بند دوم: برآورد نیاز ها
در جنگها ارگانهای مختلفی در برآورد نیازها نقش ایفا می کنند. مراکز اطلاعاتی کشورها نیز تخمین می زنند. به عنوان مثال UNHCR در خصوص آوارگان و پناهندگان UNICEF در خصوص زنان و کودکان و WHO در خصوص بهداشت فعالیت کرده و گزارش تهیه می کنند. آنچه حائز اهمیت است این مساله است که ICRC منبع اطلاعاتی خود را محدود به آنچه ارگانهای فوق الذکر در اختیارش می گذارند نمی کند و در این زمینه خود به فعالیت می پردازد. به عنوان مثال در قضیه شمال عراق گزارشهایی در این زمینه توسط صلیب سرخ امریکا تهیه شده بود اما ICRC به این گزارشات اکتفا ننمود و خود وارد عمل شد. اما در همین قضیه ICRC از گزارش WHO بهره جست و به سازمان ملل در خصوص پیامدهای تحریم اقتصادی که در آن منطقه اعمال می نمود هشدار داد. ICRC از متخصصین زیادی جهت برآورد نیازها در زمینه های مختلف بهره می جوید. در برخی موارد این نمایندگان در مناطق مستقر هستند و در سایر موارد، در صورت لزوم، از ژنو به منطقه اعزام می شوند. آنچه بیش از برآورد نیازها حائز اهمیت است در اختیار قراردادن کمکهاست که غالباً با تاخیر صورت می پذیرد.
بندسوم: تامین منابع مورد نیاز
ICRC به دلیل جزئی از یک حرکت بین المللی است و نقش شناخته شده ای در مخاصمات مسلحانه دارد، نزد کلیه کسانی که در تامین بودجه عملیات امداد نقش عمده ای ایفا می کنند مشهور است و یکی از بهترین ارگانهای تامین منابع موردنیاز می باشد. اما آنچه در سال ۱۹۹۴ در رواندا رخ داد و گرسنگی هزاران سومالیایی در سالهای ۱۹۹۳، ۱۹۹۲، خارج از توان ICRC بود. برخی فجایع بشری به قدری تکان دهنده است که فقط در صورت مداخله دولتها و بخصوص نیروهای مسلح آنها قابل حل و فصل است و در برخی موارد، همانند آنچه در بنگلادش در سال ۱۹۷۱ رخ داد دخالت سازمان ملل اجتناب ناپذیر به نظر می رسید. به هر حال لزوم همکاری میان مقامی که وظیفه اصلیش ارائه کمکهای پزشکی به زخمیان حاضر در صحنه حاضر در جنگ در بدو تاسیس را بمه جامعه صلیب سرخ و هلال احمر ملی واگذار نمود. از سال ۱۹۷۷ به بعد در اثر رقابت با MSF (پزشکان بدون مرز) بودجه بیشتری را به این قضیه اختصاص داد و حتی در قضیه رواندا در سال ۱۹۹۴ کارکنان MSF تحت نظر ICRC فعالیت نمودند.
در خصوص نوع کمکها همواره انتقاداتی از ICRC شده است. در این زمینه جا دارد که از کسانی که منابع را در اختیار ICRC قرار می دهند نیز انتقاد شود چرا که هماهنگ با ICRC عمل نمی کنند.
بهر حال علیرغم این انتقادات و غلیرغم اینکه در برخی موارد همانند ارائه کمکهای پزشکی یا لزوم تاسیس دفتر در واشنگتن جهت برقراری ارتباط با سازمانهایی که در زمینه کمکهای بشردوستانه فعالند و در آن منطقه دفتر دارند، با ایجاد توسعه همکاری با این سازمانها، ICRC کند عمل نموده اما در مجموع فعالیتهایش در این زمینه همواره مفید و حائز اهمیت بوده است.
بندچهارم: تحویل
بطور کلی در زمینه تحویل کمکها در زمان مخاصمات، سازمانهای مختلفی اعم از سازمان ملل و سایر ارگانها نقش ایفا می کنند. در نتیجه این تداخل وظایف منتهی به هرج و مرج می شود و علل یابد در این زمینه این نهادها با یکدیگر همکاری کنند بطور کلی ICRC در این خصوص با مشکل جدی مواجه نشده است و با WFP, UNICEF, UNHCR همکاری نموده است. در یوگسلاوی ارگان مداخله نماید به عنوان دومین نهادکمک رسانی ایفای وظیفه نمود. هر دوی این ارگانها جهت حمایت از جان مردم به فعالیتهای یکدیگر احترام گذاشته و ایفای وظیفه نمودند. این شکل از همکاری میان ICRC و UNICEF در سودان در دهه ۸۰ و یا MSF و UNICEF در زئیر وجود داشت.
علیرغم اینکه در انجام عملیات بشر دوستانه با توجه به ماهیت بشردوستانه آن مشکلی نباید حادث شود، رقابتهایی نیز میان ارگانهای مختلف به وجود می اید. به عنوان مثال ارگانهای خصوصی کمک رسانی سعی می کنند برای سرمایه گذاریهای آینده با سایر ارگانها رقابت کنند. هر یک از ارگانهای مختلف سازمان ملل نیز سعی می کنند توجه کسانی که بودجه ها را تامین می کنند مانند امریکا به فعالیتهای خود جلب نمایند.

ICRC هیچ یک از این اهداف را دنبال نمی کنند. بطور کلی ICRC در زمینه تحویل کمکها به شکل سریع و موثر به خصوص در حجم متوسط یا کم دارای شهرت است. این ارگان به دلیل اینکه نسبت به سازمانهای وابسته به سازمان ملل کوچکتر است و انعطاف بیشتری دارد به موقع وارد دعمل می شود و در عین حال نیروهایش در قسمتهای مختلف دنیا مستقر هستند. این ارگان همچنین به دلیل نظم و هماهنگی کارکنانش در این زمینه مشهور است.
در کل ICRC به عنوان یک ارگان امدادرسانی، از جنبه های مختلف کمک رسانی که می توان توسط طرفین مخاصمات مورد سوء استفاده قرار گیرد آگاه است. به عنوان مثال طرفین درگیر ممکن است در وارونه جلوه دادن حقایق و آمار مربوط به جنگهای داخلی منافعی داشته باشند و از انتشار حقایق ممانعت بعمل آورند یا در برآورد نیازها مبالغه کنند تا وجهه طرف جنگ را تضعیف نماید. همچنین طرفین جنگ ممکن است ICRC را در زمان تحویل و اجرای عملیات بشردوستانه نماید. همچنین متهم به تخطی از اصل بی طرفی و حمایت از یکی از طرفین نمایند که چنین اتهامی منجر به توقف عملیات خواهد شد. با توجه به مشکلات فوق الذکر، انجام عملیات بشردوستانه دشوار خواهد بود و حتی بر روابط میان ارگانهای مختلف کمک رسانی تاثیر خواهد داشت. ICRC با توجه به تجربه طولانی که در زمینه امدادرسانی دارد می تواند این مقاصد را تشخیص داده و از آثار سوء آنها بکاهد.
امروزه بهبود بخشیدن به وضعیت قربانیان مخاصمات مسلحانه بیش از هر مساله دیگری مورد علاقه ICRC و سایر ارگانها در عرصه بین المللی انجام شده است. هنوز باید گامهای بلندی در خصوص کاهش آلام قربانیان اینگونه جنگها (بخصوص جنگهای داخلی) برداشته شود. در برابر فجایعی که در دنیا رخ می دهد ICRC بسیار کوچک است و نباید فراموش کرد که گرچه این ارگان در عرصه بین المللی مورد شناسایی قرار گرفته و فعالیتهایش مورد احترام است. همچنان یک ارگان خصوصی سوئیسی است. گرچه به زعم برخی، نقش ICRC بدلیل دخالت سایر ارگانهای امدادرسانی تضعیف شده است اما این ارگان تمام تلاش خود را جهت مایجاد هماهنگی میان فعالیتهای خود و سایر ارگانها نموده است و تحت تاثیر اقدامات سایر ارگانها قنرار نگرفته است. گرچه در موارد متعددی از فعالیتهای این ارگان توسط طرفین متخاصم ممانعت به عمل آمده است. اما ICRC در این زمینه مقصر نبوده و آنچه رخ داده ناشی از عملکمرد غیرانسانی طرفین متخاصم بوده است. در ارزیابی نهایی می توان گفت این ارگان در ایفای وظایفش موفق بوده است.
گفتار چهارم: تداخل کمک های بشر دوستانه و عملیات نظامی
در صحنه نبرد علاوه بر طرفین مخاصمه و سازمانها و ارگانهای امدادرسانی و مردم عادی نیازمند کمکها، اشخاص دیگری نیز ممکن است حضور داشته باشند. از آن جمله اند نیروهای حافظ صلح به آنهایی که تحت تاثیر عنوان مداخله بشردوستانه چه در قالب فصل هفتم منشور یعنی پس از احراز به خطر افتادن و تهدید صلح و امنیت بین المللی وارد عمل می شوند چه آنانکه به ابتکار و تشخیص خود دست به مداخله نظامی تحت عنوان بشردوستانه می زنند. حضور آنان در صحنه نبرد و تداخل وظایف و اهدافشان با اقدامات ارگانهای بشردوستانه که هدف غاییشان نجات جان مردم غیرنظامی و کسانی است که نیازمند کمکهای فوری هستند، مشکلاتی را ایجاد می کند که قابل بررسی است.
یکی از گروههایی که به هنگام مخاصمات نقش فعالی در صحنه نبرد ایفا می کنند نیروهای حافظ صلح سازمان ملل هستند. عملیات حفظ صلح عبارتست از اعزام نیروهای سنازمان ملل متحد به منظور نظارت بر آتش بس، جداسازی نیروها و با شرکت در امر انتخابات با رضایت طرفین درگیر معمولا افراد نظامی سازمان ملل و یا پلیس و یا افراد از وقوع درگیری شده و به برقراری صلح کمک می کند. نیروهای حافظ صلح در طول عمر سازمان ملل به تمام نقاط دنیا اعزام شده اند. در منشور ملل متحد مقرراتی در خصوص تاسیس این قبیل نیروها وجود ندارد.
در بسیاری از جنگهایی که در دهه ۹۰ به وقوع پیوسته اند نیروهای حافظ صلح از فعالیتها و نیروهایی که در زمینه کمکهای بشردوستانه فعالیت می کردند حمایت کرده اند. گرچه به نظر می رسد که عملیات حفظ صلح سازمان ملل و اقدامات بشردوستانه ماهیتا به یکدیگر وابسته باشند چرا که هر دو مناطق جنگی انجام می شوند و هر دو باید اصول بی طرفی و عدم تبعیض را رعایت نمایند، با این وجود مرتبط نمودن این عملیات با عملیات بشردوستانه دشوار به نظر می رسد. در سه جنگ اخیر دهه ۹۰ شورای امنیت از مداخله نظامی اجباری بهره برد، این ارگان این اقدامات را در دسامبر اخیر دهه ۹۰ شورای امنیت از مداخله نظامی اجباری بهره برد، این ارگان این اقدامات را در دسامبر ۹۲ با روانه کرده نیروهای UNITAF در سومالی انجام داد. در رواندا در ژوئن ۹۴ و در بوسنی در آگوست و دسامبر ۹۵ از روش مشابه استفاده کرد. بطور کلی حمایت از عملیات بشردوستانه و حمایت از کسانی که به کمکها نیاز دارند به ابزار دیگری غیر از نیروهای نظامی نیاز دارد.
متحد کردن عملیات بشردوستانه با عملیات نظامی گرچه به شکل تئوریک امکان پذیر است اما در عمل خطرات زیادی دارد. در صورتیکه پرسنل عملیات بشردوستانه به نیروی نظامی وابسته شوند، موفقیت آنان وابسته به موفقیت نیروهای حافظ صلح خواهد بود. به عنوان مثال می توان به آنچه در بوسنی رخ داد اشاره کرد. نیروهای بشر دوستانه unprofr (نیروی حفاظتی سازمان ملل در بوسنی هرزگوین) سعی در حمایت از تحویل کالاها و کمکها داشتند و در این زمینه نیز موفق بودند تا زمانی که نیروهای nato (ناتو) حمله هوایی را آغاز کردند و کلیه پرسنل بشردوستانه و نیروهای حافظ صلح به گروگان گرفته شدند یا کشته شدند و این مثال شکست رابطه نظامی و بشردوستانه را نشان می دهد.
آنچه امروز بسیار نگران کننده است کاربردهای گوناگون واژه «بشردوستانه» است. امروز غالب واکنشهایی که در برابر مخاصمات نشان می دهد.
آنچه امروزه بسیار نگران کننده است کاربردهای گوناگون واژه بشردوستانه است. امروزه غالب واکنشهایی که در برابر مخاصمات نشان داده می شود «بشردوستانه» نام می گیرد. امرزوه مداخله نظامی عنوان بشردوستانه می گیرد. واحدهای نظامی برای انجام اقدامات بشردوستانه در صحنه های نبرد بکار گرفته می شوند بدون آنکه خود نیروهای حافظ صلح باشند. گروه های بشر دوستانه بر اجرای محاصرات اقتصادی در مرزها نظارت می کنند. این کاربردهای متفاوت واژه بشردوستانه باعث ایجاد اغتشاش و بی نظمی در هماهنگی میان نبردهای مختلف حاضر در نبرد می شود.
با توجه به تغییر ماهیت جنگ از بین المللی به داخلی برای دولتها بسیار دشوار است که در خصوص اقدامات سیاسی، نظامی، به یک راه حل عملی و معقول برسند. گرچه دیگر قطعنامه های شورای امنیت از طریق وتوی پنج عضو اصلی با مشکل مواجه نمی شوند اما در عمل واقع بینانه نیستند و بیشتر جنبه شفاهی دارند تا عملی. در چنین شرایطی عملیات بشردوستانه می تواند در کاهش آلام مردن نقش عمده ای ایفا کند چرا که این عملیات بدلیل اصولی که باید در اجرای آنها رعایت شود ساده تر انجام می شوند و با مخالفت کشورها مواجه نمی شوند.
اما اقدامات بشردوستانه باید به موازات اقدامات سیاسی و نظامی انجام شود نه که جایگزین آن شود. اگر از این اقدامات در جهت افزایش سیاست خارجی یا کاهش قدرت سیاسی دولت حاکم استفاده شود این اقدامات مشروعیت خود را از دست خواهند داد و متهم به تخطی از ماصل بی طرفی خواهند شد و چه بسا ممکن است هدف حمله نظامی هم واقع شوند.
عدم پیش بینی چنین سوء استفاده ای یکی از مشکلات مندرج در «دستور کاری برای صلح» ماست که توسط پطروس غالی مطرح شده است و از این اقدامات سیاسی، نظامی و بشردوستانه دفاع می کند. تشریک مساعی میان ناین اقدامات می تواند توانایی ها و قابلیت های جامعه بین المللی را بطور قابل ملاحظه ای افزایش دهد چرا که برآیند این سه اقدام می تواند تاثیر زیادی داشته باشد. باید اذعان داشت چنین همکاری در شرایط جلوگیری از بروز مخاصمات مفید است. دیپلماسی پیشگیرانه، حمایت اقتصادی و ارائه کمکهای بشر دوستانه و استخدام ناظران نظامی می تواند وضعیت بحرانی را به یک ثبات نسبی برساند. اما متاسفانه این همکاریها پس از بروز جنگ نمی تواند اثر مشابهی داشته باشد. در زمان مخاصمه اقدامات بشردوستانه صرفاً باید بر شرایط بحران متمرکز شود و وارد مشکلات نظامی و سیاسی نشود و استقلال و بی طرفی خود را حفظ کند تا بتواند یاری لازم و موثر را به طرفین و قربانیان مخاصمه برساند.
مساله بی طرفی سازمانهای وابسته به سازمان ملل همواره در هاله ای از ابهام قرار دارد. ارگانهایی مانند UNHCR عملا

وجود زمین های قهوه ای ارائه شده یا صنعتی متروک در یک جامعه ، ممکن است نشانه ای در یک آفت کلی جامعه مثل بیماری ، جنایت ، کمبود تحصیلات و فرصت های شغلی و فرسودگی زیر ساخت ها در آن جامعه باشد یا به وقوع این اتفاقات کمک کند . محیط عضوی مهم از کیفیت زندگی در هر جامعه به شمار می رود که به همراه خود فرصت های اقتصادی ، دستاورد های آموزشی ، دسترسی به مراقبت های بهداشتی ، در دسترس بودن و کیفیت مسکن تامین خدمات دولتی و سایر شاخص های اجتماعی ، اقتصادی و … را دارد . توسعه مجدد زمین های قهوه ای در صورت کامل انجام شدن ، می تواند عامل مهمی در تجدید حیات جامعه داشته باشد .
۳-۱۱-فرایند تعیین زمین های رها شده شهری
با توجه به موضوع تحقیق یعنی ساماندهی و مدیریت زمین های رها شده شهر گیلانغرب ، موفقعیت و میزان این زمین ها اطلاعات اساسی مورد نیاز بودند که توسط نقشه و عکس هوایی دستیابی به این اطلاعات امکان پذیر بود . چون در شهرداری گیلانغرب نقشه بهنگام از شهر که وضعیت کاربری های موجود را نشان میداد ، وجود داشت ، لذا نقشه به عنوان ابزار تامین اطلاعات مورد نیاز مشخص شد .
در این راستا از نقشه کاربری اراضی سال ۱۳۹۰ با مقیاس ۱:۲۵۰۰ که توسط اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه تهیه شده بود استفاده شد .
تعیین موقعیت زمین های رها شده در سطح شهر گیلانغرب در این وحله با بهره گرفتن از نقشه طرح تفصیلی شهرداری گیلانغرب ، زمین های شهر بررسی شد و سپس با بهره گرفتن از عملیات میدانی به سراغ زمین هایی که کاربری آنها نامشخض و یا اینکه کاربری آنها مشخص ، اما بعد از بازسازی بلااستفاده مانده بودند رفته و تک تک آنها را روی نقشه بصورت دستی مشخص نمودم .
۳-۱۲-تعیین مساحت و تبدیل به مقیاس
بعد از بدست آمدن حدود زمین های رها شده ، این زمین ها باید تعیین مساحت می شدند . برای این کار چون نقشه های کاربری اراضی شهر ، به صورت JPG در دسترس بودند ابتدا نقشه کاربری در محیط GIS رقومی شده و سپس در همان محیط مساحت آنها مشخص شد .

حال برای وضوح بیشتر این مناطق ، آنها را از نقشه کاربری تفکیک نموده و به صورت جداگانه با درج شماره روی هر کدام از قطعات زمینهای رها شده ، کنار هم چیده و به صورت نقشه شماره (۳-۱) نشان داده شد .
از بررسی های بدست آمده ، ۱۱ قطعه زمین در شهر را که کاربری آنها مشخص شده بود و بلا استفاده مانده بودند را یافتیم که مساحت های بدست آمده از آنها به ترتیب جهات جغرافیایی بصورت ذیل می باشد .
در قسمت شمال شهر ۵ قطعه زمین رهاشده (یعنی کاربری آنها مشخص اما به مدت چندین سال بلا استفاده مانده اند ) وجود دارد .
از شرق به غرب به ترتیب عبارتند از :
قطعه شماره ۱ با کاربری آموزشی به مساحت ۱۰۰۰ متر مربع از سال ۱۳۶۸ تا کنون خالی و بلا استفاده مانده است .
قطعه شماره ۲ با کاربری مسکونی به مساحت ۱۲۰۰ متر مربع از سال ۱۳۶۸ تا کنون بلا استفاده مانده است.
قطعه شماره ۳ با کاربری آموزشی به مساحت ۱۸۴۰ متر مربع از سال ۱۳۶۸ تا کنون بلا استفاده مانده است.
قطعه شماره ۴ با کاربری آموزشی به مساحت ۲۰۵۰ متر مربع از سال ۱۳۶۹ تا کنون بلا استفاده مانده است.
قطعه شماره ۵ با کاربری آموزشی به مساحت ۱۴۹۸ متر مربع از سال ۱۳۶۸ تا کنون بلا استفاده مانده است.
قطعه شماره ۶ با کاربری ورزشی در شرق شهر به مساحت ۸۰۰ متر مربع از سال ۱۳۹۱ تا کنون بلا استفاده مانده است .
در جنوب شرق شهر دو قطعه وجود دارد :
۱: با مساحت ۱۵۰۰ متر مربع با کاربری ورزشی و تاسیسات شهری از سال ۱۳۶۸ بلا استفاده مانده است .
۲: ۱: با مساحت ۱۲۰۰ متر مربع با کاربری آموزشی از سال ۱۳۶۸ بلا استفاده مانده است .
در غرب شهر یعنی شهرک نیروی انتظامی
یک قطعه زمین به مساحت ۵۰۵۰ متر مربع با کاربری بهداشتی از سال ۱۳۶۸ بلا استفاده مانده است .
و بالاخره در محله شیرزادی که تقریبا مرکز شهر محسوب می شود ، ۲ قطعه با کاربری بهداشت و درمان از سال ۱۳۶۸ بلا استفاده مانده است.
قطعه شماره ۱۰ به مساحت ۵۰۰۰ متر مربع
قطعه شماره ۱۱ به مساحت ۸۱۰۰ متر مربع
جدول (۳-۴-)موقعیت و مساحت اراضی رها شده شهر گیلانغرب

جدول ۲-۴- تجزیه واریانس اثر مقادیرکود اوره بر روی صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۶۲
جدول۳-۴ مقایسه میانگین اثر کود اوره بر روری صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۶۳
جدول۴-۴- مقایسه میانگین اثر کود اوره بر روری صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۶۴
جدول۵-۴- مقایسه میانگین اثر کود اوره بر روری صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۶۵
جدول۶-۴- ضریب همبستگی اثر کود اوره بین صفات مورد بررسی در گیاه ذرت ۶۵
جدول۷-۴ضریب همبستگی اثر کود اوره بین صفات مورد بررسی در گیاه ذرت ۷۰
جدول ۸-۴- تجزیه واریانس اثر مقادیرکود اوره پوشش دار گوگردی بررسی در گیاه ذرت علوفه ای…………………………………...۸۰
جدول ۹-۴- تجزیه واریانس اثر مقادیرکود اوره پوشش دار گوگردی بر روی صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۸۴
جدول۱۰-۴- مقایسه میانگین اثر کود اوره پوشش دار گوگردی بر روری صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۸۶
جدول۱۱-۴- مقایسه میانگین اثر کود اوره پوشش دار گوگردی بر روری صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۸۷
جدول۱۲-۴- مقایسه میانگین اثر کود اوره پوشش دار گوگردی بر روری صفات مورد بررسی در گیاه ذرت علوفه ای ۸۸
جدول۱۳-۴- ضریب همبستگی اثر کود اوره پوشش دار گوگردی بین صفات مورد بررسی در گیاه ذرت ۸۹
چکیده
به منظور بررسی اثر کود اوره و اوره پوشش دارگوگردی بر روندرشد و عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفه ای به صورت قالب دو طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کود اوره در چهار سطح ۰ و۵۰،۱۰۰، ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار و کود اوره پوشش دار گوگردی در چهار سطح ۰و۵۰و۱۰۰و۱۵۰کیلو گرم در هکتار، در سال زراعی۹۱-۹۲ در منطقه دامغان (روستای سلطانیه) انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان دادکه کود اوره پوشش دار گوگردی تاثیرمعنی داری بر روی وزن خشک برگ و درصد ازت برگ در سطح یک درصد و اثرمعنی داری بر روی وزن خشک ساقه، وزن بلال، عملکرد دانه وعملکرد خشک کل در سطح ۵ درصد داشته است. استفاده از کود اوره پوشش دار گوگردی در تیمار ۱۰۰ و ۱۵۰ با ۳۸٫۶۶ گرم بیشترین وزن خشک برگ را به خودشان اختصاص دادند. با بهره گرفتن از کود مذکور، در تیمار کودی ۱۰۰ کیلوگرم با ۳۰٫۳۵ گرم بیشترین تاثیر را دارد . تیمار کودی با ۱۵۰ کیلوگرم، این کود با ۱۶٫۳۳ گرم بیشترین وزن بلال را به خود اختصاص داده است.بیشترین تعداد بلال در تیمار کودی ۱۵۰ کیلوگرم با ۴۳۲٫۶۶ دانه می باشد.
بیشترین وزن هزار دانه در تیمار کودی صفر و ۱۵۰ کیلوگرم کود اوره پوشش دارگوگردی به ترتیب با ۴٫۶۳و ۴٫۶۶ به دست آمد، این کود در تیمار کودی ۱۰۰ کیلوگرم با ۱۳۹٫۶۶۷ گرم بیشترین عملکرد خشک کل را از آن خود کرده است. و همچنین استفاده از کود اوره پوشش دار گوگردی در دوز ۱۰۰ باعث افزایش وزن خشک ساقه و در دزهای ۵۰، ۱۰۰و ۱۵۰ به یک میزان در وزن خشک برگ افزایش وزن داشتند.
کلمات کلیدی:ذرت ، اوره و اوره پوشش دار گوگردی

فصل اول

مقدمه و کلیات

مقدمه
ازت به عنوان مهمترین عنصر غذایی تاثیر گذار بر عملکرد و کیفیت محصول و یکی از عوامل مهم و تعیین کننده تولید این محصول می باشد . به طوری که اگر نیاز غذایی ذرت تامین گردد ، کشت آن از لحاظ اقتصادی سود فراوانی را عاید کشاورزان و صاحبان صنایع خواهد نمود .عدم شناخت نیاز غذایی ذرت و در نتیجه استفاده نادرست از کودهای شیمیایی نه تنها عملکرد را افزایش نخواهد داد بلکه باعث آلودگی محیط زیست ، برهم خوردن تعادل اکوسیستم های زراعی ، آلودگی آب های زیرزمینی و فشردگی خاک های زراعی و کاهش سودمندی و بهره وری می گردد(عزیزی و همکاران ،۱۳۸۷).مصرف کودهای ازته در سال ۲۰۱۰ ،۵/۹۵ میلیون تن برآورده شده است( .(FAO
تاکنون مطالعات جامعی بر روی تأثیر تقسیط کود اوره بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت انجام شده است، که هر یک از این مطالعات در کشورهای مختلف، با اقلیم های متنوع و بر روی ارقام متفاوت انجام شده است. در نتیجه در هر تحقیق متناسب با شرایط و رقم مورد مطالعه روش های تقسیط و زمان های کوددهی مختلفی پیشنهاد شده است(کرتا وهمکاران ^[۱]،۲۰۰۲ ؛تامی سان ^[۲]،۲۰۰۴ ؛ موتاکومارو همکاران^[۳]،۲۰۰۵).
ذرت علوفه ای به عنوان گیاهی با توانایی تولید بالا و سازگاری در اکثر مناطق کشور می تواند نقش مهمی در تامین علوفه مورد نیاز دام ها به ویژه در فصل زمستان ایفا نماید(چوگان،۱۳۷۵).ذرت از جمله غلات مهم و با ارزش مناطق گرمسیر و معتدل جهان است. ذرت(Zea mays L)از نظر تولید در دنیا بعد ازگندم و برنج سومین غله مهم محسوب می شود(اشوفته و همکاران^[۴] ،۲۰۱۱).
ذرت گیاهی چهار کر بنه است که پس از گندم و برنج مهم ترین ماده غذایی دنیا را تشکیل میدهد. ذرت علوفه ای یکی از محصولات استراتژیک و مهم کشور می باشد که سهم عمده ای در تأمین پروتئین مورد نیاز به ویژه گوشت قرمز و سفید ایفا می کند. با توجه به مصارف متعدد آن، سطح زیر کشت ذرت در چند دهه اخیرافزایش چشم گیری داشته است(خدابنده،۱۳۸۸ ). به نحوی که در سال ۲۰۱۱ سطح زیر کشت جهانی آن بالغ بر ۱۶۱ میلیون هکتار و تولید آن ۷۵۶ میلیون تن بوده است که از نظر تولید جهانی مقام اول را دارد. بزرگ ترین صادرکنندگان ذرت را کشورهای آمریکا، چین و برزیل تشکیل می دهند. سطح زیر کشت ذرت علوفه ای و دانه ای در ایران به ترتیب۱۶۴و۲۶۵ هزار هکتار در سال۱۳۹۰ و میانگین عملکرد علوفه تر و دانه به ترتیب۵۷ و ۲/۷ تن بوده است(آمارنامه کشاورزی ،۱۳۹۰).

۱-۱-۱ اهمیت موضوع

با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند مناطق خشک و نیمه خشک لزوم بهره برداری از گیاهان با درجه سازگاری بالا به اقلیم خشک و شرایط خاکی کشور و با درصد پروتئین بالا برای تامین علوفه مورد نیاز دام بیش از پیش احساس می‌شود (یزدانی و همکاران، ۱۳۸۶)

کشت ذرت با توجه به تنوع آب و هوایی در بسیاری از مناطق کشور بعد از برداشت غلات قابل گسترش است در دنیا و در بین غلات ذرت بعد از گندم و برنج از لحاظ اقتصادی و سطح زیر کشت مقام سوم را داراست .ولی از نظر کل تولید مقام اول را به خود اختصاص داده و این در حالی است که به دلیل سازش پذیری با شرایط اقلیمی مختلف ، روز به روز در دنیا در حال گسترش بوده ،به طوری که امروز از عمده ترین محصولات مناطق نیمه گرمسیر و گرمسیر به شمار می آید (شریفی ،۱۳۸۲).
با وجود ضرورت تامین عناصر غذایی خاک و گیاه زراعی، فراهمی عناصرغذایی باید به شکلی باشد که ضمن تامین نیازهای زراعی، از اتلاف منابع و آلودگی آنها جلوگیری شود(اید ،۲۰۰۲)^[۵].
گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد تا دو سوم نیتروژن معدنی مصرف شده در سیستم های کشاورزی از طریق آبشویی، تصعید، روانآب و فرسایش تلف می شود (بیسواس و همکاران^[۶]، ۲۰۰۸).
مساله کمبود علوفه در سطح کشور فشار بی‌رویه‌ای را بر مراتع وارد کرده است و این موضوع مشکلات جنبی متعددی از جمله فرسایش خاک را به بار آورده است (موسوی و همکاران، ۱۳۸۷).
تامین علوفه از منابع دیگر می‌تواند به عنوان نخستین قدم در راه کاهش فشار بر مراتع و شروع برنامه‌های اصلاح و احیاء مراتع باشد. با توجه به اینکه مراتع موجود در کشور به دلیل چرای بی‌رویه دام‌ها و خشکسالی‌های متعدد در معرض تخریب و فرسایش شدید قرار گرفته و پاسخگوی تغذیه دام‌های موجود نیست، کشت گیاهان علوفه‌ای مناسب می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب جهت تغذیه دام‌های موجود، جلوگیری از واردات علوفه به کشور و حفاظت مراتع مورد توجه قرار گیرد (موسوی و همکاران، ۱۳۸۷).

فرضیات
۱- کود اوره بر روی عملکرد دانه و اجزای عملکرد علوفه ذرت علوفه ای در منطقه دامغان اثر دارد .
۲-کود اوره پوشش دار گوگردی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت دانه و علوفه ذرت علوفه‌ای در منطقه دامغان اثر دارد.
۳-کود اوره پوشش دار گوگردی نسبت به کود اوره از قابلیت جذب بیشتری توسط گیاه بر خوردار است .

۱-۱-۳ اهداف پژوهش

تعیین بهترین مقدار کود اوره و اوره پوشش دار گوگردی که باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد در ذرت علوفه ای در منطقه دامغان می شود.
تعیین بهترین مقدار کود اوره و اوره پوشش دار گوگردی بر روی کیفیت علوفه ذرت علوفه ای در دامغان است .

۱-۲ کلیات

۱-۲-۱ گیاه شناسی

ذرت گیاهی است یک پایه (Monoecious) بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند . گلهای ماده ذرت از جوانه ای که در قاعده غلاف برگ وجود دارد تولید می شود (کریمی و همکاران ،۱۳۸۷).
ذرت گیاه تک لپه‌ای ساقه بلندی است. برگهای آن بطور متناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته‌اند. زاویه بین برگ و ساقه ، ۹۰ درجه می‌باشد. در اوایل رشد گیاه ، بعضی از یاخته‌های موجود در بخش بالایی ساقه اصلی ذرت از شاخه‌های فرعی متمایز می‌شود. در انتهای این شاخه‌ها ، عضوی به نام بلال بوجود می‌آید که در واقع ، گل ماده گیاه ذرت است(چوکان و همکاران ^[۷]،۲۰۰۶).
ذرت دارای خاصیت تولید ریشه های جانبی یا نا به جا از اطراف گره های پایینی خود که نزدیک به سطح خاک هستند می باشد که این وضع به استحکام گیاه کمک خواهد کرد و آن را در برابر ورس و بادهای شدید مقاوم می کند. گیاهی است یک پایه، اما گل‌های نر در انتهای ساقه و گل‌های ماده که تشکیل دهنده میوه ذرت می باشند از محل گره های ساقه و در محل اتصال برگ به ساقه به وجود می آیند. ذرت گیاهی است دگرگشن ، رنگ و اندازه ی دانه ذرت در ارقام مختلف متفاوت بوده و از سفید ، زرد ، قرمز ، ارغوانی ، سیاه و آبی تغییر می کند . بعضی از دانه های ذرت دارای آندوسپرم نشاسته ای هستند که نرم و تقریباً آردی شکل می باشند. (چوکان و همکاران ،۲۰۰۶).
تعداد بلال های ذرت در هر گیاه بسته به واریته های مختلف ، کاملا متفاوت بوده و بین یک تا ۱۲ عدد در نوسان است .اندام نر گیاه ذرت در انتهای ساقه اصلی به صورت خوشه ای و مرکب از سنبل های قرمز روشن هستند قرار دارد که در روی این خوشه یا خوشه های فرعی دو سنبلچه یکی بلند و دیگری کوتاه بطور منظم قرار گرفته است هر سنبلچه دارای دو گل و هر گل دارای سه پرچم می باشد. همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضای زایشی گرده افشانی آن بطور مستقیم بوده و گرده های گل به طرق مختلف بر روی اعضای مادگی انتقال پیدا می کنند (نورمحمدی و همکاران،۱۳۸۰).

۱-۲-۲ تاریخچه ذرت

آمریکایی ها اولین استفاده کنندگان از ذرت بودند ذرت تا قبل از سال ۱۴۹۲ میلادی (سال کشف آمریکا) در قاره آسیا، اروپا و آفریقا بعنوان یک گیاه زراعی شناخته شده نبود. اما این گیاه را از قرنها قبل در آمریکا مرکزی می‌شناختند و توسط مردم سرخ پوست آمریکا کشت می شد و به همین سبب نام لاتین آن از یکی از طوایف سرخ پوست بنام MarisiMahig گرفته شده است و ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریبا از ۵۰۰۰ سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می‌شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب ، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا ، بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت( آنونیموس،^[۸] ۲۰۰۵).

(۶۱.۲)

شرایط مرزی گسسته شده نیز بدین شرح است:

(۶۲.۲)

(۶۳.۲)

گسستهسازی معادلات دیفرانسیل معمولی اولیهی (۵۸.۲) و (۵۹.۲) برای حل معادلات پارهای (۵۵.۲) و (۵۶.۲) بدین شرح است:

(۶۴.۲)

(۶۵.۲)

۳.۱.۹.۲- نتایج:
قبل از بررسی نتایج، در ابتدا استقلال از شبکه برای مساله مورد نظر بررسی میگردد. درجدول ۱.۲ استقلال روش از تعداد گرهها در جهت y بررسی شده است. نتایج بحث شده در جدول ۱.۲، در x=0 بررسی شدهاند. درحقیقت با صفر قرار دادن x، معادلات حاکم بر جریان از x مستقل شده و موجب میگردد تا اثرات نامطلوبی که ممکن است انتخاب ناآگاهانهی فاصلهی گرهها در راستای x بر نتایج استقلال شبکهی مساله در راستای y بگذارد، حذف گردد. نتایج بدست آمده نشان میدهدکه با انتخاب ۲۶ گره در راستای مذکور مساله تا ۴ رقم بعد از اعشار به جوابهای مطلوبی همگرا میگردد.
حال به بررسی استقلال شبکه از تعداد گرهها در راستای x خواهیم پرداخت. این مساله در جدول ۲.۲ بررسی شده است. مقادیر داده شده در جدول ۲.۲ در x=90 محاسبه شدهاند. علت انتخاب این زاویه در جدول ۲.۲ بدین شرح است که چون این نقطه، نقطهی انتهایی در راستای x میباشد و از طرفی مساله بر روی x از نوع مسالهی مقدار اولیه است، پس انباشتگی خطاهای برشی حاصل از روش عددی در این نقطه ماکزیمم خود را دارد. همانگونه که در جدول ۲.۲ بررسی شده است ، با انتخاب ۶ گره در راستای x مساله به جوابهای مطلوبی همگرا میشود. با توجه به نتایج حاصل از جدول۱.۲ و ۲.۲ اندازهی شبکهی محاسباتی، ۲۶*۶ در نظرگرفته شده است.
به منظور بررسی مزایای روش مرتبهی بالا نسبت به روش های مرتبهی پایین در حل مسالهی انتخاب شده، در راستای x از دو روش عددی مختلف بهره گرفته شده است. روش های عددی انتخاب شده برای گسستهسازی معادلات در راستای مذکور، روش مربعات دیفرانسیل و روش تفاضل مرکزی با دقت مرتبهی دو میباشند. شایان ذکر است که برای هر دو حالت بررسی شده، از روش مربعات دیفرانسیل در جهت y استفاده شده است. در جدول ۳.۲ مزیت روش ترکیبی DQ-DQ نسبت به DQ-FD از نظرمدت زمان اجرای برنامه و همچنین تعداد گره لازم برای استقلال مساله در جهت x بررسی شده است. مقادیر داده شده در جدول ۳.۲ در x=90 محاسبه شدهاند. جدول ۳.۲ نشان می دهد که روش ترکیبی DQ-FD به بیشتر از ۴ برابر زمان محاسبهی مورد نیاز برای روش ترکیبی DQ-DQ نیاز دارد. در ضمن تعداد گرهی که نیاز است تا مساله در راستای x تحت روش ترکیبی DQ-FD به استقلال برسد بیش از ۲ برابر روش DQ-DQ می باشد.
برای اطمینان حاصل کردن از صحت نتایج بدست آمده، به مقایسهی نتایج ناسلت محلی و ضریب برش دیواره روش مذکور با نتایج حاصل از تحقیقات سایر محققین می پردازیم. این نتایج به ترتیب در جدول ۴.۲ و جدول ۵.۲ آورده شده است. همانگونه که از جدوال ۴.۲ و ۵.۲ مشخص است، نتایج بدست آمده از طریق روش مربعات دیفرانسیل با نتایج ]۶[ ، ]۱۱[، ]۱۲[ و ]۱۴[ همخوانی دارد.
شکل ۶.۲.الف و ۶.۲.ب به ترتیب روند تغییرات پروفیل سرعت و دما را نسبت به x نشان میدهند. آنچه از این اشکال برمیآید این است که پروفیل سرعت در نزدیکی دیواره به حداکثر خود میرسد و پس از آن به صورت یکنواخت کاهش مییابد این در حالی است که پروفیل دما در روی دیواره حداکثر خود را دارد و هر دوی آنها به صورت مجانبی به صفر میل میکنند. از طرفی با افزایش زاویهی اندازه گیری شده از نقطهی سکون ضخامت لایه مرزی هیدرودینامیکی و حرارتی افزایش مییابد.
فصل سوم:
جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت
در این فصل جریان جابجایی آزاد گذرا بررسی خواهد شد. جسم دلخواهی را مطابق شکل ۱.۳.الف در نظر بگیریدکه در لحظهی اولیه در تعادل دمایی با محیط اطراف در  قرار دارد و ناگهان دمای سطح آن در زمان صفر به  میرسد. در این لحظه شار حرارتی دیواره از لحاظ تیوری به بینهایت میرسد و پس از آن شار حرارتی دیواره منحنی هدایت را مطابق شکل ۱.۳.ب دنبال میکند تا زمانی که به زمان گذار^[۳۰] _D tبرسد. در زمان های نهایی  به حالت دایم انتقال حرارت جابجایی دست خواهیم یافت. این دو رژیم تحت عنوان رژیم هدایت  و رژیم دایم  شناخته میشوند. رژیمی که ما بین این دو رژیم قرار میگیرد، رژیم انتقالی نامیده میشود  .
در زمان _i t، انتقال حرارت مبادله شده از پدیدهی هدایت با انتقال حرارت مبادله شده در انتقال حرارت جابجایی دایم برابر است. اگر قبل از این زمان اثرات لبه در مکان مشخص احساس شود، در حقیقت آغاز جابجایی و هدایت قبل از این زمان به هم میرسند. بنابراین انتقال حرارت به صورت یکنوا کاهش مییابد مانند مسیر A در شکل ۱.۳.ب اما اگر آغاز جابجایی بعد از زمان مذکور رخ دهد، بنابراین مقدار انتقال حرارت پایینتر از مقدار حالت دایم قرار میگیرد که در این حالت همانگونه که مسیرB نشان داده شده است، رژیم انتقالی مقدار انتقال حرارت را با پایینزنی^[۳۱] تصحیح میکند. در حقیقت زمان گذار در این حالت، زمانی است که انتقال حرارت به حداقل خود میرسد. مسالهی زمانی که آغاز جابجایی و انتهای هدایت به هم میرسند و تاثیر آن بر انتقال حرارت دیواره و تنش برشی دیواره از مسایل مهم در جریان گذرا میباشد. گفتنی است که تاثیر این اثر بر تنش برشی دیواره خیلی کمتر از تاثیری است که بر انتقال حرارت دیواره میگذارد و بر خلاف انتقال حرارت دیواره از بالازنی^[۳۲] به منظور تصحیح مقدار تنش برشی دیواره استفاده میکند. بررسی نحوهی گذار در جریان گذرا به پارامترهای جریان بستگی دارد و از مسایل مهم در بحث جریانهای گذرا میباشد. در ادامه به بررسی جریان جابجایی آزاد گذرا اطراف کرهی دما ثابت با بهره گرفتن از روش DQ-IDQ پرداخته میشود و تاثیر پارامترهای گوناگون در جریان گذرا بررسی میگردد.
۱.۳- بررسی جریان جابجایی آزادگذرا اطراف کرهی همدما
پس از بررسی جریان جابجایی آزاد دایم در اطراف کرهی همدما، جریان لایهی مرزی جابجایی آزادگذرا در حالت دوبعدی در اطراف کره ی همدما مورد مطالعه قرار گرفته شد.
۱.۱.۳- مدلسازی ریاضی جریان:
در این بخش چون جریان غیر دایم است تنها فرضی که بر فرضیات جریان دایم اضافه میشود فرض زیر است

• در زمان  ، دمای کرهی غوطه ور در سیال ناگهان از دمای سیال محیط برابر با  به دمای سطح کرهی  میرسد و پس از آن در آن دما باقی میماند.

با توجه به فرضیات فوق و با بهره گرفتن از تقریب بوزینسک معادلات لایهی مرزی به قرار زیر است:
معادلهی پیوستگی:

۹-۱- ادله اهمیت توجه به روایات به عنوان قرینه در تفسیر
طرفداران این روش تفسیری در باب اهمیت توجه به روایات معصومان:در تفسیر و تبیین و توضیح آیات قرآن دلایل مختلفی را ذکر کرده اند. در این قسمت به برخی از این دلایل اشاره می کنیم.
۹-۱-۱- دلیل عقلی
در قرآن آیاتی وجود دارد که برخی از احکام الهی مانند نماز، روزه، زکات، حج و … را به صورت کلی بیان نموده و جزئیات آن ها را تبیین نکرده است مثلا نفرموده که در روز چند رکعت نماز بخوانیم؟ یا تعداد رکعات نماز صبح، ظهر، عصر و … مشخص نشده است یا جزئیات مراسم حج را مشخص نکرده است؛ همچنین آیاتی که به طور عام و گسترده به بیان حکمی پرداخته است مثلا در آیه ای فرموده (وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا)^[۵۱۵] «و حال آن که خدا داد و ستد را حلال، و ربا را حرام گردانیده است.»، ولی جزئیات ربا را مشخص نفرموده است، وجود این قبیل آیات ایجاب می کند که برای تفسیر و توضیح جزییات نیاز به افرادی است که از طرف خدای تعالی مامور به این کار شده اند و این افراد کسانی جز اهل بیت:که علم به همه قرآن و معارف الهی دارند، نیستند.

۹-۱-۲- آیات قرآن
قرآن شامل آیاتی است که موید این مطلب است که تبیین و توضیح آیات قرآن توسط پیامبر اکرم۹و اهل بیت:صورت می گیرد. برخی از این آیات عبارتند از:
الف) آیاتی که دلالت بر رد همه امور به پیامبر۹و اولی الامر دارد:
(وَإِذَا جَاءهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِی الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ)^[۵۱۶] «و چون خبرى [حاکى‏] از ایمنى یا وحشت به آنان برسد، انتشارش دهند و اگر آن را به پیامبر و اولیاى امر خود ارجاع کنند، قطعاً از میان آنان کسانى‏اند که [مى‏توانند درست و نادرست‏] آن را دریابند.»
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ)^[۵۱۷]« اى کسانى که ایمان آورده‏اید، خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیاى امر خود را [نیز] اطاعت کنید پس هر گاه در امرى [دینى‏] اختلاف نظر یافتید، اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید، آن را به [کتاب‏] خدا و [سنت‏] پیامبر [او] عرضه بدارید.»
روایات زیادى در تفسیر آیات آمده است که منظور از (أُولِی الْأَمْرِ) ائمه:می باشند.^[۵۱۸]
ب) آیاتی که به طور صریح پیامبر اکرم۹را مبین و مفسّر قرآن معرفی می کند.
(هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ)^{[۵۱۹][۵۲۰]} «اوست آن کس که در میان بى‏سوادان فرستاده‏اى از خودشان برانگیخت، تا آیات او را بر آنان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت بدیشان بیاموزد، و [آنان‏] قطعاً پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.»
(وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ)^[۵۲۱]«و این قرآن را به سوى تو فرود آوردیم، تا براى مردم آنچه را به سوى ایشان نازل شده است توضیح دهى، و امید که آنان بیندیشند.»
با توجه به آیات دیگر قرآن^[۵۲۲] منظور از (الذِّکْر) در این آیه و (الْکِتَابَ) در آیه اول، قرآن کریم است. وجه دلالت این آیات بر ائمه اطهار:(إِلَیْکَ) نیز بر اساس ادله جانشینی ایشان از پیامبر۹قابل تعمیم است.
۹-۱-۳- روایات
روایات فراوانی در تایید این مطلب وجود دارد از جمله روایاتی دلالت دارد بر این که معصومان:علم کامل و تام به همه قرآن اعم از ظاهر و باطن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ و … دارند و همچنین روایاتی که دلالت بر نیازمندی قرآن به قیم و قیم بودن پیامبر۹و اهل بیت:دارد.^[۵۲۳]
یکى از آن روایاتی که دلالت بر لزوم^[۵۲۴] توجه به روایات ائمه اطهار:در تفسیر قرآن دارد حدیث ثقلین است که سند آن متواتر و صدور آن از رسول خدا۹مورد اتفاق است. رسول گرامی اسلام۹می فرمایند: «إِنِّی‏ تَارِکٌ‏ فِیکُمُ‏ الثَّقَلَیْنِ‏- کِتَابَ‏ اللَّهِ‏ وَ عِتْرَتِی‏ أَهْلَ‏ بَیْتِی‏ مَا إِنْ‏ تَمَسَّکْتُمْ‏ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا وَ مَنْ تَمَسَّکَ بِعِتْرَتِی مِنْ بَعْدِی کَانَ مِنَ الْفَائِزِینَ وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُمْ کَانَ مِنَ الْهَالِکِینَ»^[۵۲۵]
پرداختن به این روایات و بحث پیرامون آنها از حوصله این نوشتار خارج است از این رو به جهت اختصار از بررسی پیرامون این روایات خودداری می کنیم.
۹-۲- روش ملا فتح الله در استفاده از روایات به عنوان قرینه
ملا فتح الله کاشانی در مقدمه ای که بر تفسیر خود نوشته است می گوید که قرآن جز در مجمل و متشابه به مفسّر خارج از خود نیاز ندارد^[۵۲۶] با این سخن وی به ذهن خواننده خطور می کند که منهج الصادقین تفسیری است که در آن آیات قرآن با خود قرآن تفسیر می شوند و تنها برای تفسیر آیات متشابه از روایات استفاده می شود. اما برخلاف این برداشت هنگامی که به متن تفسیر مراجعه می کند با حجم عظیمی از روایات مواجه می شود آن هم بدون نقد و به گونه ای که این تفسیر را به تفاسیر روایی بسیار نزدیک کرده است. شاید همین کثرت روایات باعث شده است که برخی تفسیر وی را در شمار تفاسیر روایی ذکر کنند^[۵۲۷] این بخش از تفسیر ملا فتح الله آنقدر متنوع و گسترده است که نمی توان آن را در محدوده معیّن و مشخصی قرار داد.
به طور کلی روایاتی که در این تفسیر به کار رفته است، بر دو نوع است. یک نوع آن هایی که بدون آوردن لفظ حدیث فقط ترجمه آنها را ذکر کرده است و در نوع دوم عین روایت با ترجمه آن را آورده است که این گونه روایات از نوع اول کمتر است. شاید بتوان دلیل وی برای ذکر ترجمه بدون متن روایت را این گونه ذکر کرد که وی در پی تالیف تفسیری است که بیشتر به حال فارسی زبانان نزدیک مفید باشد و از طرفی چون اکثر فارسی زبانان و عوام با زبان عربی آشنایی ندارند بنابراین مفسّر فقط به ذکر ترجمه احادیث اکتفا می کند.
کاشانی در تفسیر خود ذیل بسیاری از آیات روایات متعددی را بدون ذکر منبع و مآخذ آورده است و یا صرفاً به نام راوی بسنده کرده است؛ در این جا به صورت فشرده به ذکر چند نمونه از آیاتی که در تفسیر آنها از روایات بهره برده است، بسنده می کنیم.
در تفسیر منهج الصادقین روایات منقوله از پیامبر۹از روایات سایر معصومان:بیشتر است.
به عنوان نمونه ذیل آیه شریفه (مَّن یُصْرَفْ عَنْهُ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْمُبِینُ)^[۵۲۸] «آن روز، کسى که [عذاب‏] از او برگردانده شود، قطعاً [خدا] بر او رحمت آورده، و این است همان رستگارى آشکار.»، به ذکر حدیثی از پیامبر۹در تفسیر آیه می پردازد و می نویسد: «حضرت رسالت۹فرموده که «و الذى نفسى بیده ما من الناس احدید خل الجنه بعمله» یعنی سوگند به کسى که نفس من به ید قدرت او است که هیچکس از مردمان به بهشت نرود به عمل خود گفتند یا رسول اللَّه۹تو نیز به عمل خود به بهشت نروى فرمود من نیز داخل نمى‏شوم مگر به رحمت و فضل الهى و دست مبارک خود را بر سر نهاد و آه سوزناک برکشید»^[۵۲۹]
مفسّر گاهی نیز در تفسیر آیات به احادیث معصومان:اشاره می کند ولی بدون سند و بدون اشاره به منبعی که حدیث را از آن جا ذکر کرده است. وی فقط گاهی نام راوی اول و دوم را ذکر می کند، بدون این که به بقیه روات اشاره کند. مثلا ذیل آیه (وَلاَ تَجْعَلُواْ اللّهَ عُرْضَهً لِّأَیْمَانِکُمْ أَن…)^[۵۳۰] «و خدا را دستاویز سوگندهاى خود قرار مدهید، تا…»، به ذکر حدیثی از امام حسین۷اشاره می کند و فقط راوی اول و دوم را ذکر می کند و می نویسد: «عثمان بن عیسى از ابى ایوب خزاز روایت کرده که از ابى عبد اللَّه۷شنیدم که می فرمود «لا تحلفوا باللَّه صادقین و لا کاذبین» فانه یقول سبحانه (وَ لا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَهً لِأَیْمانِکُم)»^[۵۳۱]
وی در برخی موارد در شرح و تفسیر آیات، فقط به ذکر روایات اکتفا می کند و تفسیر شکل روایی به خود می گیرد به عنوان مثال ذیل آیه شریفه(اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى)^[۵۳۲] «خدایى که جز او معبودى نیست [و] نامهاى نیکو به او اختصاص دارد.»، در بیان اسماء الهی شش روایت از معصومان:می آورد.^[۵۳۳]
وی در نقل قصص و داستان های پیامبران:و همچنین سرگذشت امت های پیشین استفاده فراوانی از روایات برده است و اکثر این روایات را بدون ذکر سند می آورد.
به ذکر احادیث مورد استفاده ملا فتح الله در تفسیر آیات به همین مقدار بسنده می کنیم. ان شاء الله در پایان فصل به نقد و بررسی روش وی در استفاده از روایات، و ذکر مثال هایی در این باره خواهیم پرداخت.
۱۰- نقد و بررسی روش ملا فتح الله کاشانی در توجه به قراین
حال که میزان استفاده ملا فتح الله کاشانی را از قراین برای تفسیر آیات بیان کردیم. به نقد و بررسی روش وی در استفاده از قراین می پردازیم و نقاط قوت و ضعف این مفسّر در استفاده از این قاعده بیان می کنیم.
۱۰-۱- امتیازات
مواردی از نقاط قوت ملا فتح الله در استفاده از قراین برای فهم آیات را ضمن بیان روش وی در استفاده از قراین ذکر کردیم در این جا برخی دیگر از این نقاط قوت را ذکر می کنیم.
۱۰-۱-۱- اهتمام به استفاده از قراین برای فهم کلام
توجه ملا فتح الله به سیاق، سبب نزول، فضای نزول، زمان و مکان نزول و استناد وی به آیات و روایات برای فهم کلام الهی از نقاط قوت دیدگاه و روش تفسیرى مؤلف این تفسیر است. چرا که همان طور که قبلا نیز بیان شد، استفاده از قراین در فهم مفاد کلام و درک مراد گوینده مؤثر است.
۱۰-۱-۲- استفاده از سیاق برای پی بردن به حذف و تقدیر در آیه
در قرآن کریم در آیات متعددی کلمه یا حتی جمله ای حذف شده است و با بهره گرفتن از سیاق می توان آن جمله را بدست آورد و مقدر کرد. ملا فتح الله کاشانی در تفسیر منهج الصادقین در مواردی از این روش استفاده کرده است. به عنوان مثال در تفسیر آیه (قَالَ إِن کُنتَ جِئْتَ بِآیَهٍ فَأْتِ بِهَا إِن کُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ)^[۵۳۴] «[فرعون‏] گفت: «اگر معجزه‏اى آورده‏اى، پس اگر راست مى‏گویى آن را ارائه بده.»»، می نویسد: «در این دعوى جواب شرط محذوف است به قرینه ما قبل یعنى اگر در دعوى نبوت صادقى آیتى که مصدق و مبین قول تو باشد به من نما.»^[۵۳۵]
در آیات قبل گفتگوی حضرت موسی۷با فرعون آمده است و حضرت موسی۷فرموده که من پیامبر خدا هستم(وَقَالَ مُوسَى یَا فِرْعَوْنُ إِنِّی رَسُولٌ مِّن رَّبِّ الْعَالَمِینَ)^[۵۳۶] «و موسى گفت: «اى فرعون، بى‏تردید، من پیامبرى از سوى پروردگار جهانیانم.»»، ولی در آیه مورد بحث چنان چه ملا فتح الله گفته است با توجه به سیاق آیات می توان فهمید که جواب شرط محذوف است و در اصل این گونه بوده است که ای موسی اگر تو در دعوی نبوت خود صادق هستی، نشانه ای که مصدق و موید گفته ات باشد برای ما بیاور.
۱۰-۱-۳- ذکر احادیث همراه با ترجمه
یکی از محاسن تفسیر منهج الصادقین در استفاده از روایات این است که مفسّر در سراسر تفسیر هر جا حدیثی را ذکر می کند ترجمه آن را نیز بیان کرده و حدیثی را بدون ترجمه نمی آورد و این عمل پسندیده ای است که به حال فارسی زبانان بیگانه با زبان عربی مفید است.
۱۰-۱-۴- شرح فضایل اهل بیت:به ویژه حضرت علی۷با استفاده از منابع اهل سنت
یکی دیگر از نقاط قوت این تفسیر این است که در بیان شأن نزول آیات، با بهره گرفتن از منابع اهل سنت به شرح فضایل و سجایای اهل بیت:و خصوصاً حضرت علی۷می پردازد. به نظر می رسد ملا فتح الله به علت این که هیچ شک و شبهه ای برای مخالفان در این باره به وجود نیاید از منابع خودشان دلیل و مدرک می آورد که فلان آیه در شأن اهل بیت:نازل شده است. مثلاً در تفسیر آیه (وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ)^[۵۳۷] «و از میان مردم کسى است که جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى‏فروشد، و خدا نسبت به [این‏] بندگان مهربان است.»، می نویسد: «و غزالى که یکى از اعاظم فضلاء اهل سنت است در کتاب خود که موسوم است به احیاء العلوم و در کتاب کیمیاى سعادت نیز آورده که (ان هذه الایه نزلت فى على ابن ابى طالب۷حین بات على فراش رسول اللَّه۹) و ثعلبى نیز که از رؤساى اهل سنت است در تفسیر خود همین مطلب را در شأن نزول آیه آورده است … »^[۵۳۸]
و یا در تفسیر آیه شریفه (یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ)^[۵۳۹] «اى پیامبر۹، آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر نکنى پیامش را نرسانده‏اى. و خدا تو را از [گزندِ] مردم نگاه مى‏دارد. آرى، خدا گروه کافران را هدایت نمى‏کند.»، می نویسد: «نزد بعضى از اعاظم از اهل سنت و اجماع اهل البیت این آیه در غدیر خم نازل شده و از جمله على بن احمد الواحدى که یکى از افاضل و مشاهیر اهل سنت است در تفسیر خود که موسوم است به اسباب نزول آورده که این آیه در حق على بن ابى طالب۷نزول یافته در غدیر خم.^[۵۴۰]»
از این گونه موارد در تفسیر منهج الصادقین به وفور به چشم می خورد^[۵۴۱] به طوری که شاید بتوان گفت قسمت اعظم این تفسیر به ذکر فضایل اهل بیت:خصوصاً حضرت علی۷اختصاص یافته است و همین ویژگی منهج الصادقین سبب شده است که همواره مورد توجّه مفسّران و قرآن پژوهان در زمان های متاخّر باشد.
۱۰-۲- کاستی ها
باید گفت که روش تفسیرى ملا فتح الله در توجه به قرائن و بهره‏گیرى از آن ها کاستى‏ها و ضعف‏هایى نیز دارد که به آن ها اشاره مى‏شود.
۱۰-۲-۱- عدم توجه کافی به سیاق
ملا فتح الله در برخی موارد که می توانست از سیاق برای فهم بهتر کلام الهی بهره ببرد، از آن استفاده نکرده است به عنوان مثال وی می توانست همانند برخی دیگر از مفسّران^[۵۴۲] در تشخیص مکی یا مدنی بودن آیات، رد یا قبول روایات تفسیری و نیز ترجیح یک وجه معنایی برای آیه ، ترجیح و تعیین یکی از قرائات و … از سیاق استفاده کند.
۱۰-۲-۲- ملاک قرار دادن سیاق سوره ها
منظور از سیاق سوره ها خصوصیتی است که برای هر سوره به دلیل قرار گرفتن در بین سوره قبل و بعد آن پدید می آید.^[۵۴۳]
ملا فتح الله در بیشتر سوره ها برای آخرین آیه هر سوره با اولین آیه سوره بعد نکته و مناسبتی ذکر می کند و سوره قبل و بعد هر سوره را در معنای آن سوره موثر می داند. به عنوان مثال در انتهای سوره نساء می نویسد: «حق تعالى ختم سوره نساء کرد به ذکر احکام شریعت افتتاح این سوره نمود به بیان احکام به این وجه که اول على الاجمال ذکر آن کرد.»^[۵۴۴]
و یا در پایان سوره انفال می نویسد: «چون حق تعالى ختم سوره الانفال کرد به ایجاب برائت از کفار افتتاح این سوره فرمود به آن که حق تعالى و رسول او برى و بیزارند از مشرکان.»^[۵۴۵]
حال اگر چینش فعلی سوره های قرآن براساس دستور خداوند می بود، روش این مفسّر صحیح و شایسته بود؛ ولی با توجه به این که ترتیب فعلی قرآن مطابق با ترتیب نزول نیست، دلیل معتبری بر توقیفی بودن ترتیب سوره ها نداریم و اجتهادی بودن ترتیب سور از قطعیات تاریخ قرآن است^[۵۴۶]، در نتیجه روش این مفسّر در معتبر دانستن سیاق سوره ها روش نادرستی است.
۱۰-۲-۳- ذکر چند سبب نزول بدون بررسی