سوالات تخصصی: سوالات تخصصی پرسشنامه بر مبنای مقایسات زوجی، برای تعیین وزن شاخص­ های تاثیرگذار در انتخاب نوع سهام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بنا نهاده شده است. برای تعیین تعداد سوالات تخصصی پرسشنامه مقایسات زوجی نیز از فرمول زیر استفاده شده است:

که در رابطه بالا :n تعداد شاخص و N: تعداد سوالات تخصصی پرسشنامه می­باشد.
با جایگذاری در فرمول فوق، تعداد سوالات پرسشنامه مقایسات زوجی ۴۵ عدد به دست آمد.
= ۴۵
۳-۷- بررسی روایی و پایایی ابزار سنجش
ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا پژوهشگر بتواند داده ­های متناسب با پژوهش را گردآوری کند و از طریق این داده ­ها و تجزیه و تحلیل آن­ها، به سوال‌های پژوهش پاسخ دهد. برای سنجش و ارزیابی پرسشنامه و یا هر گونه ابزار سنجش، دو ملاک روایی و پایایی به کار گرفته می­ شود. برای آزمون روایی و پایایی سوال­های پرسش­نامه، اینکه آیا سوال های مربوط به هر متغیر پژوهش، واقعاً آن متغیر را اندازه ­گیری می کنند، از آنجا که این پرسشنامه به منظور تحلیل سلسله مراتبی طراحی شده است، نرخ ناسازگاری این تحلیل(AHP)^[44] شاخص روایی و پایایی آن درنظر گرفته شده است،که در فصل چهارم در قسمت تحلیل سلسله مراتبی بطور کامل به آن پرداخته می­ شود. پژوهشگر هنگام پاسخ­گویی به سوال­ها توسط افراد خبره بورس در کنار ایشان حضور داشته، در صورت ابهام یا مشکل جوابگو بوده است. به علاوه هدف از تهیه­ پرسش­نامه برای تک تک اعضای نمونه تشریح گردید. به این ترتیب، روایی محتوایی پرسش­نامه مورد تایید قرار گرفته است. سادگی پاسخگویی به پرسشنامه نیز نشانگر روایی ساختار آن می­باشد.
۳-۸- روش­های آزمون آماری
داده کاوی به بررسی و تجزیه و تحلیل مقدار عظیمی از داده ­ها به منظور کشف الگو­ها و قوانین معنی­دار اطلاق می­گردد. داده کاوی در دو نوع ظاهر می­ شود، داده کاوی هدایت شده و داده کاوی هدایت نشده. در داده کاوی هدایت شده هدف دسته­بندی اطلاعات بر اساس برخی پارامترها مشخص می­باشد اما در داده کاوی هدایت نشده هدف یافتن الگوها یا تشابهات بین گروه­هایی از اطلاعات بدون استفاده از هیچ گونه پیش زمینه­ای در مورد اطلاعات می­باشد. از نمونه روش­های داده کاوی هدایت نشده و هدایت شده می­توان به خوشه­بندی و دسته­بندی اشاره نمود. خوشه­بندی به عمل تقسیم جمعیت نا همگن به تعدادی از زیر مجموعه­ها یا گروه ­های همگن گفته می­ شود. در دسته­بندی هر داده به دسته­ای از پیش تعیین شده بر اساس دانش قبلی اختصاص می­یابد اما در خوشه­بندی هیچ دسته از پیش تعیین شده­ای وجود ندارد. در واقع خوشه­بندی راهی برای یافتن ساختار داده ­های پیچیده فراهم می­ کند
با تلفیق خصوصیات ذکر شده و همچنین بیان تفاوت روش­های سلسله مراتبی و غیر سلسله مراتبی در فصل دوم روش­های متفاوتی حاصل می­ شود که به انواع آن اشاره شد. با بررسی روش­های ذکر شده و با توجه به بررسی داده ­ها و موضوع پایان نامه، در انجام این پژوهش برای تحلیل خوشه­ای داده ­ها بهتر است از روش غیر سلسله مراتبی K میانگین استفاده شود. بنابراین در این پژوهش از تحلیل سلسله مراتبی AHP و تحلیل خوشه­ای به روش K-means برای بررسی و دسته­بندی شرکت­های بورس اوراق بهادار استفاده شده است.
الگوریتم K-MEANS
الگوریتم K-means یکی از پرکاربرد­ترین الگوریتم­های خوشه­بندی می­باشد. حرف K که در اسم این الگوریتم وجود دارد به این واقعیت اشاره دارد که هدف این الگوریتم پیدا کردن تعداد ثابتی از خوشه ­ها براساس نزدیکی نقاط داده ها به هم می باشد. الگوریتم K-means به شرح زیر می­باشد:

1. 1. انتخاب K داده به عنوان مرکز خوشه

1. 1. تعیین فواصل بقیه داده ها با مرکز خوشه ­ها

1. 1. قرار گیری داده­هایی که به مرکز هر خوشه نزدیکترند در آن خوشه

1. 1. محاسبه میانگین هر خوشه به عنوان مرکز جدید خوشه

1. 1. تکرار مرحله دوم تا چهارم تا رسیدن با عدم تغییر در خوشه ­ها

روش خوشه‌بندی K-means بستگی به عواملی چون تعداد خوشه و روش تعیین فاصله بین خوشه ­ها دارد. یکی از مهم­ترین مسایل در خوشه­بندی انتخاب تعداد خوشه­های مناسب می­باشد. تعداد خوشه­ای مناسب می­باشد که:

1. 1. تراکم: نمونه­های موجود در یک خوشه تا حد امکان شبیه به یکدیگر باشند معیار رایج برای تعیین میزان تراکم داده ها واریانس داده ­ها است و

1. 1. جدایی: نمونه­های متعلق به خوشه­های متفاوت تا حد امکان از یکدیگر جدا باشند.

عبارات فوق را بدین صورت نیز بیان می­ کنند که خوشه ­ها باید دارای ماکزیمم فشردگی باشند و تا حد امکان جدایی آن­ها نیز زیاد باشد. اگر تنها معیار فشردگی مورد استفاده قرار گیرد در آن صورت هر داده می ­تواند به صورت یک خوشه در نظر گرفته شود چرا که هیچ خوشه­ای فشرده­تر از خوشه­ای با یک داده نمی ­باشد. اگر تنها معیار جدایی در نظر گرفته شود در آن صورت بهترین خوشه­بندی این می­باشد که کل داده ­ها یک خوشه درنظر گرفته شود. با این فرض که فاصله هر خوشه از خودش صفر است. بنابراین باید از ترکیب دو معیار فوق استفاده شود. در شکل زیر این الگوریتم نشان داده شده است:
شکل۳-۱: الگوریتم K-means
۳-۹- نرم افزار­های مورد استفاده شده پژوهش
در این پژوهش، ابتدا شاخص­ های مالی دهگانه پژوهش با بهره گرفتن از تحلیل AHP و نرم افزار Expert­Choice وزن­بندی می­شوند. سپس با بهره گرفتن از روش K-means، تحت نرم افزار Matlab شرکت­های بورس اوراق بهادار تهران خوشه­بندی می­ شود.
خلاصه فصل سوم:
در این فصل، پس از ارائه مقدماتی درباره پژوهش­های علمی و لزوم انجام آن­ها به توضیحاتی در رابطه با نوع پژوهش پیش رو پرداخته شد. پس از ارائه مختصری در مورد شاخص­ های مالی پژوهش، جامعه آماری و نمونه گیری بیان گردید. در ادامه، روش­های گردآوری اطلاعات، مرور شده و بیان ­گردید که پژوهشگر برای بررسی هدف پژوهش چه روش­هایی را برای جمع­آوری اطلاعات برگزیده است. همچنین توضیح کاملی در رابطه با پرسشنامه تدوین شده به عنوان ابزار مهم گردآوری اطلاعات در این پژوهش ارائه ­گردید. و در نهایت بیان گردید که برای تحلیل و بررسی اطلاعات از روش تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل خوشه­ای و نرم افزار­های Expert Choice و Matlab استفاده می­ شود.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ­ها
مقدمه:
تجزیه و تحلیل اطلاعات به عنوان بخشی از فرایند روش پژوهش علمی یکی از پایه­ های اصلی مطالعه و بررسی است. به عبارتی دیگر در این بخش پژوهشگر برای پاسخگویی به مساًله و سوال­های تدوین شده که برای پژوهش در نظر گرفته است از روش­های مختلف تجزیه و تحلیل استفاده می­ کند. لذا ذکر این نکته مهم است که تجزیه و تحلیل داده ­های بدست آمده به تنهایی برای یافتن پاسخ پرسش­های پژوهشی کافی نیست، تفسیر و تعبیر این داده ­ها نیز لازم است. ابتدا باید داده ­ها را تجزیه و تحلیل نمود و سپس نتایج این تجزیه و تحلیل را مورد تعبیر و تفسیر قرار داد. در این فصل تجزیه و تحلیل داده در سه بخش انجام می­ شود:

1. 1. وزن دادن به معیار­ها براساس روش تحلیل سلسله مراتبی

1. 1. بدست آوردن بهترین K برای تحلیل خوشه­ای براساس متوسط ضریب نیمرخ

1. 1. تجزیه و تحلیل خوشه­ای براساس روش K-means

۴-۱- جمع­آوری داده ­ها
در این قسمت، کلیه داده ­های مربوط به شاخص­ های شرکت­های پذیرفته شده در سال های ۱۳۸۹تا ۱۳۹۱ براساس آنچه در فصل سوم گفته شد در کاربرگ اکسل ذخیره شدند. لذا از داده ­های این سال­ها برای محاسبه P/E، B/P، P/S، EPS، مومنتوم، سود تقسیمی، ROE و DE واز داده ­های سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱برای محاسبه شاخص نرخ رشد ۵ ساله درآمد هر سهم و میزان تغییر ۵ ساله نسبت قیمت به درآمد هر سهم استفاده شد. در مرحله بعدی توسط اکسل از آن­ها میانگین حسابی گرفته شد و در نهایت این شاخص ­ها برای محاسبات بعدی بی­مقیاس شدند.
۴-۲- وزن دادن به معیار­ها
در این قسمت بر اساس روش سلسله مراتبی AHP برای شاخص ­ها وزن تعیین می­کنیم. مراحل کار در AHP را به صورت زیر می­توان بیان نمود:
۴-۲-۱- توسعه درخت تصمیم(ساختار سلسله مراتبی)
در اولین اقدام ساختن سلسله مراتبی مربوط به این موضوع را مشخص می­کنیم. شکل شماره (۴-۱) در این نمودار ما با یک سلسله مراتب چهار سطحی شامل: هدف­ها، معیار­ها، زیر معیار­ها و گزینه­ ها مواجه هستیم، تبدیل موضوع یا مسئله مورد بررسی به یک«ساختار سلسله مراتبی» مهم­ترین قسمت فرایند تحلیل سلسله مراتبی محسوب می­ شود. زیرا در این قسمت با تجزیه مسائل مشکل و پیچیده، فرایند تحلیل سلسله مراتبی آن­ها را به شکلی ساده که با ذهن و طبیعت انسان مطابقت داشته باشد، تبدیل می­ کند. به عبارت دیگر فرایند تحلیل سلسله مراتبی مسائل پیچیده را از طریق تجزیه آن عنصر به عناصر جزیی که به صورت سلسله مراتبی بهم مرتبط بوده و ارتباط هدف اصلی مسئله با پایین­ترین سطح سلسله مراتبی مشخص است، به شکل ساده­تری در می ­آورد.

تمام هیکلش خیس
(کیانوش، ۱۳۶۹، ص ۲۰)

بیت اوّل را اگر به زبان گفت و گو نقل کنیم این گونه می شود: ببین! قبای مخملش را چه ریختی خیس کرده است. تمام واژه ها نقل شده و حرف نشانهی «را» نیز به آن اضافه شده است. «خیس کردن» یک فعل مرکب است و بهتر است حداقل در شعر کودک در کنار همدیگر و بدون فاصله آورده شود.
- کاربرد زبان عامیانه در شعر کودک
در شعر کودک بر خلاف شعر رسمی، زبان عامیانه کاربرد فراوانی دارد. البته در شعر خردسالان کاربرد زبان عامیانه بیشتر است دلیل کاربرد زبان و یا لهجههای عامیانه در شعر کودک ارتباط نزدیک و تنگاتنگ آن با ترانههای عامیانه است. «ترانههای عامیانه بیگمان در ساخت شعر کودک بیشتر از هر چیز دیگری تأثیر داشته است. شعر کودک ، چه از نظر فرم و چه از نظر محتوا ، زیر تأثیر ترانههای عامیانه است که سرایندگان آن ترانهها افراد گمنامی هستند که در این گیتی زیسته و ترانهها سرودهاند.» (علی پور، ۱۳۸۳، ص ۱۵۸) کاربرد زبان عامیانه در شعر کودک به دو گونه دسته بندی میشود:
دستهی نخست: شعرهایی که با زبان معیار سروده میشوند، امّا در همین زبان معیار باز شاعران تلاش میکنند از واژه های محاوره سود جویند؛ مانند:

هر روز با شیرینمان
یک عالمه گل میکنم
از لابه لای سبزها
گلهای سنبل میکنم
(کشاورز، ۱۳۷۳، ص ۲۰)

دسته دوم: شعرهایی هستند که شاعران آن تلاش کردند، با زبان محاوره و عامیانه شعر بسرایند و شاید این گونه شعرها برای خردسالان و کودکان دبستانی از جذابیت ویژهای برخوردار باشد؛ مانند:

دلم میخواد همیشه
کنار من بمونه
خیال کنه لباسم
براش شده یه خونه
(قاسم نیا، ۱۳۶۸، ص ۴)

شعر عامیانه بیگمان زیر تأثیر ترانههای عامیانه است، که از سالها پیش در اذهان مادر بزرگها و پدر بزرگها جاری بوده و برای کودکان و نوههای خود با آواز میخواندند و اساساً ترانههای عامیانه بدون آواز، معنا و مفهومی نداشت. «امّا شعر عامیانه به طور رسمی بیش تر از دورهی مشروطیت آغاز شد»( علی پور، ۱۳۸۳،ص ۱۶۱)علی اکبر دهخدا طنز نویس، پژوهشگر و شاعر بزرگ عصر مشروطه به سرودن شعر میپرداخته که از زبان محاوره برخوردار است:

خاک به سرم، بچه به هوش آمده
بخواب ننه، یک سر دو گوش آمده
گریه نکن لولو میاد میخوره
گربه میاد بزبزی رو می بره
(همان، ص ۱۶۱)

یحیی آرینپور دربارهی سرایش اشعار محاوره در دورهی مشروطیت میگوید: «این طرز سخن سرایی در مطبوعات دورهی انقلاب ایران زیاد دیده میشود. از آن جمله است شعر «لالای مادرانه» از ابوالقاسم لاهوتی، «ترانهی سربازی» ازسراینده ناشناس و«لالایی گهواره» از اشرف الدین گیلانی.
(آرین پور، ۱۳۵۷، ج ۱، ص ۹۳)
بعد از علی اکبر دهخدا، استاد ملک الشعرای بهار با ترانهی مشهور بزک نمیر بهار میاد زبان محاوره را وارد شعرکرد و پس از وی نیز ایرج میرزا به زبان عامیانه گرایش پیدا کرد. (علی پور، ۱۳۸۳، ص ۱۶۱)
امّا در دورهی معاصر، نیما با بهره گرفتن از زبان عامیانه شعری را در سال ۱۳۰۸ هـ . ش برای کودکان سرود که «بهار» نام دارد؛ اگر چه در سال ۱۳۰۵ نیز شعری با عنوان آواز قفس در قالب نیمایی برای کودکان تجربه کرده بود که از زبان رسمی برخوردار میباشد. اینک به شعر بهار وی اشاره میشود:

بچّه ها ، بهار!

از آنجا که جزء خطی نشاسته یا همان آمیلوز خصوصیات ویژه‌ای را به نشاسته می‌دهد، لذا عامل مهمی در تعیین کیفیت نشاسته محسوب می‌شود.. میزان آمیلوز به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر تغییر ساختمانی نشاسته در موقع بیاتی می‌باشد و نشاسته سیب‌زمینی در مقایسه با نشاسته گندم تمایل کمتری برای تغییر ساختمانی از خود نشان می‌دهد (نارپیندر و همکاران، ۲۰۰۳).

به طور کلی می‌توان گفت تفاوت در خصوصیات فیزیکوشیمیایی نشاسته‌ها به میزان آمیلوز و حضور مشتقات فسفر نسبت داده می‌شود. البته تفاوت در ساختار شیمیایی این نشاسته‌ها نظیر اندازه ملکولی آمیلوز و طول زنجیره شاخه‌های آمیلوپکتین نیز تأثیرگذار است. این که چگونه این تفاوت‌های ساختاری، ویژگی‌های خمیر حاصل از یک نشاسته را تحت تاثیر قرار می‌دهد، دقیقاً مشخص نیست. محققان بدنبال آن هستند که با بررسی‌های بیشتر در زمینه ارتباط بین این ساختار شیمیایی و خواص عملکردی، راه حلی از طریق مهندسی ژنتیک و مکانیسم‌های بیوسنتز نشاسته ارائه کنند تا بتوانند نشاسته‌هایی با خصوصیات مورد نظرشان تولید کنند. به لحاظ این که نشاسته‌های دارای خواص عملکردی خاص، مانند نشاسته سیب‌زمینی متقاضی زیادی در صنایع مختلف بخصوص در صنایع غذایی دارد، لذا این قبیل نشاسته‌ها می‌توانند جایگزین نشاسته‌های اصلاح شده به روش شیمیایی شوند که در حال حاضر در برخی محصولات بکار می‌روند. از آنجا که میزان نشاسته ارقام مختلف سیب‌زمینی با یکدیگر متفاوت می‌باشد لذا انتخاب ارقامی که بیشترین ماده خشک و درصد نشاسته را دارند، بهترین گزینه برای استفاده در این فرآوری می‌باشند(یقبانی و محمدزاده، ۱۳۸۷).
۲-۵- تکنولوژی فرآوری نشاسته سیب‌زمینی
اصلاح خواص فیزیکوشیمیایی نشاسته باعث می‌شود که با فرآوری آن انواع فرآورده‌ها تولید شود که هر یک از این فرآورده‌ها به عنوان ماده خام برای فرآوری‌های بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین تقاضا برای خرید نشاسته در بازار رو به افزایش است.
۲-۵-۱- کیفیت ماده خام
ناخالصی‌های سیب‌زمینی اعم از خاک، سنگ، شن و کاه قبل از ورود به کارخانه باید جدا گردد. غده‌های سیب‌زمینی نباید حاوی مواد قندی زیادی باشد، زیرا در طی عملیات شستشو همراه با آب از سیب‌زمینی خارج می‌شوند و تلفات آن افزایش می‌یابد. غده‌ها نباید به صورت یخ‌زده باشند، زیرا پس از انتقال به کارخانه در اثر حمل و نقل در معرض صدمات مکانیکی قرار می‌گیرند. سیب‌زمینی که برای تولید نشاسته مورد استفاده قرار می‌گیرد باید حاوی نشاسته زیادی باشد. سیب‌زمینی که میزان نشاسته آن از ۱۵درصد کمتر باشد نباید در تولید فرآوری نشاسته مورد استفاده قرار گیرد.
نشاسته‌ای که از سیب‌زمینی تولید می‌شود از لحاظ خواص دانه‌ای، ویسکوزیته خمیر و سفیدی رنگ اهمیّت زیادی دارد. دانه‌ای بودن نشاسته عامل کیفی مهمی برای فرآیندهای صنعتی در کارخانه‌های نشاسته سازی می‌باشد.
وجود چشم در سیب‌زمینی اهمیّت زیادی دارد. اگر چشم‌ها عمیق باشند ضایعات سیب‌زمینی زیاد می‌شود زیرا تمیز کردن قسمت‌های فرو رفته کاری مشکل خواهد بود. در نتیجه به دلیل عدم پاک شدن سیب‌زمینی در محصول نهایی به صورت ذرات و خال‌های تیره ظاهر می‌شود.
تا جایی که امکان داشته باشد مواد نامحلول و فیبری (سلولز، همی‌سلولز و سایر مواد) باید از سیب‌زمینی جدا شوند. این مواد نامحلول درآب مقدار قابل توجهی از پالپ را تشکیل می‌دهند که این مقدار حدود ۴۰-۲۰ درصد نشاسته است. در کارخانه‌های نشاسته‌سازی، این قسمت نشاسته در قسمت ضایعات محصول قرار می‌گیرد. تلفات نشاسته به میزان مواد نامحلول و فیبری آن بستگی دارد.
سیب‌زمینی بدون پوست با اکسیژن محیط به سرعت تغییر رنگ پیدا می‌کند که به تیروزین، اسیدکلروژنیک و سایر فنل‌ها و همچنین پلی فنل اکسیداز در غده‌های سیب‌زمینی مربوط است. لذا برخی اوقات نشاسته تولید شده به جای این که رنگ آن سفید باشد تیره و خاکستری می‌شود. با اضافه کردن دی اکسید گوگرد از فعالیت این آنزیم جلوگیری می‌شود. در هر حال سیب‌زمینی که برای این منظور استفاده می‌شود باید در مقابل تیره شدن آنزیمی حساسیت کمتری داشته باشد.
در حین فرآوری صنعتی، مایع باقی مانده (آب میوه)^[۲۹] کف پایداری را تشکیل می‌دهد که این کف مربوط به سولانین، ترکیبات ازته محلول و سایر اجزاء موجود در آب میوه که کشش سطحی را کاهش می‌دهند مربوط است. کف زیاد در فرآیندهای صنعتی اختلال ایجاد می‌کند (فلاحی، ۱۳۷۶).
۲-۵-۲- تخلیه و شستشوی ماده خام
اولین مرحله فرآوری سیب‌زمینی تخلیه ماده خام است. برای تخلیه سیب‌زمینی در کارخانه‌های تولید نشاسته به یکی از دو روش خشک و مرطوب می‌توان عمل نمود. قبل از تخلیه، وقتی سیب‌زمینی هنوز در کامیون است نمونه برداری می شود تا میزان نشاسته و ناخالصی آن تعیین شود.
تخلیه مرطوب با دستگاه ویژه صورت می‌گیرد. سیب‌زمینی از کامیون به وسیله جت آب (با فشار ۲ آتمسفر) خارج می‌شود.
در تخلیه به روش خشک از طریق واگون، غده‌های سیب‌زمینی تخلیه و بر روی یک نقاله حمل می‌شوند. سپس سیب‌زمینی‌ها داخل یک مخزن که نیمی از آن در زمین است تخلیه می‌شوند. برخی از کارخانه‌های نشاسته‌سازی به مخازن بزرگ که ظرفیت زیادی دارد مجهز هستند در نتیجه تا آخر فصل کارخانه‌ها می‌توانند سیب‌‌زمینی کافی داشته باشند. در حین نگهداری هوا به داخل مخازن از طریق دستگاه تهویه دمیده می‌شود. این گونه سرمایه گذاری برای کارخانه‌های کوچک مقرون به صرفه نیست. کف محفظه‌های مخزنی شیبی حدود ۱۵ درصد دارد. در قسمت مرکز یک کانال وجود دارد که شیب آن حدود ۱درصد است و با این شیب سرعت آب به ۵/۱- ۱ متربرثانیه می‌رسد. سیب‌زمینی‌ها از طریق کانال به قسمت پمپ منتقل می‌شوند. پس از شستشو سیب‌زمینی توسط یک بالابر به قسمت ترازوهای پیوسته یا ناپیوسته هدایت و از آن‌جا به وسیله نقاله به داخل مخزن‌هایی که بالای دستگاه رنده قرار دارد برده می‌شود.
۲-۵-۳- خردکردن سیب‌زمینی
دانه‌های نشاسته به صورت غیریکنواخت داخل سلول‌های غده‌های سیب‌زمینی پراکنده هستند. برای استخراج آنها سلول‌ها شکسته می‌شوند. این عمل در خلال خرد کردن سیب‌زمینی صورت می‌گیرد. البته شکستن تمامی سلول‌های غده سیب‌زمینی میسّر نیست. خردکردن بیش از اندازه منجر به صدمه مکانیکی دانه‌های نشاسته می‌شود.
در کارخانه‌های نشاسته‌سازی برای خردکردن سیب‌زمینی از دستگاه خردکننده‌ای که به شکل استوانه است و در پیرامون آن تیغه‌های ارّه‌ای شکل وجود دارد استفاده می‌شود. مقدار خردکردن سیب‌زمینی توسط دستگاه بسته به سرعت دور روتور که تا ۹۶۰ تا ۳۰۰۰ دور در هر دقیقه می رسد دارد. ظرفیت روزانه به نوع دستگاه بستگی دارد.
در حین خرد کردن پالپ سیب‌زمینی حاوی هوای زیادی می‌شود. بر اثر این پدیده واکنش آنزیمی باعث سیاه کردن عصاره می‌شوند که حتی با افزودن _۲ SOاز آن نمی‌توان جلوگیری به عمل آورد. بر اثر این فعل و انفعال کیفیت رنگ سیب‌زمینی کاهش پیدا می‌کند. برای جلوگیری از این تغییر نامطلوب باید در اطراف دستگاه پالپر فشاری کمتر از فشارجو(خلاء) فراهم کرد.
در یک روش دیگر به جای پالپ کردن از هموژنایزر که فشار ۱۵۰ اتمسفر معادل ۱۵ مگاپاسکال دارد می‌توان استفاده کرد. سیب‌زمینی آسیاب شده به داخل هموژنایزر رانده می‌شود. با این دستگاه می‌توان میزان هوادهی تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد و در این روش میزان نشاسته موجود در پالپ ۲۰تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد(فلاجی، ۱۳۷۶).
۲-۵-۴- جدا نمودن شیره خام نشاسته و استخراج نشاسته
سیب‌زمینی خردشده موجود در مخزن پائین دستگاه خرد کننده با دی اکسید گوگرد که با آب مخلوط شده، همزده می‌شود. مقدار اسید سولفورو آنقدر اضافه می‌شود تا PH آن به ۸/۵-۶/۵ برسد. سیب‌زمینی خرد شده با مقداری آب (حدود ۱۰درصد) به داخل روتور دوار از طریق یک محور توخالی در قسمت انتهای مخروط وارد می‌گردد. نیروی سانتریفوژی که در اثر دوران زیاد روتور (rpm 4000-3000) حاصل می‌شود سبب جدا شدن پالپ از شیره نشاسته می‌گردد.
نشاسته ممکن است به وسیله اکستراکتورهای یک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای استخراج شود. یک استخراج کننده یک مرحله‌ای مشابه یک الک مخروطی است که با ۵۰۰ دور در دقیقه دوران می‌کند. داخل الک یک اسپری کننده دورانی است که به نازل‌هایی که جهت آنها به سمت بالای مخروط است مجهز شده است. اسپری‌کننده و الک در یک جهت دوران می‌کند اما سرعت‌های آنها متفاوت است. الک دوران کننده با نایلون پوشیده می‌شود. پالپ رقیق شده به داخل الک وارد شده و تحت نیروی گریز از مرکز قرار می‌گیرد. آب پس از خروج از نازل‌ها در مسیر مارپیچ می‌افتد و به سیب‌زمینی خرد شده با نیرویی معادل ۲ اتمسفر (۲/۰ مگاپاسکال) برخورد می‌کند. نشاسته سیب‌زمینی بر اثر نیروی گریز از مرکز به سمت قاعده پهن‌تر مخروط حرکت می‌کند. آب با جهت زاویه دار حرکت پالپ را کند می‌کند. دانه‌های نشاسته از داخل پارچه نایلونی الک عبور می‌کند و به شکل شیره نشاسته به داخل مخزن منتقل می‌گردد. اجسام فیبری از داخل پارچه نایلونی جدا شده و وارد مخزن دیگر می‌شوند. این اکستراکتورها در دو مرحله ولی در یک دستگاه عمل می‌کنند (فلاحی، ۱۳۷۶).
ساختمان هر دو اکستراکتور همانند یکدیگر است اما اکستراکتور دو مرحله ای دارای دو الک دوار مخروطی است (یکی در داخل دیگری قرار دارد). الک خارجی سیب‌زمینی خرد شده را دریافت و الک داخلی پس از مرحله اول پالپ را عبور می‌دهد. الک‌ها در یک جهت دوران می‌کنند اما سرعت آنها کمی تفاوت دارد. میزان دوران آنها در هر دقیقه ممکن است بین ۷۰۰-۵۸۰ دور در دقیقه تفاوت کند. پالپ به الک داخل همراه با اسپری آب ۳/۰-۲۵/۰ مگاپاسکال (معادل ۳-۵/۲ آتمسفر) وارد می‌شود. آب از الک داخل همراه با نشاسته آزاد خارج می‌شود. شیره نشاسته که از هر دو الک خارج می‌شود به داخل مخزن هدایت می‌شود. پالپ سیب‌زمینی از الک خارجی (مرحله۱) به مرحله دوم استخراج انتقال یافته و سپس به مخزن پالپ سیب‌زمینی ریخته می‌شود. پالپ‌های باقی مانده تخلیه می‌شوند و یا پرس می‌شوند و پالپ‌های حاصله یا به طور مستقیم و بدون خشک کردن برای تغذیه حیوانات مصرف می‌شود و یا توسط خشک‌کن‌های تشعشعی (تابشی)خشک می‌شوند. این پالپ‌ها در غذاهای حیوانی فرموله شده (پودرهای غذای حیوانی) مورد استفاده قرار می‌گیرند، چون که هم حاوی مقداری از پروتئین و هم نشاسته استخراج نشده از سیب‌زمینی می‌باشد.
تمامی فرایند استخراج در حدود یک دقیقه انجام می‌شود. در این استخراج کننده‌ها، جریان قوی آب عامل اصلی تفکیک نشاسته است و نیروی گریز از مرکز الک عامل اصلی استخراج آن است.
۲-۵-۵- تفکیک آب میوه از نشاسته
نشاسته حاصل از اکستراکتور به مخزن حاوی شیره نشاسته ریخته می‌شود. در این قسمت نشاسته با آب حاوی الیاف ریز و اجسام محلول مربوط به سیب‌زمینی خرد شده در طی استخراج نشاسته مخلوط می‌شود. شیره نشاسته تنها سانتریفوژ می‌شود تا نشاسته از آب میوه جدا شده و غلظت نشاسته افزایش یابد. تفکیک نشاسته از آب میوه براساس انواع گوناگون سانتریفوژ طراحی می‌شود.
۲-۵-۶- تصفیه
نشاسته جدا شده از آب میوه به اجسام فیبری، ترکیبات معدنی، قند و ترکیبات ازته آلوده است. بیشترین علت کاهش کیفیت نشاسته ناشی از وجود مواد ازته است. حتی مقدار جزئی ترکیبات ازته موجب کاهش ویسکوزیته خمیر نشاسته می‌شود. به این دلیل، کلیه ناخالصی‌ها باید جدا شوند. برای انجام این کار نشاسته را چندین بار با آب شستشو می‌دهند که نتیجه این عمل رقیق شدن شیر نشاسته است.
دستگاه‌های تصفیه که در صنعت نشاسته سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل سانتریفوژ، الک‌های دوار تصفیه کننده، هیدروسیکلون‌ها و الک‌های زانویی هستند. متداولترین دستگاهی که برای تصفیه‌ی نشاسته استفاده می‌شود موسوم به هیدروسیکلون است. سانتریفوژها به طور سری قرار دارند و موجب جداسازی مواد آلاینده می‌شوند. اجسام فیبری از شیره نشاسته به وسیله زانویی‌های الکی تصفیه‌کننده جدا می‌شوند. شیره خام نشاسته تصفیه شده تقریباً دارای ۴۰-۳۵ درصد ترکیبات خشک می باشد(فلاحی، ۱۳۷۶).
۲-۵-۷- آبگیری و خشک‌کردن
پس از تصفیه نشاسته نیز حاوی مقادیر جزیی قند و پروتئین است که موجب رشد میکروب‌ها می‌شوند. حتی اگر تخمیر خیلی جزیی صورت گیرد، pH تغییر کرده و سایر خواص نشاسته همراه با آن تغییر می‌کنند. برای جلوگیری از این تغییرات رطوبت نشاسته باید تا زیر ۱۵ درصد تقلیل یابد.
در رطوبت نسبی ۷۰ درصد میزان رطوبت نشاسته پس از خشک‌کردن حتی در دمای انبار تغییر نمی‌کند. خشک‌سازی نشاسته تا رطوبت ۱۵ درصد امکان پذیر است به شرط این که از قبل آبگیری مکانیکی شده باشد. شیره نشاسته غلیظ شده در مرحله آخر تصفیه‌ در هیدروسیکلون‌ها یا سانتریفوژها به بخش آبگیری منتقل می‌شود تا آب از آن جدا شود. بیشتر اوقات با فیلترهای تحت خلاء دوار آب نشاسته را جدا می‌کنند که موجب می‌شود میزان آب نشاسته به ۳۸-۳۶ درصد برسد.
بعد از آبگیری، نشاسته به بخش خشک‌سازی منتقل می‌شود تا باقی‌مانده رطوبت از نشاسته تبخیر گردد. پس از آبگیری رطوبت نشاسته در خشک کن به حدود ۱۵ درصد می‌رسد. خشک کردن محصول توسط خشک‌کن‌های پاششی انجام می‌گیرد. به دلیل گرمای زیاد، آب از نشاسته تبخیر می‌شود. فرایند خشک شدن نشاسته از ابتدا تا انتها بیش از ۵-۲ ثانیه به طول نمی‌انجامد. سیکلون در انتهای خشک‌کن قرار دارد و نشاسته در این قسمت از هوای مرطوب جدا می‌شود. اصول کار سیکلون همانند هیدروسیکلون است اما در این‌جا هوا حامل نشاسته است. هوا از طریق کانال سیکلون و به وسیله یک فیلتر و دودکش گرفته می‌شود. پس از خشک شدن، نشاسته مخلوط می‌شود تا رطوبت یکنواختی پیدا کند. نشاسته با رطوبت یکنواخت پس از سردشدن الک می‌شود تا قسمت‌هایی که در حین خشک شدن کلوخه شده است جدا گردند. غربال کردن نهایی بر روی غربال‌های متفاوت صورت می‌گیرد. پس از غربال کردن، نشاسته به سیلو منتقل می‌گردد و در آنجا نگهداری می‌شود. پس از سیلوسازی به ترازوی اتوماتیک منتقل و پس از توزین بسته بندی می‌شود. بسته ها یا نگهداری می‌شوند و یا برای فروش به بازار عرضه می‌شوند (فلاحی، ۱۳۷۶).
موتور پمپ: MP
شکل ۲-۶: نقشه جریان مواد تولید نشاسته سیب‌زمینی
فصل سوم
بیو‌پلیمرهای زیست‌تخریب‌پذیر و خوراکی
۳-۱- مقدمه
استفاده از بیوپلیمرهای‌ زیست‌تخریب‌پذیر^[۳۰] (زیست فروپاشنده) برای بسته‌بندی یا پوشش‌دادن مواد غذایی سالیان طولانی است که مورد توجه محققین بوده است. تولید و کاربرد این بیوپلیمر‌ها در صنایع بسته‌بندی می‌تواند مزایای زیر را داشته باشد:
۱) چون بخش عمده‌ای از بیوپلیمرها منشأ کشاورزی دارند و به طور معمول از محصولات گیاهی و حیوانی به دست می‌آیند، می‌توان با تولید و استخراج آنها ارزش افزوده محصولات کشاورزی را بالا برد.
۲) این بیوپلیمرها از منابع تجدید‌پذیر^[۳۱] به دست می‌آیند (برخلاف پلیمرهای سنتزی که بیشتر منشا نفتی دارند) بنابراین تولید آنها می‌تواند موجب حفظ منابع تجدیدناپذیر برای نسل‌های آینده گردد.
۳) بیوپلیمرهای حاصل از فراورده‌های کشاورزی قابلیت برگشت به طبیعت را دارند و توسط میکروارگانیسم‌ها در طی فرایند کمپوست^[۳۲] به محصولات طبیعی مانند دی‌اکسیدکربن، آب، متان و توده‌زیستی (بیومس)^[۳۳] تبدیل می‌شوند. بنابراین این بیوپلیمرها زیست فروپاشنده هستند و موجب آلودگی محیط زیست نمی‌گردند.
بررسی‌ها نشان داده است که بیش از نیمی از زباله‌های شهروندان در کشورهای صنعتی را مواد بسته‌بندی تشکیل می‌دهند. برای مثال در کشور ایالات متحده آمریکا سالانه تقریباً ۵۰ میلیون تن ضایعات حاصل از بسته‌بندی تولید می‌شود که بخش عمده‌ای از آن را مواد پلاستیکی حاصل از مشتقات نفتی تشکیل می‌دهد(گیلبرت، ۱۹۸۶).
در حال حاضر از روش‌های مختلفی برای حل مشکل ضایعات بسته‌بندی استفاده می‌شود. در زیر به چند روش رایج و معایب آنها اشاره شده است:
۱) روش دفن زباله‌ها^[۳۴]: در این روش زمین زیادی مورد نیاز است و موجب آلودگی آبهای زیرزمینی می‌شود.
۲) روش سوزاندن زباله‌ها^[۳۵]: این روش موجب افزایش آلودگی هوا و ایجاد باران‌های اسیدی می‌شود. همچنین شناسایی محل‌های مناسب برای سوزاندن مشکل است.
۳) روش بازیافت زباله‌ها^[۳۶]: مواد حاصل از بازیافت را نمی‌توان برای مواد غذایی و پزشکی مورد استفاده قرار داد. همچنین هزینه جمع‌ آوری و حمل و نقل آن بالاست و نیز به علت اینکه معمولاً بسته‌بندی‌های مواد غذایی از چند لایه متفاوت تشکیل می‌شود بازیافت آنها مشکل است.

• Schmidt RA, Wrisberg CA. (2000) Motor Learning and Performance, Human Kinetics Publisher, 2nd Edition, chapter 2.

• Shephard, RJ. (1999). Biology and medicine of soccer: An update. Journal of Sports Sciences, 17, 757-786.

• Simoneau JA, Bouchard C. (1995). Genetic determinism of fiber type proportion in human skeletal muscle. The FASEB Journal, 9, 1091-1095.

• Singer, R. N. Murphy, M. Tennant, L. K. (1993) Handbook of Research and Sport Psychology, the International Society of Sport Psychology.

• Siri WE. (1956). the gross composition of the body. Pages 239-280. IN: Lawrence JH, Tobias CA (editors). Advances in Biological and Medical Physics. Academic Press, Inc. Advances in Biological and Medical Physics. 4: 239-280.

• Spencer M, Bishop D, Dawson B, Goodman C. (2005). Physiological and metabolic responses of repeated-sprint activities: specific to field-based team sports. Sports Med; 35: 1025–1044.

• Stolen T, Chamari K, Castagna C, Wisloff U. (2005) Physiology of soccer: an update. Sports Med, 35: 501–536.

• Stratton G, Reilly T, Williams AM, RichardsonD. (2004). Youth Soccer. New York, Routledge.

• Strudwick A, Reilly T, Doran D. (2002). Anthropometric and fitness profiles of elite players in two football codes. J. Sports Med. Phys. Fitness. 42(2): 239-242.

• Svensson M, Drust B. (2005). Testing soccer players. J Sports Sci; 23: 601–618.

• Tanner JM. (1984). Foetus into man: Physical growth from conception to maturity (2^nd Edition). Ware, Herts, UK: Castlemead Publications.

• Thelwell, R. C., Greenlees, I. A., & Weston, N. J. V. (2006). Using psychological skills training to develop soccer performance. Journal of Applied Sport Psychology, 18, 254–270.

• Tranckle P, Cushion CJ. (2006). Rethinking giftedness and talent in sport. Quest. 58 (2): 265-286.

• Vaeyens R, Malina R.M, Janssens M, Van Renterghem B, Bourgois J, Vrijens J, Philippaerts R.M. (2006). A multidisciplinary selection model for youth soccer: the Ghent Youth Soccer Project. Br J Sports Med, 40:928–934.

• Vescovi JD, Murray TM, Fiala KA, VanHeest JL. (2006). Off-Ice Performance and Draft Status of Elite Ice Hockey Players. International Journal of Sports Physiology and Performance, 1: 207-221.

• Williams AM. (2000). Perceptual skill in soccer: implications for talent identification and development. J Sports Sci, 18:737–50.

• Williams A. M., Reilly T., (2000). Talent identification and development in soccer. Journal of Sports Sciences, 18: 657 – 667.

• Wilmore JH, Costill DL, Kenney WL. (2008). Physiology of Sport and Exercise (4th Edition). Human Kinetics: Champaign, IL.

• Wisloff U, Castagna C, Helgerud RJ, Hoff J. (2004). Maximal squat strength is strongly correlated to sprint performance and vertical jump height in elite soccer players. British Journal of Sports Medicine, 38, 285-288.

• Wittich A, Oliveri MB, Rotembery E, et al. (2001). Body composition of professional football (soccer) players determined by dual X-Ray absorptiometry. J. Sports Med. Phys. Fitness, 41(3): 337-341.

• Wolstencroft E. (2002). Talent identification and development: An academic review. University of Edinburgh.

• Wragg CB, Maxwell NS, Doust JH. (2000). Evaluation of the reliability and validity of a soccer-specific field test of repeated sprint ability. Eur J Appl Physiol, 83: 77–83.

• Wu CH, (1992). Talent identification in china. New studies in athletics, 7 (3), 37-39.

• www.ais.org.au/talent/pridiction.html (2011.8.1).

• www.fa-soccerstar.com/whatsavailable.phtml (2011.8.1).

پيوست­ها
«پیوست الف»
ابزار اندازه گیری مهارتهای روانی اُتاوا-3 (OMSAT-3)
نام و نام خانوادگی: سن: رشته ورزشی:
بالاترین سطح : آموزشگاهی/ دانشگاهي باشگاهی استاني کشوری ملی
هر یک از عبارات زیر را بخوانید و سپس در مربعی که میزان موافقت شما را با آن عبارت نشان می­دهد، علامت بزنید. هیچ پاسخی درست یا غلط نیست ، بنابراین پاسخی را که در نگاه نخست نظرتان می ­آید ، صادقانه انتخاب کنید. هنگام پاسخ دادن به پرسش­ها ، به جدیدترین عملکردهای ورزشی خود (چه در مسابقه ، چه در تمرین) فکر کنید.

ردیف
سوال
کاملا مخالف
مخالف
تاحدی مخالف
نظري ندارم
تاحدی موافق
موافق
کاملا موافق

1

۵-۵- پیشنهادات
با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق، پیشنهادات زیر برای توسعه تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی ارائه می شود. انتخاب راهبرد تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی به عنوان یک عامل مهم در ارتقای فرایند طراحی و توسعه محصولات دانشگاهی و تحقق دانشگاه کارآفرین می بایست مورد توجه مدیران دانشگاهی قرار گیرد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، پیشنهادات زیر برای بهبود وضعیت تجاری سازی تحقیقات داتشگاهی در دانشگاه آزاداسلامی واحد رشت پیشنهاد می شود:

در بعد فردی پیشنهاد می شود راهکارهای زیر دنبال شود:
جذب اساتید و اعضای هیات علمی با توانایی های فردی بالا و توانمندی های علمی و تجربه و تخصص
انجام مصاحبه های مختلف علمی و روانشناسانه هنگام جذب اساتید جدید، برای جذب افراد مشتاق و توانمند به کار
در بعد محیطی پیشنهاد می شود راهکارهای زیر دنبال شود:
تلاش در جهت اصلاح شاخص های محیطی مانند ارتباط با بخش خصوصی و ترغیب سرمایه گذاران برای ورود به حوزه دانشگاهی جهت تامین نیازهای مالی پروژه های تحقیقاتی
رایزنی مدیران دانشگاه برای تلاش جهت تصویب قوانین حمایت کننده از دارایی های فکری و توسعه قوانین مرتبط با افرد قانونگذار
رایزنی با نهادهای دولتی جهت ایجاد زیرساخت های حمایت کننده منطقه ای
در بعد نهادی پیشنهاد می شود راهکارهای زیر دنبال شود:
اعطای پاداش ها و تخصیص مشوق های مالی و غیر مالی مکفی به اساتید فعال در زمینه ارتباط با صنعت
تسهیم اساتید مرتبط با صنعت در منافع مالی حاصل از پروژه ها
اتخاذ سیاست های حامی تجاری سازی
پرورش فرهنگ حامی تجاری سازی بین اساتید
در بعد سازمانی پیشنهاد می شود راهکارهای زیر دنبال شود:
بهبود ساختار بروکراتیک دانشگاه و تسهیل آن بخش از فرایند تجاری سازی که مربوط به دانشگاه است
تخصیص بودجه های تحقیقاتی و نیز حمایت از تحقیقات کاربردی
برقراری و تحکیم ارتباطات با صنایع منطقه ای
۵-۵-۱- پیشنهادات برای سیاستگذاران
با توجه به اهمیت موضوع تجاری سازی در توسعه منطقه ای و نیز ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی، و با عنایت به تجزیه تحلیل های انجام گرفته و نتایج حاصل از این تحقیق پیشنهادات زیر برای سیاستگذاران جهت بهتر توسعه تجاری سازی و بهره مند شدن منطقه از مزایای این امر، ارائه می شود:
تدوین قوانین حمایت کننده از تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی، خصوصا قوانین مرتبط با دارایی های فکری و تخصیص اعتبارات ارزان قیمت برای پیشبرد پروژه های تحقیقاتی
تخصیص اعتبارات لازم جهت ایجاد زیرساخت های محیطی و منطقه ای برای توسعه امر تحقیق و سهولت امور متعاقب آن
ایجاد مراکز حمایتی و انکوباتورهایی مثل پارک های علم و فناوری جهت حمایت از ایده های نو و شرکت های نوظهور
۵-۵-۲- محدودیت های تحقیق
ناتوانی در نتیجه گیری های مجزا برای پایان نامه ها و سایر تحقیقات اساتید به خاطر محدود بودن پژوهش های انجام گرفته
عدم همکاری اساتید و اعضای هیات علمی در بخش کیفی و کمی
درک نشدن اهمیت این موضوع توسط مسئولین دانشگاه
سخت گیری در ارائه اطلاعات مرتبط با اعضای هیات علمی
۵-۵-۳- پیشنهادات برای تحقیقات آتی
با توجه به حیاتی بودن موضوع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی جهت توسعه منطقه ای، پیشنهادات زیر برای تحقیقات اتی پیشنهاد می شود:
بررسی ابعاد چهارگانه به تفکیک برای دسته بندی مختلف تحقیقات
بررسی ابعاد چهارگانه به صورت مجزا در دانشگاه آازد اسلامی واحد رشت
بررسی تاثیر هر کدام از ابعاد بر انتخاب راهبردهای مختلف تجاری سازی دانش در دانشگاه
بررسی تاثیرات ابعاد چهارگانه در دانشکده های مختلف دانشگاه به صورت مستقل
منابع و مأخذ
بازرگان عباس (۱۳۸۷). مقدمه ای بر روش های تحقیق کیفی و آمیخته. رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران, نشر دیدار، چاپ اول.
بازرگان، عباس (۱۳۸۰). ارزشیابی آموزشی: مفاهیم، الگوها و فرایند عملیاتی. تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه؛ سرمد، زهره (۱۳۸۶). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر آگه. چاپ دهم.
ﻫﻮﻣﻦ، ﺡ. ﻉ. (۱۳۸۷). ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻱ ﻋﻤﻠﻲ ﻓﺮﺍﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻋﻠﻤﻲ. ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺳﻤﺖ.
Arora,A.,A.Fosfuri and A.Gambardella(2001),Makets for Technology:The Economics of Innovation and corporate strategy.MIT Press,Cambridge MA,forthcoming.
Bercovitz, J. & Feldman, M (2004). Academic Entrepreneurs: Social Learning and business school.
Cohen, W., R. Florida, L. Randazzese and J. Walsh (1998) “Industry and the Academy: Uneasy Partners in the Cause of Technological Advance,” In R. Noll. Ed., Challenges to the Research University. Washington D.C.: Brookings Institution.
Di Gregorio, D. and S. Shane (2003), ‘Why Do Some Universities Generate More Start-ups than Others?’. Research Policy 32, 209–۲۲۷.
Etzkowitz, H., 2002, MIT and the Rise of Entrepreneurial Science., Routledge.
Göktepe-Hultén (2008). ”University Inventors and University Patenting Patterns at Lund University: Conceptual- Methodological & Empirical Insights” in Krishna, C. Sri Academic. Amicus Books, ICFAI, India ISBN 81-314-1349-7
Henderson R., A. Jaffe and M. Trajtenberg (1998). “Universities as a Source of Commercial Technology: A Detailed Analysis of University Patenting, 1965- 1988”, Review ofEconomics and Statistics, Vol. 80, No. 1, February, pp. 119- 127.
Mowery, D. C., Nelson, R. R., Sampat, B. N., and Ziedonis, A. A. (2004). Ivory Tower and Industrial Innovation: University-Industry Technology Transfer Before and After the Bayh-Dole Act, Palo Alto: CA, Stanford University Press.
Mowery, D.C., R.R. Nelson, B.N. Sampat, and A.A. Ziedonis, 2001, ‘The Growth of Patenting and Licensing by US Universities: An Assessment of the Effects of the Bayh- Dole Act of 1980,’ Research Policy 30, 99–۱۱۹.
O’Shea,Rory P., Harveen Chugh , Thomas J. Allen (2007). Determinants and consequences of university spinoff activity: a conceptual framework, J Technol development of university high-tech spinout companies, Nottingham university.
OECD, 2003, Turning science into business. Patenting and licensing at public research organizations http://213.253.134.43/oecd/pdfs/browseit/9203021e.pdf.