر و بر پایه ملاک‌های عینی است او از معلمان می‌خواهد که تفکر عادی و انتقادی را در دانش آموزان پدید آورند ولی در مجموع تفاوت‌های زیر را بین این دو تفکر قائل است:
عادی انتقادی
حدس زدن تخمین زدن
ترجیح دادن ارزشیابی کردن
گروه بندی طبقه بندی
باور کردن فرض کردن
استنتاج کردن استنتاج منطقی
مفاهیم همخوان اصول درک شده
تصور کردن فرض کردن
قضاوت بدون میزان قضاوت با میزان
تفکر انتقادی یک مهارت محسوب می‌شود و روی فرایند تفکر تمرکز می‌شود برخی از روانشناسان برای تعریف تفکر انتقادی به طبقه بندی بلوم بر می‌گردند و تفکر را در مهارت تفکر بلوم قرار می‌دهد و معتقدند که بر خلاف مهارت‌های سطوح پایین تر که به دانش و درک و کاربرد مربوط هستند تفکر انتقادی اغلب با سطوح بالا یعنی تحلیل و ترکیب و ارزیابی ارتباط دارد. در دیدگاه روانشناختی مهارت تفکر به عنوان مهارت‌های شناختی و راهبرد‌هایی که احتمال نتایج مطلوب را افزایش میدهد تلقی می‌کنندبه عبارت دیگر تفکری هدفمند مستدل و شامل حل مسئله استنباط و جمع آوری اطلاعات و تصمیم گیری است(هالپرن^[۴۰]،۱۹۹۸).
۲-۱۷-۸- تفکر انتقادی از بعد مهارت‌ها ونگرش‌ها
انیس(۱۹۹۱)تفکر انتقادی را شامل دو مولفه مهارت‌ها و گرایش‌ها و یا آمادگی‌ها می‌داند. مهاتر‌ها شامل تحلیل و استدلال است قضاوت و اعتبار منابع شناسایی و مسئله اساسی و پاسخ دادن و خواستن و توضیح و آمادگی‌ها نیز شامل آماده بودن برای حفظ تمرکز بر روی نتیجه یا سوال آمادگی برای جستجو و ارئه دلیل،اراده و خواست برای جستجوی گزینه‌های مختلف و تعلیق قضاوت در مواقع فقدان دلیل و شواهد کافی می‌باشد(به نقل از کولوسی لو،۱۹۹۹).
مجموعه مهارت‌های تفکر انتقادی مولفه‌های روند این نوع تفکر از مرحله ی مواجه شدن با داده‌ها و اطلاعات تا رسیدن به داوری هدفمند و خود تنظیم –گر است. ما این مهارت‌ها را در سنجش منطقی و انتقادی موضوعات گوناگون به کار می‌بریم. این موضوعات مشتمل اند بر:
-شواهد و مدارک:مثل داده‌ها و اطلاعات ،تجارب
-مفهوم سازی:مثل ایده‌ها،نظریه‌ها
-روش‌ها:مثل استراتژی،ملاک‌ها
- معیارها:مثل استانداردها،ملاک‌ها
- زمینه‌ها:مثل موقعیت،شرایط
شش مهارت تفکر انتقادی همراه با خرده مهارت‌های آن
۱٫تعبیر و تفسیر
- طبقه بندی کردن
- رمزگشایی دلالت
- وضوح بخشیدن به معنا
۲٫تحلیل
- آزمون ایده‌ها