شکل ۴-۱۵ اثر سطوح مختلف کود فسفر بر غلظت نیتروژن برگ باقلا

۴-۳-۴ غلظت روی در دانه

اثر کود فسفر بر غلظت روی در دانه
جدول تجزیه واریانس داده‏ها نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی‏داری بر میزان غلظت روی در دانه نداشت اما اثر کود معنی‏دار بود (جدول ۴-۷). نتایج نشان داد با افزایش میزان کود تا سطح ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار میزان روی در دانه هم به موازات آن افزایش پیدا کرد ( ۱۲/۶۳ گرم در کیلوگرم ) اما در سطح ۱۵۰ کیلو گرم در هکتار میزان جذب روی و غلظت آن در دانه کاهش یافت و به ۸۷/۴۵ گرم در کیلوگرم رسید (شکل ۴-۱۶). PH و میزان فسفر موجود در خاک عوامل محیطی کاملاً شناخته شده در جذب روی می‏باشند. وجود فسفر در حد مطلوب باعث توسعه سیستم ریشه‏ای و در نتیجه جذب بهتر عناصر از خاک می‏شود از طرفی مصرف بیش از حد فسفر مازاد بر حد بحرانی موجب کاهش غلظت سایر عناصر در گیاه می‏شود. در خاک، روی با فسفر می‏تواند تشکیل ترکیبات کم محلول و مقاومی را بدهد که از مقدار روی قابل جذب توسط گیاه می‏کاهد. این اثر در دانه برای، روی و آهن معنی‏دار بود. به طوریکه می‏توان گفت موجودی زیاد فسفر خاک باعث کاهش رشد ریشه گیاه و حجم میکوریز آن شده که کاهش جذب روی توسط گیاه را به دنبال خواهد داشت. همچنین در داخل گیاه هم وجود غلظت‏های بالای فسفر باعث کاهش حلالیت روی و کاهش انتقال آن از ریشه‏ها به سایر قسمت‏های گیاه می‏شود (معافیان‏پور، ۱۳۷۳). بعبارت دیگر فسفر زیاد در جذب با سایر عناصر بویژه روی و آهن رقابت داشته و غلظت و کل جذب عناصر ریزمغذی در گیاه را کاهش داده است. صحت این نتایج با توجه به اظهارات لئون و کوشین^[۶۰] (١٩٩١)، و اوکی^[۶۱] (١٩٨۴) مبنی بر وجود اثر متقابل میان فسفر با دیگر عناصر مورد تائید است.

شکل ۴-۱۶ اثر سطوح مختلف فسفر بر غلظت روی در دانه (گرم در کیلوگرم) باقلا

۴-۴-۵ غلظت آهن دانه

جدول تجزیه واریانس نشان داد که کاربرد فسفر و تاریخ کاشت و برهمکنش فسفر و تاریخ کاشت تاثیر معنی‏داری بر غلظت آهن در دانه داشت (جدول ۴-۷). براساس نتایج جدول برش‏دهی اثر تیمارها، مقادیر فسفر تنها در تاریخ کاشت ۱۰ آبان بر غلظت آهن دانه معنی‏دار بوده است (جدول ۴-۸). مقایسه میانگین اثر متقابل فسفر و تاریخ کاشت نشان می‏دهد که کاربرد فسفر بیشترین در تاریخ کاشت ۱۰ آبان معنی‏دار بوده است (جدول ۴-۹). نتایج نشان داد فسفر در غلظت بالا اثر منفی بر جذب آهن دارد به طوری که بیشترین میزان آهن در تیمار شاهد (با میانگین ۹۵/۱۲۵ میلی‏گرم در کیلوگرم) و کمترین میزان غلظت در تیمار ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار سوپر‏فسفات‏تریپل (با میانگین ۴۸/۹۴ میلی‏گرم در کیلوگرم) بود. مصرف زیاد کودهای فسفردار موجب کاهش جذب، انتقال و متابولیسم بعضی از عناصر کم مصرف و از جمله آهن می‏شود و در نهایت اثر نامطلوبی روی رشد گیاه دارد. از طرفی غلظت زیاد فسفر در خاکهای آهکی، قابلیت جذب آهن را کم می کند. به طور کلی می‏توان گفت فسفر به دلیل رقابت با سیترات که وظیفه آن انتقال آهن به آوندهاست مانع انتقال آهن می شود (جورج و لوچی^[۶۲]، ۱۹۸۵).