پیش‌فرض‌های اساسی

نقاط مثبت

نقاط منفی (محدودیت‌ها)

عقلایی

خط مشی به عنوان «بهترین» راه حل ممکن
امکان احصاء‌ و ارزیابی تمامی بدیل‌های ممکن و انتخاب بهترین راه حل از میان آنها

جامعیت و آینده نگری
دقت، ابتکار و نوآوری در فرایند انتخاب

محدودیت‌ در زمان و منابع جهت بررسی بدیل‌ها

رضایت‌بخش

خط مشی به عنوان راه حل «رضایت‌بخش»
محدود شدن عقلانیت به واسطه تأثیرپذیری از جنبه‌های رفتاری و روانی تصمیم‌گیرنده

واقع‌نگری در توجه به قیود ذهنی تصمیم‌گیرنده
تسهیل انتخاب از میان بدیل‌ها

کم توجهی به خلاقیت و نوآوری در فرایند تصمیم‌گیری

جزئی- تدریجی

خط مشی به عنوان اعمال تغییرات محدود در راه حل‌های گذشته
محوریت حفظ ثبات سیاسی در طراحی و تدوین خط مشی

واقع‌نگری در توجه به محدودیت دسترسی تصمیم‌گیرنده به منابع
برقراری ثبات و حفظ سیستم سیاسی به دلیل پرهیز از تغییرات بنیادی

کم توجهی به خلاقیت و نوآوری در فرایند تصمیم‌گیری
نادیده گرفتن فرصت‌های جدید در تصمیم‌گیری

نظریه‌ هنجاری: وجه افتراق اساسی نظریه‌های هنجاری از نظریه عقلانیت اقتصادی آن است که نظریه‌های هنجاری نقطه عزیمت خود را تفسیری از انسان و ارزش‌های اخلاقی وی قرار می‌دهند و سپس از درون آن، بایدها و نبایدهایی را برای زندگی و سیاست عمومی استخراج می‌کنند. نظریه‌های هنجاری در سطحی کلان موضوعات را تحلیل و تبیین می‌کند و در سیاستگذاری، جهت‌گیری‌های کلان را مشخص می‌سازد. آنگاه که این نظریه کلان برای تحلیل و تبیین موضوعات خاص و محدودتر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، ویژگی‌های کلان نظریه را بر موضوعات خاص اعمال می‌کند و در نتیجه می‌توان سیاست‌های خُرد را نیز از آن استخراج نمود. (اشتریان، ۱۳۹۱، ص ۱۲۶) در حوزه محیط زیست، دامنه مبانی ارزشی حوزه محیط زیست بسیار گسترده و متنوع است. خلاصه‌ای از رویکرد نظام‌های ارزشی گوناگون به انسان و محیط زیست در قالب یک جدول ارائه شده است. ردیف پایانی جدول بیانگر کانون ارزش ذاتی در رویکرد اسلامی به انسان و محیط زیست است.

جدول شماره ۲-۳: ویژگی‌های کانون ارزش ذاتی اسلامی در مقایسه با کانون‌های ارزش ذاتی رایج در اخلاق زیست‌محیطی، (منبع: عابدی سروستانی و همکاران ۶۸: ۱۳۸۶)

کانون ارزش ذاتی

معیارهای مقایسه

یگانگی بین انسان و طبیعت

مسئولیت‌پذیری نسبت به محیط زیست

ضمانت اجرایی

فراگیری

انسان‌محور