فصل سوم
روش­شناسی تحقیق
مقدمه
هر تحقیق و پژوهشی با یک مسئله آغاز می­ شود و مساله تحقیق موجب ایجاد سوالاتی در ذهن محقق گردیده و به ارائه فرضیه یا فرضیاتی منجر می­گردد. وظیفه محقق این است که با جمع­آوری داده ­ها و اطلاعات از محیط و با بهره گرفتن از شیوه ­های علمی پس از تجزیه و تحلیل داده ­ها، فرضیات را تایید یا رد کرده و به سوالات تحقیق پاسخ دهد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۷).
استفاده از یک روش تحقیق مناسب، از جمله ویژگی­های مطالعه­ علمی است که به دنبال یافتن حقیقت است. انتخاب روش تحقیق مناسب به هدف­ها، ماهیت و موضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد؛ و هدف از تحقیق، دسترسی دقیق و آسان به پاسخ پرسش­های تحقیق است (خاکی، ۱۳۷۹). هدف از انتخاب روش تحقیق این است که پژوهش مشخص کند که چه شیوه­ یا روشی را اتخاذ می­نماید تا او را هر چه صحیح­تر و آسان­تر به پاسخ­های احتمالی برساند (سرود و همکاران، ۱۳۸۷).
در این تحقیق، تلاش گردید تا تاثیر هیجانات خرید و ریسک ادراک شده بر رفتار خرید آنی بررسی گردد. در دنیای پر رقابت امروز، شرکت­ها در تلاشند تا با جذب مشتری بیشتر، به سهم بازار بیشتر و در نهایت سودآوری بیشتری دست یابند. فروشگاه­های خرده­فروشی هم از این امر مستثنی نیستند. شرکت­های خرده­فروشی می­توانند با مطالعه رفتار مصرف ­کننده و پی بردن به پیچیدگی­های آن و به کارگیری استراتژی­ های بازاریابی به اهداف سودآوری خود دست یابند. خرید آنی یکی از جنبه­ های رفتار مصرف ­کننده است که خرده­فروشان می­توانند با بررسی عواملی که موجب بروز این رفتار در افراد می­ شود، و به کار بستن این عوامل، به فروش بیشتر دست یابند.
با توجه به این که انتخاب روش مناسب یکی از مراحل و فعالیت­های اساسی و ضروری در راستای اعتبار بخشیدن به نتایج تحقیق محسوب می­ شود؛ و این روش باید با توجه به سوالات تحقیق طراحی و انتخاب شوند، در این فصل به معرفی روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش پرداخته ­شده است که شامل روش تحقیق، ابزار اندازه ­گیری، جامعه آماری، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه، سنجش روایی و پایایی تحقیق و نیز آزمون­ها و نرم افزارهای آماری مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده ­ها می­باشد.
۱-۳ روش تحقیق
هدف از انتخاب روش تحقیق این است که مشخص نماییم برای موضوعی خاص، چه روش تحقیقی لازم است و محقق چه روش یا شیوه­ای را اتخاذ کند تا هر چه سریع­تر و صحیح­تر به پاسخ سوالات تحقیق دست یابد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۷). روش­های تحقیق در علوم رفتاری را می­توان با توجه با دو ملاک زیر تقسیم ­بندی کرد:۱٫ هدف تحقیق ۲٫ نحوه گردآوری داده ­ها.

۱-۱-۳ روش تحقیق بر اساس هدف
تحقیقات علمی بر اساس هدف تحقیق به ۴ دسته تقسیم می­شوند: تحقیقات بنیادی^[۷۵]، تحقیقات کاربردی^[۷۶]، تحقیقات توسعه­ای^[۷۷]و تحقیقات ارزیابی^[۷۸].
این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی بوده؛ به این دلیل که در مورد یکی از موضاعات یا مسائل سازمان­ها و بخش­های اقتصادی کشور انجام گرفته، نتایج و یافته­های کلان آن می ­تواند برای حل مشکلات یا پاسخگویی به سوالات مدیران مفید باشد.
۲-۱-۳ روش تحقیق بر اساس ماهیت و روش
تحقیقات علمی بر اساس ماهیت و روش، به پنج دسته کلی تحقیقات تاریخی^[۷۹]، تحقیقات توصیفی^[۸۰]، همبستگی^[۸۱]، تجربی^[۸۲] و علی^[۸۳] تقسیم می­شوند. البته ممکن است موارد دیگری تحت عناوین مختلف بیان شود که زیر مجموعه یکی از انواع پنج­گانه فوق می­باشد ( حافظ­نیا، ۱۳۸۷).
این تحقیق، به دلیل اینکه وصف­کننده وضع موجود بوده و تصویری از وضع موجود را ارائه داده، توصیفی و از آن­رو که داده ­های مورد نیاز آن با بهره گرفتن از روش نظرسنجی نمونه، جهت بررسی توزیع ویزگی­های جامعه حاصل شده است، پیمایشی، و از آن­رو که ارتباط بین دو متغیر مستقل و متغیر وابسته را مورد بررسی قرار ­داده، همبستگی است؛ هدف تحقیق همبستگی عبارت است از درک الگو­های پیچیده­ رفتاری، از طریق مطالعه­ همبستگی بین این الگوها و متغیرهایی که فرض می­ شود بین آنها رابطه وجود دارد. این روش علی­الخصوص در شرایطی مفید است که هدف آن کشف رابطه متغیرهایی باشد که در مورد آنها تحقیقاتی انجام نشده است (دلاور، ۱۳۸۰). همچنین لازم به ذکر است، این تحقیق مبتنی بر معادلات ساختاری است.
۲-۳ جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری عبارت است از تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند. صفت مشخصه، صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد ( آذر و مومنی، ۱۳۸۴).
جامعه آماری این تحقیق، مشتریان فروشگاه­های تخفیفی “جانبو” است.
در هر مطالعه و تحقیقی، اندازه نمونه از اهمیت خاصی برخوردار است. به این دلیل که انتخاب نمونه بزرگتر از حد نیاز برای حصول نتایج، موجب اتلاف منابع شده و از طرفی نمونه­های خیلی کوچک هم اغلب پزوهشگر را به نتایجی سوق می­دهد فاقد استفاده عملی است ( آذر و مومنی، ۱۳۸۴). در این پژوهش، ما در پی بررسی صفتی خاص در جامعه آماری بوده­ایم، لذا از جدول کرجسی مورگان^[۸۴] برای تعیین اندازه نمونه در جامعه استفاده کرده­ایم.
با توجه به فرمول محاسبه حجم نمونه کرجسی مورگان، در مواردی که واریانس جامعه یا درصد مورد نیاز را در اختیار نداشته باشیم، می­توان از این جدول برای برآورد حجم نمونه استفاده کرد. این جدول حداکثر تعداد نمونه را می­دهد. تعداد حجم نمونه با توجه به جدول کرجسی مورگان (جدول ۱-۳)، ۳۸۴ نفر است. با بهره گرفتن از روش خوشه­ای، تهران به ۵ منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم شده و یک فروشگاه در هر منطقه برگزیده شد و در آخر داده ­های مورد نظر با تقسیم پرسشنامه ­ها بین این پنج فروشگاه طی یک ماه در روزها و ساعات مختلف، بصورت حضوری و در دسترس، جمع­آوری گردید.
جدول ۱-۳: جدول کرجسی مورگان