‌(پیش از ازدواج)
تغییر در حوزه نگرش
تغییر درحوزه شناخت
تغییردرمهارت‌های‌زندگی
سازگاری زناشویی
ابراز محبت زوجین
رضایت‌زوجین
همبستگی‌
زوجین

۲-۹- فرضیه‌های پژوهش

۲-۹-۱- فرضیه‌ی اصلی

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای‌ که، از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان سازگاری زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

۲-۹-۲- فرضیه‌های فرعی

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان توافق زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده‌ کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان رضایت زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان همبستگی زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان ابراز محبت زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

فصل سوم
روش پژوهش

۳-۱- مقدمه

در این فصل سعی شده، پژوهشگر، مسیری را که در جریان پژوهش خود، طی کرده و اصول روش شناختی‌ای را که به کار برده، بیان کند. از آنجا که اصل آزمون‌پذیری و ابطال‌پذیری، بیشتر به پیروی از این فصل انجام می‌گیرد، لذا در گزارش نمودن این فصل، دقت کافی به عمل آمده است.

۳-۲- روش پژوهش

روش پیمایش، روش مورد استفاده این پژوهش می‌باشد. مشخصه پیمایش، مجموعه ساختمند یا منظم از داده‌هاست و از آنجا که پرسشنامه ساده‌ترین راه تهیه‌ی این داده‌های منظم است، بنابراین رایج‌ترین تکنیک مورد استفاده، در پژوهش پیمایشی است. هدف پژوهش پیمایشی آن است که با مقایسه‌ی دقیق ویژگی مختلف موردها، به استنباط علی برسد. البته در این مسیر، باید دقت کرد که، پیوستگی و همبستگی را به عنوان روابط علی نپذیرفت. در رویکرد پیمایشی، محقق تغییری در خصوصیات افراد ایجاد نمی‌کند، بلکه به دنبال تغییری است که “به طور طبیعی رخ داده” است(دواس،۱۵:۱۳۷۶) و پس از جمع آوری اطلاعات، دست به مقایسه‌ی موردها می‌زند. در پژوهش حاضر نیز، پژوهشگر با انتخاب دو گروه در محیط طبیعی و بدون دست‌کاری(گروه آموزش دیده و گروه آموزش ندیده)، با بهره گرفتن از تکنیک پرسشنامه، به بررسی تفاوت این دو گروه از لحاظ میزان سازگاری‌زناشویی می‌پردازد.

۳-۳- جمعیت آماری

جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر، همه‌ی فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ی استان قم می‌باشد که بین سال‌های۱۳۸۶ تا۱۳۹۰ در دوره‌های آموزشی پیش از ازدواج شرکت کرده‌اند. بر حسب اطلاعات موجود در اداره‌ی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قم، تعداد این افراد ۱۰۰۰نفر، برآورد شد. با بررسی جامعه آماری مورد نظر، پژوهشگر به این نتیجه رسید که این آمار نمی‌تواند به عنوان آمار واقعی مورد استفاده قرار گیرد. چرا که برخی از افراد، بیش از یکبار در این دوره‌ها شرکت کرده بودند؛ برخی دیگر این دوره‌ها را به طور کامل نگذرانده بودند و آموزش‌ها را نیمه کاره، رها نموده بودند؛ برخی دیگر در دوره‌‎های دیگر شرکت نموده بودند و اسامی آنها در فهرست این این دوره‌ها قرار گرفته بود. همچنین پژوهشگر افراد مورد مطالعه را در دو ویژگی تعداد سال‌های تأهل(۱ تا ۵ سال) و سن (۲۰ تا ۳۵ سال) همتا نمود؛ و با در نظر گرفتن این موارد و حذف موارد غیر مرتبط، پژوهشگر به عدد ۱۰۰ از این جامعه‌ی آماری رسید.

۳-۴- روش نمونه‌گیری

پژوهش حاضر به مطالعه‌ی کل جامعه، یعنی به روش سرشماری صورت گرفته است. همچنین گروهی نیز به عنوان گروه مقایسه، از بین فرزندان متأهل آموزش ندیده که در همان سال‌های مذکور ازدواج نموده بودند، به روش نمونه‌گیری احتمالی از نوع تصادفی ساده انتخاب شدند. در این روش، انتخاب به گونه‌ای صورت گرفت که تمامی افراد واجد شرایط(مدت تأهل بین ۱ تا ۵ سال و متوسط سن آن‌ها بین ۲۰ تا ۳۵ سال) از فرصت برابر، برای انتخاب شدن برخوردار بودند و انتخاب هر فرد مستقل از دیگران صورت ‌گرفت. روش کار به این صورت بوده است که ابتدا فهرستی از جامعه‌ی مورد نظر، توسط پرونده‌های موجود در اداره‌ی بنیاد شهید استان قم تهیه شد و پس از شماره‌گذاری فهرست مورد نظر، برای دستیابی حجم نمونه‌ی مقتضی، از نرم افزار spssx استفاده شد.

۳-۵- حجم نمونه

از آنجا که جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر کوچک بوده، بنابراین تمام افراد جامعه‌ی مورد نظر، که حدود ۱۰۰ نفر برآورد گردید؛ مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین برای رسیدن به اهداف پژوهش، گروهی نیز به عنوان گروه مقایسه به روش همسان سازی و برابر با جامعه‌ی مورد مطالعه (۱۰۰ نفر)، برای سنجش تفاوت میزان سازگاری زناشویی و ابعاد آن در بین افراد متأهل آموزش دیده و آموزش ندیده، انتخاب شدند.

۳- ۶- واحد پژوهش

پژوهش حاضر در پی تبیین جامع مورد خاص، یعنی تبیین فردنگر می‌باشد(دواس،۴۱:۱۳۷۶). به عبارت دیگر به تبیین رابطه‌ی بین آموزش مهارت‌های زندگی پیش از ازدواج و سازگاری زناشویی در بین افراد می‌پردازد.
همچنین واحد تحلیل واحدی است که اطلاعات از آن گردآوری می‌شود، واحدی که خصوصیات آن را توصیف می‌کنیم. غالباً در تحقیق پیمایشی واحد تحلیل فرد است. با وجود این، واحد تحلیل فقط به فرد محدود نمی‌شود (دواس،۴۱:۱۳۷۶). در این پژوهش، از آنجا که، از افراد، در رابطه با سازگاری زناشویی سؤال می‌شود، بنابراین واحد تحلیل فرد می‌باشد، و از طرف دیگر، پژوهش، در پی افرادی است، که در بین سال‌های ۱۳۸۶ تا۱۳۹۰ در دوره‌های آموزش مهارت‌های زندگی پیش از ازدواج شرکت کرده‌اند، بنابراین این دوره‌های زمانی(سال‌های مذکور)، نیز به عنوان واحد تحلیل در نظر گرفته می‌شود.

۳-۷- ابزار پژوهش، پایایی و اعتبار

برای سنجش سازگاری زناشویی از مقیاسی که اسپانیر(۱۹۷۶) با ۳۲ سؤال، چهار خرده مقیاس(توافق زوجین، رضایت زوجین، همبستگی زوجین و ابراز محبت) و مقیاس پاسخگویی چند درجه‌ای تهیه نموده، استفاده شد. اسپانیر پایایی این پرسشنامه را از طریق ضریب آلفای کرونباخ ۰/۹۶به دست آورد و به منظور بررسی اعتبار سازه، از مقیاس سازگاری زناشویی لاک- والاس استفاده نمود و ضریب همبستگی این دو مقیاس را در میان افراد متأهل برابر با ۰/۸۶ و در میان افراد مطلقه برابر با۰/۸۸گزارش نمود. در پژوهش دیگری اسپانیر و تامپسون ( ۱۹۸۲، به نقل از حیرت:۱۳۸۸ ) آلفای کرونباخ ۰/۹۱ را برای کل مقیاس و در سطح خرده مقیاس‌ها برای توافق زوجین، رضایت زوجین، همبستگی زوجین و ابراز محبت، به ترتیب آلفا کرونباخ برابر با ۹۰/۰، ۹۴/۰، ۸۱/۰، ۷۱/۰ را گزارش کرده‌اند. نسخه‌ای از این مقیاس را، ثنایی، علاقه بند و هومن(۱۳۷۹) در ایران ترجمه و آماده‌ی اجرا نمودند. ملازاده و همکاران (۱۳۸۱) ضریب آلفای کرونباخ ۸۹/۰، حسن شاهی و همکاران(۱۳۸۲) ۹۲/۰، در پژوهش برازنده و همکاران (۱۳۸۵) ۹۶/۰، در بررسی ابوالقاسمی و کیامرثی (۱۳۸۵) ۹۲/۰و در پژوهش درویزه و کهکی (۱۳۸۷) ۹۴/۰ به دست آمد. همچنین در پژوهش ملازاده و همکاران(۱۳۸۱) روایی ۹۰/۰، و درویزه کهکی(۱۳۸۷) ۹۴/۰ گزارش شده است.
لازم به ذکر است، در این پژوهش به منظور دستیابی به اطلاعات توصیفی و زمینه‌ای مورد نیاز، در کنار مقیاس سازگاری زناشویی اسپانیر، از پرسشنامه‌ی محقق ساخته، نیز استفاده شده است.
۳-۸- روش جمع آوری اطلاعات
پس از آنکه جامعه‌ی آماری پژوهش مشخص شد، و حجم نمونه، بر حسب پرونده‌ها و اطلاعات موجود در بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قم، انتخاب گردید، و همچنین پس از تهیه‌ی پرسشنامه لازم، جهت سنجش متغیرهای پژوهش، با افراد مورد نیاز تماس تلفنی حاصل شد، و از آنها جهت تکمیل پرسشنامه، دعوت به همکاری گردید. افراد با مراجعه‌ی حضوری به اداره‌ی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان، در شهریور و مهر ماه۱۳۹۲، پس از دریافت راهنمایی‌های لازم از پرسشگر، اقدام به تکمیل پرسشنامه نمودند.
۳-۹- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
در این پژوهش، پس از جمع‌ آوری داده‌ها به وسیله‌ی پرسشنامه، به استخراج داده‌های نهایی مبادرت ورزیدیم و با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS به تجزیه وتحلیل داده‌ها پرداختیم.
تجزیه و تحلیل داده‌ها در چند مرحله انجام گرفت:
مرحله‌ی اول یا آماره‌ی توصیفی: در این مرحله هر یک از متغیرها به صورت تحلیل دو متغیره، به صورت جداول توصیفی که از فراوانی و درصد فراوانی استفاده شده، به کار گرفته شده است.
مرحله‌ی دوم یا آماره‌ی استباطی: در این مرحله به منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش، و سنجش میزان تفاوت سازگاری زناشویی میان دو گروه (مطالعه و مقایسه)، از آزمون t دو نمونه مستقل استفاده شده است.

۳-۱۰- تعریف مفاهیم

۳-۱۰-۱- سازگاری زناشویی

۳-۱۰-۱-۱- تعریف نظری

عبارت است از اینکه یک زوج (زن و مرد) حداقل چند سال با یکدیگر زندگی کرده و در این مدت در ارتباط با موضوعات هیجانی نسبتاً توافق وجود داشته باشد. نکته‌ی قابل ذکر این است که این توافق همواره دوجانبه می‌باشد( ابوالبقایی، حیدریان، شادمند، نجبایی، ۹:۱۳۷۷ ).
در کل این موضوع پذیرفته شده است که سازگاری‌ زناشویی یک مفهوم چند بعدی است که سطوح چندگانه ازدواج را روشن می‌کند و فرایندی است که در طول زندگی زوجین به وجود می‌آید، زیرا که لازمه‌ی آن انطباق سلیقه‌ها، شناخت صفات شخص، ایجاد قواعد رفتاری و شکل‌گیری الگو‌های مراوده‌ای است، بنابراین سازگاری زناشویی یک فرایند تکاملی در بین زن و شوهر است.
سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی خوشبختی و رضایت از همدیگر را دارند، که این روابط رضایت بخش بین زوجین، از طریق علاقه‌ی متقابل، میزان مراقبت از همدیگر، پذیرش و تفاهم یکدیگر قابل اندازه گیری می‌باشد. در واقع سازگاری زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط را ارائه می‌دهد.

۳-۱۰-۱-۲-تعریف عملیاتی

۱)توافق دو‌تایی، ۲) رضایت دو‌تایی، ۳) همبستگی دوتایی، ۴) ابراز محبت.