شکل ‏۱‑۱ اثر فتوالکتریک ۱۰
شکل ‏۱‑۲ اثر کامپتون ۱۱
شکل ‏۱‑۳ تولید زوج یون ۱۲
شکل ‏۱‑۴: مکانهای انجام واکنش در فاز همگن (الف) و فاز غیرهمگن (ب) ۱۹
شکل ‏۱‑۵: تبدیل پارامترهای اندازه گیری جرم در TGA(الف) و شار گرمایی در (DSC) (ب) به کسر تبدیل (ج) ۲۱
شکل ‏۱‑۶ نمودارهای α-tصعودی (الف)، نزولی(ب)،سیگموئیدی(ج) و خطی(د) در بررسی های همدما ۲۳
شکل ‏۱‑۷ نمودارهای dα/dt صعودی (الف)،نزولی (ب)،سیگموئیدی(ج) و خطی (د) در بررسی های همدما ۲۳
شکل ‏۱‑۸ : نمایش شماتیک منحنی های هم دما، T7<T6<T5<T4<T3<T2<T1 26
شکل ‏۱‑۹ نمونه ای از نمودار DSC با چندین حالت تغییر فاز ۳۵
شکل ‏۲‑۱: نرم افزارهای استفاده شده ۳۷
شکل ‏۳‑۱: نمودار DSC تخریب K25 سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) ۳۹
شکل ‏۳‑۲: نمودارDSC تخریب حرارتی سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای K25 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۳۹

شکل ‏۳‑۳: نمودارپیشرفت واکنش(α-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK25 40
شکل ‏۳‑۴: نمودارپیشرفت واکنش(α-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK25 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۴۰
شکل ‏۳‑۵: نمودار سرعت واکنش(dα/dt-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK25 41
شکل ‏۳‑۶: نمودار سرعت واکنش(dα/dt-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK25 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۴۱
شکل ‏۳‑۷: نمودار سرعت واکنش بر حسب پیشرفت واکنش (dα/dt-α)در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK25 42
شکل ‏۳‑۸: نمودار سرعت واکنش بر حسب پیشرفت واکنش (dα/dt-α) در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK25 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۴۲
شکل ‏۳‑۹:نمودار محاسبه انرژی فعالسازی به روش کیسینجر K25 43
شکل ‏۳‑۱۰: نمودار محاسبه انرژی فعالسازی به روش کیسینجر K25 تحت تابش نوترون گرمایی ۴۴
شکل ‏۳‑۱۱: نمودار محاسبه انرژی فعالسازی به روش کیسینجر K25 تحت تابش گاما ۴۵
شکل ‏۳‑۱۲ نمودارهای خطی روش کوتس – ردفرن با مدلهای مختلف در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتی K25 46
شکل ‏۳‑۱۳: نمودارهای خطی روش کوتس – ردفرن با مدلهای مختلف در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتی K25 تحت تابش نوترون گرمایی ۴۷
شکل ‏۳‑۱۴: نمودارهای خطی روش کوتس – ردفرن با مدلهای مختلف در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتی K25 تحت تابش گاما ۴۷
شکل ‏۳‑۱۵: نمودار تغییرات Ea (قرمز)و LnfA (آبی) بر حسب α برای K25 با بهره گرفتن از روش فریدمن ۴۸
شکل ‏۳‑۱۶: نمودار تغییرات Ea (قرمز)و LnfA (آبی) بر حسب α برای K25تحت تابش نوترون گرمایی(راست) و گاما(چپ) با بهره گرفتن از روش فریدمن ۴۹
شکل ‏۳‑۱۷: وجود اثر جبرانی با بهره گرفتن از روش فریدمن در تخریب حرارتی K25 49
شکل ‏۳‑۱۸:وجود اثر جبرانی با بهره گرفتن از روش فریدمن در تخریب حرارتی K25تحت تابش نوترون گرمایی(راست)-گاما(چپ) ۵۰
شکل ‏۳‑۱۹: نمودارDSC تخریب حرارتی سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای K30 52
شکل ‏۳‑۲۰: نمودارDSC تخریب حرارتی سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای K30 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۵۲
شکل ‏۳‑۲۱: نمودارپیشرفت واکنش(α-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK30 53
شکل ‏۳‑۲۲: نمودارپیشرفت واکنش(α-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK30 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۵۳
شکل ‏۳‑۲۳: نمودار سرعت واکنش(dα/dt-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK30 54
شکل ‏۳‑۲۴: نمودار سرعت واکنش(dα/dt-T) بر حسب دما در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK30 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۵۴
شکل ‏۳‑۲۵: نمودار سرعت واکنش بر حسب پیشرفت واکنش (dα/dt-α) در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK30 55
شکل ‏۳‑۲۶: نمودار سرعت واکنش بر حسب پیشرفت واکنش (dα/dt-α) در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتیK30 تحت تابش نوترون گرمایی (راست)، تحت تابش گاما (چپ) ۵۵
شکل ‏۳‑۲۷: نمودار برای محاسبه انرژی فعالسازی به روش کیسینجر K30 56
شکل ‏۳‑۲۸: نمودار برای محاسبه انرژی فعالسازی به روش کیسینجر K30 تحت تابش نوترون گرمایی ۵۷
شکل ‏۳‑۲۹: نمودار برای محاسبه انرژی فعالسازی به روش کیسینجر K30 تحت تابش گاما ۵۸
شکل ‏۳‑۳۰: نمودارهای خطی روش کوتس – ردفرن با مدلهای مختلف در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتی K30 59
شکل ‏۳‑۳۱: نمودارهای خطی روش کوتس – ردفرن با مدلهای مختلف در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتی K30 تحت تابش نوترون گرمایی ۵۹
شکل ‏۳‑۳۲: نمودارهای خطی روش کوتس – ردفرن با مدلهای مختلف در سرعتهای حرارت دهی ۱۰(آبی)-۱۵(سبز)-۲۰(قرمز)-۲۵(زرد)-۳۰(مشکی) برای تخریب حرارتی K30 تحت تابش گاما ۶۰
شکل ‏۳‑۳۳: نمودار تغییرات Ea (قرمز)و LnfA (آبی) بر حسب α برای K30 با بهره گرفتن از روش فریدمن ۶۱
شکل ‏۳‑۳۴: نمودار تغییرات Ea (قرمز)و LnfA (آبی) بر حسب α برای K30 تحت تابش نوترون گرمایی(راست) و گاما(چپ) با بهره گرفتن از روش فریدمن ۶۱
شکل ‏۳‑۳۵: وجود اثر جبرانی با بهره گرفتن از روش فریدمن در تخریب حرارتی K30 62
شکل ‏۳‑۳۶: وجود اثر جبرانی با بهره گرفتن از روش فریدمن در تخریب حرارتی K30تحت تابش نوترون گرمایی(راست)-گاما(چپ) ۶۲
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
جدول ‏۱‑۱: مدلهای مختلف سینتیک حالت جامد ۲۵
جدول ‏۳‑۱: نتایج محاسبات به روش کیسینجر K25 43
جدول ‏۳‑۲: نتایج محاسبات به روش کیسینجر K25 تحت تابش نوترون گرمایی ۴۴
جدول ‏۳‑۳ : نتایج محاسبات به روش کیسینجر K25 تحت تابش گاما ۴۵
جدول ‏۳‑۴: محاسبه بستگی انرژی فعالسازی به درجه پیشرفت واکنش K25 50
جدول ‏۳‑۵: محاسبه بستگی انرژی فعالسازی به درجه پیشرفت واکنش K25تحت تابش نوترون گرمایی ۵۰
جدول ‏۳‑۶: محاسبه بستگی انرژی فعالسازی به درجه پیشرفت واکنش K25 تحت تابش گاما ۵۰
جدول ‏۳‑۷ پارامترهای سینتیکی K25 با بهره گرفتن از روشASTM 51
جدول ‏۳‑۸ پارامترهای سینتیکی K25 تحت تابش نوترون گرمایی با بهره گرفتن از روش ASTM 51
جدول ‏۳‑۹ پارامترهای سینتیکی K25 تحت تابش گاما با بهره گرفتن از روش ASTM 51

با شمشیر که شمۀ خونریزت لشکری را در هم می شکنی، دَرهَم بشکن، زیرا در این لشکر جنگجویی در برابر تو وجود ندارد. (برگ نیسی، ۲۲۵:۱۳۸۰). تیغِ غمزه: تشبیه صریح، اضافه تشبیهی/غمزۀ خونخوار: حرکت چشم و ابرو از روی ناز و کرشمه که خونریزاست. اضافه توصیفی/بزنی: شکست می‎دهی/ هیچ: قید/مرد جنگی:اضافه توصیفی/
بیت چهارم:
نزدیک بود به وصال یار برسم، امّا افسوس که از چنگم گریخت سعادت با نیرومندی و زور بازو به دست نمی آید. قوی: (قید است)، محکم به شدّت/دامنِ وصل:اضافه استعاری/دامن به چنگ افتادن:کنایه از به چیزی رسیدن. /دریغ:افسوس/
بیت پنجم:
(این زیبا روی عیّار)در لطافت و زیبایی همتایی ندارد، عجیب است که مانند سعدی غلام سعد بن ابوبکر بن سعد زنگی نیست. دُوُم به لطف ندارد (در جهان همتایی ندارد). /عجب:جای تعجب /چون:مثل، مانند، ادات تشبیه/
وزن غزل:
این غزل بر وزن مفاعلن فعلاتن مفاعلن فَعِلُن و در بحر مضارع مثمن مقبوض مخبون اصلم سروده شده است.
قافیه:
کلمات قافیه در این غزل عبارتند از: (شنگی، فرنگی، تنگی، جنگی، زنگی)، و در کلمۀ ردیف فعل (نیست) می باشد.
ویژگی سبکی غزل:
سعدی در این غزل از چندین کلمۀفارسی و چندی عربی استفاده کرده است. مفهوم هر بیت مستقل از بیتهای دیگر است و متناسب با آن کلمات غریب ادبی، پیچیدگی تمثیل و آرایه های ادبی مخصوص را شامل می شود.

۴-۱-۴۸٫

به کوی لاله رخان هر که عشق باز آید
امید نیست که دیگر به عقل باز آید
کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید
قضا همی بَرَدَش تا به چنگ باز آید
ندانم ابروی شوخت چگونه محرابی ست
که گر ببیند زندیق در نماز آید
بزرگوار مقامی و نیک بخت کسی
که هر دَم از در او چون تویی فراز آید
تُرَش نباشم اگر صد جواب تلخ دهی
که از دهان تو شیرین و دلنواز آید.
بیا و گونۀ زردم ببین و نقش بخوان
که گر حدیث کنم قصّه یی دراز آید
خروشم از تف سینه ست وناله از سر درد
نه چون دگر سخنان کز سر مجاز آید
به جای خاک قدم بر دو چشم سعدی نِه
که هر کِه چون تو گرامی بُوَد به ناز آید
درون مایه اصلی غزل:
این غزل در واقع داستان غم انگیز و گریز ناپذیر عشق است که دل را در بند و گرفتار معشوق نموده و در مورد خودش از عاشقی و دلداده گی اش به معشوق می گوید. انگار عاشق با کسی درد دل می کند و از بیم و امیدی که به معشوق می گوید گاهی از معشوق درخواست آمدن می کند تا بیاید و حال پریشان و بی قرار عاشق را بپرسد تا عاشق برایش تعریف کند. عاشق خود از وجود معما گونۀ معشوق در حیرت است که چگونه هر کسی با هر ادّعایی اگر او را ببیند، عاشق می شود. به هر حال غزلی از این دست که حول محور بیم و امید و عشق و فراق و وصل و تمنّا و ناز می چرخند، در بر گیرندۀحکایات و معانی و مفاهیم متنوعی است که طبعا این روند بازی با کلمات، آرایه های درونی و بیرونی و (و صناعات معنوی و لفظی) دستوری متفاوتی را به دنبال خواهد کشاند که مورد روشن و بدیعی برای اهل ادب و فرهنگ پارسی می باشد.

بافت معناعی و آرایه های ادبی:
بیت اول:
در کوچه و بارگاه زیبا رویان (معشوق)هر کسی اظهار عشق کند و عشق بورزد (عاشق شود)دیگر امیدی نیست که سر عقل بیاید و عاقل شود. عشق و عقل: تضاد و مراعات نظیر/کوی لاله رُخان:اضافۀ ملکی/لاله رُخان:کنایه از معشوق که گونه ای به سرخی و لطافت گلبرگ گل لاله دارد. /عشق باز:عشق بازنده، عاشق، کسی که اظهار عشق کند. /
بیت دوم:
کبوتری که قرار است هرگز به آشیانه و خانه خود باز نگردد (دلی که از خانۀ قلب و سینه خارج شود و عاشق گردد)، تقدیر الهی او را به جایی می برد که به چنگال باز اسیر شود (اسیر و گرفتار معشوق دیگری شود)کبوتر:استعاره از دل عاشق /باز:استعاره از معشوق/کبوتر و باز:مراعات نظیر/آشیان:خانه، استعاره از سینه عاشق/قضا:سرنوشت، تقدیر الهی/
بیت سوم: نمی دانم که ابروان زیبا و افسونگر و دلفریب تو ای معشوق، چگونه جایگاه نمازی است که وقتی مُلحد و بی دین آن را می بیند، به سجده می افتد؟ شوخ : دلفریب، افسونگر و زیبا/جایی از مسجد که امام به نماز می ایستد محراب دارای قوس هلالی شکلی است و از این روی، ابروی معشوق را به آن تشبیه کرده اند. / زندیق:مُلحد، بی دین، منکر نبوت پیامبر اسلام و بلکه همۀ پیامبران بودند و جهان را قدیم می‎دانستند. / ابروی شوخت:اضافه تشبیهی/محراب:تشبیه صریح، زیرا ابرو را به محراب تشبیه کرده است. /زندیق و نماز:مراعات نظیر و تناسب معنایی/
بیت چهارم:
چه جایگاه ارجمند و چه جایگاه خوشی دارد و چه خوشبخت است کسی که هر لحظه زیبا رویی مانند تو (ای معشوق) از در خانۀ او وارد می شود. بزرگوار مقامی:جایگاه ارجمند، تلمیح به آیه ۵۸ سورۀ مبارکۀ دخان به معنای «جای خوش» گرفته باشد. /فراز آمدن:وارد شدن/ هَر دَم: هر لحظه قید زمان/
بیت پنجم:
اگر به اظهار نیاز من صد پاسخ تلخ و آزار دهنده بدهی، آزرده نمی شوم زیرا پاسخ تلخ همینکه از دهان تو بیرون آید، شیرین و دلپذیر می شود. تُرُش نباشم:کنایه از چهره در هم نمی کشم ، اخم نمی کنم. / تُرُش، تلخ، شیرین:مراعات نظیر تناسب معناعی/صد جواب: کنایه از تعداد زیادی دفعه، (به من) جواب دهی/ دهان تو: اضافه تخصیصی/
بیت ششم:
بیا (ای معشوق)و چهره زرد مرا (بیمار گونه)ببین و تو خود دریاب که از غم جدایی تو چه می کشم، زیرا اگر بخواهم شرح غم و غصه را بازگو کنم، قصه ای طولانی می شود. (برگ نیسی، ۴۶۰:۱۳۸۰) نقش خواندن:در اصل اصطلاح قمار است به معنای «خواندن و روکردن دست حریف» به کنایه یعنی «پی بردن به وضع و حال» نظامی گفته است: «فانی آن شد که نقش خویش نخواند. هر که این نقش خواند باقی ماند» و خواجو گفته است: «هر که رنگم بدید نقش بخواند، که مر بر چه صورت است مَعاش». /که : زیرا/حدیث کردن: سخن گفتن، حکایت حال خود را بازگو کردن است.
بیت هفتم:
فریاد من از سوزی است که در سینه دارم و ناله ام از سر درد است (شعر من از سوز و درد می جوشد)، مانند گفته ها و شعر های دیگر نیست که مبتنی حقیقت نباشد. تف:حرارت، گرمی/مجاز: خلاف حقیقت، ضد حقیقت/ناله و درد:مراعات نظیر/تفِ سینه:اضافه توصیفی/از سر درد:بخاطر درد، به علت درد/از سَرِ مجاز: مبتنی بر دروغ و غیر حقیقت/سر:جناس تکرار و تام زیرا «سر» در واژه (سر درد)به معنای علت و سر درد می باشد و در واژۀ (سر مجاز) به معنای مبتنی، حاکی از می باشد. /
بیت هشتم:
(ای معشوق)به جای اینکه قدمهایت را روی خاک بگذاری، بر چشمان من (عاشق)بگذر، زیرا هر کسی که مثل تو (ای معشوق) عزیز و (خواستنی دل) باشد باید با ناز و کرشمه قدم بردارد. قدم، چشم: مراعات نظیر/چشم سعدی:اضافه تخصیصی/نِه:بگذر/هر که:هر کسی که/چون:مثل، مانند، شبیه/گرامی بود: عزیز باشد/ به ناز آید:با کرشمه و غمزه قدم بر دارد. /
وزن غزل:
این غزل بر وزن مفاعلن فعلاتن مفاعلن فَعِلُن و در بحر مضارع مثمن مقبوض مخبون اصلم سروده شده است.
قافیه:
کلمات قافیه در این غزل عبارتن از: (باز، باز، باز، نماز، فراز، دلنواز، دراز، مجاز، ناز)و کلمه ردیف (آید)است.
ویژگی سبکی غزل:
در این غزل سعی بر این داشته تا برای یک مصرع از هر بیت مثال یا توضیحی بیاورد، بیت ها مفهوم ساده‎ای ندارند و باید توجه به معنای کاربردی کلمات بیت و در نظر گرفتن دوره زمانی آن خصوصا کاربردش در قرن ۷ به مفهوم واقعی آن پی برد. این غزل هم به نوبۀ خویش از ساختار ادبی و سبکی عراقی پیروی کرده و دارای آرایه های لفظی (بیرونی)و آرایه های معنوی (درونی)است که در بررسی آرایه ها به آن پرداخته شده است.

۴-۱-۴۹٫

۶ نمونه سبزی شامل: اسفناج، بادنجان، هویج، کدوسبز، کرفس و گوجه فرنگی است. این سبزیجات از بازار محلی گنبدکاووس خریداری شد. این سبزی ها محصول شهرهای جیرفت و اصفهان بود.
۳۳
۳ -۳ -۱ - آماده سازی نمونه ها
پس از تهیه ۶ نمونه سبزی (هر کدام ۳ کیلو گرم)، ابتدا سبزی ها شست و شو شده، قسمت های غیر قابل خوردن آن حذف شد. سپس بر اساس نوع سبزی خرد شدن انجام شد به این صورت که گوجه فرنگی (به دو یا چهار قسمت)، کدوسبز، هویج، بادنجان، ساقه کرفس (به ابعاد ۵/۱ سانتی متری) و اسفناج (ساطوری شدن) کاهش اندازه بیافتند. نمونه ها به دو گروه خام و بخارپز تقسیم شدند. نمونه های بخارپز به مدت ۱۵ دقیقه در معرض بخار در ظرفی درپوشیده تا رسیدن دمای درون به ۷۸ درجه سانتیگراد صورت گرفت. پس از خنک شدن در دمای اتاق حدود ۲۰ دقیقه، نمونه های خام و بخارپز در زیپ کیپ های جداگانه بسته بندی و به مدت ۴۵ روز در دمای ۱۸- درجه سانتی گراد فریزر نگهداری شدند. اندازه گیری نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در روزهای ۰، ۱۵، ۳۰ و ۴۵ انجام شد.
۳-۴ - اندازه گیری ماده خشک
ماده خشک نمونه ها با بهره گرفتن از آون در دمای ۸۰ درجه سانتی گراد به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت تا زمان رسیدن به وزن ثابت جهت اندازه گیری نیترات و نیتریت آماده شد.
۳-۵- اندازه گیری نیترات
جهت انجام این آزمایش اسید استیک ۲% (v/v) که به عنوان حلال است (محلول ۱).
استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نیترات، که حاوی ۷۲۲/۰ گرم نیترات پتاسیم KNO₃ در یک لیتر آب است آماده شدند (محلول ۲). سپس سری محلول های استاندارد با غلظت ۰، ۲، ۴، ۶، ۸ و ۱۰ میلی گرم در لیتر آماده شدند (محلول ۳). به این صورت که ۰، ۲، ۴، ۶، ۸ و ۱۰ میلی لیتر از استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر (محلول ۲) را به بالن ژوژه ۱۰۰ میلی لیتر انتقال داده و با اسید استیک ۲% (محلول ۱) به حجم رساندیم.
پودر مخلوط که حاوی: ۳۷ گرم اسید سیتریک، ۵ گرم سولفات منگنزمونوهیدرات، ۲ گرم سولفانیل آمید، ۱ گرم N- 1 – نفتیل اتیلن دی آمین دی هیدروکلراید و ۱ گرم پودر روی است را آماده کردیم.
۳۴
سپس ۱/۰ گرم از پودر خشک شده گیاه را در ارلن مایر ۱۰۰ میلی لیتر ریخته ۵۰ میلی لیتر اسید استیک ۲% (محلول ۱) اضافه کرده به مدت ۳۰ دقیقه در شیکر دورانی هم زده و عصاره بدست آمده با کاغذ صافی درجه ۲ صاف شد. مجدد از همان کاغذ صافی عبور داده شد تا عصاره کاملا صاف شود.
سپس ۱۰ میلی لیتر از سری محلول های استاندارد (محلول ۳) و ۱۰ میلی لیتر از عصاره صاف شده به لوله آزمایش درب دار انتقال داده شد. ۵/۰ گرم از پودر مخلوط به لوله ها اضافه شد. مدت ۳۰ ثانیه به شدت بهم زده و محلول رنگی ایجاد شده بلافاصله صاف شد. بعد از ۱۰ دقیقه شدت رنگ ایجاد شده در طول موج ۵۴۰ نانومتر با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفوتومتر خوانده شد.
۳-۶- اندازه گیری نیتریت
جهت انجام این آزمایش اسید استیک ۲% (v/v) که به عنوان حلال است (محلول ۱).
استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نیتریت، که حاوی ۴۹۲/۰ گرم نیتریت سدیم NaNo _۲ در یک لیتر آب است آماده شدند (محلول ۲). سپس سری محلول های استاندارد با غلظت ۰، ۵/۰، ۱، ۵/۱، ۲ میلی گرم در لیتر آماده شدند (محلول ۳). به این صورت که ۰، ۵/۰، ۱، ۵/۱، ۲ میلی لیتر از استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر (محلول ۲) را به بالن ژوژه ۱۰۰ میلی لیتر انتقال داده و با اسید استیک ۲% (محلول ۱) به حجم رساندیم.
پودر مخلوط که حاوی: ۳۷ گرم اسید سیتریک، ۲ گرم سولفانیل آمید، ۱ گرم N- 1 – نفتیل اتیلن دی آمین دی هیدروکلراید است را آماده کردیم. سپس ۱/۰ گرم از پودر خشک شده گیاه را در ارلن مایر ۱۰۰ میلی لیتر ریخته ۵۰ میلی لیتر اسید استیک ۲% (محلول ۱) اضافه کرده به مدت ۳۰ دقیقه در شیکر دورانی هم زده و عصاره بدست آمده با کاغذ صافی درجه ۲ صاف شد. مجدد از همان کاغذ صافی عبور داده شد تا عصاره کاملا صاف شود.
سپس ۱۰ میلی لیتر از سری محلول های استاندارد (محلول ۳) و ۱۰ میلی لیتر از عصاره صاف شده به لوله آزمایش درب دار انتقال داده شد. ۵/۰ گرم از پودر مخلوط به لوله ها اضافه شد و ۳۰ ثانیه به شدت بهم زده و محلول رنگی ایجاد شده بلافاصله صاف شد. بعد از ۱۰ دقیقه شدت رنگ ایجاد شده در طول موج ۵۴۰ نانومتر با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفوتومتر خوانده شد.
۳۵
۳-۷- اندازه گیری اسید آسکوربیک
۵/۰ گرم از بافت تازه گیاه سائیده شده را وزن کردیم. ۱۰ میلی لیتر متافسفریک ۵% به آن اضافه شد و به مدت ۱۵ دقیقه در g 5101 سانتریفوژ گردید.
۳۰۰ میکرولیتراز عصاره سانتریفوژ شده با ۳۷۵ میکرولیتر بافر فسفات پتاسیم ۱/۰ مولار با ۴/۷ =pH و ۱۵۰ میکرولیتر دی تیوترایتول (DTT) 10 میلی مولار مخلوط شده به مدت ۱۰ دقیقه در درجه حرارت اتاق قرار گرفت. سپس ۱۵۰ میکرولیتر N- اتیل مالامید ۵/۰ درصد به آن اضافه، ورتکس و به مدت ۱۰ دقیقه در درجه حرارت اتاق قرار گرفت. سپس ۶۰۰ میکرولیتر تری کلرو استیک اسید ۱۰ % (TCA)، ۶۰۰ میکرولیتر ارتوفسفریک اسید ۴۴ %، ۶۰۰ میکرولیتر آلفا – آلفا دی پیریدیل ۴ % و ۱۰ میکرولیتر Fecl₃ ۹۵ % اضافه شد. مخلوط حاصل ورتکس شد. سپس به مدت ۲۰ دقیقه در حمام آب گرم ۴۰ درجه سانتی گراد قرار داده شد. این عمل دو بار تکرار شد. سپس جذب محلول رنگی در طول موج ۵۲۵ نانومتر با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفوتومتر خوانده شد.
۳-۸- تجزیه و تحلیل آماری
آزمایش ها در قالب طرح تصادفی با آرایش فاکتوریل انجام شد. تمامی داده ها حاصل ۳ مرتبه تکرار آزمایش ها بودند. اختلاف بین میانگین ها در سطح احتمال ۵/۰ با کمک روش تجزیه واریانس چند طرفه صورت گرفت. مقایسه میانگین داده ها، با کمک آزمون دانکن انجام شد. نمودارها در نرم افزارSPSS ویرایش ۲۱ ترسیم شد.
۳۶
فصل چهارم: نتایج و بحث
۳۷
۴-۱- نیترات
۴-۱-۱- اثر گیاه
بر اساس نتایج تجزیه واریانس و همانطور که در جدول ۴-۱ ملاحظه می گردد؛ از بین تمامی نمونه های مورد بررسی در روز صفر و حالت خام، بیشترین مقدار نیترات مربوط به نمونه کرفس(ppm59/17) بود. البته اختلاف معنی دار با میزان نیترات موجود در هویج (ppm 75/6)، کدوسبز(ppm 25/7) و بادنجان (ppm41/6) نداشت (p>0/05). همچنین کمترین میزان نیترات به گوجه فرنگی (ppm41/6) تعلق داشت (p<0/05).
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که میانگین مقدار نیترات در بین تمامی نمونه های مورد بررسی طی ۴۵ روز آزمایش در کرفس (ppm21/18) به طور معنی دار بیشترین مقدار و برای هویج (ppm25/8) کمترین مقدار بود (p<0/05). علت این امر را می توان به مقدار نیترات موجود در قسمت های مختلف گیاه نسبت داد. تایزر و همکاران (۱۹۸۶) گزارش کردند بالاترین میزان نیترات به ترتیب در سبزیجات برگدار، ریشه دار و غده ای یافت می شود. چون کرفس جزء سبزیجات برگی به حساب می آید بدیهی است که مقدار نیترات آن بیشتر باشد.

الماسی و همکاران (۱۳۹۲) در مقایسه مقدار نیترات نمونه های سبزیجات بیان کردند که انجماد یک ماهه باعث کاهش نیترات در نمونه های خام گشنیز، جعفری، تره و پیازچه و در نمونه اسفناج سبب افزایش میزان نیترات شد.
۳۸
جدول ۴-۱: میانگین مقدار نیترات (ppm)در سبزیهای مختلف در زمان های مختلف نگهداری در فریزر.

معمولا آموزش و پرورش که حتی الامکان بر حجم این دارایی ها بیفزایند یعنی از درآمد حاصل از دارایی های نیز کمتر خرج کنند و به صورت پس انداز یا خرید اموال و دارایی جدید آن را محفوظ نگهدارند نظر به این که هر چه آموزش و پرورش از درآمدهای مزبور کمتر خرج کند به معنی لزوم جبران آن از منابع دیگر از جمله شهریه و یا کاهش سطح فعالیت ( آموزشی یا پژوهشی ) است این سوال مطرح می شود که هدف از جمع آوری و انباشت دارایی ها چیست ؟ و چه نسبتی از آنها باید صرف امور جاری شود ؟ و نظایر آن .
انواع دارایی های وقفی :
دارایی های وقفی بر حسب میزان اختیار موسسات در مصرف کردن آنها به دو دسته کلی تقسیم می شوند .
الف-اموال یا وجوه غیر مفید ب- اموال یا وجوه مقید
با نام گذاری یک هدیه با عنوان وقف محدودیتهایی برای موسسه به وجود می آید به عبارت دیگر حتی اگر اهدا کننده هیچ شرط اضافه ای نگذارد و فقط بگوید که هدیه او برای وقف است موسسه وظیفه دارد اصل اموال مذکور را حفاظت کند از آن درآمد ایجاد نماید و درآمد حاصل را برای حفظ و تقویت موسسه مصرف کن . اگر اهدا کننده شرط دیگری را در مورد مصرف درامد حاصل از آن قایل نشود و یا شرط وی فقط این باشد که درآمد حاصل برای مقاصد عمومی کالج مصرف شود این نوع اموال جزء دارایی های وقفی غیر مقید محسوب می شوند.

دارایی های غیر مقید ، فایده ی بیشتری دارند چرا که در صورت لزوم برای تامین هزینه های پیش بینی نشده و یا جبران کسری بودجه می توان از آنها استفاده کرد به همین دلیل یکی از وظایف هیات امنا و یا هر سازمان مسوول دیگر این که اهداکنندگان را متقاعد کند که اموال و وجوه اهدایی را به صورت غیر مقید در اختیار موسسه بگذارند ( بار . رمون – ترجمه منوچهر فرهنگ -۱۳۸۶) .
هدف از نگهداری دارایی های وقفی :
جمع آوری دارایی های مالی ، صنعتی و املاک در واقع شکلی از پس انداز است که احتمالا برای تامین مخارج آینده صرف خواهد شد .
از دیرباز دو مزیت برای استفاده از دارایی های وقفی معمول شده است اول فرض می شود که این منبع درآمد پایدار و نسبتا قطعی است و به امیال نهادهای قانونی و یا توان پرداخت شهریه از سوی دانش آموزان وابسته نیست . دوم ادعا می شود که تقویت اموزش و پرورش از این طریق آن را از فشارهای ناشی از تغییرات اجتماعی ناگهانی در امان نگه می دارد و بنابراین آزادی علمی را برای آموزش و پرورش به همراه خواهد آورد به عنوان مثال در دورا رکود از این نوع منابع مالی می توان برای حفظ سطح خدمات آموزش سازمان استفاده کرد .
دلیل دیگری که برای تمایل آموزش و پرورش به جمع آوری دارایی های وقفی عنوان می شود ، مشوقهای مالیاتی است . زمانی که آموزش و پرورش به عنوان یک موسسه غیر انتفاعی ( Nonprofit ) مشمول معافیت مالیاتی باشد آنگاه بازده ی حاصل از یک سرمایه گذاری مشخص در این موسسه بیشتر از بازده ی سایر سرمایه گذاری های شخصی یا صنفی است . چه به سرمایه گذاری اخیر مالیات تعلق می گیرد ولی به این سازمان خیر این بخشودگی مالیاتی از دو طریق بر خط مشی ( در مورد پس اندازد و مصرف ) تاثیر می گذارد :
اول اینکه تبادل ( Trade – Off ) بین هزینه های تولید در زمان حال و آینده را تغییر می دهد دوم اینکه قراردادهای خاصی بین اموزش و پرورش و افراد خیر رواج می یابد . به عنوان مثال اگر فردی می خواهد پس از فوت خود مبلغ معینی را به آموزش و پرورش هدیه کند ، به جای اینکه وجه مزبور را نزد خود نگهدارد و مشمول مالیات شود و مابقی را پس از فوت سازمان مذکور هدیه کند هم اکنون مبلغ مورد نظر را به آموزش و پرورش هدیه می کند ولی در مقابل از سازمان تعهد می گیرد که آن را تا زمان فوت وی خرج نکند بلکه ان را پس انداز نماید و بازده ی ان را نیز جمع آوری کرده بر آن بیفزاید و پس از فوت وی هزینه کند .
در این روش ، هدیه دهنده متحمل هزینه اضافی ( مالیات بر درآمد و احیانا مالیات بر ارث ) نمی شود و آموزش و پرورش نیز سود بیشتری به دست می آورد ( جعفری . ناصر – پایا نامه کارشناسی ارشد – ۱۳۸۳) .
به این ترتیب مشوقهای مالیاتی ممکن است عاملی برای تمایل سازمان آموزش و پرورش ذخیره کردن دارایی ها باشد .
دلیل دیگری که برای نگهداری دارایی های وقفی توسط سازمان آموزش و پرورش ذکر می شود داشتن ذخیره در برابر نوسانات احتمالی است . اگر به دلایلی سازمان دچار نوسان و یا کاهش شدید درآمد شود دارایی های جمع آوری شده می تواند سازمان مذکور را از یک بحران مالی نجات دهد . چون آموزش و پرورش نسبت به یک شرکت تجاری دسترسی کمتری به بازار اعتبارات دارد ( به دلایلی که در بخشهای قبلی عنوان شد از جمله نداشتن وثیقه مطمئن ) به نظر می رسد که به این جهت است که سازمان آموزش و پرورش نسبت به شرکتهای تجاری دارایی های بیشتری را ذخیره می کنند ( شهریاری، ۱۳۷۶ ) .
در همین مورد است که جمع آوری و ذخیره کردن اموال و دارایی ها سبب می شود که آموزش و پرورش بتواند استقلال خود را بهتر حفظ کند و بدون دغدغه خاطر از قطع درآمد ، اندیشه های خود را به اجرا بگذارد در واقع گروگان هیچ یک از منابع تامین کننده درامد نباشد شواهد تاریخی و نمونه هایی که تصدیق کننده این مطلب هستند و نمونه هایی که خلاف این موضوع را نشان می دهند وجود دارند .
از دلایل دیگری که برای ذخیره کردن دارایی ها ذکر می شود این که با حفظ اموال اهدایی و هزینه نکردن آنها ، موجبات خشنودی اهدا کنندگان فراهم می شود و آنها را به تداوم کمکها تشویق می کند این استدلال نیز نمی تواند در همه موارد صادق باشد ولی در موسسات غیر انتفاعی این عامل نقش مهمی داشته است ( همان منبع ) .
مالیاتهای خاص و مالیات لیست حقوق ( Payroll Taxes ) :
یکی از راه های تامین منابع مالی آموزش و پرورش ، مالیات بر لیست حقوق کارکنان است. چون این نوع تامین مالی در واقع نوعی انتقال منابع از جامعه به موسسات آموزشی است به تعبیری در زمره ی راه های تامین مالی موسسات قرار می گیرد. از این رو در این بخش تاریخچه ی آن در کشورهای مختلف و شرایط کنونی آن را بررسی می نمایم ( لوکایون . ژاک – ترجمه احمد اخوی – ۱۳۷۶) .
تاریخچه و تجارب جهانی :
روشن است که هزینه های عمومی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه ( بخصوص کشورهای کم درامد و متوسط غیر نفتی ) به شدت متکی بر مالیاتهای غیر مستقیم ( مالیات بر کالاها و خدمات ) بخصوص مالیات بر تجارب خارجی ، از قبیل انواع عوارض وارداتی و نظایر آن است . دلیل این مساله نیز به ساختار ضعیف مالیاتی این گونه کشورها باز می گردد . در واقع به دلیل کارآمد نبودن نظام مالیاتی ، جمع آوری مالیاتهای مستقیم ( مالیات بر درآمد ، دارایی ، سود و ارزش افزوده ) به سادگی میسر نیست در حالی که در کشورهای صنعتی بیشتر بر مالیات بر درامد شخصی و سایر مالیاتهای مستقیم تکیه می شود منابع مالی بخش آموزش دولتی نیز معمولا از محل بودجه عمومی تامین می شود به عبارت دیگر کسورات مالیاتی معمول بر کالاها ، شرکتها و موسسات مختلف اعمال و درآمد آن در خزانه متمرکز شده سپس به موسسات آموزشی اعتبار تخصیص داده می شود اما می توان علاوه بر آن برای تامین منابع آموزش به صورت مستقیم مالیاتهای مخصوص آموزش نیروی انسانی اعمال کرد این نوع مالیاتها ، مالیات لیست حقوقی نام دارد ( لشگری . محمد – مقالات همایش آموزش عالی -۱۳۷۶ ) .
از این رو ، در چندین کشور ( ۳۰ کشور در حال توسعه ، همانند بعضی از کشورهای غربی ) طرحهای مالیات بر لیست حقوق کارکنان وضع گردید تا بدین وسیله منابعی را برای راه اندازی و اداره ی دوره های کارآموزی برای تربیت نیروی ماهر تدارک ببینند در سطح جهان انواع مالیاتهای خاص وجود دارند که برای تدارک منابع مالی جهت طرحهای آموزشی وضع و اجرا شده اند مانند عوارض ۲/۰ درصدی بر تجهیزات وارداتی در اکوادور مالیات ۵/۲ درصد بر ارزش کل طرحهای ساختمانی بزرگ در هنگ کنگ و مالیات ۰۳/۰ درصدی بر ارزش کل صادرات پوشاک . لیکن این نوع مالیات که در اینجا بررسی می شود در واقع به نوعی مالیات بر مصرف نیروی کار است ( همان منبع ).
توجیه مالیات لیست حقوق :
اندیشه طرح چنین مالیاتی این بوده که این روش تامین مالی برای آموزش و پرورش روشی مبتنی بر فایده است . به عبارت دقیق تر چون کارفرمایان از محصول آموزش به صورت نیروی کار ماهر استفاده می کنند و از آن منتفع می شوند مالیات بر لیست حقوق در واقع تامین هزینه ی آموزشی از استفاده کنندگان ان است . این استدلال در صورتی صحیح است که مالیات مزبور بر لیست حقوق کارکنان آموزش دیده و ماهر وضع شود . در غیر این صورت در واقع انتقال درآمد از یک گروه ( کارکنان آموزش ندیده ) به گروه دیگر ( افرادی که با بهره گرفتن از منابع جمع آوری شده آموزش خواهند دید ) است . زیرا هزینه ی پرداخت این مالیات یا مستقیم به نیروی کار ( به صورت دستمزد کمتر ) و یا غیر مستقیم به جامعه ( به صورت قیمت بیشتر کالا یا خدمتی که بنگاه مزبور عرضه می کند ) منتقل می شود مدافعان این روش تامین مالی در این صورت نیز آن را همانند طرح تامین اجتماعی نوعی انتقال درآمد از نسلی به نسل دیگر می دانند اما تجارب کشورهای پیشرفته این مطلب را تایید نمی کند .
این نوع مالیات در کشورهای پیشرفته و در برخی کشورهای در حال توسعه به کار گرفته شده و سوابق نسبتا زیادی از تاثیر اقتصادی ان در کشورهای صنعتی موجود است .
صاحب نظران معتقدند که با اعمال مالیات بر لیست حقوق در کشورهای در حال توسعه نتایج به دست آمده در کشورهای توسعه یافته حاصل نخواهد شد چون اولا بازار کار در کشورهای در حال توسعه مشابه کشورهای توسعه یافته صنعتی عمل نمی کند ثانیا مالیات بر لیست حقوق در کشورهای در حال توسعه عملا به بازارهای اشتغال شهری محدود می شود چون کشاورزی از آن مستثنا است ( نفیسی . عبدالحسین ۱۳۸۲ )
انتقاد دیگری که به این نوع مالیات می شود این است که اعمال این مالیات کارفرمایان را به استفاده از تکنیک های سرمایه بر تولید تشویق می کند زیرا با اعمال این مالیات قیمت نیروی کار نسبت به سرمایه افزایش می یابد و شرایط اشتغال را بدتر می کند در این صورت لازم است که دولت با به کار گرفتن ابزارهای دیگری و یا با تعدیل همین مالیات تاثیر این عامل را کاهش دهد .
انواع مالیات بر لیست حقوق :
دو نوع مالیات بر لیست حقوق در کشورهای در حال توسعه اجرا می شود نوعی از آن که به الگوی آمریکای لاتین معروف است برای تامین مالی کارآموزی توسط بخش دولتی درآمد ایجاد می کند در نوع دوم با اعمال تخفیف مالیات بر لیست حقوق و یا معافیت از آن ، کارخانجات را به برگزاری دوره های آموزشی آنها تشویق می کنند چه طبق نظریه توهم قاچاق نیروی کار ( Poaching Illusion ) بنگاهها از بیم اینکه کارگران آموزش دیده ی آنها را رقبایشان شکار نمایند و با کمبود عرضه مواجه شوند ، چندان تمایلی به سرمایه گذاری در کارآموزی نیروی کار خود ندارند . به عنوان مثال طرح کمک مالیات ( Levy – grant Scheme ) در انگلستان با این هدف اجرا شد . اما در کشورهای در حال توسعه به نظر نمی رسد که این عامل انگیزه ی اصلی اجرای طرحهای مالیات بر لیست حقوق باشد ( فرانسس . ان – ترجمه عبد الحسین نفیسی- ۱۳۷۸) .
طرحهای تخفیف مالیاتی :
در این نوع طرحها ، بنا به میزان فعالیت کارخانه یا واحد اقتصادی مربوطه در راه اندازی و اجرای دوره های آموزشی برای آن معافیت مالیاتی ( مالیات بر لیست حقوقی ) قایل می شوند یعنی به جای استفاده از درامدهای جمع آوری شده جهت ایجاد مراکز آموزشی توسط دولت ، از ابزارهای تشویقی برای ایجاد انگیزه در واحدهای اقتصادی جهت برگزاری دوره های مذکور استفاده می شود این طرحها به روش های مختلف اجرا می شود در یک روش تخفیف مالیاتی بر اساس میزان هزینه ای که بنگاه مربوطه متحمل می شود تعیین می گردد این روش که به طرحهای جبران هزینه معروفند به عقیده ی بعضی صاحب نظران مطلوب نیست . چه کارخانجات برای بهره مندی از تخفیف مالیات ممکن است هر نوع دوره ی آموزشی و کارآموزی را اگرچه به فعالیتهای آنها ارتباطی هم نداشته باشد به اجرا گذارند
( ویزی. جان – ترجمه محمد برهان منش -۱۳۷۵). در روش دوم کارخانه ب شرطی از معافیت یا تخفیف مالیاتی برخوردار می شود که از زمان اجرای دوره ی آموزشی ، همواره به معیارهای قابل قبول سیاستگذاران دست یافته باشد یا به عبارتی ، نظام آموزشی آن تصویب شود و بر اساس منافع به دست آمده که با معیارهای تعریف شده ارتباط مستقیم دارد از امتیاز تخفیف مالیاتی بهره مند می شود این روش در نیجریه و زیمبابوه اجرا می شود .
جدول شماره ۴ -۲، توزیع جغرافیایی انواع طرحهای مالیات بر لیست حقوق را نشان می دهد همان طور که از جدول مشهود است طرحهای افزایش درآمد بیشتر در کشورهای آمریکای لاتین رواج دارد و طرحهای تخفیف بر مبنای جبران هزینه در آفریقا و آسیا والی وزید من اطلاعاتی را در مورد نرخهای اعمال شده در این کشورها نیز در قالب جدول شماره ۵ تنظیم کرده اند این جدول نشان می دهد که چنین طرحهایی نوعا در کشورهایی که درآمد آنها کم یا متوسط است اجرا می شود نرخ آن نیز بین ۵/۰ تا ۲ درصد نوسان دارد (لوکایون. ژاک-ترجمه احمد اخوی- ۱۳۷۶).
جدول شماره ( ۴-۲ ) : مالیاتهای لیست حقوق برای تامین مالی کارآموزی درکشورهای در حال توسعه به تفکیک منطقه

انگیزشی

افزایش انگیزه کارکنان

احساس خودمختاری

کانگر و کاننگو (۱۹۸۸)

شناختی

افزایش انگیزش درونی کارکنان

احساس شایستگی
احساس معنی دار بودن
احساس مؤثر بودن
احساس خود مختاری
احساس اعتماد

توماس و ولتهاوس (۱۹۹۰)
اسپریتزر (۱۹۹۵)
وتن وکمرون (۱۹۹۸)

اسکات و ژاف^[۳۴] (۱۹۹۱) تغییر سازمان هرمی به سازمان دایره ای ، تغییر طرز تلقی کارکنان ، ایجاد انگیزش از طریق دادن قدرت و منزلت ، مدیریت مشارکتی ، استقرار رهبری تسهیل کننده و تشکیل گروه های توانمند را از عوامل توانمندسازی کارکنان می دانند(به نقل از نوه ابراهیم ،۱۳۸۶). آلن راندولف برای هدایت برنامه های توانمندسازی سه روش : سهیم شدن کارکنان در اطلاعات ، ساختار سازمانی مناسب و تشکیل گروه را ضروری می داند (همان منبع).

فواید توانمند سازی
مدیر توانمند انسانها را به گونه ذهنی و عاطفی به کار درگیر می کند و بدون مجبور کردن ، تعهد آنان را نسبت به وظایفی که باید انجام شود بر می انگیزد . انسانها طبیعتاً علاقه دارند مفید واقع شوند و زندگی پرثمر داشته باشند .مدیر با بهره گرفتن از این علاقه، آن را به فعالیت متمرکز بدل می کند(اسکات وژاف، ۱۹۹۱).
مفهوم تواناسازی کارکنان ، نظریه « تضاد سازمان با افراد » را مورد سؤال قرار می دهد . فلسفه تواناسازی می گوید که سازمان می تواند یک رابطه برد - برد به نفع دو طرف باشد (همان منبع ).تحقیقات نشان داده است سازمان هایی که توانمندسازی کارکنان را در پیش گرفته اند ، به مزایای متعددی دست یافته اند،از آن جمله:
تولید کالا وخدمات با کیفیت بالا؛
افزایش سطح عملکرد و بهره وری؛
افزایش سطح رضایت مندی کارکنان ، مشتریان وارباب رجوع؛
افزایش احساس مثبت کارکنان در مورد شغل شان؛
افزایش احساس تعلق و تعهد کارکنان؛
افزایش سطح خود – مدیریتی و نیاز نداشتن به سرپرستی مستقیم؛
افزایش سطح دانش شغلی ومهارت کارکنان؛
تغییر نگرش کارکنان از داشتن به خواستن ، یعنی همیشه به خواستن ها فکر کردن؛
ارتباط میان مدیریت و کارکنان( ابطحی وعابسی ، ۱۳۸۶ ).
مبانی نظری ساختار سازمانی :
مفهوم ساختار
هرجا که سخن ازسازمان است، ساختار در پی آن آمده استاما (هنری مینزبرگ^[۳۵]،۱۹۷۹) تقریبا همین تعریف رابرای ساختار می آورد آنجا که می گوید : ” ساختاریک سازمان را می توان مجموعه راههایی دانست که طی آن فعالیت های سازمان به وظیفه های شناخته شده تقسیم ومیان این وظیفه ها هماهنگی تامین شود". (رضائیان،۱۳۸۲) در کتاب (( اصول مدیریت ساختار)) طبق گفته دانشمندی اینگونه می گوید که ” ساختار سازمانی حاصل فرایند سازماندهی است وعبارتست از: سیستم روابطی که بطور غیررسمی شکل گرفته وبطور رسمی تصویب شده است وحاکم بر فعالیت های افرادی است که برای کسب اهداف مشترک به هم وابسته‌اند. با دقت در این تعریف می توان به دونکته اساسی پی برد:
۱- ساختار سازمانی در این تعریف حاصل فرایند سازماندهی اخذ شده ونه آنچنانکه در تعریف گفته شده مشابه یکدیگرند.
۲- در این تعریف به یک بعد از ابعادساختار که همان رسمیت است پرداخته شده وفقط به مجموعه روابط اشاره شده است و ابعاد دیگر ساختار را در این تعریف در درون این بعد در نظر گرفته است. ریچارد دفت ساختار سازمانی را در چارت سازمانی منعکس می دارد چرا که چارت سازمان برای مجموعه کامل از فعالیت های اساسی و فرایند در یک سازمان بصورت ظاهری قابل رؤیت است. او سه مفهوم کلیدی را در تعریف ساختار سازمانی مشخص می کند:
الف – ساختارسازمانی رادر روابط مکتوب رسمی را که شامل تعدادی از سطوح سلسله مراتب وحیطه نظارت مدیریت و سرپرستان است تعیین می کند.
ب- ساختارسازمانی، گروهبندی افراد بایکدیگر را داخل طبقات و گروهبندی طبقات را در کل سازمان مشخص می کند.
ج- ساختار سازمانی طراحی سیستم ها را برای اطمینان از اثربخشی ارتباطات، هماهنگی و تلفیق تلاش ها در سراسر طبقات در بر می گیرد.
از نظررابینز^[۳۶](۲۰۰۶)ساختارسازمانی هرچند که یک حقیقت بوده و هر شخصی در سازمان تآثیر می گذارد اما باید دانست که کم وبیش مفهوم انتزاعی بودن باعث شده است که تعاریف بعضا با همدیگر متفاوت باشند . اما ساختار سازمانی را اینگونه می توان تصور نمود که در برگیرنده طریقی است که وظایف افراد سازمان بوسیله آن هماهنگ می گردد. دریک تعریف عمومی از ساختار آن را کلیدی می دانند که:
۱-تعیین کننده حوزه اساسی است.
۲-تعیین کننده مآموریت اساسی است.
۳-مجموعه راههایی است که طی آن فعالیت های سازمان به وظیفه های شناخته شده تقسیم وهماهنگی ایجاد می شود .ساختار مورد بحث بوسیله نمودارهای سازمانی ، شرح مشاغل ، روش ها ، قوانین ومقررات نشان داده می شود . ساختار سازمانی به الگوهای اختیار ،ارتباطات وجریان کار ارتباط می یابد.بعلاوه ساختار سازمانی می تواند زمینه ارتباط بین خرده نظام های اجتماعی،روانی وفنی رانیز فراهم آورد.از مجموعه تعاریف این مطلب برداشت می شود که هرتعریف از ساختارسازمانی باید دارای ابعادی باشد که این مفهوم سازمان را به خوبی تشریح کند . درواقع تعریف ساختارسازمانی باید کالبدی را در نظر بگیرد که:

• تعیین کننده
  حوزه های اساسی یک مؤسسه باشد.

• تعیین کننده مآ موریت های اساسی در هر حوزه باشد.

• تعیین کننده مآموریت های کلی در هر واحد اصلی باشد.

• تعیین کننده مدیریت اساسی در هر حوزه باشد.

• ارائه دهنده تصویری از چگونگی تفکیک مدیریت باشد.

• ارائه دهنده تصویر مراکز تصمیم گیری باشد.

• ارائه دهنده تصویری از نظام ارتباطی باشد.

• ارائه دهنده تصویری از محدوده ها ومرزها، مسئولیت واختیار باشد.

۹-زیر بنای نمودار سازمانی وسایر خرده نظام های مدیریت باشد.
ساختارسازمانی در واقع انتخاب افراد در نقاط مختلف ازیک نمودار سازمانی، در مقام های اجتماعی، پست ها و مقام هایی است که برروابط سازمانی افراد اثر دارد. از کاربردهای تعریف فوق، تقسیم کار است. در داخل سازمان به افراد مشاغل مختلفی واگذار می گردد. از موارد دیگر استفاده آن این است که سازمان دارای سلسله مراتب مسئولیت است)رابینز،۲۰۰۶).
پست هایی که بوسیله این افراد کسب می شود دارای دستورالعملها و قوانین هستند که نوع رفتاراین پست ها رامشخص می کند.