ب) کیفر با تازیانه ۱۸۵
ج) زندان ۱۸۶
د) تغییر محلّ جغرافیایی خدمت ۱۸۷
هـ) اجرای حدود الهی ۱۸۸
۴.۲.۲. واکنشها نسبت به تخلّفات ۱۸۹
۴.۲.۲.۱. بازخواست مالک اشتر ۱۸۹

• • علت ابقاء ابوموسی اشعری در امارت کوفه ۱۹۰

۴.۲.۲.۲. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف ۱۹۲
۴.۲.۲.۳. نفرین امیرالمؤمنین۷ به یزید بن حجیه ۱۹۳
۴.۳. تحلیل و اعتبار سنجی واکنشهای نامتعارف امیرالمؤمنین۷ نسبت به تخلّفات کارگزاران ۱۹۵
۴.۳.۱. مجازات ابن هرمه (کارگزار سوق الاهواز) ۱۹۶
۴.۳.۱.۱. بررسی سندی ۱۹۸

• • پاسخ پرسش اوّل ۱۹۸

• • پاسخ پرسش دوّم ۱۹۹

• • ارزش و جایگاه کتاب دعائم الاسلام در فقه شیعه ۱۹۹

۴.۳.۱.۲. بررسی محتوایی ۲۰۱
الف) شخصیت ابن هرمه ۲۰۲
ب) شخصیت رفاعه بن شداد ۲۰۲

• • رفاعه بن شداد در منصب قضاوت ۲۰۳

ج) مجازات ابن هرمه ۲۰۳
۴.۳.۲. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف ۲۰۵
ضمائم ۲۱۰
فهرست منابع ۲۲۰
فصل اوّل : کلیات و مفاهیم
۱.۱. کلیات
۱.۱.۱. بیان مسأله
همواره و در نوع حکومتها برخی از کارگزاران حکومتی بنا بر دلایلی، با نقض قوانین و مقرّرات مربوط به شغل خود ـ و حتّی در خارج از حوزه‌ی کاری و شغلی و بیرون از اداره ـ مرتکب تخلّفات مختلفی از قبیل تخلّفات اقتصادی، اجتماعی، قضایی و حتّی اخلاقی شده‌اند. از طرفی به دلیل تأثیری که تخلّفات کارگزاران در تخریب اجتماع و انحراف عمومی جامعه دارد، پیشگیری از تخلّفات و در نهایت برخورد با کارگزاران خاطی نیز در همه‌ی حکومتها رایج بوده، و بدون استثنا در همه‌ی حکومتها از شیوه‌های گوناگونی برای مجازات متخلّفین استفاده شده است. امّا گاهی در این برخوردها افراط و تفریطهایی صورت گرفته است به طوری که گاهی تناسب بین تخلّف و مجازات رعایت نشده است و گاهی آداب مجازات رعایت نشده است و گاهی نیز به خاطر برخی ملاحظه کاریهای سیاسی، اجتماعی و قومی، با متخلّفین هیچگونه برخوردی نشده است.

در این میان، حکومت امیرالمؤمنین۷ نیز ــ که به عنوان یک حکومت اسلامی، حق مدار و عدالت طلب مطرح است و در رأس آن یک انسان کامل و معصوم قرار دارد ــ از این قاعده مستثنی نبوده و برخی از کارگزاران حکومت علوی نیز مرتکب تخلّفاتی شده‌اند و أمیرالمؤمنین۷ با در نظر گرفتن شرایط و با توجّه به نوع و میزان تخلّف، بدون هیچگونه ملاحظه کاری سیاسی، اجتماعی و قومی، قاطعانه با متخلّفین برخورد می‌کرده است. نوع تخلّفات انجام شده، علل ارتکاب تخلّفات و برخوردهای أمیرالمؤمنین۷ با متخلّفین، از جمله مواردی است که در این پژوهش مورد تحلیل و بررسی قرار خواهند گرفت.
۱.۱.۲. ضرورت و اهداف تحقیق
امیرالمؤمنین۷ به عنوان منصوب خداوند متعال و رهبر جامعه‌ی اسلامی، همواره الگوی سایر مسلمین می‌باشد؛ الگویی که به یقین می‌تواند ما را برای دست یابی به حیات طیبه در رفتارهای فردی و اجتماعی رهنمون شود. از موارد مهم در این زمینه می‌توان به خط مشی ایشان در تشکیل و نحوه‌ی اداره‌ی حکومت اسلامی و برخورد با تخلّفات کارگزاران در دوران زمامداری ایشان اشاره کرد.
با توجّه به کمال، جامعیت و جهان شمولی دین مبین اسلام، و با توجّه به اینکه تمام رفتارهای أمیرالمؤمنین۷ برخاسته از متن دین و وحی است، می‌توان گفت برخوردهای حضرت با کارگزاران خاطی بهترین نوع برخورد بوده است و از آنجا که بشر در رفتار فردی و اجتماعی خود، همیشه از الگوهایی پیروی می‌کند، برخوردهای امیرالمؤمنین۷ با تخلّفات کارگزاران می‌تواند بهترین الگو برای سیاستمداران و رهبران حکومتها و به ویژه حکومتهای اسلامی و عدالت طلب باشد.
با توجّه به این که نظام جمهوری اسلامی، عدالت مورد نظر خود را منطبق با آموزه‌های أمیرالمؤمنین۷ تعریف کرده است و نیز در رأس این نظام، ولی فقیه جامع الشرایط قرار دارد، واکاوی نحوه‌ی برخورد أمیرالمومنین۷ با تخلّفات کارگزاران، امری ضروری به نظر می‌رسد؛ چرا که الگوی مناسبی است برای تمامی مدیران، در برخورد با کارگزاران متخلّف.
نظر به اینکه پژوهش مستقل و جامعی در این زمینه صورت نگرفته است، انجام چنین پژوهشی ضروری به نظر می‌رسد. لذا این پژوهش با اهدافی از قبیل موارد ذیل انجام می‌پذیرد :
۱ـ ارائه‌ مدل ارتباطی أمیرالمؤمنین۷ با کارگزاران.
۲ـ کشف علل و ریشه‌های تخلّفات کارگزاران أمیرالمؤمنین۷.
۳ـ واکاوی سیاستهای نظارتی أمیرالمؤمنین۷ بر عملکرد کارگزاران.
۴ـ واکاوی واکنشهای امیرالمؤمنین۷ نسبت به تخلّفات کارگزاران.
۵ـ هدف نهایی : ارائه‌ الگویی مناسب برای تمامی مدیران، در برخورد با کارگزاران متخلّف، و در نتیجه برچیده شدن و یا کاهش تخلّفات اداری در برخورد صحیح با کارمندان متخلّف.
۱.۱.۳. سؤالات تحقیق
۱ـ راهکارهای کشف تخلّفات کارگزاران در حکومت أمیرالمؤمنین۷ چگونه بوده است؟
۲ـ واکنشهای امیرالمؤمنین۷ نسبت به تخلّفات کارگزاران چگونه بوده است؟
۳ـ گزارش مواجهه‌های نامتعارف امیرالمؤمنین۷ با تخلّفات کارگزاران چه اندازه اعتبار دارد و چگونه تحلیل می‌شود؟
۱.۱.۴. فرضیات تحقیق
۱ـ امیرالمؤمنین۷ از طریق کنترل و بازرسی مستقیم و آشکار در امور کارمندان و حسابرسی و گرفتن گزارش کار مدیران، بکارگیری نیروهای اطّلاعاتی و بازرسان مخفی، استفاده از پوشش امنیتی (یعنی افرادی با پست سازمانی آشکار، به خدمت مشغول بودند و در نهان، اخبار و اطلاعات لازم را به مرکز گزارش می‌دادند) و توجّه به گزارشهای مردمی و اعتماد به آنان و تشکیل بیت القصص جهت شکایات مردم، بر عملکرد و رفتار کارگزاران نظارت می‌کرده و بدینوسیله از تخلّفات کارگزاران مطّلع می‌شده است.
۲ـ برخوردهای أمیرالمؤمنین۷ با کارگزاران خاطی، از قبیل تذکّر، سرزنش، اخطار، تهدید، نفرین، تبعید، زندان، تازیانه و عزل، کاملاً متناسب با نوع تخلّفات بوده است.
۳ـ گزارش مواجهه‌های نامتعارف أمیرالمؤمنین۷ با تخلّفات کارگزاران، بنابر دلایلی از قبیل نقل گزارش از منبع واحد، نداشتن سند و نامشخص بودن نام کارگزاران خاطی، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد بنابراین تحلیل و بررسی این گزارشات و در نهایت قضاوت درباره‌ی این گزارشات کار بسیار دشواری است و می‌توان آنها را فاقد اعتبار دانست امّا به عنوان مؤید می‌توان از آنها بهره جست. برخی از گزارشات نیز قابل توجیه است که به آن پرداخته خواهد شد.
۱.۱.۵. پیشینه‌ تحقیق