-غلبه انگیزه های اقتصادی: قوانین بد یا ظالمانه؛ مالیات سنگین، عدم جاذبه های اقلیمی، شرایط اجتماعی نامساعد و حتی اجبار و غیره در بروز مهاجرت موثر هستند ولی هیچ یک از این عوامل بیش از ملاحظات مادی و اقتصادی برتری ندارند. در سه چهارم قرنی که گذشت، نظریات راونشتاین مورد اعتراض شدید بعضی از نظریه پردازان قرار گرفته است با این وجود هنوز نظرات وی مورد اقتباس بسیاری نیز قرار می گیرد.)همان)
۱-۵-۳ مدل اورت اس. لی
اورت اس. لی بر نظریه جذب و دفع تاکید نموده و آن را منشاء بروز مهاجرت می داند. تاکید لی بر موانع مداخله گر است آنچنان که اظهار می دارد: بین دو مکان مجموعه ای از موانع مداخله گر وجود دارد که در مواردی مقدار آن کم و در مواردی نیز این میزان زیاد است. مهم ترین مانع مطالعه شده فاصله است.البته افراد مختلف تاثیرات متفاوی را از بین موانع می پذیرند. (Lee Everett, 1966:14)
عواملی که برای عده ای کم اهمیت هستند (به عنوان مثال هزینه سفر) ممکن است برای عده دیگری تحریم کننده باشد. عقاید تئوریکی اورت اس. لی به مزایا و مضرات مکان مبدأ همانند پتانسیل های مکان مقصد و همچنین موانع مداخله گر بین دو مکان توجه دارد. همچین به نظر وی عواملی که در تصمیم به انجام مهاجرت و فرایند آن وارد می شود، عبارتند از: الف) عواملی که با حوزه مبدا ارتباط دارد؛ ب) عواملی که با حوزه مقصد مرتبط است؛ پ) موانع بازدارنده؛ ت) عوامل شخصی؛

واضح است که مجموع عوامل مثبت و منفی در مبدا و مقصد برای مهاجر یا مهاجرین با هم متفاوت هستند. در عین حال ممکن است طبقاتی از مردم که به گونه مشابه به مجموعه عوامل در مبدا و مقصد واکنش می دهند را بتوان از یکدیگر تفکیک کرد.(همان، ۱۵)
اثر هر یک از عوامل بنا به شخصیت و ویژگی های فردی، مثلا سن، جنس، میزان تحصیلات، سطح مهارت، نژاد، گروه های قومی و غیره متفاوت خواهند بود، این عوامل (مثبت، منفی، خنثی) برای اشخاص مختلف هم در مبدا و هم در مقصد متفاوت خواهد بود. مثلا آب و هوای خوب، عامل جاذب و آب و هوای نامناسب، عامل دافع برای افراد است، یا اینکه یک نظام آموزشی خوب ممکن است برای کودکان و نوجوانان جزو عوامل مثبت و برای کودکان و نوجوانان دیگر جزو عوامل منفی باشد، زیرا مالیات زیادتری برای تامین بودجه آموزش و پرورش آن منطقه باید بپردازند، در صورتی که برای مرد مجرد مشمول مالیات در این حالت، نظام آموزشی از عوامل خنثی به شمار می آید. لی همچنین در این مدل در مورد زمینه مهاجرت، گسترش جریان و ضد جریان مهاجرت و بالاخره ویژگی های مهاجران نیز پرداخته است.(همان، ۲۴)
۱-۵-۴ نظرات زیمپ و استافر
زیمپ نیز به عوامل مداخله گر معتقد است و آن را به شکل رابطه معکوس بین فاصله با مهاجرت نشان می دهد. وی با الهام از قانون جاذبه نیوتن، پیشنهاد می نماید که برای تخمین مهاجرت بین دو مکان می توان از فرمول زیر استفاده نمود.
جاذبه= popd÷D
در فرمول فوق جمعیت Po جمعیت مکان مبدا و pd جمعیت مکان مقصد و D فاصله ای است که دو مکان مزبور را از هم جدا می سازد.
استافر نیز به مسئله موانع مداخله گر را به شیوه مثبت و منفی می نگریست و نظریه (فرصت های مداخله گر) را تنظیم نمود. براساس این نظریه مهاجرت انجام شده بین دو مکان رابطه مستقیم با فرصت های جاذب مثل اشتغال، مسکن و غیره دارد. (حاج حسینی، ۱۳۸۵)
۱-۵-۵ نظریه لاوری و راجز
لاوری و راجز نیز نظریه جذب و دفع را مورد آزمایش قرار دادند و مشابه استافر و زیمپ شرایط اقتصادی و اجتماعی مبدا و مقصد را ملحوظ داشتند. اگر چه نتایج حاصل از بررسی آنها محرک های اقتصادی را عامل مهاجرت در آمریکا می دانند، ولی برای یافتن علت های مهاجرت، پایه های عقلانی بیشتری را مورد نیاز می دانند. هر دو دریافتند که مهاجرت از مکان مبدا (I) به مکان مقصد (J) رابطه مستقیم با سطح بیکاری در مکان های مبدا و مقصد دارد.(همان)
۱-۵-۶ نظرات اسکوتز و شاستاد
اسکوتز و شاستاد نیز روش های مشابه به لاوری و راجرز را اتخاذ می کردند. پایه نظری آنها در تبیین مهاجرت مبتنی است بر آنچه که آنها سرمایه گذاری می دانند. این دو محقق معتقدند هر فرد در هنگام تصمیم به مهاجرت، هزینه های فیزیکی و پولی ناشی از مهاجرت را مد نظر قرار می دهند. در این رابطه دستمزد در مبدا و مقصد، هزینه حمل و نقل امکان یافتن کار و تفاوت در هزینه های غذایی و مسکن نقش مهمی را ایفا می کنند. نگریستن به فرایند مهاجرت در چنین چارچوبی کمک می کند تا چگونگی تغییرات نیروی کار در نتیجه توزیع نیروی کار در مناطق مختلف بهتر قابل درک باشد.(Waters,2009)
ایراداتی که از دیدگاه جامعه شناسی به نظرات جذب و دفع گرفته شده است، این است که چنین نظریاتی کنش متقابل مهاجران و پیامدهای ناشی از مهاجرت را مورد توجه قرار ندادند. ولی در هر حال این گونه نظریات توانستند به عنوان نظریات راهگشا، مسیر را برای نظریه پردازی و پژوهش در زمینه مهاجرت هموار سازند.(همان)
جدول شماره (۱-۱): نظریه ها و عوامل مهاجرت
منبع: اصلانی، ۵۴:۱۳۸۵
۱-۶ روش تحقیق
۱-۶-۱ تعریف مفاهیم
جمعیت: اعضای همه «خانوارهای معمولی ساکن» و «خانوارهای دستجمعی» که اقامتگاه معمولی آنان در زمان سرشماری در استان قرار دارد و نیز اعضای کلیه «خانوارهای معمولی غیرساکن» استان، جمعیت استان را تشکیل می دهند. (مرکز آمار ایران، سالنامه آماری،۱۳۹۰)

مهاجرت: مهاجرت در لغت نامه جمعیت شناسی سازمان ملل چنین تعریف شده است: شکلی از تحرک جغرافیایی یا تحرک مکانی جمعیت است که بین دو واحد جغرافیایی صورت می گیرد این تحرک جغرافیایی تغییر اقامتگاه از مبدأ یا محل حرکت به مقصد یا محل ورود می باشد (حبیب اله زنجانی، ۱۳۷۶ :۴۷)
جمعیت مطلوب: برای تعریف اینگونه جمعیت ها ملاکهای مختلفی ارائه شده است، ولی به طور کلی می توان گفت جمعیت متناسب جمعیتی است که در آن یک تعادل میان افزایش جمعیت و افزایش امکانات اقتصادی در جامعه وجود دارد. (مرکز آمار ایران، سالنامه آماری،۱۳۹۰)
مهاجرت روستا-شهری: مهاجرت های روستا- شهری یک انتقال اصلی از ساخت مرکزی جامعه،که درآن مردم به طور کلی از اجتماعات کوچکتر کشاورزی به اجتماعات بزرگتر و عمدتاً غیر کشاورزی حرکت می کنند را نشان می دهد. غیر از جنبه فضایی(افقی) حرکت، همچنین جنبه های اقتصادی- اجتماعی (عمودی) مستلزم انتقال دائم مهاجرت ها، نگرش ها، انگیزه ها و الگوی رفتاری است؛ بطوری که مهاجرین قادر به شکستن کامل زمینۀ روستایی شان شده و در موجودیت شهری تسلیم می شوند. بنابراین اساس حرکت یک انتقال دائم است.(لهسایی زاده،۱۵:۱۳۶۸)
پیش بینی جمعیت : برآورد جمعیّت بر اساس اطّلاعات کم‌وبیش مطمئنی از گذشته تا زمان برآورد یا نزدیک به آن صورت می‌گیرد و معمولاً برای محاسبه‌ی جمعیّت سال‌های بین دو سرشماری یا سال‌های نزدیک قبل و بعد از آن به‌کار می‌رود. پیش‌بینی جمعیّت تلاشی است در این زمینه که جمعیّت آینده چقدر خواهد بود و دربرگیرنده‌ی تلاش جهت پیش‌بینی وقایع آینده است. (زنجانی ۱۳۸۳: ۲۵۲)
۱-۶-۲ الگوی تحقیق
این پژوهش براساس روش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای داده های کمی و گردآوری داده ها به کمک مطالعات اسنادی انجام گرفته است. در مجموع در این پژوهش از آمارهای رسمی سرشماری نفوس و مسکن در مقاطع سرشماری استفاده شده و از روشها و تکنیکهای جمعیت برای تحلیل بهره گرفته شده است. آمارها مربوط به دوره های سرشماری از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ است که متکی بر تحلیل آمارهای مرتبط به مهاجرت از ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰، مکان تولد افراد و آمارهای خام جمعیت بوده است.
۱-۶-۳ جامعه آماری، روش گردآوری داده و روش تجزیه و تحلیل
در این پژوهش از اطلاعات جمعیتی شهر کرج استفاده شده است. جامعه آماری جمعیت شهر کرج می باشد. همچنین برای تهیه نمودار ها و اشکال از نرم افزارexcel ، برای تهیه نقشه از نرم افزار GISاستفاده شده ، برای تحلیل روند مهاجرت از مدل ارزیابی خالص مهاجرت در یک دوره معین، روش های پیش بینی جمعیت و مدل تحلیلی SWOT استفاده شده است.
۱-۷ برنامه ریزی برای انجام تحقیق
۱-۷-۱ تقویم زمانی
برنامه زمانی این پژوهش که در قالب پایان نامه انجام خواهد شد بدین شرح است: