- جمع آوری اطلاعات
- تجزیه و تحلیل اطلاعات
- تفسیر و نتیجه گیری به همراه راهکارهای مدیریتی و تصمیم‌گیری در مقابل بحران (میرجلیلی، 1388 :86-85).
برنامه ریزی در مدیریت بحران با برنامه ریزی های عادی متفاوت است و معمولا کلیات آن از پیش تهیه گردیده و در زمان بحران به سرعت مرور، تکمیل و اجرا می گردد(میرجلیلی،1388 :87).
مدیریت جامع بحران برای بهره گیری گسترده از کلیه ی عوامل مؤثر در بهینه‌سازی اقدامات و کاهش خسارات ناشی از بحران‌ها و مقابله هوشمندانه و برنامه محور با آن پدید آمده است. به طور کلی آنچه از مدیریت بحران انتظار می رود عبارت اند از:

1- پیش بینی و آمادگی برخورد با بحران به وسیله ی ارزیابی احتمال و آسیب پذیری
2- کاهش خسارات و ضایعات ناشی از سوانح، بحران ها و عوارض و پیامدهای آن
3- خروج از حالت بحرانی و بازگرداندن وضعیت عادی نسبی و ارتباطات اولیه به منطقه ی بحران زده
4- بازسازی، ترمیم و مقاوم سازی نسبت به مخاطرات و بحران ها (میرجلیلی،1388 :88).
2-2-10 جنبه های اجتماعی و مشارکت در ریسک
یکی از اهداف توسعه ی پایدار پذیرفتن نظر جمع در گرفتن تصمیمات مهم می باشد. اگر در تصمیمات مهم و اساسی از نظر افراد ذینفع استفاده کنیم این عملیات پایدارتر، مؤثرتر و مورد پذیرش عام خواهد بود. استفاده از نظر دیگران یکی از پایه‌های اساسی در گرفتن تصمیمات می باشد. اگر چه تصمیمات ممکن است بر اساس نکات علمی گرفته شود، اما برای موفقیت بیشتر می بایست جنبه های اجتماعی یک تصمیم را در نظر گرفت. در بررسی ریسک ها و بحران‌های محیط زیست باید همه‌ی اطلاعات را مدنظر قرار داد. نه تنها باید اطلاعات کمی، بلکه باید فاکتورهایی چون نگرش فردی به خطرات، اعتماد و درستی خبرها و … را نیز مورد توجه قرار داد. محافظت از محیط زیست یک هدف اجتماعی است بنابراین مشارکت مردم و گروه های محافظ یک امر بدیهی است (میرجلیلی،1388: 95).
به دنبال وقوع زلزله بم در جلسه اي اضطراري ستاد مديريت بحران شهر تهران در تاريخ 15/10/1382 ساخت 120پايگاه پشتيباني مديريت بحران توسط سازمان پيشگيري و مديريت بحران پيشنهاد و تصويب گرديد و در تاريخ 6/12/1382 دستور احداث پايگاه‌ها به تمامي مناطق 22 گانه شهرداري تهران ابلاغ گرديد.
دقت نظر در طراحي اين پايگاه‌ها از جنبه هاي عملكردي، معماري و سازه اي، مجموعه پايگاه‌ها را در بين پروژه هاي عمراني شهرداري‌ها متمايز مي سازد. لزوم توجه همزمان به جنبه هاي كارايي، تطابق با بافت شهري، نزديكي به بخش هاي مسكوني، دسترسي، زمين شناسي مهندسي، مخاطرات زمين، ايمني و … نيازمند بررسي‌هاي همه جانبه و متعددي بوده است. بررسي، انتخاب و تامين زمين مناسب با توجه به تنگناهاي موجود در شهر‌ها و لزوم در نظر گرفتن پارامترهاي متعدد موضوعي حساس و دشوار است. مطابق برنامه‌ريزي به عمل آمده انتخاب زمين پايگاه‌ها به گونه اي انجام شده است كه حتي المقدور در هريك از نواحي شهری، يك پايگاه احداث شود. همچنين، در هر منطقه شهرداري يك پايگاه به كاربري ” ويژه مديريت بحران ” اختصاص داده شده است و ما بقي پايگاه ها، چند منظوره با كاركرد محوري مديريت بحران، آموزش و ورزش در نظر گرفته شده است (سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران ،1385 :4).
2-2-11 هدف از ايجاد پايگاه هاي پشتيباني مديريت بحران
هدف راهبردي از ايجاد اين پايگاه ها مهيا كردن بستر عملياتي و تاكتيكي مناسب براي تحقق اقدامات پيشگيري، آمادگي و مقابله در بحران هاي مختلف به ويژه بحران هاي طبيعي بزرگ نظير زلزله و به عبارت ديگر تاكتيك پذير نمودن سيستم مديريت بحران شهر ها مي باشد. جهت فعال، پويا و زنده نگه داشتن اين پايگاه ها در دراز مدت و شناسايي مؤثر آنها توسط مردم در شرايط عادي، كاربري هاي آموزشي و ورزشي(مختص بانوان) نيز براي اين مجموعه ها در نظر گرفته شده است. به اين ترتيب هدف عمده ديگر كه همانا فرهنگ سازي و ترويج شادابي و نشاط در جامعه مي باشد نيز تحقق يابد .
از جمله موارد استفاده ديگر اين پايگاه‌ها، توسعه شبكه شتابنگاري جهت ثبت اطلاعات زلزله و سيستم ارزيابي حادثه، مركز كنترل و هدايت عمليات مقابله سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر ها مي باشد(سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران،1385 :5).
لازم به ذکر است، قابليت استفاده ازاین پايگاه‌ها در موارد بحراني، هدف اصلی از احداث این پایگاه ها بوده و نسبت به سایر کار کردها اولویت دارد.
با توجه به كاركردهاي تعريف شده براي پايگاه‌ها، زير بنايي حدود 1250 متر مربع براي هر پايگاه در نظر گرفته شده و هر پایگاه از سه قسمت اداري ويژه مديريت بحران، آموزشي- ورزشي و فضاهاي پيراموني به شرح زير تشكيل شده است (سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران ، 1385 :6).
الف - قسمت اداري عمدتا مربوط به فعاليت‌هاي مديريت بحران مي باشد و داراي فضا‌هايي مشتمل بر بخش هاي مديريت، آتش نشاني، امداد و نجات، اورژانس، همراه با انبار هاي مربوطه، سالن سخنراني و محل نصب و نگهداري دستگاه هاي شتاب نگار مي باشد.
ب - قسمت ورزشي شامل زمين ورزشي سرپوشيده، سرويس هاي بهداشتي، دوش، رخت كن، سالن بدن سازي و ورزش‌هاي هوازي و اتاق مديريت ورزش مي باشد.
ج - فضاهاي پيراموني شامل محوطه، نگهباني، پد هليكوپتر، فضاي نگهداري سگ هاي زنده ياب و … مي باشد.
از نظر ويژگي هاي ساختماني اين نكته قابل توجه است كه ساختمان پايگاه‌ها داراي نقشه واحد مي باشد. سازه اين پايگاه ها از دو قسمت تشكيل شده است :
الف - سازه اصلي كه به صورت قاب فلزي سبك در نظر گرفته شده
ب - سازه داخلي كه ساختماني دو طبقه با اسكلت فلزي مهاربندي شده و سقف مركب مي باشد.
دقت به كار گرفته شده در انتخاب زمين مناسب با لحاظ كردن معيارهاي هفت‌گانه مديريت بحران ( نزديك بودن به كاربري مسكوني، وجود فضاي باز در اطراف و دوري از ساختمان‌هاي بلند مرتبه، نزديكي به محل هاي اسكان موقت، وجود شبكه دسترسي مناسب، دور بودن از ساختمان‌ها و تاسيسات خطر‌ساز و …) و همچنين معيار هاي مخاطرات زمين ( عدم احداث در مجاورت گسل و خاك هاي سست، حريم قنات، مجاورت شيب‌ها و زمين‌هاي ناپايدار و …) و نيز ضرايب اطمينان منظور شده در طراحي سازه پايگاه‌ها باعث شده كه مجموعه پايگاه هاي احداث شده داراي ايمني مناسبي در برابر حوادث گوناگون از جمله زلزله باشند .
همچنين پيش‌بيني مخزن آب اضطراري (21 متر مكعب)، ژنراتور برق اضطراري(120KVA ) و محل فرود بالگرد در اين پايگاه ها نيز باعث مي‌گردد كه در صورت قطع شريان‌هاي حياتي پس از حادثه‌، كارايي آنها حفظ شود (سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران ،1385 :7).
2-2-12 كاركرد هاي پايگاه پشتيباني مديريت بحران
در شرايط زماني عادي و شرايط وقوع بحران و پس از آن، كاركردهاي متفاوتي براي اين پايگاه‌ها تعريف شده است. پايگاه‌ها در شرايط عادي محلي براي ارائه آموزش‌هاي امور مرتبط با مديريت بحران و ايجاد بستر مناسب جهت فرهنگ‌سازي مديريت بحران در بين عامه مردم خواهند بود. همچنين محلي جهت تهيه و نگهداري بانك اطلاعاتي ناحيه (آمار و اطلاعات جمعيتي و ساير اطلاعات مربوط در ناحيه) و محل تبليغ پيام هاي آموزشي و نصب تصاوير هشدار دهنده و نيز به عنوان مكان استقرار دفاتر شورا ومشاركت هاي مردمي، دپوي اقلام دارويي و تجهيزات پزشكي ومحل نصب تجهيزات شتابنگاري ويژه و سيستم ارزيابي خسارات مي باشند. همچنين به عنوان پايگاه بهداشتي- درماني، اوژانس و آتش‌نشاني بوده و علاوه بر آن مكاني براي ورزش بانوان نيز خواهد بود. كاركردهايي كه براي اين پايگاه‌ها در هنگام وقوع بحران و شرايط پس از آن در نظر گرفته شده شامل موارد زير مي‌باشد:
- محل استقرار ستاد مديريت بحران نواحي و تيم‌هاي استان‌هاي معين
- وعده‌گاه حضور نيروهاي امدادي داخلي و خارجي
- محلي براي تجهيز وسايل نجات تيم‌هاي نجات وامداد
- پايگاهي جهت ارائه خدمات درماني و بهداشتي، توزيع مواد غذايي و امدادي
- پايگاه مراقبت و سنجش و اطلاع رساني
- محل نگهداري آمار و اطلاعات جمعيتي وخسارات ناحيه و شناسايي افراد گمشده و مديريت اموات
- اسكان موقت خانواده‌ها به ويژه در بحران هاي كوچك، استراحتگاه امدادگران، مکان ذخيره سازي اجناس اهدايي مردم و محل نگهداري سگ‌هاي زنده‌ياب از كاركردهاي ديگر اين پايگاه‌ها در شرايط بحراني است (سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران ،1385 :8).
2-2-13 مدیریت و کارکنان پایگاه‌های چند منظوره
مديريت و كاركنان در هريك از پايگاه‌هاي چند منظوره بر اساس جدول مصوب نيروي انساني فقط چهار نفر شامل (مدير سالن، مسوول امور مالي و ثبت نام، خدمه و سرايدار و نگهبان ) مي باشد.
همچنين مدير پايگاه چند منظوره از طريق شركت‌ها و مؤسسات فرهنگي و ورزشي تحت نظارت معاونت اجتماعي و امور فرهنگي شهرداري منطقه و سازمان ورزش شهر انتخاب مي شود كه لازم است داراي سابقه ورزشي با مدرك ليسانس تربيت بدني بوده و زير نظر مدير ورزش منطقه انجام وظيفه كند.
تبصره : افرادي كه سابقه قهرماني در سطح كشور يا بين المللي داشته باشند با مدرك حداقل ديپلم متوسطه مي توانند به كار گرفته شوند(سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران ،1385 : 9-10).
2-2-14 سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS)
يک سيستم اطلاعاتي است که در رابطه با داده‌هاي مکاني به کار مي‌رود و متشکل از مجموعه سخت افزار، نرم افزار و افراد متخصص است که جهت کسب، اداره، تجزيه و تحليل و به روز رساني و مدل سازي اطلاعات به کار رفته و راه حلي براي مديريت و طراحي پروژه است (احمدي،1:1375).
سيستم اطلاعات جغرافيايي عبارت است از وارد کردن، ذخيره نمودن، بازبيني کردن، ارتباط
دادن، اصلاح کردن، تحليل کردن، نمايش تصويري نقشه‌هاي اطلاعاتي و سرانجام ارائة نتايجي که
از نظر فضايي به سطح سيارة زمين مربوط است (شکوئي،37:1373).
مکانيابي از جمله تحليل‌هاي مکاني است که اهميت زيادي در کاهش هزينه‌هاي ايجاد و راه‌اندازي فعاليت‌هاي مختلف دارد. به همين دليل در انجام پروژه‌هاي اجرايي از مراحل مهم و تأثير گذار به شمار مي رود. امروزه با توجه به توانايي‌هاي سامانة سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) در مديريت و تجزيه تحليل داده‌هاي مکاني، فضاي بسيار کارآمدي براي انجام مراحل مختلف و تحليل‌هايي مانند مکانيابي ايجاد شده است. همچنين اهميت مکانيابي به عنوان مرحلة تعيين کنندة اکثر هزينه‌هاي احداث و ساير برنامه‌هاي اقتصادي پروژه‌ها، آن را مورد توجه مديران و تصميم گيرندگان نيز قرار داده است که نتيجة آن استفاده از روش هاي مختلف تصميم گيري براي مکانيابي است. بنابراين استفاده از چنين روش‌هايي در GIS براي اجراي مکانيابي، نتايج دقيق تري را ممکن است ارائه دهد(آزادي نجات،105:1386).