۷/۰

۳/۰

۲/۰

۶/۰

۷/۰

۳/۰

۰

۰

۰

۰

۲/۰

۲/۰

۰

۱/۰

درصد کل ترکیب های شناسایی شده

۸/۹۷

۹/۹۴

۱/۹۷

۳/۹۶

۷/۹۶

۵/۹۷

/۹۷

۲/۹۲

۲/۹۶

۵/۹۳

۹/۹۳

۴/۹۶

۱/۹۸

۴/۸۹

۵/۹۶

۹۶

۴-۲۵. ترکیبات اسانس جمعیت های مختلف بومادران زاگرسی در ۱۶ منطقه از ایران
فصل پنجم
بحث و پیشنهادات
۵-۱. بحث
مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق که برای اولین بار بر روی نمونه کاشته شده انجام گرفت با تحقیقات پیشین نشان دهنده تفاوتها و شباهتهایی است. بازده اسانس نمونه ها از ۱۳/۰ درصد تا ۲۰/۱ درصد متغیر بود. بیشترین مقدار بازده اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان غربی، شهرستان پیرانشهر (۲۰/۱درصد) و کمترین مقدار بازده اسانس مربوط به جمعیت استان اردبیل، شهرستان مشگین شهر۲ (۱۳/۰درصد) می باشد. جمعیت استان گیلان شهرستان تالش (۹۰/۰درصد) و استان کردستان شهرستان بانه۱ (۸۱/۰درصد) و شهرستان بانه۲ (۷۳/۰درصد) دارای میزان اسانس بالایی بودند. بازده اسانس اندامهای مختلف بومادران زاگرسی جمعیت استان آذربایجان شرقی،شهرستان تبریز بین ۷۷/۰ درصد تا ۱۱/۰ درصد بدست آمد. بیشترین بازده اسانس ابتدا مربوط به برگ (۷۷/۰درصد) و سپس گل (۶۷/۰درصد) و کمترین مقدار بازده اسانس مربوط به ساقه (۱۱/۰ درصد) می باشد و بازده اسانس سرشاخه گلدار نیز ۶۰/۰ درصد بود.

در تحقیقی که روی گونه بومادران زاگرسی جمع آوری شده از باغ گیاهشناسی ملی ایران، بازده اسانس گلهای بومادران زاگرسی ۲/۰ درصد بدست آمد(۷۴).
و در تحقیق دیگری میانگین بازده اسانس گلهای بومادران زاگرسی جمع اوری شده از ۳زیستگاه مختلف در استان اردبیل ۵۳/۰ درصد بدست آمد(۸۱).
نتایج حاصله تنوع فیتوشیمیایی بالایی را در میزان اسانس و نوع ترکیب های تشکیل دهنده ی نمونه های مناطق مختلف کشور را نشان داد. ترکیب اصلی در اکثر نمونه ها ۸،۱- سینئول بود که دامنه تغییرات آن از ۲ درصد تا ۵/۷۳ درصد متغیر بود. کمترین مقدار ۸،۱- سینئول (۰/۲درصد) در جمعیت استان کردستان شهرستان بانه۱ مشاهده گردید و بیشترین مقدار ۸،۱- سینئول (۵/۷۳درصد) در جمعیت استان اردبیل شهرستان مشگین شهر۲ مشاهده گردید و در بسیاری از جمعیتهای دیگر نیز مقدار ۸،۱- سینئول قابل توجه بود. به عنوان مثال در جمعیت آذربایجان شرقی-مراغه مقدار آن ۱/۶۰ درصد و در جمعیت اردبیل-مشگین شهر۱ ۵/۵۵ درصد بود و در سایر جمعیتها نیز ۸،۱- سینئول به مقدار زیادی مشاهده گردید. و سایر ترکیب های اصلی که در نمونه ها مشاهده شد شامل سنتولیناالکل، بورنئول و سیس-کریزانتنیل استات بود.
دامنه تغییرات بورنئول نیز از ۰/۶ درصد تا ۴/۲۰ درصد بود که کمترین مقدار بورنئول (۰/۶درصد) مربوط به جمعیت استان آذربایجان شرقی شهرستان مراغه و بیشترین مقدار آن (۴/۲۰) مربوط به جمعیت استان آذربایجان شرقی شهرستان تبریز بود. و در جمعیت استان کردستان شهرستان بانه۱ مقدار بورنئول (۷/۱۷درصد) قابل ملاحظه بود.
دامنه تغییرات سیس-کریزانتنیل استات از ۰درصد تا ۳/۱۴ درصد بود. که جمعیت های استان اردبیل-مشگین شهر۲ و استان کردستان-مریوان و استان یزد فاقد این ترکیب بودند و بیشترین مقدار سیس-کریزانتنیل استات(۳/۱۴درصد) در جمعیت استان آذربایجان غربی شهرستان سردشت مشاهده گردید.
براساس نتایج حاصل جمعیت استان اردبیل شهرستان مشگین شهر۲ به لحاظ غنی بودن از ۸،۱- سینئول (۵/۷۳درصد) قابل توجه بود. جمعیت استان کردستان-بانه۱ غنی از سنتولیناالکل(۰/۳۵درصد) و جمعیت استان آذربایجان شرقی-تبریز غنی از بورنئول (۴/۲۰درصد) بود.
مقدار نریل استات در ساقه های جمعیت استان آذربایجان شرقی-تبریز (۳/۵۸درصد) و مقدار بورنئول (۳/۱۹درصد) در گل های این جمعیت قابل توجه بود. همچنین سرشاخه گلدار جمعیت استان کردستان-بانه۲ بالاترین مقدار آلفا-پینن(۶/۶درصد) و بالاترین مقدار بتا-پینن (۶/۴درصد) و جمعیت استان آذربایجان غربی-سردشت بالاترین مقدار کامفر (۰/۸درصد) و جمعیت استان کردستان-بانه۱ بالاترین مقدار بورنیل استات (۳/۹درصد) و جمعیت استان کردستان شهرستان مریوان بالاترین مقدار جرماکرنD (4/6درصد) را داشتند.
ترکیب های تشکیل دهنده اسانس بومادران زاگرسی تنوع فیتوشیمیایی زیادی نشان می دهد. طی تحقیقی ترکیبات عمده اسانس گل بومادران زاگرسی به شرح زیر بود: لیمونن(۲۶.۷%) ، کارواکرول(۹.۲۶%) ، ۸،۱- سینئول( ۸.۶۶%) ، جرماکرن D (5.62%) (74).
و در تحقیق دیگری اسانس گلهای بومادران زاگرسی (A. filipendula)، در مرحله گلدهی کامل از ۳ زیستگاه مختلف در استان اردبیل به طور عمده دارای سنتولینا الکل (۴۷-۴۳%)، بورنئول (۱/۹-۹/۳%)، ۸،۱-سینئول (۸/۴-۱/۴%) و بورنیل استات (۸%) بوده است (۸۱).
ترکیبهای اصلی بسیاری از گونه های بومادران ۸،۱-سینئول و بورنئول گزارش شده اند که ترکیب ۸،۱-سینئول استفاده دارویی فراوانی دارد (۹۲).
نتایج حاصل از این پژوهش تفاوت قابل ملاحظه‌ای نسبت به گزارش‌های قبلی در خصوص کمیت و کیفیت اسانس بومادران زاگرسی نشان داد. به‌طوری‌که تیپ‌های شیمیایی جدیدی از این گیاه دارویی شناسایی شد که می‌تواند برای کاشت و بدست آوردن ترکیب‌های شیمیایی مذکور و استفاده در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد، ازاین موارد می‌توان به جمعیت استان اردبیل شهرستان مشکین‌شهر۲ غنی از ۸،۱-سینئول (۵/۷۳ درصد) و جمعیت استان آذربایجان شرقی شهرستان تبریز غنی از بورنئول (۴/۲۰ درصد) و جمعیت استان آذربایجان غربی شهرستان سردشت دارای بالاترین مقدار سیس-کریزانتنیل استات (۳/۱۴ درصد) اشاره کرد. از هر کدام از این نمونه‌ها برای استحصال ترکیب‌های شیمیایی مذکور می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. به علاوه توصیه‌های دارویی می‌تواند با توجه به ترکیب‌های شیمیایی و خواص دارویی هر جمعیت، توده ویا نمونه شیمیایی صورت گیرد تا اولاً داروی مورد استفاده بیشترین تاثیر را داشته باشد، ثانیا مصرف کننده نیز با علاقه واطمینان خاطر بیشتری، داروی گیاهی را مصرف نماید. در این صورت می‌توان انتظار داشت کشت و صنعت گیاهان دارویی باموفقیت روبرو شود.
۵-۲. نتیجه‌گیری کلی

• جمعیت‌های مختلف بومادران زاگرسی (A. filipendula) از تنوع فیتو شیمیایی بالایی برخوردار بودند.

• بازده اسانس جمعیت‌های مختلف از ۱۳/۰ درصد (جمعیت مشگین‌شهر۲ از استان اردبیل) تا ۲۰/۱ درصد (جمعیت پیرانشهر از استان آذربایجان غربی) بر حسب وزن خشک متغیر بود.