تفکرات جاری در آموزش این است که روش های آموزشی تعاملی یک امر تاثیر گذار در آموزش محسوب می شود. روش های تعاملی می تواند توجه کودک را به آموزش جلب نماید و همین طور می تواند یادگیری مشاهده ای را در دانش آموزان بالا ببرد. روش های تعاملی، ساختاری را فراهم می آورد که می تواند به دانش آموزان در یک وظیفه موفقیت پذیر، انتخاب و ابتکار را پیشنهاد کند. همین طور روش قابل رجحانی برای درگیر کردن دانش آموزان بی علاقه است که در کلاس شرکت کنند(کریمنز،۲۰۰۶). دانشآموزان در یک جلسه ۴۵ دقیقه ای از نمایش درمانی از فعالیت های متفاوت با ساختاری مشابه شرکت کردندبا یکدیگر به مشارکت می پردازند و از درمانگر و از یکدیگر یاد می گیریند که چگونه فعالیت کنند، آموزش می بینند و پاسخ می دهند.

مسئله ای که در آخر می بایست ذکر شود این است که یک نمایشنامه یا داستان خاص نیست که می تواند توجه کودک را بالا برد و آن را در همان سطح باقی بگذارد بلکه ساختار جلسات نمایش درمانی به گونه ای است که اکثر رویکردهای مختلف آموزشی- درمانی را در خود دارد تا به گونه ای عمل کند تا توجه کودکان را در مسیری قرار دهد تا یادگیری میسر شود. استفاده از تشویق، یادگیری مشارکتی، یادگیری از طریق دانش آموزان دیگر^[۳۱۴]، یادگیری غیر کلامی، اهمیت ساختار بندی و ارائه الگو، استفاده از وسائل مختلف برای عینی کردن و مفرح ساختن فضای کلاس در جلسات نمایش درمانی امر مهمی محسوب می گردد و باعث جلب و به کارگیری توجه کودکان کم توان ذهنی می شود. کما این که داستان ها به گونه ای طراحی و انتخاب گشتند تا توجه کودکان را درگیر سازند همانند دنبال کردن برگ های خاص و مشخص با تغییر های بسیار کوچک در نمایش کرم خال خالی، شمردن گوسفندان بازیگوش در نمایش حسنی و مواردی از این قبیل که باعث می شدند توجه کودک به مرور بیشتر به تغییرات و جزئیات جلب شود.
۲-۵نتیجه گیری نهایی
با توجه به نتایج حاصل از مقایسه گروه های کنترل و آزمایش مشخص شد که نمایش درمانی می تواند به عنوان یک روش درمانی مناسب برای کودکان با نیازهای ویژه در نظر گرفته شود. لذا می توان با برگزاری دوره های آموزشی برای معلمان آموزش ویژه و والدین این گروه از کودکان رهنمود های عملی ارائه داد تا بتوانند به افزایش تمرکز و توجه کودک کم توان ذهنی در انجام فعالیت های آموزشگاهی کمک کنند و موجب بهبود یادگیری آن ها از طریق مشاهده و عمل گردند. در واقع، با بهره گرفتن از فنون به کار رفته در نمایش درمانی از جمله؛ ارائه ایفای نقش، وسائل صحنه نمایش و آموزش مهارت ها می توان موضوع های درسی را برای کودکان به صورت جذاب و عینی درآورد و از این طریق بر توجه آنها تأثیر گذاشت و مهارت های یادگیری آن ها را در دوران تحصیل افزایش داد. بدین ترتیب، مشکل اصلی کودکان کم توان ذهنی _کم توجهی_ با شیوه مورد پذیرش کودک قابل حل است و میزان یادگیری وی را افزایش خواهد داد.
۳-۵محدودیت های پژوهش

• • محدود بودن پژوهش بر روی کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر ۸ تا ۱۲ ساله

• • محدود بودن پژوهش بر روی پسران

• • محدود بودن ابزارها برای سنجش میزان فراخنای توجه

• • عدم به کارگیری روش های درمانی مبتنی بر دخالت والدین و آموزش آنها در افزایش توجه کودکان

• • عدم اجرای آزمون پیگیری با فاصله زمانی پس از خاتمه جلسات نمایش درمانی

• • عدم امکان انتخاب آزمودنی ها از یک مدرسه یا مرکز استثنایی (به دلیل حجم اندک افراد حاضر در هر مرکز)

۴-۵پیشنهادات پژوهش

• • پژوهش های آتی می توانند بر کودکان سنین دیگر، نوجوانان و بزرگسالان و سطوح دیگر کم توانی ذهنی متمرکز شوند.

• • پژوهش هایی که در آینده اثر بخشی روش نمایش درمانی را در نمونه ای از دختران مورد بررسی قرار می دهند؛ می توانند تفاوت های جنسی را در اثر بخشی این روش آشکار کنند.

• • استفاده و ساخت ابزارهای استاندارد دیگری برای سنجش توجه کودکان کم توان ذهنی می تواند فراخنای توجه در کودکان را در مقایسه با گروه خود مورد توجه قرار دهد.

• • برگزاری جلسات آموزشی والدین و آموزش خانواده به عنوان روش های ترکیبی با نمایش درمانی می تواند اثر بخشی روش های چندگانه را در درمانگری مدنظر قرار دهد.

• • اجرای آزمون پیگیری برای بررسی فراخنای توجه در فاصله زمانی معین پس از خاتمه جلسات نمایش درمانی می تواند پایداری این روش را تضمین نماید.

منابع فارسی
آقا عباسی، یدالله. (۱۳۸۴). نمایش خلاق: قصه گویی و تئاترهای کودکان و نوجوانان. (چ. اول). تهران: نشر قطره.
اسلین، مارتین. (۱۳۸۲). نمایش چیست؟ (شیرین تعاونی، مترجم) (چ. چهارم). تهران: انتشاران نمایش. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۸۱).
افروز، غلامعلی.(۱۳۸۱). مقدمه ای بر روانشناسی کودکان استثنایی. (چ. اول). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ایروانی، محمود. (۱۳۸۰). روانشناسی تجربی.(چ. دوم). تهران: نشر آروین آویژه.
براکت، اسکار. (۱۳۸۰). تاریخ تئاتر جهان. (هوشنگ آزادی ور، مترجم) (چ. اول). تهران: انتشارات مروارید. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۹۶).
جونز، فیل. (۱۳۸۳). تئاتر درمانی و نمایش زندگی. (چیستا یثربی، مترجم) (چ. اول). تهران: نشر قطره. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۹۶).
خلعتبری، غلامرضا؛ رحمانی، محمد علی و خلعتبری، جواد. (۱۳۸۸). درام درمانی و مدیریت پرخاشگری با رویکرد الگوهای حرکتی- نمایش در ناشنوایان. مقاله ارائه شده در دومین کنگره سراسریهنر درمانی در ایران، تهران.
دادستان، پریرخ؛ اناری، اکرم؛ صدق پور، بهرام. (۱۳۸۶). اختلال اضطراب اجتماعی و نمایش درمانگری. تهران: فصلنامه روانشناسی ایرانی. شماره ۱۴، صص ۱۲۳-۱۱۵٫
داورمنش، عباس.(۱۳۸۲). آموزش و توانبخشی کودکان معلول ذهنی. (چ. دوم). تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
ریچ، پاملا. (۱۳۷۸). اصول بنیادین نمایش خلاق. (یدالله آقاعباسی، مترجم). کرمان: مجله روزبه، پیش شماره اول.۴۴-۵۲٫
ستاری، جلال. (۱۳۸۵). اسطوره و فرهنگ. (چ. اول). تهران: نشر مرکز.
سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت الله. (۱۳۸۴). نارسایی های ویژه در یادگیری، چگونگی تشخیص و روش های بازپروری. (چ. سوم). تهران: موسسه فرهنگی انتشارات مکیال.
عناصری، جابر. (۱۳۸۰). مردم شناسی و روانشناسی هنری. (چ. اول). تهران: انتشارات رشد.
کی، استنلی. (۱۳۸۴). آزمون شناختی تشخیصی کی. مؤسسه تحقیقاتی علوم رفتاری سینا (روان تجهیز). (نعمت الله زاده ماهانی، مترجم)(تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۸۲).
گال، مردیت؛ بورگ، والتر و گال، جویز. (۱۳۸۶). روش های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی وروانشناسی. ( احمدرضا نصر و دیگران، مترجمان) (چ. اول). تهران: انتشارات سمت. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۴۷).
گروتفسکی، یرژی. (۱۳۸۲). به سوی تئاتر بی چیز. (کامران ناظران، مترجم) (چ. اول). تهران: نشر قطره. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۲۸).
گنجی، حمزه. (۱۳۸۵). روان شناسی تجربی کاربردی. (چ. اول). تهران: موسسه انتشارات بعثت .
هاردمن، مایکل م؛ درو، کلیفورد ج؛ اگن، ام وینستون.(۱۳۸۸). روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی در"جامعه، مدرسه و خانواده “. (حمید علیزاده و دیگران،مترجمان) (چ. اول). تهران: نشر دانژه ( تاریخ انتشار به زبان اصلی: ۱۹۴۸).
منابع انگلیسی
Akiyama, K., Maeda, K., Kimura, I., Ohde, H., Mashima, Y., & Oguchi, Y. (2001). The effect of attention on visual evoked potentials elicited by a newly designed stereogram. Japanese Journal of Ophthalmology, 45(3),318-319.
Allan , J. A. (1977). The use of creative drama with acting-out sixth and seventh grade boys and girls. Journal of Canadian Counselor, 11(3), 135-143.
Aluja, F.A., Colom, R., Abod, F. & Espinosa,.M. J. (2000). Sex differences in generalintelligence defined as among young adolescents. Personality and Individual Differences, 28.312-324.
Blatner, A. (2001). Psychodrama. In corsini, R. J. (Ed.), Handbook of innovatingtherapy,(2^nd Ed.). New York, Ny: John Wiley & Sons, Inc.
Blewett , E. (1995). Dramatherapy with a group of severely mentally disabled people. Acceessed 12, March, 2009 from http:// www. Badth. Org. uk /.
Boal, A. (1995). The Rainbow of Desire (۱st ed.). London: Peregrine Books.