نرخ بیکاری:
بنابر آمار اخذ شده از شورای روستای چاشم در سال ۱۳۹۲ تعداد ۲۰نفر جویای کار در این روستا وجود داشته است که با توجه به کل جمعیت فعال نرخ بیکاری معادل ۶درصد می باشد.
جدول۱۳-۳ : وضعیت اشتغال در روستای چاشم در بخشهای مختلف اقتصادی ۱۳۹۲

مهندسین مشاور آرمان شار طرح هادی روستای چاشم ۹۲
۲-۴-۳ ویژگیهای اجتماعی
این ویژگیها شامل زبان، مذهب، دین و ویژگیهای انسانی درشهرمی باشدکه ازاین نظر مردم روستا ازنظرزبان ولهجه دارای لهجه شمالی می باشند گویش شهمیرزادی با گویش سنگسری، سرخه یا، لاسجردی و مازندرانی و گیلانی، مشترکات فراوانی داردکه همه آنها ریشه گرفته از زبان فارسی باستان و پهلوی می باشد و این امر به جهت واقع شدن شهمیرزاد در منطقه حکومت طبرستان و ارتباط و مراوده فراوان مردم شهمیرزاد با مازندران بوده است. مردم روستا ازنظرمذهب بیشترشیعه بوده و از نظر دین مسلمان هستند.
۳-۴-۳ بررسی تاریخچه و روند تحولات و موقعیت تاریخی
این روستا تا قبل از سال ۱۳۵۹ به عنوان دهستان پشتکوه بخش دو دانگه ساری بوده است که بنا بر پیشنهاد تقسیمات کشوری در سال ۱۳۵۹ به عنوان دهستان چاشم به استان سمنان ملحق گردید این دهستان از شمال به دهستان پل سفید شهرستان سوادکوه و از شرق به دهستان پشتکوه بخش شهمیرزاد و از جنوب به دهستان درجزین در بخش مرکزی شهرستان مهدیشهر و از غرب به دهستان خانقاه پی شهرستان سوادکوه محدود می شود.
در زمینه قدمت روستای چاشم به مانند بسیاری از روستاهای کشور اطلاع چندان دقیقی وجود ندارد بنابراین نمی توان تاریخ و نحوه ایجاد آن را به طور دقیق تشخیص داد اما بنا بر بررسی های محلی و پرس و جو از اهالی و مسئولین روستا مشخص گردید این روستا یکی از سکونت‌گاه های قدیمی و تاریخی منطقه محسوب می شود برج و چنار موجود در روستا تائید کننده این امر می باشند

بنا بر اظهارات اهالی و مطلعین روستا چنار کنار حسینیه قدمتی ۷۵۰ ساله دارد که توسط فردی به نام درویش سلیمان کاشته شده است البته چنار خشک شد و از بوته آن چنار دیگری رشد کرده است که قدمت ۴۵۰ ساله دارد
با استناد به اظهارات شورا و دهیار قدمت روستا بیش از ۷۵۰ سال بوده و اولین کسانی که در این روستا سکونت یافته اند طایفه های شیخ، شهاب الدین، و قادری بوده اند که به دلیل وجود زمین های حاصلخیز و خوش آب و هوا بودن منطقه در این مکان اسکان یافته اند ، لازم بذکر است این روستا دارای اسامی دیگری به نام میرچشمه و چهار برج بوده است که با گذشت زمان به چاشم تغییر نام داده است.
۴-۴-۳ وجه تسمیه روستا
بر اساس جزوه ای که در بخشداری شهمیرزاد موجود بود وجه تسمیه روستای چاشم به موارد ذیل ارجاع شده است.
چا در اصطلاح مازندرانی ها یعنی سرد و کلمه شم به معنی سرد است لذا ترجمه عامیانه آن به معنی سرد سرد است و با توجه به قرار گیری چاشم در منطقه کوهستانی این وجه تسمیه به واقعیت نزدیک تر است.
چاشم به معنی چشمه ها می باشد که عینا مشاهده می شود تعداد چشمه ها در این روستا زیاد بوده و نام چاشم از میر چشمه (بزرگترین چشمه) گرفته شده که به مرور کلمه میر حذف و چشمه هم به چشم و چاشم تغییر یافته است
چاشم به معنی چشم و چراغ منطقه است و این وجه تسمیه از نظر عمران و آبادی در دیروز و امروز روستا ثبت شده است و دور از واقعیت نیست خصوصا در زمان حکومت میرعماد در منطقه آسوران رساق (آسوران) به دلیل عمران و آبادی در آن زمان به چشم منطقه معروف که رفته رفته به چاشم تبدیل شده است.

‌(پیش از ازدواج)
تغییر در حوزه نگرش
تغییر درحوزه شناخت
تغییردرمهارت‌های‌زندگی
سازگاری زناشویی
ابراز محبت زوجین
رضایت‌زوجین
همبستگی‌
زوجین

۲-۹- فرضیه‌های پژوهش

۲-۹-۱- فرضیه‌ی اصلی

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای‌ که، از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان سازگاری زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

۲-۹-۲- فرضیه‌های فرعی

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان توافق زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده‌ کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان رضایت زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان همبستگی زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

• • به نظر می‌رسد بین فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ای که از دوره‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی استفاده کرده‌اند و فرزندان متأهلی که از این دوره‌ها استفاده نکرده‌اند از لحاظ میزان ابراز محبت زناشویی، تفاوت معناداری وجود دارد.

فصل سوم
روش پژوهش

۳-۱- مقدمه

در این فصل سعی شده، پژوهشگر، مسیری را که در جریان پژوهش خود، طی کرده و اصول روش شناختی‌ای را که به کار برده، بیان کند. از آنجا که اصل آزمون‌پذیری و ابطال‌پذیری، بیشتر به پیروی از این فصل انجام می‌گیرد، لذا در گزارش نمودن این فصل، دقت کافی به عمل آمده است.

۳-۲- روش پژوهش

روش پیمایش، روش مورد استفاده این پژوهش می‌باشد. مشخصه پیمایش، مجموعه ساختمند یا منظم از داده‌هاست و از آنجا که پرسشنامه ساده‌ترین راه تهیه‌ی این داده‌های منظم است، بنابراین رایج‌ترین تکنیک مورد استفاده، در پژوهش پیمایشی است. هدف پژوهش پیمایشی آن است که با مقایسه‌ی دقیق ویژگی مختلف موردها، به استنباط علی برسد. البته در این مسیر، باید دقت کرد که، پیوستگی و همبستگی را به عنوان روابط علی نپذیرفت. در رویکرد پیمایشی، محقق تغییری در خصوصیات افراد ایجاد نمی‌کند، بلکه به دنبال تغییری است که “به طور طبیعی رخ داده” است(دواس،۱۵:۱۳۷۶) و پس از جمع آوری اطلاعات، دست به مقایسه‌ی موردها می‌زند. در پژوهش حاضر نیز، پژوهشگر با انتخاب دو گروه در محیط طبیعی و بدون دست‌کاری(گروه آموزش دیده و گروه آموزش ندیده)، با بهره گرفتن از تکنیک پرسشنامه، به بررسی تفاوت این دو گروه از لحاظ میزان سازگاری‌زناشویی می‌پردازد.

۳-۳- جمعیت آماری

جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر، همه‌ی فرزندان متأهل خانواده‌های شاهد، جانباز و آزاده‌ی استان قم می‌باشد که بین سال‌های۱۳۸۶ تا۱۳۹۰ در دوره‌های آموزشی پیش از ازدواج شرکت کرده‌اند. بر حسب اطلاعات موجود در اداره‌ی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قم، تعداد این افراد ۱۰۰۰نفر، برآورد شد. با بررسی جامعه آماری مورد نظر، پژوهشگر به این نتیجه رسید که این آمار نمی‌تواند به عنوان آمار واقعی مورد استفاده قرار گیرد. چرا که برخی از افراد، بیش از یکبار در این دوره‌ها شرکت کرده بودند؛ برخی دیگر این دوره‌ها را به طور کامل نگذرانده بودند و آموزش‌ها را نیمه کاره، رها نموده بودند؛ برخی دیگر در دوره‌‎های دیگر شرکت نموده بودند و اسامی آنها در فهرست این این دوره‌ها قرار گرفته بود. همچنین پژوهشگر افراد مورد مطالعه را در دو ویژگی تعداد سال‌های تأهل(۱ تا ۵ سال) و سن (۲۰ تا ۳۵ سال) همتا نمود؛ و با در نظر گرفتن این موارد و حذف موارد غیر مرتبط، پژوهشگر به عدد ۱۰۰ از این جامعه‌ی آماری رسید.

۳-۴- روش نمونه‌گیری

پژوهش حاضر به مطالعه‌ی کل جامعه، یعنی به روش سرشماری صورت گرفته است. همچنین گروهی نیز به عنوان گروه مقایسه، از بین فرزندان متأهل آموزش ندیده که در همان سال‌های مذکور ازدواج نموده بودند، به روش نمونه‌گیری احتمالی از نوع تصادفی ساده انتخاب شدند. در این روش، انتخاب به گونه‌ای صورت گرفت که تمامی افراد واجد شرایط(مدت تأهل بین ۱ تا ۵ سال و متوسط سن آن‌ها بین ۲۰ تا ۳۵ سال) از فرصت برابر، برای انتخاب شدن برخوردار بودند و انتخاب هر فرد مستقل از دیگران صورت ‌گرفت. روش کار به این صورت بوده است که ابتدا فهرستی از جامعه‌ی مورد نظر، توسط پرونده‌های موجود در اداره‌ی بنیاد شهید استان قم تهیه شد و پس از شماره‌گذاری فهرست مورد نظر، برای دستیابی حجم نمونه‌ی مقتضی، از نرم افزار spssx استفاده شد.

۳-۵- حجم نمونه

از آنجا که جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر کوچک بوده، بنابراین تمام افراد جامعه‌ی مورد نظر، که حدود ۱۰۰ نفر برآورد گردید؛ مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین برای رسیدن به اهداف پژوهش، گروهی نیز به عنوان گروه مقایسه به روش همسان سازی و برابر با جامعه‌ی مورد مطالعه (۱۰۰ نفر)، برای سنجش تفاوت میزان سازگاری زناشویی و ابعاد آن در بین افراد متأهل آموزش دیده و آموزش ندیده، انتخاب شدند.

۳- ۶- واحد پژوهش

پژوهش حاضر در پی تبیین جامع مورد خاص، یعنی تبیین فردنگر می‌باشد(دواس،۴۱:۱۳۷۶). به عبارت دیگر به تبیین رابطه‌ی بین آموزش مهارت‌های زندگی پیش از ازدواج و سازگاری زناشویی در بین افراد می‌پردازد.
همچنین واحد تحلیل واحدی است که اطلاعات از آن گردآوری می‌شود، واحدی که خصوصیات آن را توصیف می‌کنیم. غالباً در تحقیق پیمایشی واحد تحلیل فرد است. با وجود این، واحد تحلیل فقط به فرد محدود نمی‌شود (دواس،۴۱:۱۳۷۶). در این پژوهش، از آنجا که، از افراد، در رابطه با سازگاری زناشویی سؤال می‌شود، بنابراین واحد تحلیل فرد می‌باشد، و از طرف دیگر، پژوهش، در پی افرادی است، که در بین سال‌های ۱۳۸۶ تا۱۳۹۰ در دوره‌های آموزش مهارت‌های زندگی پیش از ازدواج شرکت کرده‌اند، بنابراین این دوره‌های زمانی(سال‌های مذکور)، نیز به عنوان واحد تحلیل در نظر گرفته می‌شود.

۳-۷- ابزار پژوهش، پایایی و اعتبار

برای سنجش سازگاری زناشویی از مقیاسی که اسپانیر(۱۹۷۶) با ۳۲ سؤال، چهار خرده مقیاس(توافق زوجین، رضایت زوجین، همبستگی زوجین و ابراز محبت) و مقیاس پاسخگویی چند درجه‌ای تهیه نموده، استفاده شد. اسپانیر پایایی این پرسشنامه را از طریق ضریب آلفای کرونباخ ۰/۹۶به دست آورد و به منظور بررسی اعتبار سازه، از مقیاس سازگاری زناشویی لاک- والاس استفاده نمود و ضریب همبستگی این دو مقیاس را در میان افراد متأهل برابر با ۰/۸۶ و در میان افراد مطلقه برابر با۰/۸۸گزارش نمود. در پژوهش دیگری اسپانیر و تامپسون ( ۱۹۸۲، به نقل از حیرت:۱۳۸۸ ) آلفای کرونباخ ۰/۹۱ را برای کل مقیاس و در سطح خرده مقیاس‌ها برای توافق زوجین، رضایت زوجین، همبستگی زوجین و ابراز محبت، به ترتیب آلفا کرونباخ برابر با ۹۰/۰، ۹۴/۰، ۸۱/۰، ۷۱/۰ را گزارش کرده‌اند. نسخه‌ای از این مقیاس را، ثنایی، علاقه بند و هومن(۱۳۷۹) در ایران ترجمه و آماده‌ی اجرا نمودند. ملازاده و همکاران (۱۳۸۱) ضریب آلفای کرونباخ ۸۹/۰، حسن شاهی و همکاران(۱۳۸۲) ۹۲/۰، در پژوهش برازنده و همکاران (۱۳۸۵) ۹۶/۰، در بررسی ابوالقاسمی و کیامرثی (۱۳۸۵) ۹۲/۰و در پژوهش درویزه و کهکی (۱۳۸۷) ۹۴/۰ به دست آمد. همچنین در پژوهش ملازاده و همکاران(۱۳۸۱) روایی ۹۰/۰، و درویزه کهکی(۱۳۸۷) ۹۴/۰ گزارش شده است.
لازم به ذکر است، در این پژوهش به منظور دستیابی به اطلاعات توصیفی و زمینه‌ای مورد نیاز، در کنار مقیاس سازگاری زناشویی اسپانیر، از پرسشنامه‌ی محقق ساخته، نیز استفاده شده است.
۳-۸- روش جمع آوری اطلاعات
پس از آنکه جامعه‌ی آماری پژوهش مشخص شد، و حجم نمونه، بر حسب پرونده‌ها و اطلاعات موجود در بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قم، انتخاب گردید، و همچنین پس از تهیه‌ی پرسشنامه لازم، جهت سنجش متغیرهای پژوهش، با افراد مورد نیاز تماس تلفنی حاصل شد، و از آنها جهت تکمیل پرسشنامه، دعوت به همکاری گردید. افراد با مراجعه‌ی حضوری به اداره‌ی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان، در شهریور و مهر ماه۱۳۹۲، پس از دریافت راهنمایی‌های لازم از پرسشگر، اقدام به تکمیل پرسشنامه نمودند.
۳-۹- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
در این پژوهش، پس از جمع‌ آوری داده‌ها به وسیله‌ی پرسشنامه، به استخراج داده‌های نهایی مبادرت ورزیدیم و با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS به تجزیه وتحلیل داده‌ها پرداختیم.
تجزیه و تحلیل داده‌ها در چند مرحله انجام گرفت:
مرحله‌ی اول یا آماره‌ی توصیفی: در این مرحله هر یک از متغیرها به صورت تحلیل دو متغیره، به صورت جداول توصیفی که از فراوانی و درصد فراوانی استفاده شده، به کار گرفته شده است.
مرحله‌ی دوم یا آماره‌ی استباطی: در این مرحله به منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش، و سنجش میزان تفاوت سازگاری زناشویی میان دو گروه (مطالعه و مقایسه)، از آزمون t دو نمونه مستقل استفاده شده است.

۳-۱۰- تعریف مفاهیم

۳-۱۰-۱- سازگاری زناشویی

۳-۱۰-۱-۱- تعریف نظری

عبارت است از اینکه یک زوج (زن و مرد) حداقل چند سال با یکدیگر زندگی کرده و در این مدت در ارتباط با موضوعات هیجانی نسبتاً توافق وجود داشته باشد. نکته‌ی قابل ذکر این است که این توافق همواره دوجانبه می‌باشد( ابوالبقایی، حیدریان، شادمند، نجبایی، ۹:۱۳۷۷ ).
در کل این موضوع پذیرفته شده است که سازگاری‌ زناشویی یک مفهوم چند بعدی است که سطوح چندگانه ازدواج را روشن می‌کند و فرایندی است که در طول زندگی زوجین به وجود می‌آید، زیرا که لازمه‌ی آن انطباق سلیقه‌ها، شناخت صفات شخص، ایجاد قواعد رفتاری و شکل‌گیری الگو‌های مراوده‌ای است، بنابراین سازگاری زناشویی یک فرایند تکاملی در بین زن و شوهر است.
سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی خوشبختی و رضایت از همدیگر را دارند، که این روابط رضایت بخش بین زوجین، از طریق علاقه‌ی متقابل، میزان مراقبت از همدیگر، پذیرش و تفاهم یکدیگر قابل اندازه گیری می‌باشد. در واقع سازگاری زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط را ارائه می‌دهد.

۳-۱۰-۱-۲-تعریف عملیاتی

۱)توافق دو‌تایی، ۲) رضایت دو‌تایی، ۳) همبستگی دوتایی، ۴) ابراز محبت.

سلیمی، صادق،تطهیر پول در اسناد بین المللی و لایحه پولشویی، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی ،سال دوم، شماره ۴.
شریف زاده ، محمد جواد، بررسی حسابهای بانکی مردم از نگاه اسلامی، اردیبهشت ۱۳۹۳، پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
صحراییان، مهدی، بخش هایی از یافته های تحقیقات پولشویی در ایران، بهار۱۳۸۲، نشریه مجلس و پژوهش، سال دهم ، شماره ۳۷.
غلامی، علی و پوربخش، سید محمد علی، مبارزه با پولشویی در قوانین ایران و اسناد بین المللی، فصلنامه علمی تخصصی مطالعات اقتصاد اسلامی، زمستان ۱۳۹۰، سال چهارم، شماره اول.
گل نژاد، بهنام، رازداری یا نهانکاری بانکی و مالی، بهمن ۱۳۹۱، مرکز پژوهش ها مجلس شورای اسلامی، گروه مطالعات محیط کسب و کار .

1. 1. میرزا جانی، حمید رضا، قانون مبارزه با پولشویی ناقض رازداری حرفه ای وکلای دادگستری، تابستان۱۳۹۱، فصلنامه وکیل مدافع، سال دوم،شماره پنجم.

میر محمد صادقی، حسین، حقوق جزای بین الملل،(مجموعه مقالات)،۱۳۸۶،چاپ دوم، نشر میزان .
میر شکاری، عباس، تحلیل بار اثبات در جرم پولشویی، ماهنامه کانون، شماره ۱۱۴.
نجفی ابرند آبادی، علی حسین، تقریرات درس جرمشناسی، (جرایم سازمان یافته )،۱۳۸۰ ،دوره کارشناسی ارشد، تنظیم : امیر حسین نیاز پور ،دانشگاه شهید بهشتی .

1. 1. نجفی ابرند آبادی، علی حسین ، تقریرات درس جرمشناسی(درآمدی بر جرمشناسی بزهکاری اقتصادی و حقوق کیفری اقتصادی)،۸۵-۱۳۸۴ دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

نجفی ابرند آبادی،علی حسین ، تقریرات درس جرمشناسی، (بزه شناسی)، ۱۳۷۴، دوره کارشناسی، دانشگاه شهید بهشتی .
نعیمی پروژه، حامد و توکل مقدم، احمد، مطالعه تطبیقی اقدامات انجام شده در زمینه مبارزه با پولشویی در ایران و کشورهای منتخب، پاییز ۱۳۹۲، ، مجله دانش ارزیابی، سال پنجم ، شماره ۱۷.
نورتون،ژوزف جی و شمس، هبا، قانون پولشویی و تامین منابع مالی تروریسم: واکنش های پس از ۱۱ سپتامبر،پاییز۱۳۸۲، مجله حقوقی، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران، شماره ۲۹ .

1. 1. 1. یوسفی محله، ابراهیم، منشور انجمن‌های حرفه‌ای اروپایی برای مبارزه با جرایم سازمان یافته، دی ماه ۱۳۸۶، ماهنامه کانون، شماره ۷۶.

   

پایان نامه :
نصیری، خدیجه، پایان نامه قانون پولشویی و آیین نامه اجرایی آن راه کارها و چالش ها ، ۱۳۹۰، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز .

1. 1. نادمی، ایرج ، مطالعه تطبیقی کیفری ایران و ایتالیا در جرم پولشویی،۱۳۸۹، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.

1. 1. کشاورزی، فرشید، پایان نامه آسیب شناسی جرم پولشویی در شبکه بانکی کشور و نحوه مقابله با آن ،زمستان ۹۲، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران مرکز.

روزنامه :

1. 1. قنبری ، حمید ، « مرز رازداری بانکی » روزنامه دنیای اقتصاد – شماره ۳۱۸۲ سال ۹۳ .

1. 1. روزنامه خراسان - مورخ سه‌شنبه ۰۲/۰۲/۱۳۹۳ ، شماره انتشار ۱۸۶۶۸

وب سایت :
رجبی اصل ، مهدی ، افشاء اسرار حرفه ای ۲۰۱۴،.www.pajoohe .com
پایگاه خبری تحلیلی پارسینه ۲۰۱۴ www. Parsine .com
ارجمند نژاد، عبدالمهدی ، اصول ۲۵ گانه برای نظارت بانکی موثر،۱۳۸۵، www.cbi.ir
FSI Team financial Secrecy Index , 2011, Available Online at : http://www.financialsecraegindex.com/.Last Accessed September 28,2012
Tax Justice Networke Mapping Financial Secrecy، Secrecy Indicators،۲۰۱۱.at: www. Secrecy Jurisdictions . com/reasearchanalysis/
منابع عربی :
الشورابی، محمد و عبدالحمید، اداره المخاطر الائتمانیه من و جهتی النظر المعرفیه و القانونیه ، منشاه المعارف، جلال حزی و شرکاء، الاسکندریه، ۲۰۰۲.
قشقوش، هدی حامد، جریمه غسیل الاموال فی نطاق التعاون، الدولی، دارالنهضه العربیه القاهره، ۱۹۹۸ .
قانون شماره ۸۸ مورخ ۲۰۰۳ مصر .
اسناد :

1. 1. قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی مصوب ۲۹/۱۱/۱۳۵۳

1. 1. دستور العمل مقررات پیشگیری از پولشویی ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۶

1. 1. قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی ، مصوب ۱۳۵۳

1. 1. قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۷۸

1. 1. قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲

1. 1. قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶ اصلاحیه ۱۳۷۹

1. 1. قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۸۶

1. 1. کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد ۱۹۸۸

1. کنوانسیون پالرمو

گلن اسرائیل، یونل بیولیو و گلن هریس(۲۰۰۱)، درپژوهشی با عنوان «ارتباط بین محیط فیزیکی مدرسه و سرمایه ی اجتماعی مدرسه و سطوح فعالیت های فیزیکی دانش آموزان» گزارش کردند که سرمایه ی اجتماعی مدرسه ممکن است عامل مهمی در افزایش فعالیت های فیزیکی دانش آموزان نسبت به محیط فیزیکی مدرسه باشد. یافته های این مطالعه می تواند به آگاهی از مداخله ی اهداف در افزایش سطوح فعالیت فیزیکی دانش آموزان کمک کند.
بریتن باتن، استیفن تری ست و یان جانسن(۲۰۰۳)، در پژوهشی با عنوان« ارتباط بین خصوصیات تسهیلات فیزیکی مدرسه، پیشرفت دانش آموزان و سطح رضایت شغلی معلمان» در یافتند که در بین مدارس شرکت کننده در این مطالعه هیچ ارتباط معناداری بین خصوصیات تسهیلات مدرسه و پیشرفت دانش آموزان وجود ندارد. همچنین ارتباطات محدودی بین کیفیت محیط فیزیکی مدرسه، رضایت شغلی معلمان و رفتار دانش آموزان وجود دارد. بیشترین ارتباط معنی دار بین رضایت والدین ورفتار دانش آموزان مشاهده شد. تنوع خصوصیات فیزیکی مدرسه ارتباط معنی داری را بر روی سلامت معلمان و دانش آموزان شان دادند. به طور کلی روزانه گزارش کمتری از بیماری معلمانی که در مدارس تمیز و با تهویه ی بهتر کار می کنند، ارائه می شود و همچنین دانش آموزان هم انگیزش بیشتری برای درس خواندن دارند. می توان نتیجه گرفت که بین خصوصیات فیزیکی مدرسه، سطح رضایت والدین، رفتار والدین و سلامت معلمان و دانش آموزان وجود دارد.

احمدی، سعادتمند و لیث صفار(۱۳۸۹)، پیرامون ارتباط ادرکات دانشجویان از فرهنگ سازمانی دانشگاه با پیشرفت تحصیلی آنان در دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان مطالعه ای انجام داده اند . بر اساس نتایج بدست آمده با ۹۵ درصد اطمینان می توان اذعان داشت که بین ادراک دانشجویان در بعد نگرش به تحصیل با پیشرفت تحصیلی آنان تفاوت معناداری وجود دارد .یعنی پیشرفت تحصیلی دانشجویان با نگرش مثبت به تحصیل و یادگیری، بیشتر است. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده معلوم شد که بین ادراک دانشجویان در بعد فرایند آموزشی با پیشرفت تحصیلی آنان رابطه معنا داری وجود دارد. در این پژوهش مشخص شد که بین ادراک دانشجویان در بعد امکانات محیط دانشگاهی و پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین با بررسی داده های حاصل شده مشخص گردیدکه بین ادراک دانشجویان در بعد روابط انسانی با پیشرفت تحصیلی آنان رابطه معنا دار وجود دارد. در این پژوهش رابطه ادراک دانشجویان در بعد قوانین و ارتباطات شفاف با پیشرفت تحصیلی معنا دار بود. همچنین یافته ها حاکی از آن است که بین ادراک دانشجویان از ابعاد فرهنگ سازمانی با توجه به جنسیت و دوره تحصیلی تفاوت معنی دار وجود ندارد. علاوه براین نتایج نشان می دهد که بین جنسیت دانشجویان و پیشرفت تحصیلی آنان تفاوت معنا دار وجود دارد، یعنی دانشجویان دختر پیشرفت بهتری نسبت به دانشجویان پسر دارند. در نهایت می توان گفت که فرهنگ سازمانی دانشگاه به عنوان یکی از مهمترین نیروهای اساسی نقش مهمی در پیشرفت تحصیلی دانشجو ایفا می کند. بنابراین اگر از مقوله ی فرهنگ بهره کافی برد و نسبت به آن احساس مسئولیت نشان داد می تواند شاهد انعطافی برجسته در سطح پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود که آنان را به سطحی فراتر از فضای همرنگی سوق می دهد.
۲-۳-۷. روابط سایر متغیرها با فرهنگ مدرسه و عناصر آن
ماهر(۱۹۹۰)، پژوهشی درباره «رابطه فرهنگ سازمانی با انگیزش و پیشرفت» انجام داد و نتیجه گرفت که فرهنگ سازمانی مدرسه روی انگیزش و پیشرفت تأثیر می گذارد. این پژوهش پنج بعد فرهنگ سازمانی را به ترتیب پیشرفت، قدرت، شناسایی، حس تعلق، احساس کلی بودن هدف در نظرگرفته است.
نو( ۲۰۱۲)، پژوهشی تحت عنوان«رابطه بین هوش هیجانی اصلی مدیر مدرسه، فرهنگ مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان»در یک یافته مغایر به این نتیجه دست یافت که متغیرهای پیش بینی کننده ی هوش هیجانی و فرهنگ مدرسه، به طورقابل توجهی پیش بینی کننده ی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نیست.
عارفی و همکاران(۱۳۸۹)، در بررسی«رابطه عناصر و ابعاد فرهنگ مدرسه با انگیزه ی پیشرفت در دانش آموزان راهنمایی شهرستان مبارکه»به این نتیجه دست یافتند که ابعاد فرهنگ مدرسه می توانند انگیزه ی پیشرفت دانش آموزان را پیش بینی کند.
رجائیان(۱۳۸۷)، پژوهشی با عنوان«ادراکات دانش آموزان از فرهنگ مدرسه با پیشرفت تحصیلی آنان در دبیرستان های شهراصفهان»انجام داد. نتایج نشان داد که بین ادراکات دانش آموزان از فرهنگ مدرسه درابعاد نگرش به تحصیل و یادگیری، رفتارها و پیامدهای آموزشی یادگیری گروهی و محیط فیزیکی مدرسه، با پیشرفت تحصیلی آنان رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. اما بین ابعاد حمایت گروهی، رفتارها و نگرش های معطوف به والدین و پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار به دست نیامد. درضمن نمرات دختران درابعاد نگرش به تحصیل و رفتارهای آموزشی و پیامدهای یادگیری و یادگیری گروهی به طور معناداری از پسران بیشتربود. درحالی که نمرات پسران در رفتارها و نگرش های معطوف به والدین به طور معناداری از دختران بیشتر بود. همچنین درابعاد یادگیری گروهی، رفتارها و نگرش های معطوف به معلمان و محیط فیزیکی برحسب رشته تحصیلی بین دانش آموزان تفاوت وجود داشت. همچنین دختران پیشرفت تحصیلی بیشتری نسبت به پسران داشتند.
جمع بندی
با توجه به ارتباط بین متغیرهای پژوهش و یافته های پژوهشگران گوناگون در زمینه پژوهش حاضر، این نتیجه حاصل شد: حسین چاری(۱۳۸۲)، گزارش کردکه تأثیر ابعاد فرهنگ مدرسه به عنوان یک کل، در مقایسه با ابعاد آن به عنوان متغیرهایی مجزّا، بر پیامدهای شناختی و رفتاری فرایند تحصیل بیشتربوده است. همچنین تأثیر فرهنگ مدرسه بر پیشرفت تحصیلی وخود تنظیمی دررفتارهای نوع دوستانه معنادار بود.گاه، یانگ و فرایزر(۱۹۹۵)، به این نتیجه دست یافتندکه بین دو متغیر فرهنگ مدرسه و پیشرفت در درس ریاضی رابطه مستقیم وجود دارد. رجائیان(۱۳۸۷)گزارش کردکه بین ادراکات دانش آموزان از فرهنگ مدرسه درابعاد نگرش به تحصیل و یادگیری، رفتارها و پیامدهای آموزشی یادگیری گروهی و محیط فیزیکی مدرسه، با پیشرفت تحصیلی آنان رابطه معنادار وجود دارد. دریسکول، هال کاسیس و سورنی(۲۰۰۱)، به این نتیجه رسیدند که کنترل ویژگی های جمعیتی دانش آموزان و عوامل محیطی از جمله کلاس و اندازه ی مدرسه و اندازه ی منطقه مدرسه مانع پیشرفت تحصیلی می شود که بیشترین اثر را بر روی عملکرد دانش آموزان مدرسه با اندازه ی متوسط دارد. سالفی و سعید(۲۰۰۷)، گزارش کردند که فرهنگ مدرسه در مدارس کوچک نسبت به مدارس بزرگتر و ضعیف به خوبی مورد توجه قرار می گیرد. این امر منجر می شود که اندازه ی مدرسه به طور مستقیم هم بر فرهنگ مدرسه و هم بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اثر گذارد. فرهنگ و اعتماد، همکاری، جوّ و دیگر متغیر های حاکم بر مدرسه به طور مستقیم یا به طور غیر مستقیم بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر می گذارد، ارتباط معنی داری بین اندازه ی مدرسه و فرهنگ مدرسه و بین اندازه ی مدرسه و موفقیت دانش آموزان وجود دارد. مدارس با اندازه ی کوچک در مقایسه با مدارس متوسط و بزرگ دارای فرهنگ مثبت تر و بهترند. این یافته برخلاف ادعای جونز و ازیف( ۲۰۱۱) است. آنها نشان دادند که بین اندازه ی مدرسه و پیشرفت تحصیلی در پایه های تحصیلی سوم و ششم رابطه وجود ندارد. همچنین، آنها گزارش کردندکه ارتباط آماری معنی داری بین اندازه ی مدرسه و موفقیت تحصیلی در پایه ی سوم در حوزه های خواندن و ریاضی وجود ندارد. با این وجود همبستگی معنی داری بین اندازه ی مدرسه و پیشرفت تحصیلی در حوزه ی نوشتن وجود دارد.
بوید، گراسمن، گیلفورد و ویکاف(۲۰۰۸)، میس(۲۰۰۸)، بیستکی(۲۰۱۰) و پراژ و بوش(۲۰۰۹)، در پژوهش هایی پیرامون نقش مدیر و معلم در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نشان دادند که معلمان و مدیران نقش مؤثری در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نشان دادند که معلمان و مدیران نقش مؤثری در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ایفا می کنند.
دوتیر(۲۰۱۰)، ویلیامز و اولمن(۲۰۰۲)، با پژوهش هایی که در حیطه فرهنگ مدرسه انجام دادند. با این نتیجه دست یافتند که والدین با دخالت در فعالیت های مدرسه در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش موثری دارند.
شارن و شان(۲۰۰۸)، آل آنزی(۲۰۰۲)، گلن هریس و بیولیو(۲۰۰۱)، باتن، تری ست، جانسن(۲۰۰۳) با پژوهش روی تأثیر تسهیلات فیزیکی مدرسه بر روی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، رابطه مثبت و معنی داری بین این دو متغیر پیدا کردند و به این نتیجه رسیدند که مدارس دارای تسهیلات فیزیکی خوب می تواند پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را بالا ببرد.
۲-۴. مدل مفهومی پژوهش
تسهیلات فیزیکی مدرسه
دخالت والدین در فعالیت های مدرسه
روابط بین همکاران در مدرسه
سنجش کلاس درس
نقش آموزشی واداری مدیرومعاون
فرایند تدریس و یادگیری
فصل سوم
روش شناسی
۳-۱. مقدمه
در ابتدا به بررسی روش پژوهش و کم وکیف آن خواهیم پرداخت سپس به جامعه ی آماری می پردازیم، در گام بعدی به نمونه ی آماری، تعداد آن و روش نمونه گیری در این پژوهش پرداخته و در مرحله ی بعد ابزار گردآوری اطلاعات و روش اندازه گیری به تفصیل خواهیم پرداخت و همچنین به روایی و اعتبار ابزار پرداخته و در مرحله ی آخر روش های آماری و روش اجرای مورد استفاده در این پژوهش را بررسی خواهیم کرد.
۳-۲. موضوع پژوهش
رابطه فرهنگ مدرسه با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان: نقش تعدیل کننده ی اندازه ی مدرسه.
۳-۳. روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی است، در این مطالعه پژوهشگر بدون دستکاری متغیرها روابط همزمانی آنها را بررسی می کند .
۳-۴ .جامعه ی آماری
جامعه ی آماری در پژوهش حاضر شامل کلیه ی معلمان مدارس ابتدایی شاغل به کار در سال تحصیلی ۹۱-۹۲ در مدارس شهرستان اسفراین می باشد.که تعداد آنان۶۰۵ نفر می باشد .
۳-۵ . نمونه ی آماری و روش نمونه گیری
از جدول کرجسی و مورگان برای برآورد حجم نمونه استفاده شد. با توجه به حجم جامعه (۶۰۵N=) نمونه ای به اندازه ی ۲۲۰ نفر انتخاب شد. از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی برای انتخاب نمونه استفاده شد. روش نمونه گیری طبقه ای ، روشی است که به وسیله ی جداکردن اعضای جامعه به گروه های مجزا به نام طبقات و سپس انتخاب یک نمونه ی تصادفی ساده از هر طبقه، فراهم می آید. در این پژوهش از بین معلمان مدارس مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، معلمان مقطع ابتدایی به عنوان جامعه مورد مطالعه انتخاب شدند. که از بین مدارس مقطع ابتدایی تعداد ۲۸ مدرسه و ازتعداد ۶۰۵ نفر معلم شاغل در این مدارس تعداد ۲۲۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند.
۳-۶. ابزاراندازه گیری(ابزارگردآوری اطلاعات)
برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ی فرهنگ مدرسه استفاده شد.
۳-۶-۱. پرسشنامه ی فرهنگ مدرسه
پرسشنامه ی فرهنگ مدرسه در سال۲۰۰۷ توسط سالفی و سعید ساخته شده است و در پاکستان اجراشد. شامل ۴۹ سؤال می باشد که دارای شش بعد فرایند تدریس و یادگیری(معلمان از هدف های مدرسه آگاهند)، نقش اداری-آموزشی مدیر و معاونان(مدیر/معاون، کارکنان را در مدرسه اداره می کند و اطلاعات مناسب را در اختیارآن ها قرار می دهد)، سنجش کلاس درس(اطلاعات مربوط به پیشرفت دانش آموزان توسط مدیر/معاون نظارت می شود)، ارتباط همکاران در مدرسه(معلمان ایده ها و مواد آموزشی را با یکدیگر به اشتراک می گذارند)، دخالت والدین در فعالیت های مدرسه (مشارکت والدین در فعالیت های مدرسه به رسمیت شناخته می شود) و تسهیلات فیزیکی موجود در مدرسه(ساختمان مدرسه نور کافی دارد و به طور مناسب تهویه می شود)، است. اعتبار کلی پرسشنامه اجرا شده در مدارس متوسطه پاکستان ۹۶/۰بوده است.
ابتدا پرسشنامه توسط پژوهشگران از انگلیسی به فارسی برگردانده شد. و پس از اطمینان از ترجمه درست پرسشنامه با ترجمه ی مجدد، بر روی یک نمونه ۳۰نفری به صورت مقدماتی اجرا شد. بعد از اصلاح تعدادی از گویه ها، مجدداً بر روی نمونه ی دیگری اجرا شد. ضرایب اعتبار هر خرده مقیاس و دامنه ی ضریب همبستگی اصلاح شده سوال- نمره کل در تمامی خرده مقیاس ها برای غربالگری مناسب بود. اعتبار پرسشنامه به تفکیک ابعاد برآورد شده است که عبارتست از: بعد فرایند تدریس و یادگیری مرکب از ۹سوال برای مؤلفه ی فرایند تدریس و یادگیری که شامل سؤال های ۱،۲،۳،۴،۵،۶،۷،۸،۹ می باشد، دارای اعتبار۷۱/۰، بعد نقش اداری - آموزشی مدیر و معاونان و سؤال های ۱۰،۱۱،۱۲،۱۳،۱۴،۱۵،۱۶،۱۷،۱۸،۱۹،۲۰،۲۱،۲۲ دارای اعتبار ۹۳/۰، بعد سنجش کلاس درس شامل سؤال های ۲۳،۲۴،۲۵،۲۶دارای اعتبار ۷۶/۰، بعد ارتباط همکاران شامل سؤال های۲۷،۲۸،۲۹،۳۰،۳۱،۳۲،۳۳،۳۴دارای اعتبار۹۲/۰، بعد دخالت والدین در فعالیت های مدرسه سؤال های ۳۵،۳۶،۳۷،۳۸،۳۹ دارای اعتبار ۷۸/۰، بعد تسهیلات فیزیکی مدرسه سؤال های۴۰،۴۱،۴۲،۴۳،۴۴،۴۵،۴۶،۴۷،۴۸،۴۹ دارای اعتبار۸۹/۰می باشد. هر گویه پرسشنامه در طیف لیکرت پنج درجه ای از ” کاملاً موافقم = ۵” تا “کاملاً مخالفم = ۱” درجه بندی شده است. هیچ سؤالی به صورت معکوس نمره گذاری نشده است.
۳-۶-۲. پیشرفت تحصیلی
برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، نمرات آنها در هر درس جمع آوری و از نمرات آنها یک نمره ی کل محاسبه شد. این نمره ی کل، معدل نمرات کل دانش آموزانی را که در هر پایه تحصیل کرده اند را در بر میگیرد.
۳-۶-۳. اندازه ی مدرسه
در پژوهش حاضر برای تعیین اندازه ی مدرسه از تعداد دانش آموزان ثبت نام شده در مدرسه استفاده شد. مدارس از لحاظ اندازه به سه دسته، مدارس با اندازه ی کوچک، مدارس با اندازه ی متوسط و مدارس با اندازه ی بزرگ طبقه بندی شدند.
۳-۶-۱-۱. اعتبار و روایی ابزارگردآوری داده ها
جدول۱- ۳ . ضریب اعتبار مؤلفه های فرهنگ مدرسه

واژه لاتین Family، از واژه ی “Familia” به معنای بندگان یک خانواده ریشه گرفته است که شامل ۲ فرد یا بیشتر است که از طریق خونی یا ازدواج، با هم مرتبط شده اند. در سانسکریت خانواده به عنوان dhman به معنای محل سکونت یا محل قرار خوانده می شود. اکثر فرهنگ ها و زبان ها خانواده را به عنوان افراد مرتبط با هم تعریف می کنند(۳۱).
از بدو پیدایش انسان بر روی کره زمین، همواره زنان و مردان با تشکیل کانونی به نام خانواده عمری را در کنار یکدیگر گذرانیده اند و فرزندانی را در دامان خویش پرورانده و از این جهان رخت بر بسته اند. طبیعی ترین شکل خانواده این است که هیچ عاملی جز مرگ نتواند پیوند زناشویی را بگسلد. عناصر اصلی تشکیل دهنده خانواده یک زن و یک مرد است که مطابق آداب و رسوم اجتماعی خویش با یکدیگر پیوند زناشویی بسته اند و بعد فرزند یا فرزندانی بر جمع آنها افزوده شده است (۶۵).
خانواده یکی از نخستین نهادهای اجتماعی محسوب می شود که ساختارمشخص و معینی دارد که متاثر از تغییرات و تحولات اجتماعی است. خانواده کوچکترین واحد اجتماع است، این واحد اجتماعی مبدأ بروز عواطف انسانی و کانون صمیمانه ترین روابط وتعاملات بین فردی است. اهمیت خانواده به اندازه ای است که سلامت و بالندگی هرجامعه وابسته به سلامت ورشد خانواده درآن است(۶۶).
خانواده در زمره عمومی ترین سازمان های اجتماعی است و بر اساس ازدواج بین دست کم دو جنس مخالف شکل می گیرد و در آن مناسبات خونی واقعی و اسناد یافته به چشم می خورد. خانواده معمولاً دارای نوعی اشتراک مکانی است و کارکردهای گوناگون شخصی، جسمانی، اقتصادی، تربیتی را بر عهده دارد. خانواده نمادی اجتماعی است و همچون آیینه ای عناصر اصلی جامعه را در خود دارد و انعکاسی از نا بسامانیهای اجتماعی است. گذشته از این، خانواده از اهم عوامل موثر بر جامعه است. هرگز هیچ جامعه ای نمی تواند به سلامت رسد مگر آنکه از خانواده هایی سالم برخوردار باشد. خانواده نزدیک ترین واحد حیات به انسان است. اکثریت قریب به اتفاق انسان ها در خانواده به دنیا می آیند و نخستین گام های حیاتی را نیز در آن بر می دارند. اکثریت قاطع انسانها خود نیز خانواده ای بنا می کنند و تمام عمر را در ان به سر می برند. لذا شناخت این واحد اجتماعی، به جهت نزدیکی آن با انسان دشوار خواهد بود(۳۰).
خانواده به طرق مختلفی تعریف می شود. تفاوت تعریف خانواده وابسته به پیشینه نظری توصیف کننده دارد. برای مثال، نویسندگانی که از نظریه های تعامل گرا حمایت می کنند، خانواده را به عنوان عرصه تعامل شخصیت ها نگاه می کنند، بنابراین، در تعریف خود از خانواده، بیشتر بر خصوصیات پویایی تعاملی خانواده تاکید می کنند (۸).

نویسندگانی که از دیدگاه سیستم های کلی حمایت می کنند، خانواده را به عنوان یک سیستم اجتماعی بازو کوچک تعریف می کنند که متشکل از اجزای به هم وابسته است وتحت تاثیر ساختار داخلی خود و محیط خارجی قرار می گیرد(۸). در این مطالعه، خانواده تحت تاثیر دیدگاه اخیر بررسی شده است. زیرا درک عملکرد کلی خانواده مستلزم درک عملکرد تک تک اعضای خانواده، عملکرد خانواده به عنوان یک واحد و همچنین ارتباط بین خانواده و جامعه می باشد، بنابراین، به نظر می رسد که تئوری سیستمهای خانواده که از نظریه سیستم های کلی نشآت گرفته است، یک نظریه مفید برای درک سطوح مختلف عملکرد خانواده باشد(۳۱). همچنین، درک خانواده به عنوان یک سیستم، کمک به شناسایی علت مشکل و استرس در خانواده می کند و به درمانگر یا مشاور خانواده اجازه می دهد که اهداف و روش های درمان را بهتر شناسایی کند(۴۹).
چرا هنگام برنامه ریزی برای ارائه مراقبت بهداشتی، کار با خانواده حیاتی است؟
محققین بهداشت جامعه در یافته اند که خانواده بخش هسته ای مراقبت های بهداشتی می باشد(۶۷) زیرا خانواده یک واحد اساسی است که به طرز با اهمیتی، تکامل افراد را تحت تاثیر قرار می دهد، بطوریکه ممکن است موفقیت یا شکست زندگی شخص را تعیین کند. دو هدف اساسی هر خانواده، بر آوردن نیاز های جامعه ای که خانواده قسمتی از آن است و برآوردن نیازهای خود اعضاء خانواده می باشد.
خانواده منبع حیاتی برای ارائه مراقبت های بهداشتی موثر برای افراد است. دلایل زیر اهمیت تمرکز بر واحد خانواده در ارائه مراقبت بهداشتی را آشکارتر می کند:
۱- خانواده منبع حیاتی برای ارائه مراقبت بهداشتی به افراد و خانواده ها می باشد. وقتی تمرکز یک خانواده بر تامین مراقبت بهداشتی برای اعضاء خود می باشد، اثربخشی مراقبت افزایش می یابد. همچنین، یکی از اهداف مراقبت بهداشتی اولیه، افزایش سطح احساس خوب بودن خانواده است، که درسطوح بعدی، احساس خوب بودن اعضای خانواده افزایش می یابد.
۲- در واحد خانواده، هر عملکرد معیوب( ناخوشی، آسیب، جدایی و …) که یک عضو خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد، از طرق مختلف اعضای دیگر و همچنین، واحد خانواده به عنوان یک کل را تحت تاثیر قرار می دهد. زیرا خانواده یک شبکه وابسته بهم است.
۳- رابطه متقابل قوی بین خانواده و وضعیت بهداشتی اعضای آن وجود دارد که نقش خانواده در هر شکل از مراقبت بهداشتی تک تک اعضای خانواده از مرحله ارتقاء بهداشت تا مرحله نوتوانی، بسیار تعیین کننده است.
۴- بیماریابی یک دلیل دیگر خوب برای ارائه مراقبت بهداشتی خانواده محور است. بررسی مشکل بهداشتی یک عضو، ممکن است منجر به پوشش بیماریها یا ریسک فاکتورهای اعضا دیگر خانواده شود که این عمل معمولا هنگام ویزیت خانواده با یک مشکل بهداشتی مزمن اتفاق می افتد. پرستار خانواده محور، غالبا با یک فرد خانواده کار می کند تا به اعضاء دیگر آن دسترسی پیدا کند.
۵- یک راه دیگر برای توانایی دست یافتن به درک واضح و جامع از افراد و عملکرد آنها این است که آنها را در زمینه خانواده بررسی کنیم(۸و۶۷-۶۹).
وضعیت بیماری/سلامت خانواده و اعضاء آن بطور متقابل بر هم اثر می گذارند. یک بیماری در خانواده بر کل خانواده و تعاملات آن اثر می گذارد. در حالی که خانواده نیز در مقابل، بر وضعیت سلامت/ بیماری اعضا اثر می گذارد(۸).
خانواده ها تمایل دارند که به مشکلات بهداشتی اعضاء خانواده عکس العمل نشان دهند و عامل تشخیص مشکلات بهداشتی آنها باشند. تحقیقات در حوزه بهداشت خانواده، نشان می دهد که خانواده ها اثر قدرتمند بر سلامت فیزیکی اعضاء خود دارند. از طرف دیگر، خانواده گرایش دارد که در تصمیم گیری در مورد رویه های درمانی در هر مرحله از بیماری و سلامتی اعضاء خانواده، از مرحله ارتقاء سلامت و راهبردهای پیشگیری تا تشخیص، درمان و بهبودی دخالت کند.
فرایند” بیمار” شدن ودریافت خدمات بهداشتی یک رشته از تصمیمات و وقایع را می طلبد که لازمه آن تعاملات تعدادی از افراد، شامل خانواده، دوستان و مراقبین بهداشتی می باشد. با وجود این، نقشی که خانواده در این فرایند ایفا می کند، در هر زمان وابسته به بهداشت افراد، نوع مشکل بهداشتی(مانند اینکه مشکل، حاد یا مزمن است) و میزان مشارکت خانواده است.
۶ مرحله سلامت/بیماری و تعامل خانواده عبارتند از: ۱- تلاش های خانواده در ارتقاء بهداشت
۲- ارزیابی خانواده ازعلائم بیماری ۳- جستجوی مراقبت ۴- بدست آوردن مراقبت
۵- پاسخهای حاد به بیماری توسط بیمار و خانواده ۶- سازگاری با بیماری و بهبودی(۸).
وجود یک بیماری مزمن و جدی در یکی از اعضای خانواده معمولا تاثیرعمیق بر سیستم خانواده، مخصوصا بر ساختار نقش فرد و انجام عملکردها ی خانواده می گذارد. خانواده ها اولین مراقبت کنندگان در بیماریهای مزمن هستند. وقتی هر کدام از موقعیتهای فرد جدی است و عضو خانواده یک شخص محوری و مهم در عملکرد خانواده است، تاثیر برعملکرد خانواده کمی بیشتر احساس می شود(۹).
عملکرد خانواده :
عملکرد خانواده، عموماً به عنوان پی آمد یا نتیجه ساختار خانواده شرح داده می شود. برخی از مولفان اصطلاح “عملکرد” را به معنی “دست آورد” یا “نتیجه” تلقی می کنند، بنابراین، عملکرد خانواده را به عنوان آنچه خانواده انجام می دهد، می دانند(۸).
منظور از عملکرد خانواده، توانایی خانواده در هماهنگی با تغییرات ایجاد شده در طول حیات، حل تعارضات، همبستگی بین اعضا، اجرای مقررات حاکم براین نهاد، با هدف حفظ کل سیستم خانواده می باشد(۳). عملکرد خانواده شامل رفتارها و فعالیتهایی است که توسط اعضاء خانواده جهت حفظ خانواده و بر آوردن نیازهای خانواده و اعضاء انجام می شود(۷۰).
wright و Lehy بررسی عملکرد خانواده را به ۲ قسمت تقسیم کرده اند: عملکرد ابزاری و عملکرد بیانگر. عملکرد ابزاری به فعالیتهای روزانه زندگی مانند جذب و دفع، خواب، استراحت، دریافت انسولین و… اشاره می کند.
نوع دوم از بررسی عملکرد خانواده، عملکرد بیانگر یا جنبه های عاطفی و روانی خانواده می باشد که شامل:
- ارتباطات عاطفی: مانند اینکه آیا خانواده قادر به بیان میزان احساسات شامل خشم ،خوشحالی و ناراحتی است؟
- ارتباطات کلامی و غیر کلامی: ارتباط کلامی به معنای کلمات تمرکز می کند و ارتباط غیر کلامی نوعی ارتباط که شامل صداها، اشارات، تماس چشمی، لمس یا سکوت می باشد. یک مثال، از ارتباط غیر کلامی این است که مثلا وقتی که همسر صحبت می کند، شوهر به پنجره خیره می شود!
- حل مساله برمی گردد به اینکه خانواده چگونه مشکل را حل می کند. چه کسی مشکل را شناسایی می کند؟ چه نوع از مشکلات شناسایی شده است؟ چه الگوهایی برای حل مشکل استفاده شده است؟
- نقش ها به الگوهای تثبیت شده رفتار بر می گردند. نقش ها ممکن است در خانواده ایجاد شوند، محول شوند، مذاکره شوند. این باعث می شود افراد خانواده یک شخص را در نقش خاصی بپذیرند. نقش های رسمی، ممکن است در خانواده، تحت تاثیر مذهب، فرهنگ و سایر سیستم های اعتقادی قرار گیرد(۲۵).
در ادامه مطلب، ابعاد عملکرد بیانگر خانواده طبق الگوی مک مستر تشریح می شوند:
برای فهم ساختار، سازمان و الگوهای تعاملی خانواده، در این الگو به بررسی و فرمول بندی ۶ بعد از زندگی پرداخته شده است، شامل: حل مساله، ارتباطات، نقش ها، پاسخگویی عاطفی، آمیزش عاطفی و کنترل رفتار. این موارد ابعادی از عملکرد بالینی هستند که تصور میشود در بالین مفید باشند.
۱- حل مساله
بعد حل مساله به عنوان توانایی خانواده برای حل مسائلی که عملکرد موثر خانواده را ابقا میکند، تعریف میشود(۷۱). همچنین، ثنایی از این بعد، به عنوان توانایی خانواده برای حل مساله به گونهای که تعاملات موثر در خانواده استمرار یابد یاد میکند(۷۲). مشکل خانواده به عنوان موضوعی در نظر گرفته میشود که خانواده برای یافتن راه حل آن تردید دارد و این مشکل یکپارچگی و ظرفیت عملکردی خانواده را تهدید میکند(۱۳،۷۱، ۷۳).
مشکلات بطور ادراکی قابل تقسیم به انواع مشکلات ابزاری و مشکلات عاطفی هستند. مشکلات ابزاری، مشکلات روزمره زندگی هستند، مانند مدیریت پول یا تصمیمگیری برای مکان زندگی و مشکلات عاطفی آنهایی هستند که با تجارب عاطفی و احساسی مرتبط هستند(۷۱،۷۴).
۲- ارتباطات
بعد ارتباطات به عنوان اینکه اطلاعات چگونه در خانواده تغییر مییابد تصور میشود(۷۱،۷۶) و طبق تعریف ثنایی ارتباط یعنی خانواده چگونه اطلاعات را در درون خود مبادله میکند(۷۲). ارتباط یک فرایند خود تنظیمی، هدفدار و سازمان یافته در خانواده است. وظیفه اولیه خانواده، برقراری ارتباط میباشد، زیرا ارتباطات موجب رشد و تکامل، افزایش اعتماد به نفس و اجتماعی شدن اعضاء خانواده میگردد(۱۳،۷۰).
در خانواده تمرکز بیشتر بر ارتباطات کلامی است. جنبه های غیرکلامی ارتباطات در خانواده با وجود اهمیتشان، از الگو خارج شده اند، زیرا سنجش آنها به منظور تحقیق مشکل است. بعد ارتباطات نیز مانند بعد حل مساله به حوزه های عاطفی و ابزاری قابل تقسیم است که میتواند بین این ۲ حوزه، تداخل وجود داشته باشد(۷۱،۷۴،۷۵). در الگوی مک مستر ارتباط، به عنوان یک اصطلاح کلی برای توصیف رفتارهای سالم در خانواده به کار برده میشود(۷۳، ۷۶).
چهار شیوه ارتباط شامل:
۱- ارتباط واضح و مستقیم: در این نوع ارتباط هم هدف و هم پیام واضح است.
۲- ارتباط واضح و غیر مستقیم
۳- مستقیم و پوشیده (مستتر)
۴- غیر مستقیم و پوشیده
لازم به ذکر است که در خانواده های سالم ارتباطات خانواده در هر ۲ حوزه عاطفی و ابزاری، مستقیم و واضح است(۷۴).
ارتباط و حل مساله، مهمترین جزء فرایند عملکرد خانواده میباشد که ممکن است تخصیص و ابقاء نقشها را تسهیل کنند(۷۶). همچنین، میلانی نیز ارتباط موثر را سنگ بنای یک خانواده سالم و موفق میداند و بیان میکند که “ارتباطات برای برآوردن نیازهای اعضاء، عملکرد درست و موثر و دستیابی به اهداف خانواده اساسی است"(۷۰).
۳- نقش ها
الگوهای تکراری از رفتارها که افراد خانواده از طریق آنها واکنشهای خانواده را تحقق می­بخشند (۱۳،۷۲،۷۴،۷۵،۷۶). خانواده ها مجبورند که برای حفظ اثربخشی سیستم خانواده، برخی رفتارهای تکرار شونده را انجام دهند. نقشها به ۳ حوزه ابزاری، بیانگر و ترکیبی از این دو تقسیم میشوند. ۵ عملکرد ضروری خانواده شامل:
۱- تدارک منابع: نقش هایی که در این حوزه قرار میگیرند بیشتر ابزاری هستند. مانند تهیه غذا، پوشاک و سرپناه برای خانواده
۲- تربیت و حمایت: نقشهای این حوزه به عنوان عملکرد عاطفی تلقی میشوند که در شامل تامین آسایش، امنیت، اطمینان خاطر و حمایت از اعضاء میباشد.
۳- رضایت جنسی: جزو عملکرد عاطفی است، برای زوجین بسیار مهم است که احساس رضایت از رابطه جنسی داشته باشند.
۴- تکامل شخصیت: نقشهای این حوزه هم عاطفی و هم ابزاری میباشند که شامل وظایف وابسته به تکامل کودک وکسب مهارتهای زندگی میباشد، مانند کمک به کودک جهت شروع مدرسه، یا کمک به نوجوان برای بر عهده گرفتن یک حرفه.
۵- بقاء و مدیریت سیستم خانواده: این حوزه نیز مانند بند ۴، شامل چند نوع عملکرد است که تکنیکها و اقدامات مورد نیاز برای تثبیت استانداردهای جاری در خانواده را در بر میگیرد (۷۴).
در الگوی مک مستر خانواده هایی با بهترین عملکرد، آنهایی هستند که هر کدام از اعضاء، نقش هایی را بر عهده دارند و مسئول انجام وظایف مربوط به آن نقش خاص میباشند(۷۶،۷۳).