۳-۵-۳. غلظت بهینه پروب:

جهت یافتن غلظت بهینه پروب واکنش Real-Time PCR با بهترین غلظت پرایمر و سه غلظت ۲/۰، ۳/۰ و ۴/۰ میکرومولار پروب در حجم کلی ۱۵میکرو لیتر انجام شد. انتخاب غلظت مناسب بر اساس چرخه آستانه کمتر و میزان فلورسانت بیشتر تعیین می شود.

۳-۵-۴. تهیه سریال رقت به منظور بررسی کارائی^[۱۴] پرایمرها :

از انجایی که نزدیک بودن کارایی پرایمرها در جواب نهایی بسیار مهم است می بایست کارایی پرایمر های مورد استفاده سنجیده شود که این امر بصورت ذیل انجام گردید:
ابتدا از cDNA مربوط به چندین نمونه Testis موجود یک Gene Pool بدست آمد. سپس با بهره گرفتن از OD نمونه نهایی ۵ رقت ۴/۱ساخته شد. لازم بذکر است که بررسی کارایی پرایمر برای هر کدام از ژن های مورد مطالعه در این تحقیق انجام شد. تمام واکنش ها در این مرحله بصورت Duplicate انجام شد. منحنی استاندارد^[۱۵] رسم شده توسط خود دستگاه شامل اطلاعاتی در مورد کارائی، شیب نمودار و رگرسیونR² می باشد. کارایی کمتر از ۹۰% می بایست از نظر اندازه آمپلیکون، ساختارهای ثانوی و طراحی پرایمر دوباره چک شده و بهینه سازی شود.

۳-۶-. انجام تکنیک Real-Time PCR بر روی نمونه های مورد مطالعه :

واکنش Q-RT-PCR با بهره گرفتن از Master Mix 2x از شرکت ^®Primer Design در واکنش‌های ۱۵ میکرولیتری و با تکرارهای سه تایی انجام شد. چرخه های دمایی به صورت ۱۰دقیقه   ۹۵ و ۴۰ چرخه   ۹۵ به مدت ۱۵ ثانیه و   ۶۰ به مدت ۳۰ ثانیه بود. اندازه‌گیری میزان فلورسانت توسط دستگاه Applied Biosystems 7500و آنالیز اولیه داده‌ها توسط نرم‌افزار ۷۵۰۰ software system ver.2.0 انجام شد.
پروتکل استفاده از Master Mix شرکت Primer Design^® در دستگاه Applied Biosystems 7500 در جدول۳-۲ و برنامه دمایی در جدول ۳-۳ ذکر شده است.
جدول۳-۲: دستورالعمل انجام واکنش بر اساس کیت سازنده

برنامه دمایی به دستگاه Real-Time بصورت زیر داده شد :
جدول۳-۳ :جدول برنامه زمانی Real-timePCR

متغیر

تعداد

میانگین

حداقل امتیاز

حداکثر امتیاز

انحراف معیار

عامل اجتماعی

۷۸

۵/۶۹

۴۲

۹۵

۹۵/۱۰

با توجه به نتایج جدول می‌توان دریافت میانگین امتیاز نظرات پاسخگویان، در خصوص میزان تأثیر عامل اجتماعی بر خودپنداره کارکنان اداره کل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی برابر با ۵/۶۹ از سقف ۱۰۰ امتیاز است و پراکندگی نظرات این افراد برابر با ۹۵/۱۰ می‌باشد همچنین کم‌ترین امتیاز مشاهده شده برابر با ۴۲ و بیش‌ترین امتیاز برابر با ۹۵ است که بین می‌دارد هیچ یک از پاسخگویان همه‌ی سوالات را با گزینه‌ی کاملاً مخالف یا کاملاً موافق را انتخاب نکرده‌اند. همچنین چون میانگین امتیازات بدست آمده برای این متغیر از حد متوسط (عدد ۵۰) بالاتر است بالابودن بودن میزان تأثیر عامل اجتماعی بر خودپنداره کارکنان اداره کل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی را نشان می‌دهد. در ادامه هیستوگرام نحوه‌‌ی توزیع امتیازات این متغیر، در نمودار ‏۴‑۹ تهیه شده است.

نمودار ‏۴‑۹ نمودار هیستوگرام میزان تأثیر عامل اجتماعی بر خودپنداره کارکنان اداره کل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی
مقایسه‌ی عوامل خودپنداره
در این قسمت به مقایسه توصیفی میزان تأثیر عوامل سه‌گانه فردی، گروهی یا سازمانی و اجتماعی بر خودپنداره کارکنان اداره کل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی پرداخته می‌شود. در واقع در میزان تأثیر عوامل سه‌گانه فردی، گروهی یا سازمانی و اجتماعی بر خودپنداره کارکنان، با یکدیگر مقایسه و نشان داده می‌شود کدام یک از عوامل‌ از نظر توصیفی بیشترین تأثیرگذاری را بر خودپنداره کارکنان اداره کل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی دارند. بدین منظور خلاصه شاخص‌های توصیفی که حاصل گردیده، در جدول ۴-۱۰ سرجمع و ارائه گردیده‌اند.
جدول ‏۴‑۱۰ مقایسه شاخص‌های توصیفی میزان تأثیر عوامل سه‌گانه فردی، گروهی یا سازمانی و اجتماعی بر خودپنداره کارکنان

متغیرها

تعداد

میانگین

حداقل امتیاز

حداکثر امتیاز

انحراف معیار

عامل فردی

۷۸

۱/۶۵

۴۲

۹۰

۶۴/۸

عامل گروهی یا سازمانی

۷۸

۱/۷۱

۱۰

۹۲

۵۲/۱۲

۰۱/۰>p ** ،۰۵/۰>p *
نتایج ارائه شده در جدول شمارۀ ۴-۱۸ نشان میدهد تفاوت معناداری از نظر آماری بین میانگین نمرات پیشآزمون و پسآزمون تغییر کلی طرز رفتار کودکان آزمودنیها بر اساس ارزیابی والدین ۰۱/۰ =p-value (05/0>p) و معلم ۰۰۰۱/۰ p-value=(01/0>p)، کل ۰۰۴/۰=p-value (01/0>p) وجود دارد و فرض صفر در این زمینه رد میشود. بررسی میانگینهای ارائه شده در جدول ۴-۱۸ نشان میدهد که بعد از دورهی کتابدرمانی، میانگین نمرات رفتارهای درونیسازی آزمودنیها به طور معناداری از نظر آماری کاهش یافته است.
فصل ۵
نتیجهگیری
و
پیشنهادهای پژوهش
۵-۱. مقدمه
در این فصل، ابتدا خلاصهای از مسأله، روش و یافته های پژوهش که به تفصیل در فصلهای مختلف ارائه شده، ارائه میگردد. سپس نتایج پژوهش حاضر مورد تحلیل قرار میگیرد. در ادامه، بحث و نتیجهگیری کلی ارائه خواهد شد. در پایان، پیشنهادهای برخاسته از پژوهش و پیشنهادهایی برای پژوهشهای آینده در این حوزه مطرح میشود.

۵-۲. خلاصه پژوهش
کتابدرمانی در واقع روشی برای درمان اختلالات شخصیتی، احساسی و اجتماعی درمیان کودکان و نوجوانان است. متخصصان رشد و پرورش کودکان، بارها، کتاب درمانی را برای مواردی که کودکان در فشارهای روحی مانند بستری بودن در بیمارستان، از دست دادن دوست و جدایی والدین،‌ یا در شرایط جنگ و رخدادهای طبیعی همچون سیل و زلزله قرار میگیرند، توصیه کرده‌اند. ادبیات ممکن است کودکان را در درک عواطف خود، همذات‌پنداری با شخصیت‌هایی که احساساتی مشابه را تجربه می‌کنند، و نیز کسب بینشی نوین نسبت به چگونگی برخورد دیگران با همان مشکلات، یاری رساند. کتاب ممکن است نقشی همچون آینه را برای کودکان بازی کند؛ به این معنا که بازتاب‌‌ ویژگی‌های ظاهری، روابط، احساسات و اندیشه‌های آن‌ها در پیرامونشان باشد. کتاب نیز ممکن است چون پنجره‌ای رو به جهان باشد که کودکان را به نگاه فراتری از خود و پیرامون‌شان دعوت کند تا با شخصیت‌ها و شرایط پیوند برقرار نمایند. در این میان کودکان ناشنوا، به دلیل نداشتن و یا کمبود شنوایی میتوانند رابطه عمیقتری با کتاب برقرار سازند و مشکلات خود را از طریق همانندسازی با شخصیتهای داستان حل کنند.
حال مشخص نیست فرایند کتابدرمانی بر کاهش ناهنجاریهای رفتاری کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی دبستان استثنایی وصال بیرجند از جمله اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه و سایر مشکلات، از دیدگاه والدین و معلم این دانشآموزان تأثیر دارد؟ آیا فرایند کتابدرمانی بر نشانگانهای درونیسازی شده و نشانگانهای برونیسازی شده این کودکان از دیدگاه والدین و معلم آنها تأثیر دارد؟ آیا فرایند کتابدرمانی بر تغییر کلی طرز رفتار این کودکان از دیدگاه والدین و معلم آنها تأثیر دارد؟ این پژوهش براساس تست آشنباخ در پی پاسخگویی به چنین سؤالهایی بود.
پژوهش حاضر، به روش تجربی انجام شده و از نوع کاربردی است. ابزار گردآوری که در این پژوهش برای داده ها به کار رفته، پرسشنامه رفتاری کودکان از دیدگاه والدین و معلم پیش از فرایند کتابدرمانی و پس از آن بود. نتایج با بهره گرفتن از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرمافزار آماری SPSS تحلیل شد.
ابتدا نتایج حاصل از مقایسهی پیشآزمون و پسآزمون هریک از آزمودنیها ارائه شده و سپس آزمون فرضیه های پژوهش نخست به طور خلاصه به شرح زیر ارائه میشود، آنگاه در بخش بعدی تحلیل و از آنها نتیجهگیری به عمل خواهد آمد.
۵-۳. نتایج هریک از آزمودنیها در پیشآزمون و پسآزمون
۵-۳-۱. نتایج آزمودنی شمارهی۱ براساس سیاههی رفتاری کودک تکمیل شده توسط والدین
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از سیاههی رفتاری والدین از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی و
برونیسازی شده، نمرات وی در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاری شکایات جسمانی نمره پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۲. نتایج آزمودنی شماره ۱ براساس فرم گزارش معلم
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از فرم گزارش معلم از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، رفتار پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی و برونی سازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون مشکلات توجه و رفتار قانونشکنی نمره پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۳. نتایج آزمودنی شمارهی۲ براساس سیاههی رفتاری کودک تکمیل شده توسط والدین
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از سیاههی رفتاری والدین از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، رفتار قانونشکنی و مشکلات برونیسازی شده نمرات وی در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون شکایات جسمانی، مشکلات توجه، رفتار پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده نمره پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۴. نتایج آزمودنی شماره ۲ براساس فرم گزارش معلم
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از فرم گزارش معلم از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرده، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، مشکلات اجتماعی، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات تفکر و مشکلات
درونیسازی شده نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۵. نتایج آزمودنی شماره ۳ براساس سیاههی رفتاری کودک تکمیل شده توسط والدین
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از سیاههی رفتاری والدین از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، مشکلات اجتماعی، شکایات جسمانی، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاری مشکلات تفکر نمره پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۶. نتایج آزمودنی شماره ۳ براساس فرم گزارش معلم
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از فرم گزارش معلم از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون شکایات جسمانی، مشکلات تفکر نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۷. نتایج آزمودنی شماره ۴ براساس سیاههی رفتاری کودک تکمیل شده توسط والدین
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از سیاههی رفتاری والدین از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، مشکلات اجتماعی، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات آزمودنی در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون شکایات جسمانی، مشکلات تفکر نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۸. نتایج آزمودنی شماره ۴ براساس فرم گزارش معلم
با توجه به نمراتی که این آزمودنی ۸ از فرم گزارش معلم از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات وی در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۹. نتایج آزمودنی شماره ۵ براساس سیاههی رفتاری کودک تکمیل شده توسط والدین
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از سیاههی رفتاری والدین از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، مشکلات اجتماعی ، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات وی در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون شکایات جسمانی، مشکلات تفکر نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۱۰. نتایج آزمودنی شماره ۵ براساس فرم گزارش معلم
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از فرم گزارش معلم از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاری مشکلات تفکر نمره پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۱۱. نتایج آزمودنی شماره ۶ براساس سیاههی رفتاری کودک تکمیل شده توسط والدین
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از سیاههی رفتاری والدین از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، مشکلات تفکر، رفتار پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده، مشکلات برونیسازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات توجه، رفتار قانونشکنی نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۱۲. نتایج آزمودنی شماره ۶ براساس فرم گزارش معلم
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از فرم گزارش معلم از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرده است، ترسیم شده است. در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات توجه، رفتارپرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات آزمودنی در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون مشکلات تفکر، رفتار قانونشکنی نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۱۳. نتایج آزمودنی شمارهی۷براساس سیاههی رفتاری کودک تکمیل شده توسط والدین
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از سیاههی رفتاری والدین از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، ترسیم شده است. در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، رفتارهای قانونشکنی و پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاری شکایات جسمانی نمره پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
۵-۳-۱۴. نتایج آزمودنی شمارهی۷ براساس فرم گزارش معلم
با توجه به نمراتی که این آزمودنی از فرم گزارش معلم از پیشآزمون و پسآزمون کسب کرد، در ناهنجاریهایی همچون اضطراب/افسردگی، گوشهگیری/افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات توجه، رفتار پرخاشگرانه، مشکلات درونیسازی شده و مشکلات برونیسازی شده نمرات او در پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون کاهش یافت و در ناهنجاریهایی همچون مشکلات تفکر، رفتار قانونشکنی نمرات پسآزمون در مقایسه با پیشآزمون تغییر نکرد.
لازم به ذکر است که تفاوتهای مشاهده شده در پیشآزمونها و پسآزمونهای انجام شده توسط والدین و معلم کودکان ناشنوا، این نتیجه به دست آمده که این تفاوت از دید والدین نسبت به معلمان برجسته تر بود.
۵-۴. فرضیه ها
۵-۴-۱. فرضیهی اول
برای اطلاع از تأثیر داشتن یا نداشتن کتابدرمانی بر اضطراب/افسردگی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی مدرسهی استثنایی وصال بیرجند، بر اساس سیاههی رفتاری کودکان از نظر والدین آنها، و نیز بر اساس فرم گزارش معلم کودکان آنها از آزمونt وابسته استفاده شد. یافته های حاصل از اجرای آزمون نشان داد که در سطح ۰۵/۰ کتابدرمانی بر اضطراب/افسردگی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی دبستان استثنایی وصال بیرجند از نظر والدین (با ۰۱/۰p-value =؛ ۵۲/۳- = t) و معلمان (با ۰۰۳/۰p-value = ؛ ۸۵/۴- = t) و از جمع نظر والدین و معلم (با ۰۰۴/۰p-value =؛ ۶۲/۴ = t) آنها تأثیر داشت.
۵-۴-۲. فرضیهی دوم
برای اطلاع از تأثیر داشتن یا نداشتن کتابدرمانی بر گوشهگیری/افسردگی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی مدرسهی استثنایی وصال بیرجند، بر اساس سیاههی رفتاری کودکان از نظر والدین، و بر اساس فرم گزارش معلم کودکان از آزمونt وابسته استفاده شد. یافته های حاصل از اجرای آزمون نشان داد که در سطح ۰۵/۰ کتابدرمانی بر گوشهگیری/افسردگی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی دبستان استثنایی وصال بیرجند از نظر والدین (با ۰۱/۰p-value =؛ ۷۲/۳- = t) و معلمان (با ۰۰۳/۰p-value =؛ ۴۲/۳- = t) و از جمع نظر والدین و معلم (با ۰۰۲/۰p-value =؛ ۳۷/۵ = t) آنها تأثیر داشت.
۵-۴-۳. فرضیهی سوم
برای اطلاع از تأثیر داشتن یا نداشتن کتابدرمانی بر شکایات جسمانی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی مدرسهی استثنایی وصال بیرجند، بر اساس سیاههی رفتاری کودکان از نظر والدین، و نیز معلمان آنها از آزمونt وابسته استفاده شد. یافته های حاصل از اجرای آزمون نشان داد که در سطح ۰۵/۰ کتابدرمانی بر شکایات جسمانی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی دبستان استثنایی وصال بیرجند از نظر والدین (با ۳۵/۰p-value =؛ ۱- = t) و معلمان (با ۰۷/۰p-value =؛ ۱۵/۲- = t) آنها تأثیر داشت ولی از جمع نظر والدین و معلم (با ۰۳/۰p-value =؛ ۷/۲ = t) آنها تأثیر داشت.
۵-۴-۴. فرضیهی چهارم

۲-۲-۴- فرم چند هسته ای ^[۸]
چنسی هریس و ادوارد اولمن^[۹] دو محقق برجسته آمریکایی با بهره گرفتن از نظریه­ های مناطق دایره­ای شکل ارنست برگس و ساختار قطاعی همر هویت به تنظیم و ارائه نظریه تازه­ای توفیق یافتند که با عنوان ساخت چند هسته­ای معروف است. این دو عقیده دارند استفاده از زمینهای شهر اغلب در اطراف چند هسته مستقل شهری و در کناره­های یک هسته یا یک مرکز معین ظاهر می­شوند. در این نظریه ،هسته و مرکز به عواملی اطلاق می­گردد که در اطراف آن امکان توسعه شهر وجود دارد، مانند عوامل مسکونی، تجاری، صنعتی، دانشگاهی، خرده فروشی، عمده فروشی، مذهبی، زیارتگاهی و گذران اوقات فراغت (شکوئی ،۱۳۸۷: ۵۲۰ ).
ریچارد چورلی و پتر هاگت جغرافیدانان انگلیسی تعداد و موقع هسته های اصلی شهر را مربوط به وسعت ، جمعیت و عوامل تاریخی آن می دانند . در شکل گیری هسته های متعدد درون شهری عواملی از قبیل :
فعالیت های ناهمسان و ناهماهنگ در منطقه ای از شهر،فعالیت های ویژه و تخصص در منطقه ای از شهر ، تفاوت فاحش در میزان اجاره،تمرکز و تراکم بخشی از فعالیت های شهری می توانند نقش داشته باشند .
بخش مرکز تجاری شهر؛ ۲- منطقه صنایع سبک؛ ۳- منطقه مسکونی طبقه سوم؛ ۴- منطقه مسکونی طبقه متوسط؛ ۵- منطقه مسکونی طبقه اول؛ ۶- منطقه صنایع سنگین؛ ۷- منطقه تجاری دور از مرکز شهر؛ ۸- حومه مسکونی؛ ۹- حومه صنعتی
شکل(۲-۲-۴)ساخت چندهسته ای شهر مأخذ: شکوئی، ۱۳۸۷ : ۵۲۱
۲-۲-۵- فرم اقماری
نظریه شهرهای اقماری بی­ارتباط با شهرهای ستاره­ای شکل نیست. به این ترتیب که همه شهر مرکزی باید بوسیله اقماری که به اندازه محدود و فواصل معین در اطراف آن قرار می­گیرند، محصور شود. مرکز اصلی و شکل کلی شعاعی شهر حفظ شده، لیکن رشد اضافی به جای اینکه سبب توسعه مداوم شهر در طول خطوط شعاعی گردد، به صورت شهرک­هایی جدا از شهر اصلی درمی­آید.هر شهرک اقماری دارای مرکز و خدمات خاص خود بوده و مقداری نیز فعالیت های تولیدی دارد. رفت و آمد روزانه معمولاً محلی بوده و در داخل شهرک صورت می­گیرد (لینچ، ۱۳۸۴ : ۴۹۷و۴۹۶ ).
محدودیت ابعاد منطقه از معایب کلی این طرح است؛ زیرا هنگامی که شهر از ابعاد خاص خود گذشت؛ هم بازدهی و هم کیفیت خود را از دست می­دهد.
شکل(۲-۵)الگوی شهر اقماری مأخذ: شیعه، ۱۳۸۱: ۷۱
۲-۲-۶-فرم خطی (کریدوری) ^[۱۰]
تمرکز رشد در راستای کناره های خطی تقویت شده از بخش تجاری مرکزی و حمایت شده توسط زیر ساختار حمل و نقل عمومی را ساختار کریدوری یک شهر می نامند (ویلیامز و دیگران، ۷۹:۱۳۸۳).
کنزو تانگه^[۱۱] را باید یکی از پیشگامان طراحی شهری بر اساس طراحی ساختار و استخوان بندی اصلی دانست. تانگه ایده اصلی خود را با الهام از موجودات زنده بر تغییر ساختار تک مرکزی شهر، که الگویی مرکزی- شعاعی دارد، به یک “الگوی خطی” استوار می کند. وی برای طرح پیشنهادی خود اهداف ذیل را مطرح می نماید:

جایگزینی یک سیستم شعاعی متمایل به مرکز با یک سیستم توسعه ی خطی.
تبدیل استخوان بندی اصلی شهر ، سیستم حمل و نقل و معماری شهری به یک ارگانیسم واحد.
یافتن یک نظام فضایی جدید متناسب با سازمان فضایی شهر و جابجایی جمعیت (پاپلی وهمکار، ۱۱۲:۱۳۸۲).در سالهای گذشته در بیشتر موارد، توسعه ی حوزه های شهری از شکل ستاره ای آغاز می شد و بعدها به شکل نزدیک به دایره می رسید. در سالهای اخیر، ایجاد بزرگراهها، باعث توسعه ی شکل “خطی یا کریدوری” در مسیر این بزرگراهها و گسترش تراکم فشرده ای در سطوح همین کریدورها شده است. (شکوئی، ۵۳۴:۱۳۷۹)
شکل(۲-۶) الگوی شهر خطی مأخذ: رهنما و همکار ، ۱۳۸۷ : ۲۳
۲-۲-۷- فرم شطرنجی (گسترده )
شبکه مستطیل شکلی از جاده، اراضی شهر را به بلوک­های همسان تقسیم کرده و این وضعیت را می­توان در هر سو ادامه داد. در وضعیت مطلوب ، نه حدود و ثغوری نیاز دارد و نه نقاط مرکزی، هر کاربری می تواند در هر نقطه­ای از شهر قرار بگیرد زیرا کلیه نقاط، دارای دسترسی­های برابر است، بجز کناره­های شهر ، کلیه قطعات زمین نیز همشکل می­باشند.هرگونه تغییر و تحول می ­تواند در هر نقطه در داخل بافت موجود و یا در مناطق توسعه یافته جدید واقع شود. زمینهای استاندارد و هم شکل، استفاده از راه حل های استاندارد شده را ممکن می­سازد. اراضی را می توان به سهولت تفکیک نموده و به فروش رساند. جالب توجه است که شکل شطرنجی به خاطردوهدف کاملاً متضاد مورد توجه قرار گرفته است: یکی به منظور اطمینان از کنترل مرکزی و دیگری تحقق جامعه­ای که افراد آن دارای حقوق فردی برابر باشند(کوین لینچ، ۱۳۸۴: ۴۹۸). این شکل فاقد مرکزیت شهری است و از آنجایی که توسعه شهری نامحدود خواهد بود رسیدن از نقطه­ای به نقطه دیگر مدت زمان زیادی را می­طلبد. برای کوتاه کردن این بعد مسافت معمولاً محورهای مورّب بر آن کشیده می­ شود که این محور­ها نیز تقاطع­های نامناسبی را پدید می­آورند (رهنما و همکار، ۱۳۸۷ :۲۴).
شکل(۲-۷) الگوی شهر شطرنجی مأخذ: رهنما و همکار ، ۱۳۸۷ :۲۴
۲-۲-۸- فرم شبکه محوری باروکی
ترکیب این شکل از یک­سری نقاط مهم از نظر نمادی و برجسته از نظر بصری تشکیل شده که در نقاط مثلثی در سطح شهر پخش شده اند هر دو نقطه بوسیله یک محور ارتباطی به یکدیگر وصل شده است و بعنوان یک محور بصری برای مراکز شهری و همچنین بعنوان ایجاد تداوم و هماهنگی بر روی زمین و نمای ساختمانها عمل می­ کند. اطراف محورهای اصلی را اغلب اقشار اجتماعی بالاوفعالیت­های معتبر و متراکم اشغال می­ کنند به این ترتیب شبکه نامنظم مثلثی شکل با کیفیات خاص، سطح شهر را می­پوشاند. در داخل شبکه می­توان ساختمانها، خیابانها و کاربری­ها را تا آنجا که به مرکز شهر و راه های اصلی لطمه وارد نکند، مستقیما مستقر ساخت ( کوین لینچ، ۱۳۸۴: ۴۹۹ ).
شکل (۲-۸)الگوی شبکه محوری باروکی مأخذ : شیعه ، ۱۳۸۱ :۸۲
۲-۲-۹- فرم مشبک ( توری شکل )
مجتمع زیستی کم تراکمی است که راه های ارتباطی آن کاملاً عریض و بخش عمده اراضی را فضاهای باز، مزارع و یا اراضی بایر تشکیل می­دهد. کاربری­های فعال شهری تنها در امتداد جاده ها و در عمق بسیار کمی مستقر می­شوند و بنابراین طرح مشبک در حقیقت نظیر شبکه­ هایی از مجتمع­های خطی و یا شبکه شطرنجی، بزرگ شده است. تراکم فعالیت­ها آنقدر زیاد نیست که توقف حرکت در ورودی­ ها و در طول راه های ارتباطی مسئله مهمی را برای رفت و آمد ایجاد کند. با فدا کردن تراکم فعالیت­ها و طول رفت و آمدهای روزانه، آرمان های شهر خطی که همان انعطاف­پذیری و دسترسی مناسب می­باشد با سهولت بیشتری قابل حصول خواهد بود ( کوین لینچ، ۱۳۸۴ : ۵۰۱ ).
۲-۲-۱۰- فرم متمرکز( درون گرا)
شهرهای بسته و کاملاٌ خصوصی دوران اسلامی هستند که هنوز هم در بعضی نقاط سنتی دیده می­شوند. در این الگو شکل شهر و اجزای آن محصور بوده و دارای در و دروازه می­باشند و راه های ارتباطی محصور و بن بست­های بسیار تنگ و باریک و سپس ورودی­های خصوصی دارند ( کوین لینچ، ۱۳۸۴ :۵۰۴ ).
شکل(۲-۱۰)الگوی شهر درون گرا مأخذ: رهنماو همکار ، ۱۳۸۷ :۲۵
۲-۳-پارادایم های جدید توسعه شهری
علیرغم وضوح و آشکار شدن معضلات اکولوژیکی ، زیست محیطی و برخی ابهام ها و تضادهای تئوریک در رابطه با مفهوم چگونگی دستیابی به پایداری شهری وجود دارد که به پیچیدگی شرایط می افزاید . در صورتی که این چنین جدل های تئوریکی می توانند به عنوان یک خطر بالقوه و یا مانع اساسی در مسیر تحقق توسعه پایدار عمل کنند .در اواخر قرن بیستم دو بحث و نظریه اصلی و متضاد برای پایداری شهر ها ارائه گردید که عبارتند از :
الف ) نظریه توسعه فرم شهری گسترده (پراکنش و توسعه کم تراکم ) ^[۱۲]
ب) نظریه توسعه فرم شهری فشرده (متراکم کردن و فشرده سازی )^[۱۳] (مثنوی ،۱۳۸۲: ۹۰)
۲-۳-۱-راهبرد پراکنش شهری
«اسپرال» یا «پراکندگی» اصطلاحی است که به معنای رشد سریع و پراکنده نواحی متروپل و حتی شهرهای کوچک است که در برخی موارد تا نواحی روستایی یا مرز دِه شهر کشیده شده است (مثنوی ،۱۳۸۲ :۳۱)
اشنایدر وبر اصطلاح پراکندگی را در توسعه بسیار کم تراکم خارج از مراکز شهری، بر روی زمین­هایی که سابقه توسعه نداشته­اند،می داند(سعیدی رضوانی،۱۳۷۵ : ۹).
ازدیدگاهی دیگر، گسترش افقی یا حومه­نشینی الگوی نسبتاٌ جدید ی در سکونتگاه های انسانی است که ناشی از گرد هم آمدن اتفاقی مسکن با تراکم کم و توسعه ­های نواری شکل تجاری است که معلول کاربرد وسیع اتومبیل می­باشد (رهنما و همکار، ۱۳۸۷ :۳۱).
با توجه به تعاریف بیان شده اسپرال در یک منطقه شهری حاشیه­ای، که سرعت رشد و توسعه زمین­های شهری از رشد جمعیت آن منطقه بالاتر و تراکم جمعیت بسیار پایینی دارد ودراثرعدم برنامه­ ریزی صحیح وآگاهانه بوجود آمده است (سعیدی رضوانی، ۱۳۷۵ :۱۰).
مبتکر نظریه شهر پراکنده، ملوین وبر در سال ۱۹۶۲ است.وی که استاد برنامه­ ریزی شهری و منطقه­ای دانشگاه کالیفرنیا است اثرات کامپیوتر را بر روی تجارت آزاد از تمرکز یافتن در مکان­های مرکزی پیش ­بینی کرده و ماهیت پراکنده مناطق غیر کانونی جدید را مورد توصیف و بررسی قرار داده است. ملوین وبر پیش ­بینی کرده که درآینده سکونتگاهای شهری ،غیر­کانونی خواهد بود، به این معنا که سکونتگاه های شهری بیشتر دارای گرایش به پراکندگی و متنوع بودن نسبت به گذشته می­باشند. وی شکل ویژه­ای را برای شهر آینده توصیف نکرد،اما اعلام کردکه شکل شهر در آینده همگن و متجانس نیست، زیرا هزینه­ حمل ونقل و ارتباطات اجازه چنین چیزی را نخواهد داد. بلکه بر عکس شکل­ گیری و گسترش مراکز با ترکیب­ها و تراکم­های متفاوت و طیفی از توسعه فشرده تا پراکنده خواهد بود (زیاری، ۱۳۸۸ :۷۷ ).
فرم شهری پراکنده عمدتا توسط تئوریسین های استرالیایی ، آمریکایی و کانادایی دفاع می شود . حامیان این نظریه عمدتا از سرمایه داران و صاحبان کارخانجات عظیم اتومبیل سازی ، صنایع وابسته و سایر کالاهای مصرفی می باشند و منافعشان بر پایه استفاده از وسایل نقلیه شخصی و آزادی عمل در مصرف سوخت های فسیلی و مصرف هر چه بیشتر منابع ، مواد و ذخایر طبیعت ،باشعار فراهم آوردن شرایط رفاه و راحتی زندگی شهروندان این کشور ها می باشد. ( مثنوی ،۱۳۸۲: ۹۱).
اینگونه شهرها از نظر کیفی و کمی دارای ویژگی­هایی می­باشند که درجدول شماره (۲-۱) به آن اشاره می گردد. جدول (۲-۱) ویژگی­های شهر­ پراکنده

: ارزش سهام شرکت i در آخرین ماه t-1
: ارزش سهام شرکت i در اولین ماه t-1
که رابطه (۲-۱۹) اندازه رشد در بازار سهام را نشان می دهد.
LIQ در رابطه (۲-۱۴) به شرح رابطه (۲-۲۰) محاسبه می شود:
رابطه(۲۰-۲۰)
LIQ=
که : تغییرات غیر منتظره در نقدینگی بازار
مارشال و یانگ (۲۰۰۶) به بررسی رابطه میان مازاد بازده ی سهام عادی در بازار استرالیا و عواملی نظیر ریسک بتا و اندازه ی شرکت و قیمت پیشنهادی خرید و فروش، نرخ گردش و نسبت عدم نقدشوندگی پرداخت و نتایج نشان داد که از میان معیارهای مختلف عدم نقدشوندگی، نسبت ارائه شده توسط آمیهود مازاد بازده ی سهام را بهتر توجیه می کند (یحیی زاده فر،۱۳۸۷). بنابراین در این پژوهش عامل عدم نقدشوندگی آمیهود (ILLIQ) به علت سادگی محاسبه و توجیه بهتر صرف بازده ی سهام، طبق رابطه (۲-۲۱) جایگزین عامل نقدشوندگی (LIQ) در رابطه (۲-۱۴) ارائه شده توسط پاستور و استامباگ گردید.

رابطه (۲-۲۱)
که در این رابطه
IMV _t ^[۴۹]: عامل عدم نقدشوندگی
در این رابطه، یک شاخص بتای نقدینگی بالاتر (^L β) در ساختار خود یک کواریانس بالاتر بین بازده ی یک سهام و تغییرات غیرقابل انتظار در نقدینگی بازار را نشان می دهد که این موضوع نشان دهنده ی ریسک نقدینگی بالاتر سهام مورد نظر می باشد.
مشخص کردن تفاوت های بین ریسک نقدینگی و مفهوم نقدینگی از اهمیت زیادی برخوردار است. ریسک نقدینگی یک سهام در ارتباط با حساسیت بازده ی سهام به تغییرات غیر قابل انتظار در نقدینگی بازار را بررسی می نماید. در مقابل، نقدینگی یک سهم به توانایی معامله ی سریع حجم زیادی از آن با هزینه ی کم و بدون ایجاد تغییر در قیمت بازار آن اشاره دارد.
لانگستاف^[۵۰] (۲۰۰۵) نشان داد که تعداد بسیار زیادی از دارایی ها دارای خصوصیات نقدشوندگی اندکی هستند و همیشه نمی توان آن ها را فورا معامله نمود. در بازار سهام برخی دارایی ها دارای نقدشوندگی بالایی هستند، اما برخی دیگر در دوره های نسبتا طولانی مورد معامله قرار می گیرند. بنابراین ریسک نقدشوندگی تاثیر بسیار چشمگیری بر تصمیم گیری پرتفوی بهینه دارد.
۲-۱۲-۱-ریسک نقدشوندگی و قیمت گذاری دارایی‌ها
عامل نقدشوندگی بایستی به عنوان یکی از اجزای کلیدی قیمت گذاری دارایی مورد توجه قرار گیرد (مارسلو و کوییروس،۲۰۰۶^[۵۱]). اوراق بهاداری که توان نقدشوندگی‌ پایین داشته باشد، بایستی حداقل بازدهی^[۵۲] بالاتری داشته باشد تا جبران هزینه‌های معاملاتی سرمایه‌گذاران را بنماید. ممکن است که نقدینگی بازار در آینده ای که فرد تصمیم می‌گیرد دارایی خود را به فروش رساند، تضعیف شود و ریسک نقدینگی بازار پدیدار گردد. از آن جایی که سرمایه‌گذاران تمایل دارند که در ازای ریسک بالاتر، پاداش بیش تری به آن ها داده شود، وجود ریسک نقدینگی بازار، حداقل بازدهی مورد نظر آن ها را بالا می‌برد. مدل‌های قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAMP) که برای عامل نقدینگی تعدیل شده باشند، به خوبی نشان می‌دهند که چگونه در این جریان، ضریب بتای نقدینگی، به ضریب بتای استاندارد بازار افزوده خواهد شد. طبق این نظریه، افزایش حداقل بازدهی موردنظر به علت بالا رفتن ریسک نقدینگی بازار، منجر به کاهش هم‌زمان قیمت‌ها خواهد شد (پدرسون،۱۳۸۷).
۲-۱۲-۲- ریسک نقدشوندگی و بازده
ریسک نقدینگی اساسا در طی زمان و از بازاری به بازار دیگر فرق می‌کند. افراد بسیاری به مطالعه ی ریسک دارایی های مالی در بازار سهام پرداخته اند و نتایج متفاوتی را ارائه داده اند. تعدادی از آن ها ارتباط بین بازده و عدم نقدشوندگی را مثبت و بسیار قوی مشاهده نموده اند، در حالی که در برخی دیگر رابطه خاصی بین این دو نیافته اند (یحیی زاده فرد و خرمدین،۱۳۸۷). تعدادی دیگر نیز وجود رابطه بین بازده و عدم نقدشوندگی را مختص به ماه ژانویه دانستند. اما به طور کلی، این پرسش که آیا ریسک نقدینگی بازده دارایی را تحت تاثیر قرار می دهد یا خیر، تاکنون به طور کامل و با اطمینان پاسخ داده نشده است. البته با این حال مطالعات در این زمینه متوقف نشده است؛ چرا که همین تحقیقات مذکور نشان می دهد که این عامل بر بازده دارایی تاثیر دارد و سرمایه گذاران همواره آن را در نظر دارند (مارسلو و کوییروس،۲۰۰۶). بدین لحاظ، سرمایه گذاران تغییرات اخیر قیمت را برای تغییرات یک دارایی با ریسک پیش بینی می نمایند. هنگامی که تغییرات آن دارایی بالا باشد، صرف ریسک آن بالا و بازده جاری آن دارایی پایین می آید. همچنین، نرخ بازده دارایی های بدون ریسک نیز پایین و بازار با عدم نقدشوندگی روبه رو می شود (دیوسکار^[۵۳]،۲۰۰۶).
آمیهود (۲۰۰۲) اعلام نمود که ریسک نقدشوندگی مورد انتظار بازار دارای رابطه مثبت با مازاد بازده ی پیش بینی شده سهام است. وی در تحقیق خود اعلام نمود که بخشی از مازاد بازده ی مورد انتظار را می توان به وسیله ی صرف ریسک نقدشوندگی بیان نمود. چوردیا^[۵۴] (۲۰۰۱) معتقد است که ریسک به تغییرات نقدشوندگی مربوط است و سطح نقدشوندگی بر بازده ی دارایی موثر است (یحیی زاده فر و همکاران،۱۳۸۹).
ژانگ و همکاران^[۵۵] (۲۰۰۷) نیز مدلی را مطرح نمودند که در این مدل، نشان دادند که هر چه ریسک نقدشوندگی بیشتر باشد، بازده نیز بالاتر خواهد بود. مدل آن ها به شرح رابطه (۲-۲۲) بیان می گردد.
رابطه(۲-۲۲)
R_i-R_L=R_L)
در این رابطه:
Ri : بازده دارایی یا سهم i
:R_L بازده ی دارایی L که می تواند سریعا خرید و فروش گردد (کاملا سیال)
:بازده ی بازار سهام شناور موزون
: میانگین سهام شناور
i: سهام شناور شرکت i
نسبت، معرف بتای نقدشوندگی و به عنوان معیار حساسیت بازده ی سهام تعبیر می شود (سیرانی و همکاران،۱۳۸۹).
۲-۱۳-کیفیت اطلاعات و ریسک نقدشوندگی سهام
امروزه اطلاعات، وسیله و ابزار مهمی در تصمیم گیری های اقتصادی به شمار می آید و بدون شک ، کیفیت تصمیمات نیز بستگی به صحت، دقت و به هنگام بودن اطلاعاتی دارد که در زمان تصمیم گیری در اختیار افراد قرار می گیرد. در بازار سرمایه، این اطلاعات می تواند به صورت نشانه ها، علائم، اخبار و پیش بینی های مختلف که از داخل یا خارج شرکت انعکاس می یابد، در دسترس سهامداران قرار گیرد و می تواند باعث ایجاد واکنش ها و در نتیجه، تغییراتی در قیمت های سهام گردد (حقیقت و ایرانشاهی ،۱۳۸۹).
هر چه اطلاعات دوره ای شرکت به صورت منظم تر و شفاف تر منتشر شود، اثر آن در قیمت سریع تر بوده و به تبع آن ریسک سرمایه گذاری در سهام کاهش می یابد (عبداله زاده،۱۳۸۱). همانطور که در قسمت قبلی اشاره گردید، ریسک نقدینگی^[۵۶] از جمله ریسک های سرمایه گذاری در سهام می باشد. هرچه عدم اطمینان در خصوص عامل زمان دریافت اطلاعات، افشای اطلاعات و در نتیجه، ابهام قیمتی بالا باشد، میزان ریسک نقدینگی نیز افزایش می یابد.
بنابراین، تغییر قیمت‌ها نیز معیار مناسبی برای نقدینگی می باشند. همچنین، ضریب مثبت حجم خالص معاملات اثر مستقیم بر روی نقدینگی می‌گذارد. شرکت هایی که نقد شوندگی خوبی دارند ، ممکن است اطلاعات بیشتری افشا کنند تا خودشان را از شرکت هایی که از لحاظ اقتصادی در وضعیت خوبی نیستند، متمایز کنند (بلکویی،۱۹۷۸).
علی رغم این موضوع، مدلی مناسب که بتواند ارتباط مستقیم بین کیفیت اطلاعات (یا ریسک اطلاعات) با ریسک نقدینگی برقرار کند، در عمل وجود ندارد. طبق بررسی های انجام شده می توان چگونگی برقراری ارتباط بین این دو مفهوم را به شرح زیر بیان نمود.
هنگامی که قدرت نقدینگی در بازار کاهش پیدا می کند، سهام های مختلف با درجه های متفاوتی از خروج سرمایه گذار و معامله گر از بازار مواجه می شوند. به طور خاص، خروج سرمایه گذاران در رابطه با سهام های دارای کیفیت اطلاعاتی پایین تر به نسبت با اهمیت تری از دیگر سهام های موجود در بازار می باشد. دلیل آن، کاهش تقاضای سرمایه گذار برای سهام با توجه به عدم قطعیت بیش تر و نیز احتمال بیشتر وقوع پدیده گزینش نادرست ^[۵۷] می باشد. همچنین، فعالان بازار علاقه ی کم تری به نقد کردن این سهام با توجه به نگرانی های موجود درباره ی پدیده گزینش نادرست دارند؛ و این موضوع باعث می شود که تقاضای سرمایه گذاران برای این سهم ها کاهش پیدا کند. بنابراین، این گونه سهام زمانی که قدرت نقدینگی بازار کاهش پیدا می کند، دارای عملکرد ضعیف تر در مقایسه با دیگر سهم ها خواهند بود. در طرف مقابل، زمانی که قدرت نقدینگی بازار افزایش پیدا می کند، این شرایط باعث ورود سرمایه گذاران و فعالان به بازار خواهد شد که تقاضای سهام و قدرت نقدینگی آن را در ارتباط با عدم قطعیت بیشتر و گزینش نادرست افزایش خواهد داد. بدین لحاظ، تقاضا برای سهام با کیفیت اطلاعاتی بالاتر به خاطر احتمال نوسان کم تر آن با ایجاد تغییر در شاخص نقدینگی بازار می باشد. بنابراین، انتظار می رود که بازده سهام با کیفیت اطلاعاتی پایین تر (برای مثال، سهام دارای ریسک اطلاعاتی بالاتر) حساسیت بیشتری به تغییرات در شاخص نقدینگی بازار داشته باشد. به همین خاطر، کیفیت اطلاعات با ریسک نقدینگی ارتباط دارد (جفری^[۵۸]،۲۰۱۱).
در رابطه با این موضوع، لانگ و مافت^[۵۹] (۲۰۱۰) ارتباط بین کیفیت اطلاعات و ریسک نقدینگی را بررسی نمودند. این محققان بیان می کنند که کیفیت بالاتر اطلاعات با توجه به شفافیت آن می تواند منجر به کاهش ریسک نقدینگی شود.
۲-۱۴-کیفیت سود حسابداری و ریسک نقدشوندگی سهام
فرایند اندازه گیری سود و در نتیجه نقش مهمی که در اداره شرکت دارد، برای کاربران و استفاده کنندگان صورت های مالی از اهمیت بسیاری برخوردار است. این بدین معنی است که اگر صورت های مالی، استفاده کنندگان را در پیش بینی گمراه سازد، از کیفیت کمی برخوردار می باشد (پنمان^[۶۰]،۲۰۰۴). این موضوع کیفیت سود را برای سرمایه گذاران متبلور می سازد و باعث می گردد که سرمایه گذاران این مهم را مدنظر قرار دهند. از سویی دیگر، عواملی که باعث کاهش نقدشوندگی سهام و افزایش ریسک نقدشوندگی در بازار سهام شده اند؛ سبب شده است که اقبال عمومی سرمایه گذاران به بازار سرمایه رفته رفته کاهش یافته و سیر قهقرایی را به همراه داشته باشد. بدین لحاظ، بررسی ارتباط این دو متغیر (کیفیت سود و ریسک نقدشوندگی سهام) از اهمیت به سزایی برخوردار است. مطالعات متعدد نشان می دهد که پایین بودن کیفیت سود باعث افزایش عدم تقارن اطلاعاتی (وجود اطلاعات متفاوت بین خریداران و فروشندگان سهام) و در نتیجه کاهش نقدینگی سهام می گردد. کیفیت سود بالا منجر به افزایش نقدشوندگی و کاهش هزینه ی سرمایه می گردد (بتاچاریاو همکاران^[۶۱]،۲۰۰۹).
مدل های تئوریک به کار گرفته شده در تحقیقات دیاموند^[۶۲] (۱۹۸۵) و دیاموند و ورچیا^[۶۳] (۱۹۹۱) بیانگر این موضوع است که کیفیت افشای اطلاعات شرکت سبب کاهش عدم تقارن اطلاعات در بازار سرمایه می گردد. ایزلی و اوهارا^[۶۴] (۲۰۰۴) نشان دادند که کیفیت سود با عدم تقارن اطلاعاتی رابطه منفی دارد. کیفیت سود پایین منجر به افزایش عدم تقارن اطلاعاتی می گردد که این به نوبه ی خود منجر به افزایش ریسک نقدینگی می گردد. همچنین، عدم تقارن اطلاعاتی ناشی از کیفیت ضعیف سود، ریسک انتخاب نادرست را برای فراهم کنندگان نقدینگی را افزایش می دهد و در نتیجه سبب کاهش نقدینگی یا به عبارتی افزایش نقدینگی می گردد (هوگز و همکاران^[۶۵]،۲۰۰۷).
کیفیت سود از عوامل مهم و موثر بر میزان نگهداری وجه نقد در شرکت ها است. افزایش کیفیت سود باعث کاهش نگهداری وجه نقد می گردد و شرکت هایی با کیفیت سود حسابداری پایین به دلیل ریسک نقدشوندگی بالا، بایستی میزان نگهداری وجه نقد لازم را افزایش دهند (فروغی و همکاران،۱۳۹۰).
۲-۱۵- مروری بر پیشینه ی تحقیق
مرور ادبیات موضوعی یک تحقیق و بررسی تئوری های موجود در آن زمینه، بنیان و اساس آن تحقیق را شکل می دهد. در مسیر انجام یک تحقیق علمی، بررسی چگونگی شکل گیری، رشد و تکامل موضوع آن تحقیق و یاری جستن از تحقیقات قبلی، گامی اساسی در درک بهتر موضوع و انجام هرچه شایسته تر آن تحقیق خواهد بود. در این بخش ادبیات موضوعی و برخی از پژوهش هایی که در ارتباط با موضوع تحقیق صورت گرفته اند، بیان می گردد.
۲-۱۵-۱- پیشینه خارجی
در خصوص پیشینه و سوابق موجود مرتبط با این پژوهش می‌توان به این موارد اشاره کرد :
سالاوی^[۶۶] (۲۰۱۱) درپژوهشی با عنوان “کیفیت اطلاعات مالی و نقد شوندگی سهام” به بررسی ارتباط بین نقدشوندگی سهام و کیفیت اطلاعات مالی، از طریق تجزیه و تحلیل بلند مدت عدم نقدشوندگی سهام شرکت هایی که صورت های مالی را ارائه ی مجدد می کنند، پرداختند. آن ها از طریق بررسی اثر بازنگری درآمدها برروی نقدشوندگی سهام به این نتیجه رسیدند، زمانی که اطلاعات شرکت ها توسط حسابرسان بررسی شود و بازنگری بر شناسایی درآمد نیز کاهش یابد، نوسانات بازده سهام کاهش یافته و نقد شوندگی سهام بالا می رود. آن ها دوره ی نمونه ی بازنگری را از جولای ۱۹۹۷ تا ژوئن ۲۰۰۲ انتخاب نمودند. انتخاب دوره با توجه به شرایط زیر بوده است:
تجزیه و تحلیل نقد شوندگی در یک سال بعد از بازنگری
داده های انتخاب شده از ۴۶۸ بازنگری انجام شده به وسیله ی ۴۴۲ شرکت باشد. با توجه به شرایط گفته شده می توان نتیجه گرفت که ارتباط مثبتی بین کیفیت اطلاعات و نقد شوندگی سهام وجود دارد.