شاعر به این نکته اشاره دارد که ” نَسرِ طایر” آشیانی ندارد (تنها پرنده ای که آشیان ندارد، چون صورت فلکی است). خودش را به نَسرِ طایر مانند کرده است (مفرد به مفرد).
در مصراع دوّم، از این تشبیه سود جسته است و به محبوب می گوید در عین بی آشیانی، دور از آشیانت (کویت) نبوده ام.
۲-۴-اضافه تشبیهی ( مفرد به مفرد )
خِلعت وصل چو بر قامت من راست ندید برتنم پیرهن صبر ، قبا کرد و برفت
(همان:۱۲۵)
راست : مناسب ( صفت لباس ) . راست ندید : مناسب ندید .
خِلعت: لباس اِهدایی از جامه خانه ی دربار به دستور شاه یا بزرگی دیگر به مصادر امور دولتی.
خلعت وصل ( وصل   خلعت ) تشبیه صریح . وجه شبه در خِلعت ، زیبایی و فناست و در “وصل” عزّت و خوشی که هر دو به یک مسئله بر می گردند.
قبا کردن : ایهام دارد الف ) کنایه بعید از چاک زدن و به این معنا در شعر آن روزگار آمده است. ب) قبا دوختن.
پیرهن صبر : تشبیه صریح ( صبر   پیراهن ) . صفات اخلاقی نیک در احادیث و کلام بزرگان به “ردا” ، ” لباس ” ، “قبا” و ” پیراهن” و … تشبیه شده است ، چر اکه لباس مایه حفاظت و زینت است ، صفات نیک نیز به همین گونه است .
محبوب پیراهن صبر بر تن من مناسب دید . محبوب کاری کرد که من پیراهن صبرم را چاک زدم و پاره کردم . در “قبا” یک معنای استعاری و مجازی وجود دارد که “قبا کردن” به معنای ” چاک زدن” آمده و آن این است که قبا دو شِقّه پارچه است که از جلو کاملاً تا پایین باز است و مثل پیراهنی است که از جلو ، دریده شده یا بُرش خورده و به صورت قبا در آمده باشد.
و برفت : تصور ذهنی دل نشینی دارد و آن کنایه از این است که محبوب نایستاد که حتّی حال و روز مرا ببیند ، گذاشت و رفت .
۲-۵-وجه شبه مرکب محسوس
هیات حاصله (ایماژ،تصویر،تابلو)ازامورمتعدداست ومنتزع ازچندچیزاست.
معمولا در تشبیه مرکب که هیأت منتزعه چند پدیده روی هم به مشبهٌ بهی که از چنذ پدیده مرکّب است، تشبیه می شود، دارای وجه شبه مرکّب حسّی است:
سر از البرز بر زد قرص خورشید چو خون آلود دزدی سر ز مَکمَن
(منوچهری، ۲۹۶:۱۳۷۲)
نوعاً وجه شبه در تشبیه مرکب، از مقولۀ یاد شده است امّا اگر در طرفین تشبیه، امور تخییلی هم در هیأت منتزعه، دخیل باشند، وجه شبه محسوس تخییلی و یا آمیزه ای از محسوس و تخییلی و معقول است.
۲-۶-تشبیه بلیغ و مضمر و مجاز به علاقه آلیّه و ملازمت
عمری به افسوس ز دستت نتوان داد عمر ار چه به افسوس برون می رود از دست
(خواجو:۷۵)
اغلب شاعران از گذشت عمر، افسوس خورده اند و کیست که با از دست دادن این نعمت بیمثل و مانندئ، افسوس نخورده باشد و یا نخورد؟!
افسوس که سرمایه ز کف بیرون شد وز دست اجل بسی جگرها خون شد
افسوس که نامۀ جوانی طی شد وان تازه بهار زندگانی دی شد
آن مرغ طرب که نام او بود شباب فریاد! ندانم که کی آمد کی شد؟
(خیام،۴۳:۱۳۶۶)
خواجو، معشوق را به عمر تشبیه کرده است (وجه شبه: بی مثل و مانند بودن مشبه و مشبهٌ به) تشبیه معقول به محسوس پس بر اساس این تشبیه می گوید، افسوس چه فایده؟ تو عمری اگر می ماندی یا بمانی خوب است!
از دست رفتن. کنایه از نوع ایماء است که مجاز است از اراده به علاقه آلیّه) نیز در ساختار آن وجود دارد.
خواجو زیرکانه و با اضمار، یار را از عمر بهتر دانسته و شمرده است، چه حاضر است عمر را به افسوس از دست بدهد و برایش افسوس بخورد، امّا یار را، نه! ار چه (اگر چه) حرف ربط تعمیمی در مصراع دوم، تا اندازه ای بار معنای بلاغی را بر دوش دارد.

“افسوس” مجاز است به علاقه ملازمت از “پشیمانی"، چه لازمۀ پشیمانی، اظهار تأسف است.
افزون بر این در تشبیه “عمری” با توجه به تعدّد وجه شبه (وجه شبه بین “عمر” (مشبه به) و “محبوب” علاوه بر با ارزش بودن و عدیم المثل (بی مانند) بودن، مایه و اصل حیات و زندگی بودن است. چه “عمر” نماد حیات و زندگی است و همۀ سرمایه آدمی ست و با وجود عمر، همۀ امور و آرزوها محقق می شود و بدون آن، مایۀ امید به زندگی و ادامۀ آن، از دست می رود. اگر به معنای لغوی واژۀ عمر که مصدر است و معادل عُمران (آبادی و رونق و سَرزندگی) است. دقّت کنیم، وجه شبه منشور مانند این تشبیه (محبوب   عمری) که مصدر است بیشتر معلوم و مایۀ اعجاب می گردد. آنچه شاعر در کف اراده و اختیاردارد و بدان می نازد و از آن بهره می برد تویی! حال اگر تو هم نباشی، دیگر چه برای خواجو می ماند؟ هیچ!
۲-۷-تشبیه ملفوف و مضمر
- حدیث زلف و رخ ولکش تو خواهد بود که بر صحیفۀ لیل و نهار خواهد ماند
(خواجو: ۱۹۱)
صحیفۀ لیل و نهار: لیل و نهار را به صحیفه (صفحه، کتاب) مانند کرده است. صحیفه به دو معناست: ورق ، کتاب. این واژه ها با هر دو معنا می تواند مشبهٌ به واقع شود. ضمنا لیل و نهار یادآور زلف سیاه و رخ پر فروغ محبوب است که در مصراع نخست از آن سخن رفته است.
تشبیه یاد شده از این منظر، ملفوف مضمر است.
۲-۸-تشبیه مفرد به مرکب و ایهام
شوریده ای است زلف تو کز بند جسته است خط تو آن نبات که از قند رسته است
آن هندوی سیه که تواش بنده کرده ای بسیار قلب صف شکنان کو شکسته است
(همان:۶۳)
“شوریده” به سه معنا آمده است: الف: ژولیده (با تبدیل “ش” به “ژ” و “ر” به “ل") و “زلف شوریده” به معنای زلف ژولیده است. ب) عارف و سالک مجذوب ج) عاشق ترش . در بیت، مشبه به (مشبه: زلف تو) است با قید (مضاف الیه) “تو” . “از بند جستن” هم ملایم مشبهٌ به است و هم ملایم مشبه و هر کدام به جهتی. “از بند جستن” (از بند جسته است) استعاره تبعیّه وصفی (جمله وصفی) است از “سرکش بودن زلف” (مشّاطه های قدیم می خواستند زلف را نرم و قابل انعطاف کنند امّا از عهده بر نمی آمدند و زلف فرفری، سرکج و پیچ خورده باقی می ماند و در شعر شعرا، همین حالت به سرکشی و ازبند جستگی، مانند شده است). خطّ تو (مور خط گرد صورت و لب ها) [مشبه] به نبات از قند رسته “تشبیه شده است که معنای حقیقی مجازی جمله، هر دو مورد نظر است امّا شاعر به معنای بلاغی و صورت خیالی ترکیب، نظر دارد. (قند استعاره است از لبها و نبات چون از قند به عمل می آمده استعاره است از مور خط صف شکنان ” سلحشوران، که بعدها حافظ نیز همین تعبیر را برای معشوق خویش آورده است.
“بند کردن” استعاره از پیچیدن و بافتن. هندوی زلف زنجیر تو (که تواش….) قلب بسیاری از سلحشوران را شکسته (به کنایه از “آنها محل نگذاشته است") ضمناَ معنای دیگر آن این است که سلحشوران در برابر زلف زنجیری تو، سپاه و صف آرایی کرده اند اما او به قلب (ایهام) سپاه زد و آن را در هم شکست!
۲-۹-جمع و مقید
گنبد گردندۀ بر پروزه یعنی آسمان درجهان آفرینش، آسیایی بیش نیست
(همان:۱۱۵)
“یعنی” در عربی فعل مضارع است به معنای “قصد می کند” امّا در فارسی به معنای “مانند” نیز هست. در اصل “یعنی” و “یعنی که” حرف ربط وابستگی است امّا در بیت بالا به معنای “مانند” نیز هست.
آسمان مانند گنبد گردندۀ پروزه (پروزه رنگ) است (تشبیه مفرد به مرکب) در مصراع دوّم همین “آسمان” را به “آسیا” تشبیه کرده است (مفرد به مفرد) یا وجه شبه: گِردی وگردان بودن:
این تشبیه، از نوع تشبیه جمع است.
۲-۱۰-اضافۀ تشبیهی و مقیّد
آصف ثانی چرا خوانی دبیر چرخ را زانکه اودر کوی دانش، کدخدایی بیش نیست
(همان:۱۱۵)
دبیر چرخ: عطارِد یا تیر را دبیر فلک (چرخ) می نامند. “آصف” وزیر سلیمان وا‍ژۀ مزبور عربی است و آزیف یا آسیف تلفّظ می شده است. آصف ثانی (آصف دوم) جانشین آصف در مقام و رتبه. دبیر چرخ (عطارد یا تیر) را به آصف ثانی در وجاهت و مقام تشبیه نموده است (تشبیه مقید) کوی دانش (دانش   کوی). کدخدا: بزرگ ده. شاعر دبیر چرخ را کدخدایی دانسته است!
۲-۱۱-تشبیه معقول به محسوس و مفرد به مفرد
به بازار او نقد قلب درست روان است لیکن عیاریش نیست

۱۴.۵۵۴

مشغولیت اجتماعی

۱۹۲۱.۹۷۳

۱۴۸

۱۲.۹۸۶

همانطور که جدول (۴-۱۹) نشان می دهد بین میانگین حواس پرتی در بین افراد بهنجار و معتاد تفاوت معنی داری وجود دارد (۰۵/۰ p<) و میانگین حواس پرتی در بین افراد بهنجار کمتر از معتاد است.
فصل پنجم
تفسیرونتیجه‌گیری و جمع‌بندی
۵-۱مقدمه
در این فصل ابتدا تمامی یافته های پژوهش به ترتیب فرضیه ها بررسی می شوند و سپس با نتایج پژوهشهای مرتبط قبلی که در ارتباط با نتایج پژوهش حاضر است مقایسه و در نهایت به تفسیر و تبیین یافته ها پرداخته می شود. این کار از طریق تفسیر روابط درونی داده های پژوهش و معنی دادن به نتایج پژوهش دنبال می گردد. در پایان فصل محدودیتهای اجرای پژوهش و پیشنهادهایی برای پژوهشهای آینده ارائه شده است.

۵-۲ بحث و نتیجه‌گیری:
پژوهش حاضر با هدف مقایسه سبک های هویت، سبک های مقابلهای و سیستم های فعال سازی/ بازداری رفتاری در معتادان و افراد بهنجار صورت گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه‌ها به شرح زیر می‌باشد:
اولین فرضیه پژوهش به بررسی بین سبک های هویت معتادان و افراد بهنجار پرداخت.
نتایج نشان داد بین میانگین سبک های هویت اطلاعاتی، هنجاری، سردرگم و تعهد در بین افراد بهنجار و معتاد تفاوت معنی داری وجود دارد (۰۱/۰ p<) و میانگین سبک های هویت اطلاعاتی، هنجاری و تعهد در بین افراد بهنجار بیشتر از معتاد است، این در حالی است که میانگین سبک هویت سردرگم در بین افراد بهنجار کمتر از معتاد است. این یافته ها در راستای نتایج پژوهش های سلیمانیان و همکاران(۱۳۹۲) و فیلد و تیفانی (۲۰۱۴) قرار دارد. همچنین این نتایج در برخی از مولفه با نتایج مطالعات احمدی و همکاران (۱۳۸۹) و فتحی و همکاران (۱۳۹۲) مغایر بود.
احمدی و همکاران (۱۳۸۹) در نتایج مطالعه خود گزارش کردند افراد سو ءمصرف کننده مواد، نمرات بالاتری در سبک هویت یابی هنجاری و سردرگم/ اجتنابی داشتند، در حالی که افراد بدون سوء مصرف مواد بیشتر دارای سبک هویت یابی اطلاعاتی بودند. همچنین فتحی و همکاران (۱۳۹۳) در نتایج بررسی خود گزارش نمودند که سبک هویت اطلاعاتی در دانشجویان غیر معتاد بیشتر از دانشجویان معتاد بود و سبک هویتی هنجاری و سردرگم/ اجتنابی در دانشجویان معتاد بالاتر بود.
میتوان گفت که چون افراد دارای هویت موفق از بحران عبورکرده و به تعهداتی دست پیداکرده است، بنابراین کمتر در معرض خطر اعتیاد می باشند. تعهد به ارزشهای ایدئولوژیک و خانوادگی و مذهبی و شغلی به عنوان یک عامل محافظ عمل میکند و در پیشگیری ازگرایش افراد به اعتیاد مؤثر است. در واقع افراد دارای هویت رشدیافته و دارای تعهد (دارای سبک هویتیابی اطلاعات)، آگاهانه و به طور فعال به جستجوی اطلاعات و ارزیابی آنها میپردازند و سپس اطلاعات مناسب خود را مورد استفاده قرار میدهند. این افراد نسبت به دیگران از آمادگی بیشتری برای حل مسائل و مشکلات شخصی برخوردارند و از راهبردهای مقابله ای متمرکز بر مساله استفاده می کنند. بنابراین احتمال کمتری دارد که به معضل سوء مصرف مواد گرفتار شوند. همچنین افرادی که از سبک هویتیابی هنجاری استفاده می کنند در مواجهه با موضوعات هویت و تصمیم گیری ها، با انتظارات و دستورات افراد مهم و گروه های مرجع، هم نوایی می کنند. آنها ارزش ها و عقاید را میپذیرند و درونی می کنند، تحمل کمی برای مواجهه با موقعیت های جدید و مبهم دارند و نیاز بالایی برا ی حفظ ساختار خود نشان می دهند. این افراد به جستجوی اطلاعات نمی پردازند، مگر این که این اطلاعات به وسیله ی منبع معتبر (مثل والدین) تایید شود که این عامل می تواند در پرهیز از مصرف مواد از سوی آنان تاتیر گذار باشد. چرا که این افراد بیشتر براساس الگوهای خانوادگی (والدین) رفتار کرده و کمتر نوجویی می کنند و براساس نتایج مطالعات افراد نوجو بیشتر در خطر مصرف مواد قرار دارند(میرسعادتی، ۱۳۸۹).
اما افراد دارای سبک هویت سردرگم /اجتنابی تا حد ممکن سعی در اجتناب از پرداختن به موضوعات هویت و تصمیم گیری دارند. در موقعیت های تصمیم گیری، آن ها اطمینان کمی به توانایی شناختی خود دارند و معمولاً قبل از تصمیم گیری احساس ترس و اضطراب دارند و معمولاً از راهبردهای تصمیم گیری نامناسب مانند اجتناب کردن، بهانه آوردن، دلیل تراش، روی آوردن به مواد و … استفاده میکنند. این افراد با شیوه مقابله ای هیجان مدار، راهبردهای تصمیم گیری نامناسب، خودآگاهی محدود، جهت دهی توسط دیگری، راهبردهای ضعیف اسنادی و شناختی، واکنش های اضطراب ناتوان کننده و کنترل بیرونی، واکنش نشان می دهند که این عوامل در سوق دادن آنان به مصرف مواد تاثیر دارد و براساس نتایج پژوهش ها این سبک هویت با عزت نفس پایین، واکنش های افسردگی و روان رنجوری بالا، مصرف مشروبات الکلی و سوء مصرف مواد و دارو در سنین پایین به طور مثبت، همبستگی نشان داده است و با درون گرایی، نیاز برای شناخت، توافق، گشودگی و وظیفه شناسی به طور منفی همبسته است.
همچنین در خصوص عدم همخوانی نتایج مربوط به برخی از مولفه ها، می توان بیان کرد پژوهش محمدی و همکاران (۱۳۸۹) بر روی نوجوانان دارای سوء مصرف مواد صورت گرفته و پژوهش فتحی و همکاران (۱۳۹۲) نیز در خصوص افراد معتاد و غیر معتاد به اینترنت صورت گرفته است که این عامل می تواند نتایج به دست آمده را تحت تاثیر قرار دهد.
فرضیه دوم پژوهش به بررسی تفاوت بین سیستم فعال سازی/بازداری معتادان و افراد بهنجار پرداخت.
نتایج به دست آمده در این راستا نشان داد بین میانگین سائق، پاسخ به پاداش و سیستم بازداری رفتاری در بین افراد بهنجار و معتاد تفاوت معنی داری وجود دارد (۰۵/۰ p<) و میانگین سائق، پاسخ به پاداش و سیستم بازداری رفتاری در بین افراد بهنجار بیشتر از افراد معتاد است. این یافته های در راستای نتایج مطالعات جانسون و همکاران (۲۰۰۳)، نیزورسکی و گارب^[۲۴۲] (۲۰۰۷)، عبدالهزاده جدی و همکاران (۱۳۸۹)، عبدی و همکاران (۱۳۹۰)، عابی و همکاران (۲۰۱۲) و معصومی (۱۳۹۲) قرار داشت.
جانسون و همکاران (۲۰۰۳) در تحقیق خود نشان دادند که نمره‌های BAS بالا پیش‌بینی‌کننده سوء مصرف مواد و وابستگی به آن می‌باشد. عبداله زاده جدی و همکاران (۱۳۸۹) در بررسی خود نشان دادندکه بین سیستم های مغزی/ رفتاری با سوء مصرف مواد رابطه وجود دارد. در پژوهش مشابه ی عبدی و همکاران(۱۳۹۰) نشان دادند که نمره های خرده مقیاس BAS دو گروه سومصرف کننده مواد و سیگاری بالاتر از نمره های افراد سالم بود، ولی دو گروه سوء مصرف کننده مواد و سیگاری تفاوتی از این نظر نداشتند. درخرده مقیاس BIS نمره های گروه سیگاری بالاتر از دو گروه دیگر بود. نتایج مطالعه معصومی (۱۳۹۲) نشان داد بین سیستمهای مغزی/ رفتاری، نظم جویی هیجان و طرحوارههای ناسازگار در وسوسه مصرف مواد در افراد معتاد رابطه وجود دارد.
در خصوص تبیین این یافته می توان بیان نمود رویکرد اعتیاد به عنوان بیماری مغزی از موفق ترین و مقبول ترین رویکرد زمینه ساز پژوهش های معتدد در چارچوب نظری مختلفی شده است. در چارچوب آسیب شناسی روانی گری با طرح نظریه سیستم های مغزی – رفتاری، اختلالات را بازتاب کم و بیش واکنشی در یکی از این سیستم ها و یا مشکلات کنشی در یک یا هر دو سیستم می داند. در زمینه اعتیاد ها بیشترین توجه به فعالیت نظام فعال سازی رفتاری معطوف است. نظام فعال سازی رفتاری به عنوان زیربنای گرایش های رفتاری و عاطفی، فرد را مستعد اختلالهای از جمله سوئ مصرف مواد میکند. یعنی افرادی که BIS غالبی دارند، بیشتر از مقابله هیجان مدار در برابر مسأله مدار استفاده میکنند که زمینه ساز افسردگی و اضطراب است و در صورت تداوم شروع مصرف مواد هم دور از ذهن نمیباشد.
همچنین، طبق نظریه انگیزشی گری (۱۹۸۷) سیستم بازداری رفتاری یک سیستم عصب شناختی است که با ضعف آن نشانه‌های لذت و سرخوشی فعال شده و موجب تجربه احساس رهاشدگی در فرد می‌شود. حساسیت کم سیستم بازداری رفتاری می‌تواند حالت خوشی فزاینده و گرایش به فقدان بازداری را در فرد ایجاد کرده و آمادگی وی برای تجربه موادمخدر و انحراف افزایش می‌یابد. به اعتقاد فاولس (۲۰۰۱) سیستم فعال‌ساز رفتاری روی آورد و انگیزش خوشایند را کنترل می‌کند و انگیزش خوشایند با حالات عاطفی سرخوشی همراه است. افراد دارای سوء مصرف مواد از سیستم فعال‌ساز رفتاری قوی‌تری برخوردارند. به نظر می‌رسد این افراد به دلیل برخورداری از این سیستم، برای گرایش به موادمخدر آسیب‌پذیرتر باشند. لذا به نظر می‌رسد که چنین تبیینی برای سوء مصرف افراد درست باشد.
در نهایت فرضیه سوم و چهارم پژوهش مربوط به تفاوت بین سبک های مقابله ای (و مولفه های آن) در افراد معتادان و افراد بهنجار بود. نتایج به دست آمده در این خصوص نشان دادند بین میانگین سبک های مقابله ای اجتنابی و مساله مدار در بین افراد بهنجار و معتاد تفاوت معنی داری وجود دارد (۰۵/۰ p<) و میانگین سبک مقابله ای مساله مدار و اجتنابی در بین افراد بهنجار بیشتر از معتاد است، این در حالی است که میانگین سبک مقابله ای هیجان مدار و همچنین مولفه حواسپرتی سبک اجتنابی در بین افراد بهنجار کمتر از معتاد است. این نتایج با یافته های پژوهش سیمونز و کاروی (۲۰۰۵)، شعاع کاظمی (۱۳۸۷)، اوراکی (۱۳۸۹)، بخشی پور رودسری و همکاران (۱۳۸۷)، کیامرثی و ابوالقاسمی (۱۳۹۰) و لنارت و ویکتور (۲۰۱۳) همخوانی داشت. نتایج تحقیقات اوراکی (۱۳۸۹) نشان داد که بین سبک مقابلۀ و خشم با میل مصرف مواد همبستگی معنیداری وجود دارد. افراد دارای سبک مقابله هیجانی و عصبانیت زیاد، میل بیشتری به مصرف مواد مخدر داشتند. همچنین کیامرثی و ابوالقاسمی (۱۳۹۰) در پژوهشی نشان دادند که بین راهبرد مقابله هیجان مدار و راهبرد مقابله مساله مدار با استعداد سوء مصرف رابطه معناداری وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که راهبردهای مقابله با استرس و هیجان خواهی می تواند سوء مصرف را پیش بینی کند. سیمونز و کاروی (۲۰۰۵) در نتایج بررسی خود گزارش کردند که نوع راهبردهای مقابله‌ای مورد استفاده، پیش بینی کنندۀ مصرف مواد در آینده می باشد.
روش های مقابله‌ای هیجان مدار از ویژگی های افرادی است که سلامت روانی و سازگاری اجتماعی خوبی ندارند. این روش های مقابله‌ای به منظور پرهیز از درگیری با مساله و انکار واقعیت شکل گرفته و با افزایش میزان مصرف مواد ارتباط معنی داری دارند. روش های مقابله‌ با استرس و استعداد سوء مصرف مواد یک رابطه دو طرفه است، یعنی افرادی که در مقابله با مشکلات راهبردهای مقابله‌ای مساله مدار (سبک مقابله آرام کننده) که شامل پیگیری تنش های میانجی حاصل از یک مساله با تلاش جهت ادراک آن بدون مواجهه مستقیم با آن مساله می شود و رویاویی را انتخاب می کنند به حل مشکل نائل میشوند و این موفقیت به عزت نفس بالا منجر شده و سلامت روانی و عدم گرایش به راه های نامناسب مانند مصرف مواد را در پی دارد. در واقع این افراد با شناخت صحیح از مواد و پی آمدهای آن، در برخورد با مشکلات زندگی، از راهبرد مسئله مدار استفاده کرده و نسبت به مواد احساس خوبی نخواهد داشت. اما افرادی که در مقابله با مشکلات، راهبردهای مقابله‌ای هیجان مدار را انتخاب می کنند، به حل مشکلات نائل نمی گردد و این موفقیت به عزت نفس پایین منجر شده و آسیب های روانشناختی را به دنبال دارد. همچنین این نتایج را می توان به این گونه تبیین نمود که راهبردهای مقابله‌ای مساله مدار و رویاویی که بر دستکاری موقعیت آشفته تمرکز دارد و شامل مواجهه مستقیم با مسائل تجربه شده می شود، از طریق عزت نفس به عنوان مکانیزم واسطه ای به انطباق پذیری مثبت منتهی می شود. در صورتی که راهبردهای مقابله‌ای هیجان مدار، عزت نفس پایین و روش های مقابله‌ای با تجارب منفی ناکارآمد (مانند مصرف مواد) همراه می شود.
۵-۳نتیجه گیری کلی
هدف این پژوهش مقایسه سبک های هویت، سبک های مقابلهای و سیستم های فعال سازی/ بازداری رفتاری در معتادان و افراد بهنجار می باشد. نتایج بدست آمده حاکی از تفاوت معناداری بین سبک های هویت، سبک های مقابلهای و سیستم های فعال سازی/ بازداری رفتاری در افراد معتاد و بهنجار میباشد. به نحوی که میانگین سائق، پاسخ به پاداش و سیستم بازداری رفتاری در بین افراد بهنجار بیشتر از افراد معتاد است. همچنین از بین سبک مقابله ای، سبک مساله مدار و اجتنابی در بین افراد بهنجار بیشتر و سبک مقابله ای هیجان مدار در افراد معتاد است. علاوه بر این سبک های هویت اطلاعاتی، هنجاری و تعهد در بین افراد بهنجار بیشتر و سبک هویت سردرگم در بین افراد بهنجار کمتر از معتاد است. در نتیجه می توان چنین گفت که سبکهای سبک هویت سردرگم و سبک مقابله ای هیجان مدار از جمله متغیرهای روانشناختی منفی هستند که می تواند تاثیر زیادی بر مصرف مواد داشته باشند، بنابراین نیازمند برنامه ریزی مناسب و جامع جهت تعدیل و اصلاح این متغیرها می باشد.
۵-۴محدودیت‌های پژوهش
با توجه به این که نمونه آماری در این پژوهش شامل مردان مصرف کننده و همچنین مردان عادی بود، عدم استفاده از دو جنس یکی دیگر از محدودیت های پژوهش می باشد.
عدم کنترل مدت مصرف مواد از محدودیت های پژوهش حاضر می باشد. چرا که براساس شدت و وخامت مصرف مواد بر نوع نگرش و راهبردهای افراد می تواند تاثیر داشته باشد.
از آنجایی که این پژوهش بر روی افراد معتاد و عادی شهر اردبیل صورت گرفته است و میتواند تحت تأثیر ویژگی های خاص فرهنگی و منطقه ای قرار گرفته باشد بنابراین، این پژوهش در تعمیم نتایج به عمل آمده به مناطق دیگر محدودیت دارد.
به علت اینکه در جمع آوری داده های این پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است و همانند دیگر پژوهشهای خود گزارشی امکان سوء گیری در نتایج ممکن است وجود داشته باشد، تعمیم نتایج پژوهش را با محدودیت مواجه می سازد.
۵-۵پیشنهادات
پیشنهاد می گردد در بررسی های آتی هر دو جنس مورد بررسی قرار گیرد. چرا که براساس پژوهش ها نوع سبک های اسنادی و مقابله ای بین دو جنس متفاوت می باشد.
پیشنهاد می‌شود پژوهشی در همین راستا در مناطق دیگر صورت گیرد تا در تعمیم کلی نتایج اطمینان بیشتری به دست آید.
پیشنهاد می‌شود در پژوهش های آتی برای اطمینان بیشتر از نتایج به دست آمده، مدت مصرف مواد افراد مصرف کننده کنترل گردد.
پیشنهاد می‌شود علاوه بر پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش از پرسشنامه های دیگری نیز که دارای اعتبار و پایایی بالایی هستند استفاده شود.
۵-۶پیشنهاد کاربردی پژوهش
با توجه اینکه فعالیت بالای سیتم فعال سازی رفتاری می تواند عامل در حساسیت بیشتر افراد به نشانه های پاداش و در نهایت گرایش بیشتر افراد به سوء مصرف مواد باشند، بنابراین پیشنهاد می گردد تا مراکز ترک اعتیاد، مراکز درمان سرپایی و … با شناسایی معتادانی که سیتم فعال سازی رفتاری بالای دارند، برنامه های رفتاری و آموزشی خاصی برای پیشگیری در این خصوص ارائه دهند.
با توجه به نقش سبکهای مقابله در افراد مصرف کننده مواد، پیشنهاد می گردد از آموزش های جهت اصلاح راهبردهای مقابله ای، منبع کنترل و سبکهای اسناد این افراد صورت گیرد.
با توجه به اینکه تعداد افراد دارای هویت سردرگم در گروه معتاد بیشتراست و اینکه هویت سردرگم (معوق) پیش درآمدی به سوی هویت رشدیافته است و این افراد در مرحله عبور از بحران قرار دارند، و پیشگیری از بروز اعتیاد از این منظر قابل وصول است، بنابراین پیشنهاد می شود برنامه های آموزش خانواده و مداخلات درمانی در سیستم ارتباط خانواده به افراد کمک کرد تا از بحران عبورکنند و زمینه رسیدن به تعهدات در آنها فراهم شود.
با در نظر گرفتن این مطلب که افراد مصرف کننده مواد از سبک مقابله هیجانی بیشتری برخوردارند، پیشنهاد می گردد که در مؤسسات ترک اعتیاد جهت کمک به درونی کردن ارزش ها در افراد و همچنین تقویت مرکز کنترل درون، استفاده بیشتر از راهبردهای مقابله رویارویی و آرام کننده و همچنین یه کارگیری سبک اسنادی مثبت در آنها اقدامات لازم صورت گیرد و از این عوامل در جهت ترک سریع افراد معتاد استفاده شود.
منابع:
منابع فارسی
آذری، آرمان. (۱۳۹۲). مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه، پایگاه هویت ومکانیسم های دفاعی افراد مبتلا به سوء مصرف مواد و افراد بهنجار. پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی ارشد رشته روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.
آقا سلطانی ، سوسن؛ (۱۳۸۷)، بررسی رابطه بین هویت و خلاقیت در میان دانشجویان ، سال اول دانشگاه تبریز. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.

۱-۲-۲۳-۲ خودکارآمدی^[۱۲۸]
خودکارآمدی سازه اصلی در تئوری شغلی شناختی اجتماعی بندورا(۱۹۷۷) است. این سازه به توانایی ادراک شده فرد در ایجاد و انجام یک کنش مطلوب اشاره می کند. در نظریه ی شغلی شناختی اجتماعی، خودکارآمدی نزدیک ترین تنظیم کننده رفتار انسان است و پیش بینی کننده ی قوی فکری است که انگیزه و عمل را تحت تاثیر قرار می دهد(زیکیک و ساک، ۲۰۰۹) و به اعتقاد و باور فرد به توانایی هایش در سازماندهی فعالیت ها و انجام موفق رفتار مورد نظر برای نیل به نتیجه مشخص در شرایط معین اطلاق می شود. هر چه این باور و اعتقاد بیشتر باشد افراد راحت تر به کارهای سخت نزدیک تر می شوند(بندورا^[۱۲۹]،۱۹۸۲). همچنین خودکارآمدی به عنوان یک عامل واسطه برای رفتار فعال و تغییر رفتار صرف نظر از سطح توانایی است(بندورا،۱۹۷۷). خودکارآمدی، اعتقاد یک فرد به توانایی خود برای موفق شدن در یک وضعیت خاص است. به عقیده ی بندورا این اعتقاد، عامل تعیین کنند ه ی چگونگی تفکر، رفتار و احساس افراد است. در واقع باورهای خودکارآمدی دارای قدرت انگیزشی بسیار بالایی هستند زیرا انتظارات پیامدی افراد در رابطه با موفقیت را تحت تاثیر قر ار می دهند و تعیین کننده میزان تلاش و پایداری فرد هستند(افکلید^[۱۳۰]،۲۰۱۱) و به اعتقاد آجزن می‌تواند تحت تأثیر انتخاب فعالیت‌ها، آماده‌سازی برای انجام فعالیت، تلاش صورت گرفته برای عمل به فعالیت و همچنین الگوهای فکری و واکنش‌های عاطفی باشد (آجزن، ۱۹۹۱). خودکارآمدی و کنترل رفتاری درک شده تقریبا مترادف هم دیده می شوند با این حال، خود کارآمدی دقیق تر به صلاحیت و شایستگی فرد و رفتار آینده مرتبط است(اسچوارز و لاسزینکا^[۱۳۱]،۲۰۰۶).

۲-۲-۲۳-۲ نتیجه انتظارات^[۱۳۲]
نتیجه ی انتظارات به عنوان باورهای مربوط به پیامدها یا نتایج انجام رفتارهای خاص تعریف شده است. به طور دقیق تر، نتیجه ی انتظارات زمانی که انتظار می رود رفتار افراد منجر به نتایج مثبت شود بر رفتار تاثیر می گذارد (یوول و همکاران،۲۰۱۲). نتیجه ی انتظارات یا انتظارات پیامد به باورهای فرد درباره ی شرایط آتی زندگی خود و پیش بینی این که چه رویدادهای مثبت و منفی ای در آینده رخ خواهد داد بر می گردد(لنت^[۱۳۳]،۲۰۰۴). به گفته ی بندورا(۲۰۰۴) نتیجه ی انتظارات باید در امتداد سه حیطه ی فرعی مرتبط، اما از نظر مفهومی مستقل واقع گردد که نشان دهنده ی نتیجه انتظارات جسمانی، اجتماعی و خودارزشیابانه است(وجسیکی^[۱۳۴]،۲۰۰۹). در میان هر طبقه از انتظارات، انواع مثبت آن به عنوان محرک و انگیزه دهنده و انواع منفی آن به عنوان موانع، کارکرد دارند. نتیجه انتظارات جسمانی، عقایدی را در مورد تجارب جسمانی خوشایندی منعکس می کند که ناشی از درگیری در فعالیت جسمی می باشند. انتظارات اجتماعی عقایدی را در مورد رفتارها(فعالیت جسمانی)منعکس می کنند که از فرصت های زیادی برای اجتماعی شدن و دستیابی به تایید و تصدیق اجتماعی به وجود می آیند و در نهایت، نتیجه انتظارات خود ارزشیابانه، عقایدی را در ارتباط با احساسات رضایت و ارزش خود، مرتبط با دخالت در فعالیت جسمانی، مورد نظر قرار می دهد (وجسیکی،۲۰۰۹). میلس نیز بیان می کند که سه نوع از نتیجه انتظارات ممکن است شغل یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد، فیزیکی مثل پول، اجتماعی مثل تایید یا پذیرش، و خود ارزیابی مثل غرور و یا خود پنداره مثبت (میلس^[۱۳۵]،۲۰۰۹).
در تفاوت بین خودکارآمدی و نتیجه انتظارات اینکه خودکارآمدی اشاره به اعتماد به نفس در توانایی های خود برای به انجام رساندن وظایف مهم دارد در حالی که نتیجه ی انتظارات اعتقادات در مورد عواقب درگیر شدن در این فعالیت ها است(براون و لنت^[۱۳۶]،۲۰۱۱).
۳-۲-۲۳-۲ اهداف^[۱۳۷]
سومین سازه در نظریه شغلی شناختی اجتماعی مشارکت در فعالیت های هدفمند یا داشتن هدف است و یا نیت و قصد فرد برای درگیر شدن و انجام فعالیت های معین(لنت و براون^[۱۳۸]،۲۰۰۵) تعریف شده و نقش بسیار مهمی در انگیزش برای انتخاب و رفتار دارد (زیکیک و ساک، ۲۰۰۹) در حقیقت، اهداف بعد شناختی مؤثر بر احساس رضایت هستند که حالت نسبتا پایدار و صفت گونه ای دارند(لنت،۲۰۰۴). اهداف نقش انگیزشی دارند و می توانند فرد را به انجام کار و فعالیت برانگیزند ضمن این که اهداف، تعیین کننده ی استانداردهای فردی بوده و نشانگر سطح انتظار فرد از خود و کار هستند(الکساندر و همکاران^[۱۳۹]،۲۰۱۰). فعالیت های هدف محور نشانگر ارزشی است که فرد برای اهداف شغلی خویش قائل بوده و در جهت تأمین آنها تلاش می کند(چانگ^[۱۴۰]،۲۰۰۹).
خودکارآمدی
اهداف(تمایل)
نتایج انتظارات
شکل۲-۲. مدل شغلی شناختی اجتماعی (سگال و همکاران^[۱۴۱]،۲۰۰۷)
علایق(وانگ^[۱۴۲]،۲۰۱۳؛ یوول و همکاران،۲۰۱۲؛ دافی و همکاران^[۱۴۳]،۲۰۱۳؛ لنت و براون^[۱۴۴]، ۲۰۰۶؛ زنگ و همکاران^[۱۴۵]،۲۰۱۳)، حمایت ها و موانع(کیم و سو^[۱۴۶]،۲۰۱۴؛ شو و همکاران^[۱۴۷]،۲۰۱۰؛ لنت و همکاران^[۱۴۸]،۲۰۱۱) و درک رفتار دیگران(تورکسن و گرونهیچ^[۱۴۹]،۲۰۱۰) نیز به عنوان سازه های مؤثر در نظریه ی شغلی شناختی اجتماعی شناخته شده اند که در ادامه تشریح شده است:
۴-۲-۲۳-۲ علاقه^[۱۵۰]
لنت و همکاران علایق شغلی را به عنوان الگوهایی از دوست داشتن، دوست نداشتن و تفاوت در مورد فعالیت ها و مشاغل حرفه ای مرتبط می دانند(میلس،۲۰۰۹). علایق به عنوان حدی که یک فرد یک فعالیت خاص را دوست دارد تعریف شده که به طور مشترک توسط خودکارآمدی و نتیجه انتظارات پیش بینی شده است(شو و همکاران، ۲۰۱۰). با توجه به نظریه ی شغلی شناختی اجتماعی، افراد در توسعه اهداف خود به دنبال فعالیت های تحصیلی و شغلی هستند که با علایق خود مرتبط و همچنین با خودکارآمدی و نتیجه انتظارات خود سازگار باشد( همان). در مقابل، افراد با علاقه کمتر (و یا حتی به سمت دوست نداشتن) فعالیت ها برای آنها با خودکارآمدی کم و نتیجه انتظارات منفی همراه است. علایق، به نوبه خود همراه با خودکارآمدی و نتیجه انتظارات افراد در توسعه اهداف برای مشارکت فعالیت های آینده است، از جمله هدف اینکه به دنبال یک مسیر شغلی است که سازگار با علاقه خود است(لنت و همکاران، ۲۰۱۰). در مقابل، عدم علاقه، یا تنفر از فعالیت ها و حوزه های خاص است. زمانی که مردم به طور جدی به توانایی های خود شک می کنند و همچنین زمانی که آنها نتایج منفی برای حضور در آن فعالیت پیش بینی می کنند(شو و همکاران، ۲۰۱۰).
۵-۲-۲۳-۲ حمایت ها و موانع^[۱۵۱]
متغیر های محیطی، مانند حمایت ها و موانع نیز به عنوان داشتن پتانسیل و یا محدودیت در انتخاب گزینه های خاص برای افراد دیده می شود. همچنین تنظیم و پیگیری اهداف شغلی نیز به انواع حمایت ها و موانع که مردم از محیط خود دریافت می کنند مرتبط است. با توجه به نظریه ی شغلی شناختی اجتماعی، حمایت ها و موانع هر دو به طور مستقیم و از طریق راه های دیگر می تواند اهداف افراد را تحت تاثیر قرار دهند(لنت و همکاران، ۲۰۱۰). حمایت ها منابع محیطی خاص هدف(مانند مواد و ابزارها یا حمایت احساسی و اجتماعی) می توانند از طریق فراهم آوردن بازخورد، تقویت منفی یا مثبت یا فراهم ساختن تجربه جانشینی بر حس خودکارآمدی و تلاش برای رسیدن به هدف تاثیر گذاشته و به دنبال آنها بر رضایت شغلی نیز مؤثر واقع شوند(دافی و لنت^[۱۵۲]،۲۰۰۹). این سازه، به محدودیت ها و تسهیلاتی که بافت یا محیط، برای احساس خودکارآمدی و رشد آن یا رسیدن به اهداف شخصی ایجاد می کند، اشاره دارد(لنت و براون،۲۰۰۶). بنابراین رفتارهای انتخاب حرفه با متغیرهای زمینه ای مانند حمایت(به عنوان مثال حمایت مالی از خانواده) و موانع (به عنوان مثال، نیاز به ترک خانه برای آموزش بیشتر) همراه است. بنابراین متغیرهای شناختی اجتماعی باعث تحریک اقدامات انتخاب شغل و یا رفتارهای حرفه ای از قبیل برنامه ریزی شغلی و کشف حرفه ای که لازم است فرد جوان برای پیشرفت به سوی اهداف شغلی شناخته شود، می شوند(روگر و کرید،۲۰۱۳).
۶-۲-۲۳-۲ درک رفتار دیگران^[۱۵۳]
از دیگر سازه های اضافه شده به نظریه شغلی شناختی اجتماعی می توان درک رفتار دیگران را نام برد. بدین معنی که افراد نه تنها از تجارب شخصی خود یاد می گیرند، بلکه از طریق تماشای درک رفتار و نتایج رفتار دیگران نیز می آموزند( تورگسن و گرونهیچ،۲۰۱۰) و اشاره دارد به ذهنیت فرد نسبت به اینکه چقدر دیگران (افراد مهم در زندگی) آن رفتار خاص را انجام می دهند(فوروارد،۲۰۰۶).
۲۴-۲ پیش بینی تمایل : پیشینه پژوهشی در مورد تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده
دانستن و همکاران^{[۱۵۴][۱۵۵]}(۲۰۱۳) برای شناسایی عوامل مؤثر بر آینده و انتظارات شغل کارکنان از تئوری رفتار برنامه ریزی شده استفاده نموده، نتایج حاکی از آن بود که نگرش، هنجار ذهنی و کنترل رفتاری درک شده قادرند ۷۶% از واریانس تمایل بر آینده شغلی کارکنان را پیش بینی کند. همچنین یزدان‌پناه و همکاران (۲۰۱۱) در مطالعه‌ای به بررسی رفتار و تمایلات رفتاری کارکنان سازمان‌های جهاد کشاورزی نسبت به حفاظت آب، از تئوری تکامل ‌یافته رفتار برنامه‌ریزی شده استفاده نموده، متغیرهای هنجار اخلاقی، مفهوم خود، درک از ریسک و اسطوره‌های ذهنی به عنوان متغیرهای اضافی به تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده اضافه شده است. نتایج نشان داد، تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده قادر به پیش‌بینی رفتار و تمایلات رفتاری افراد مورد مطالعه می‌باشد. همچنین متغیرهای هنجار اخلاقی، کنترل رفتار درک شده و هنجار ذهنی قادرند ۶۴ درصد از تغییرات متغیر وابسته تمایلات رفتاری را پیش‌بینی کنند. آن دسته از کارکنانی که درک و تعهد بیشتری در رابطه‌ با حفاظت آب احساس می‌کرده‌اند، تمایلات رفتاری بیشتری برای درگیر شدن در چنین فعالیت‌هایی از خود نشان داده‌اند.
هیدی و وایت^[۱۵۶] (۲۰۱۳) در مطالعه ای به بررسی تمایلات رفتاری جوانان، برای پیوستن مغز استخوان رجیستری دهنده از تئوری تکامل ‌یافته رفتار برنامه‌ریزی شده استفاده نموده، متغیرهای هنجار اخلاقی و مفهوم خود به عنوان متغیرهای اضافی به تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده اضافه شده است. نتایج نشان داد، تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده قادر به پیش‌بینی رفتار و تمایلات رفتاری افراد مورد مطالعه می‌باشد. همچنین متغیرهای نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری درک شده، هنجار اخلاقی و هویت قادرند ۲/۶۷ درصد از تغییرات متغیر وابسته تمایلات رفتاری را پیش‌بینی کنند. ساترلند (۲۰۱۱) در یک تحقیق کیفی ۱۲ کشاورز در انگلستان را برای شناسایی گروهی از کشاورزان که کشاورزی خود را به عنوان"کشاورزی ارگانیک” یا “کشاورزی نیمه ارگانیگ” تعریف می‌کنند، مورد بررسی قرار داد. برای این منظور تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده به عنوان چارچوب بکار گرفته شد و این تئوری را به عنوان یک چارچوب مفهومی محکم برای تحقیقات کمی و کیفی جهت شناسایی اهداف تصمیم‌گیری استراتژیک معرفی می‌کند. محقق در این پژوهش علاوه بر ساز‌های اصلی تئوری رفتار برنامه ریزی شده (نگرش، هنجار ذهنی و کنترل رفتار درک‌شده) سازه‌ی “مفهوم خود” را نیز به تئوری اضافه کرده است. همچنین زلوگر و همکاران^[۱۵۷](۲۰۱۰) نیز در مطالعه ای با عنوان تمایلات انتخاب شغلی دانشجویان با توجه به خاستگاه اقتصادی اقدام به استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی نموده، نتایج حاکی از آن بود که تمایلات شغلی دانشجویان به میزان خودکارآمدی و انگیزه استقلال آن ها بستگی دارد. همچنین سطوح بالای کنترل رفتاری درک شده با تمایل شغلی به استخدام ارتباط دارد.
رحمانیان کوشکی و همکاران(۱۳۹۱) در مطالعه ای با عنوان بررسی عوامل اثرگذار بر قصد کارآفرینانه دانشجویان کشاورزی دانشگاه آزاد ایلام با بهره گرفتن از تئوری رفتار برنامه ریزی شده، نشان داد خودکارآمدی، هنجار ذهنی و حمایت خانواده رابطه مثبت و معنی داری با تمایل به کارآفرینی دانشجویان دارد. یارمحمدی و همکاران(۱۳۹۰) در یک تحقیق با عنوان بررسی عوامل پیش بینی کننده رفتار دانش آموزان دبیرستانی اصفهان در خصوص مصرف فست فود با بهره گرفتن از تئوری رفتار برنامه ریزی شده بیان می دارند که سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی نگرش، هنجارذهنی و کنترل رفتاری درک شده با هم توانسته بودند ۷/۲۵ درصد از تمایل را پیش بینی کنند. در این میان نقش نگرش در پیش بینی تمایل بیشتر از سایر سازه ها بود. همچنین بشیریان و همکاران(۱۳۹۰) در مطالعه‌ای به بررسی تمایلات جوانان بر سوء مصرف مواد، از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده جهت پیش بینی فاکتورهای مؤثر بر سوء مصرف مواد استفاده نموده نتایج حاکی از آن بود که که نگرش،هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده پیش بینی کننده های قوی برای تمایل مصرف مواد مخدر در جوانان می باشد. طبیبی و هاشمیان(۱۳۹۲) در مطالعه‌ای به بررسی تمایلات رفتاری عامل های شناختی- اجتماعی تاثیرگذار بر رفتار رانندگی با سرعت غیرمجاز، از تئوری تکامل ‌یافته رفتار برنامه‌ریزی شده استفاده نموده، متغیرهای هنجار اخلاقی و هنجار توصیفی به عنوان متغیرهای اضافی به تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده اضافه شده است. نتایج نشان داد، تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده قادر به پیش‌بینی تمایلات رفتاری افراد مورد مطالعه می‌باشد. همچنین متغیرهای نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری درک شده، هنجار اخلاقی و هنجار توصیفی بر تمایل تاثیر دارند و قادرند تغییرات متغیر وابسته تمایلات رفتاری را پیش‌بینی کنند.
طاووسی و همکاران( ۱۳۸۹) در مطالعه ای با عنوان توسعه نظریه عمل منطقی با سازه خودکارآمدی و مقایسه برازش و پیش بینی کنندگی آن با نسخه اولیه این نظریه با روش تحلیل مسیر، برای پیشگیری از سوء مصرف موادمخدر در نوجوانان بیان می دارد که نگرش، هنجار ذهنی و خودکارآمدی بر تمایل تاثیر دارند و با اضافه شدن سازه خودکارآمدی به این نظریه قدرت پیش بینی کنندگی آن نسبت به نسخه اصلی آن ارتقاء یافت. همچنین خودکارآمدی به عنوان سازه مؤثر در برازش الگو و همچنین قویترین پیش بینی کننده تمایل رفتار در این مطالعه شناخته شد. همچنین علیپوردرویشی ودولت آبادی(۱۳۹۱) در مطالعه ای با عنوان عوامل مؤثر بر تسهیم دانش پزشکان بر اساس تئوری رفتار برنامه ریزی شده، تاثیر نگرش بر تمایل تسهیم دانش پزشکان را تایید کرد اما در این زمینه هنجار ذهنی و کنترل رفتاری درک شده معنادار نشد. لگزیان و همکاران(۱۳۹۱) در مطالعه ای با عنوان بررسی ادراک دانشجویان از خدمات الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی بر مبنای نظریه رفتار برنامه ریزی شده، نقش و تاثیر نگرش بر تمایل دانشجویان را تائید کرد. طاووسی و همکاران(۱۳۹۱) در بررسی عوامل مرتبط با سوء مصرف مواد در نوجوانان در چارچوب نظریه رفتار برنامه ریزی شده، بیان داشتند سازه های نظریه ی رفتار برنامه ریزی به جز کنترل رفتاری در ک شده تمایل رفتاری را پیش بینی می کند. همچنین سلیمانی و زرافشانی (۱۳۹۰). در مطالعه ای با عنوان تبیین پیشگوکننده های نیت کارآفرینانه در بین هنرجویان هنرستان کشاورزی در استان کرمانشاه نشان دادند که بین تمایل به کارآفرینی با نگرش نسبت به کارآفرینی و خودکارآمدی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. اما بین هنجار ذهنی و تمایل به کارآفرینی رابطه معنی داری وجود نداردو همچنین تحلیل رگرسیون نیز بیانگر آن بود که ۵۴ درصد از تغییرات متغیر تمایل به کارآفرینی را می توان از طریق نگرش و خودکارآمدی تبیین نمود.
۲۵-۲ پیش بینی تمایل : پیشینه پژوهشی در مورد نظریه شغلی شناختی اجتماعی
شو و همکاران(۲۰۱۰) در مطالعه ای به دنبال عواملی که اهداف و انتخاب های آموزشی و فنی و حرفه ای را تحت تاثیر قرار می دهد از مدل شناختی اجتماعی استفاده نموده و به این نتیجه رسیدند که نتیجه انتظارات، خودکارآمدی و علاقه بر اهداف و مقاصد تاثیر داشته و می تواند انتخاب های آموزشی و حرفه ای را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین کیم و سو(۲۰۱۴) در مطالعه ای به بررسی کاربرد تئوری حرفه ای شناختی اجتماعی در یک محیط چند فرهنگی، با بررسی روابط بین متغیرهای شناختی اجتماعی دانشجویان مهندسی برای تبیین اهداف و تمایلات انتخاب رشته اصلی دانشگاه پرداختند. نتایج نشان داد که خودکارآمدی، علاقه، موانع و حمایت ها بر اهداف و تمایلات دانشجویان برای انتخاب رشته تاثیر داشته است. لنت و براون(۲۰۱۳) در مفهوم و بررسی تئوری شغلی شناختی اجتماعی در تحقیقات شغلی بیان می دارند که خودکارآمدی، نتیجه انتظارات و علاقه بر تمایلات شغلی مؤثر می باشد.
لنت و همکاران(۲۰۱۰) در پیش بینی علاقه و انتخاب آرمان های شغلی دانش آموزان دبیرستانی پرتغالی با بهره گرفتن از نظریه شغلی شناختی اجتماعی، نقش حمایت ها و موانع را برای رسیدن به اهداف شغلی مؤثر می داند. همچنین تورگسن و گرونهیچ (۲۰۱۰) با بهره گرفتن از نظریه شناختی اجتماعی بندورا به بررسی تمایلات رفتاری صرفه جویی در مصرف برق نموده و نتایج نشان داد که خودکارآمدی و نتیجه انتظارات در پیش بینی تمایل برای صرفه جویی مؤثر بوده که در این میان نقش نتیجه انتظارات مهمتر ارزیابی شده است. سگا و بورگیا (۲۰۰۷) نیز در آموزش کارآفرینی با بهره گرفتن از نظریه شغلی شناختی اجتماعی بیان می دارند فعالیت های آموزشی که موجب افزایش علاقه دانش آموزان به کارآفرینی و اهداف برای حرفه های کارآفرینی می شود خودکارآمدی و نتیجه انتظارات است. لنت و همکاران^[۱۵۸](۲۰۱۴) در مطالعه ای با عنوان پیش بینی رفاه و رضایت از زندگی در بین دانشجویان دانشکده آفریقا از تئوری حرفه ای شناختی اجتماعی بندورا استفاده نموده، نتایج حاکی از آن بود که سازه خودکارآمدی به طور غیر مستقیم بر پیش بینی اهداف رضایت از زندگی تاثیر دارد همچنین موانع و حمایت ها نیز در پیش بینی اهداف رضایت از زندگی مؤثر بوده است. دافی و لنت(۲۰۰۹) نیز حمایت ها و موانع را بر حس خودکارآمدی و تلاش برای رسیدن به هدف و همچنین به دنبال آن رضایت رضایت شغلی مؤثر می دانند.
میکائیلی منیع و همکاران(۱۳۹۱) در مطالعه ای به بررسی آزمون الگوی شناختی –اجتماعی رضایت شغلی معلمان مقطع متوسطه شهر ارومیه پرداخته اند نتایج نشان داد حمایت ها و خودکارآمدی در پیشرفت رسیدن به تمایلات شغلی مؤثر بوده است. یافته های تحقیق مخت و همکاران(۱۳۹۱) نشان داد از دیدگاه جوانان، کمبود اعتبارات و عدم حمایت مسئولان و نیز کمبود منابع تولید در بخش کشاورزی از نقاط ضعف اشتغال کشاورزی است. نتایج تحقیق دیدارلو (۱۳۹۱) نشان داد که خودکارآمدی قوی ترین و مؤثرترین متغیر برای تمایل به انجام رفتار فعالیت بدنی شناخته شد که هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم فعالیت بدنی را تحت تأثیر قرار می دهد. میکائیلی منیع(۱۳۹۲) نیز در مطالعه ای با عنوان آزمون مدل شناختی اجتماعی رضایت از تحصیل در دانشجویان دوره کارشناسی بیان می دارد خودکارآمدی، نتیجه انتظارات و حمایت پیش بینی کننده پیشرفت اهداف(تمایلات) و رضایت دانشجویان از تحصیل می باشد.
۲۶-۲ ویژگی های فردی و حرفه ای
ایستر و بوون^[۱۵۹](۲۰۰۵) بیان می دارند تمایلات شغلی و انتخاب شغل از عواملی مانند جنس، نژاد، حمایت های والدین، موفقیتهای تحصیلی، وضع اقتصادی- اجتماعی افراد، عزت نفس، و ارزشهای فردی تأثیر می پذیرند. نتایج تحقیق صدیقی^[۱۶۰](۲۰۰۵ ) نشان داد بین موقعیت اقتصادی خانواده، میزان زمین زراعی، مکانیزاسیون و نگرش جوانان روستایی نسبت به فعالیت های کشاورزی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.همچنین نتایج تحقیق الیباجی و همکاران^[۱۶۱](۲۰۰۹) نشان داد چهار عامل به عنوان عوامل تعیین کننده تمایل مهاجرت جوانان روستایی شامل: نگرش نسبت به کشاورزی، ساختار خانواده، روابط والدین و تعدادی از دوستان و اعضای خانواده در مناطق شهری است همچنین یافته ها نشان داد حمایت از روابط بین نسل ها و فعالیت های کشاورزی، افزایش جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از مناطق روستایی می تواند باعث تشویق جوانان روستایی برای ماندن در روستا باشد.
بر اساس نتایج مطالعه ی شارما و بهادوری (۲۰۰۹) در کشاورزان جوان تر و افرادی که نسبت به تفاوت های درآمدی بین مزرعه و مشاغل غیر کشاورزی، قیمت های سرمزرعه، و نرخ بهره برداری حساسیت نشان می دهند، گرایش بالاتری به سمت تحرک شغلی وجود دارد و کشاورزان کوچک و حاشیه ای به خروج از این بخش تمایل دارند که احتمالا به دلیل قابلیت پایین ماندگاری کشاورزی خرده پاست.
نتایج تحقیق موسایی و عمانی(۱۳۸۹) نشان می دهد که بین میزان درآمد کشاورزی، میزان مشارکت اجتماعی جوانان روستایی، میزان زمین زراعی، زیرکشت با نگرش آنان نسبت به اشتغال در بخش کشاورزی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج تحقیق اسکندری و دین پناه(۱۳۸۵) نشان داد که بین سابقه ی کار جوانان روستایی و میزان زمین زراعی پدر با میزان انگیزه ی اشتغال جوانان روستایی در فعالیت های کشاورزی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و همچنین بین وضعیت جاده های ارتباطی خارج روستا و میزان انگیزه ی اشتغال جوانان روستایی در فعالیت های کشاورزی رابطه منفی وجود دارد. نتایج تحقیق عمانی(۱۳۸۷) نشان داد سن، سطح تحصیل، سابقه در کشاورزی، میزان زمین زیر کشت، درآمد حاصل از محصول، مشارکت اجتماعی، کل تحت مالکیت، امکانات رفاهی و تفریحی، میزان آشنایی با سازمان های روستایی با سطح نگرش جوانان روستایی شهرستان شوشتر جهت اشتغال در فعالیت های کشاورزی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین درآمد حاصل از محصول، عملکرد محصول، کل زمین تحت مالکیت، سطح مکانیزاسیون، سطح تحصیل و مشارکت اجتماعی توانایی تبیین ۷۵/۶ درصد تغییرات سطح نگرش جوانان روستایی شهرستان شوشتر جهت اشتغال در فعالیت های کشاورزی را دارا می باشند.
یافته های تحقیق ارتیاعی و همکاران(۱۳۹۰) از آزمون مقایسه ی میانگین ها نشان از آن داشت که بین میانگین مشارکت جوانان روستایی در زمینه ی توسعه ی کشاورزی با توجه به جنسیت و شرکت در آموزش های ترویجی،اختلاف معنی دار وجود دارد نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره گام به گام نشان داد که متغیرهای نگرش نسبت به اشتغال در فعالیت های کشاورزی، عوامل انگیزشی مؤثر در مشارکت، استفاده از منابع اطلاعاتی و ارتباطی و مسیرهای شان، میزان اراضی زراعی و سن، تبیین کننده ی ۵۶.۷ درصد از تغییرات در میزان مشارکت جوانان در زمینه ی توسعه ی کشاورزی است. همچنین نتایج تحقیق علی بیگی(۱۳۸۷) نشان داد تنها متغیری که با نگرش به شغل کشاورزی رابطه مثبت و معنی دار داشت، میزان سرمایه ی مادی خانواده های روستایی شامل زمین کشاورزی کشاورزی، دام و ماشین های کشاورزی بود.

الگوی شایستگی عبارت است از یک الگوی قابل اندازه گیری برای سنجش توانایی‌ها و رفتارهای مورد نیاز برای انجام دادن فعالیت‌های کاری به صورت موفقیت آمیز ، هدف از تدوین مدل شایستگی در هر سازمان ارائه الگویی برای یکپارچه سازی عملکرد سامانه منابع انسانی است. به گونه‌ای که منجر به عملکرد مؤثر موفقیت سازمانی شود.

الگوی شایستگی یک شغل انتزاعی است که رابطه بین شایستگی‌های مورد نظر را به صورت سیستماتیک و مفهومی نمایش می‌دهد.

۲-۶-۳) ویژگی‌های مدل شایستگی

• • منحصر به فرد ( هر شایستگی به یک ویژگی تخصیص داده شود )

• • یکنواختی یا همگنی داخلی ( شایستگی‌های هر ویژگی به هم شبیه و از سایر شایستگی‌ها ی دیگر متفاوت باشد)

• • جامعیت ( هر ویژگی مهم باید در الگو باشد )

• • ثابت ( شایستگی‌ها به سهولت بین ویژگی قابل نقل و انتقال نباشد )

• • نام‌گذاری مرتبط ( نام با تمامی کوتاهی خود ، منظور و مفهوم را منتقل می‌کند )

مدیریت بر مبنای شایستگی یک رویکرد منسجم و هماهنگ برای اداره سرمایه‌های انسانی در بلند مدت است که بر اساس مجموعه مشترکی از شایستگی مرتبط با راهبردهای کلان کشور تدوین می‌شود .
در این راستا استقرار نظام شایستگی به عنوان یکی از سیاست‌های کلان و راهبردی کشور در سند چشم انداز ۲۰ ساله و قانون برنامه چهارم مورد تأکید قرار گرفته است .( دهقانان ، ۱۳۸۶ )

۲-۷) حل مشکل

هنگامی که احساس کنیم ، هیجان و اضطراب ( چنانچه از حد طبیعی خارج شده باشد ) کارایی ما را کم کرده زندگی ما را دچار اختلال ساخته ، برای ما دردسر ایجاد نموده ، ذهن را از حل مشکلات بازداشته و باعث از بین رفتن خلاقیت ما بشود ، می‌گوییم مشکل وجود دارد .
ممکن است موضوعی برای فردی امری عادی تلقی شود ، و همان موضوع برای فردی دیگر ایجاد هیجان و اضطراب بیش از حد نماید ، و این به طبیعت ، میزان مهارت ، و روحیات افراد بستگی دارد.
مسائل تنش زا ممکن است به سه شکل وجود داشته باشد .
نوع اول : مسائل بسیار جزئی که تنها به دلیل ، طبیعت و سرشت زود رنج افراد ، هیجان‌های نا مطلوبی برای آنان ایجاد می‌کند.
نوع دوم : اتفاق‌های بزرگی که فرد توانایی مهار کردن و تغییر دادن آن‌ها را ندارد ، و تنها راه پذیرش مسئله است که راهبردی برای مقابله با استرس محسوب می‌شود.
نوع سوم : اتفاق هایی که راه تفکر و برنامه ریزی قابل حل هستند و فرد نباید در رویارویی با آن‌ها دچار هیجان نامناسب و اضطراب شود و یا تمرکز بر شیوه حل مشکل یک جریان منطقی را دنبال کند.
مقابله نوعی تلاش است که فرد برای کاهش و یا برطرف کردن تنش و هیجان و برای حل مشکل انجام می‌دهد . که به دو دسته تقسیم می‌شود.
الف ) مقابله هیجان مدار :
این نوع مقابله ، برخوردی احساسی و هیجانی با مشکل است در این حالت فرد برای حل مشکل از روش عقلانی بهره نمی‌گیرد و سعی می‌کند از طریق هیجانی خود را آرام سازد . اگر چه فرد به آرامش نسبی می‌رسد ولیکن مشکل همچنان حل نشده باقی مانده است.
ب ) مقابله مسئله ساز:
در این نوع مقابله ، فرد به حل مشکل می‌اندیشد ، برنامه ریزی می‌کند ، از یک دوست با تجربه و یا یک مشاور کمک می‌گیرد.

۲-۷-۱): انواع مشکل

مشکلات به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. 1. مشکلاتی که به طور مشخص برای آن‌ها پاسخ‌هایی داریم و مسئله برای ما روشن است ، لیکن از روی نظم و قاعده نیاز به برنامه ریزی داریم این برنامه ریزی در ذهن صورت می‌گیرد ، ولی ناخودآگاه و بدون صرف انرژی فکری به صورت اتوماتیک انجام می‌شود.

1. 1. مشکلاتی که برای حل آن‌ها به یک رشته اطلاعات و دانش معین نیاز داریم

1. 1. مشکلاتی که برای حل آن‌ها ، نه تنهادانش کافی نداریم ، بلکه راه به دست آوردن آن دانش و اطلاعات را نیز نمی‌دانیم .

در این نوع مشکل که حل آن به راحتی و سهولت دسته اول و دوم نیست و کمی پیچیده خواهد بود ، از مهارت حل مشکل استفاده خواهیم کرد.

۲-۷-۲) مراحل شش گانه مهارت حل مشکل :

مرحله اول : پذیرش مشکل
افکار منفی بسیاری به ذهن خطور می‌کند ، شخصی ممکن است خود را ملامت کند که چرا فلان کار را کردم که این مشکل درست شد . یا مشکل را فاجعه آمیز قلمداد کند . و یا مشکل را کوچک برشمارد و ناچیز بداند . این نوع افکار باعث می‌شود که فرد نتواند بپذیرد که مشکل وجود دارد.
مرحله دوم : تعریف دقیق مشکل
باید مشکل تعریف شود و فهمیده شود که صورت حقیقی و واقعی مشکل چیست چه بسا فکر می‌کنیم که مشکل چیزی است و بر آن اساس قضاوت و عمل می‌کنیم و لاینحل دانسته و دست روی دست می‌گذاریم در حالیکه مشکل چیز دیگری است و باید به گونه‌ای دیگر در مورد آن قضاوت و عمل کنیم. پس باید در ابتدا به طور واضح و مشخص به تعریف مشکل پرداخت تا امکان حل آن افزایش یابد.
مرحله سوم: بارش فکری
در این مرحله فرد باید به تمام راه حل‌های ممکن بیندیشد و تا آنجا که می‌تواند راه‌های بیشتر و بیشتری را بیابد از طریق مشورت با دیگران ، تجارب گذشته ، مطالعه و ….. شخص باید بدون سانسور فکری و ترس همه راه‌ها را بیرون بریزد.
مرحله چهارم : ارزیابی راه حل‌ها
در این مرحله تک تک راه حل‌ها که در مرحله قبل به دست آمد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
مرحله پنجم: انتخاب بهترین راه حل و اجرای آن
در این مرحله بر اساس پیامدهای پیش بینی شده راه حلی که بیشترین پیامد مثبت و کم‌ترین پیامد منفی را داشته باشد انتخاب می‌شود .
مرحله ششم: بازبینی
در این مرحله نیز باید راه حل انتخابی در مقام عمل خود را نشان دهد.چنانچه مفید واقع شد مشکل برطرف شده است و چنانچه مفید نبود راه حل‌های دیگری که در بارش فکری مطرح شده به کار گرفته می‌شود . و فرایند حل مشکل زمانی پایان می‌یابد که مشکل دیگر برای فرد استرس زا نباشد و یا کم‌ترین استرس را به همراه داشته باشد. ( بی غم بیدگلی ، ۱۳۸۰).

۲-۸) خیرخواهی

۱-۹-۱ موانع فیزیولوژیکی:
الف) داخل سلولی:
یکی از موانع سیستم ایمنی بدن است که در مقابل عوامل بیگانه که تزریق شده اند قرار می گیرد و از رسیدن آنها به محل مورد نظر ممانعت می کنندو یا موجب تغییر خواص فیزیکی ذرات می شود. نانو ذرات وقتی وارد خون می شوند قدرت یونی بالا و هتروژنیستی محلول موجب تجمع نانوذرات در خون می شودکه در نهایت موجب تغییر خواص مغناطیسی و توقف آنها می شود. نانوذرات به شکل غیر اختصاصی با پروتئین های پلاسما بر هم کنش دارند که ممکن است موجب برانگیختگی سیستم ایمنی شودو یا با ماتریکس خارج سلولی و سطح سلول که در سرم خونی موجود است برهم کنشی غیر اختصاصی داشته باشد که علی الخصوص برای نانو ذرات مغناطیسی امکان اتصال زود رس به سلول های دیگر قبل از رسیدن به بافت هدف وجود دارد. علاوه بر موارد مذکور در شرایط محیطی عروق،نانوذرات با محدودیت هایی از جمله تناسب اندازه ذره با آناتومی بافت هدف مواجه هستند. این محدودیت در هدف یابی به اندام هایی مثل مغز و کلیه چشمگیر تر است به عنوان نمونه در مغز،سلول های اندوتلیال و استروسیت میزان پینوسیتوز را محدود می کنند و اتصال محکم بین سلول ها در سد خونی – مغزی ایجاد مانع می کند و فقط به ذرات با اندازه کوچک و خواص فیزیکوشیمیایی متناسب اجازه عبور از سد خونی-مغزی داده می شود.

ب) موانع داخل سلولی:
موانع بیولوژِیکی فقط به فضای خارج سلولی محدود نمی شوند بلکه موانع داخل سلولی نیز به عنوان سدی در رسیدن ذرات حامل دارو مطرح می باشند. در همه نانو ذرات وقتی به غشا هدف متصل می شوند به طور معمول توسط اندوسیتوز وابسته به لیگاند برداشته می شوند و در داخل سلول بوسیله بر هم کنش های اسیدیفیکاسیون در محفظه اندوزومال از حامل جدا می شوند که البته بیشتر این اندوزوم ها به سمت لیزوزوم حرکت می کنند. پس یکی از مشکلات داخل سلولی فرار از تجزیه لیزوزومی و اندوزومی می باشد.بسیاری از عوامل درمانی از جمله DNA،SiRNA که به تجزیه لیزوزومی حساس هستند، با تسهیل فرایند گریز از اندوزوم از رسیدن به لیزوزوم در امان می مانند. مسئله درون سلولی دیگر، قدرت شکافت موانع بیولوژیکی به عنوان مثال شکافت غشا هسته در موارد ژن رسانی می باشد . از دیگر فاکتور های مهم فیزیولوژیکی برای طراحی نانوذرات عمق بافت هدف،میزان و سرعت جریان خون در بافت هدف،منابع عروقی، وزن بدن،مسیر تزریق،فاصله از منبع میدان و حجم تومور می باشد. عدم توجه به این فاکتور ها در هنگام طراحی نانوذرات مشکلات عظیمی در انتقال و شبیه سازی این فناوری از حیوان به نمونه های کلینیکی به همراه دارد.
۱-۹-۲ پارامتر های فیزیکی:
پارامتر های فیزیکی شامل خصوصیات مغناطیسی و اندازه ذرات حامل،قدرت و گرادیان میدان،هندسه میدان و ظرفیت انتقال ژن و دارو می باشد. هدف یابی مغناطیسی بر پایه جذب نانو ذرات مغناطیسی به سمت یک میدان مغناطیسی خارجی می باشد.در صورت وجود گرادیان مغناطیسی مناسب، نیروی جابجایی روی مجموعه دارو/ذره اعمال شده و منجر به حرکت ذره به سمت بافت هدف می شود.با کاهش قدرت میدان، توانایی هدایت نانو ذره به بافت هدف کاهش می یابد به همین دلیل با افزایش ثابت میدان مغناطیسی در نمونه های انسانی، هدف یابی از حیوانات کوچک به انسان مشکل شده است. به طور کلی تحقیقات نشان می دهد که هدف یابی میدان مغناطیسی برای بافت های نزدیک به سطح و دارای جریان خون آهسته موثرتر است .
۱-۹-۳ اندازه هیدرودینامیک:
اندازه در نانو ذرات مغناطیسی از جمله خصوصیات فیزیکی است که در کارایی بهتر این ذرات در بدن مورد توجه هستند. بررسی توزیع نانو ذرات باتوجه به اندازه هیدرودینامیک آنها مشخص می شود. مطالعات نشان داده اند که ذرات با سایز کوچکتر و شکل کروی انتشار بیشتری دارند که موجب افزایش غلظت نانوذره در مرکز رگ خونی می شود و با کاهش برهمکنش ها با سلول های اندوتلیال باعث افزایش طول عمر نانو ذره در خون می شود. اندازه نانو ذره توانایی خروج از عروق و انتشار در بافت هدف را نیز متاثر می کند. سلول های اندوتلیال اجازه عبور به ذرات کوچکتر از ۱۵۰ نانومتر را می دهد که البته عبور از موانع محکم از جمله سد خونی مغز محدود تر و دشوارتر می شود. بالای ۹۸% از عوامل درمانی و تصویر برداری امکان عبور از سد خونی مغز را ندارند و هم چنین بسیاری از نانوذرات نیز قادر به عبور از این سد نیستند. تحقیقات گسترده در توسعه روش های درمانی برای تومورهای مغزی، پارکینسون، آلزایمر و هانتیگتون انجام شده است. در بررسی تاثیر اندازه در نفوذ از سد خونی مغزی، دیده شد که نانوذرات طلا با قطر هیدرودینامیک ۵۰-۱۵ نانومتر توانایی عبور از سد را دارند در حالیکه ذرات با اندازه بزرگتر از۲۰۰-۱۰۰ نانومتر نمی توانند عبور کنند. در مطالعات دیگری دیده شد که MNP های کوچکتر از ۲۰ نانومتر به صورت کلیوی دفع می شوند در حالیکه ذرات با اندازه متوسط در محدوده ۱۵۰-۳۰ نانومتر در مغز استخوان،قلب،کلیه و معده جمع می شوند و نانو ذرات با اندازه بزرگتر یعنی ۳۰۰-۱۵۰ نانومتر در کبد و طحال یافت می شوند. بنابراین حدود اندازه مکانیسم عمومی کلیرانس را مشخص می کند. اندازه نانو ذرات مغناطیسی برای گریز از فیلتراسیون طحالی باید به اندازه کافی کوچک باشدو برای جلوگیری از پاکسازی کلیوی باید به اندازه کافی بزرگ باشد. نانوذرات بزرگتر از ۲۰۰ نانومتربوسیله سلول های فاگوسیتی طحال جدا می شوند و ذرات کوچکتر از ۵٫۵ نانومتر بواسطه ی پاکسازی کلیوی حذف می شوند.بعضی از ذرات موفق به گریز از سیستم فیلتراسیون می شوند اما در اپسونیزاسیون توسط سلول هایKupfferو ماکروفاژهای سایر بافت به دام می افتند به طور کلی نانوذرات کوچکتر به صورت کلیوی سریع دفع می شود و ذرات بزرگتر نیمه عمر پلاسمایی کمتری دارند و از طریق کبد،طحال و مغز استخوان برداشته می شوند. در ادامه به بررسی مواردی از اندازه هیدرودینامیک می پردازیم:
الف) شکل ذرات:
در مطالعات اثر شکل نانوذره بر توزیع زیستی با بررسی ذرات غیر کروی و میله ای شکل انجام دادند و دیدند که نانو ذرات با شکل آنیزوتروپ مقاومت بهتری نسبت به ذرات کروی در مقابل تخریب دارند و بدین نتیجه رسیدند که افزایش نسبت طول به پهنای نانو ذره بامدت زمان حضور ذره در گردش خون متناسب است که این قانون در مورد نانوذرات مغناطیسی نیز صدق می کند.
ب) خصوصیات سطحی:
بار سطحی و هیدرو فوبیسیتی نانوذره به سبب تاثیر بر میزان بر هم کنش های بین نانو ذرات و سیستم ایمنی،پروتئین های پلاسما،ماتریکس خارج سلولی و سلول غیر هدف توزیع زیستی نانوذرات را تغییر می دهد. نانوذرات هیدروفوب و باردار مدت حضور کوتاهتری در گردش خون دارند که به علت اپسونیزاسیون ذرات توسط پروتئین های پلاسما و در نهایت توسط سیستم RES می باشد. نانو ذرات با بار مثبت به سلول های غیر هدف با بار منفی به صورت غیر اختصاصی متصل می شوند و نیز گروه های هید رو فوب روی سطح نانو ذره موجب القا تجمع نانو ذرات می شوند که موجب تسریع شناسایی و جابجایی توسط سیستم RES می شود.به منظور کاهش این بر همکنش ها سطح ذره را با پوششی مثل PEG هیدروفیلیک پنهان می دارندکه موجب کاهش میزان اپسونیزاسیون و افزایش مدت زمان حضور ذرات در گردش خون می شود.
ج) عاقبت ذرات:
مطالعات انجام شده روی نانوذرات استفاده شده نشان داد که این ذرات توسط سیستم رتیکلوانوتلیال (RES) برداشته شده، به لیزوزوم منتقل و در آنجا تحت تاثیر pH اکسید می شوند و دوباره توسط بدن بازیافت می شوند. نتیجه این می شود که در طول ۴۰-۲۰ روز، بالای ۶۰%آهن در سلول های قرمز خون دیده می شود که منجر به اختلال در هموستازی آهن بدن شده و به سلول های کبد،قلب و سایر ارگان های فعال متابولیکی آسیب می زند.
۱-۱۰ مزایای پوشش دار کردن سطح نانو ذرات:
پوشاندن سطح نانو ذرات مغناطیسی با ملکول های آلی و غیر آلی موجب افزایش نیمه عمر با تعویق انداختن پاکسازی ^[۳۴]می شوند.سیستم رتیکلواندوتلیال در کبد، طحال و مغز استخوان فعال است و بسته به اندازه ذرات منجر به پاکسازی آنها می شود. نانوذرات مغناطیسی بدون پوشش به سرعت توسط سلول های فاگوسیتی تک هسته ای (مونونوکلئیر) حذف می شوند. پوشش دادن، هیدروفوبیسیتی سطح، بار سطحی و pH این ذرات را تحت الشعاع قرار می دهد و به این وسیله پاکسازی ذرات را به تعویق می اندازد. ایجاد پوشش آلی و غیرآلی در سطح نانوذرات از اپسونیزاسیون ذرات توسط ماکروفاژها جلوگیری می کند و از این طریق مدت زمان حضور نانوذره افزایش می یابد. تغییرات سطحی امکان اتصال بیوملکول ها را فراهم می کند. به این معنی که اتصال کوالانت ملکول های خاص مانند آنتی بادی،پروتئین و لیگاند مختص بافت مورد نظر را فراهم می کند وموجب اتصال اختصاصی به بافت مورد نظر می شود. تغییر خواص سطحی باعث کنترل رهایش دارو می شود که با بهره گرفتن از پوشش های پلیمری حساس به pH و دما انجام می شود. کپسوله کردن نانو ذرات مغناطیسی در لیپوزوم امکان رساندن همزمان چندین دارو را به بافت هدف فراهم می کند.
۱-۱۱ موانع در کاربرد های پزشکی:
مهمترین محدودیت سیستم های دارو رسانی مغناطیسی نیاز به کاهش میدان خارجی به میزان مشخصی می باشد، زیرا مقدار بالایی میدان برای موجود زنده مشکل ساز است و از طرفی در میدان با قدرت پایین قادر به تولید گرادیان مغناطیسی به حد کافی نیست.تولید گرادیان با قدرت بالا به منظور اعمال کنترل بر جابجایی و انتقال هدفمند دارو بوده وبا کاهش گرادیان مغناطیسی به کمک فاصله منجر به شروع دفع می شود. این مشکل با موقعیت یابی یک مگنت داخلی در نزدیکی بافت از طریق جراحی غیر هجومی قابل حل شدن است. مشکل دیگر که در دارو رسانی مغناطیسی ممکن است رخ دهد بعد از برداشت میدان مغناطیسی خارجی،به سبب انرژی بالای سطحی تجمعی از نانو ذرات مغناطیسی ایجاد می شود. نانوذرات کوچکتر نیروی مغناطیسی ضعیفی دارند. از این جهت نانوذرات با قطر خیلی کوچک^[۳۵] که ویژگی سوپر پارا مغناطیسی را دارند در مکان یابی و جابجایی در حضور نیروی کشش نسبتا قوی از جریان خون مشکل پیدا می کنند. ذرات مغناطیسی تحت تاثیر میدان مغناطیسی بسته به اندازه و شکل نانو ذرات تجمع می کنند، یا به صورت زنجیره ردیف می شوند که منجر به آمبولیزاسیون رگهای خونی به خصوص مویرگ های با قطر ۱۰-۷ میکرومتر می شود که جریان خون را بلوکه می کند و در نهایت موجب کاهش اکسیژن رسانی به بافت هدف و هایپوکسی و نکروزه شدن بافت می شود. در این موارد از اسفنج های آهن با قطر ۳۰-۱۰ میکرومتر و یا از نانوذرات در محلول لیپوفیلیک مثل فروسیلیکون استفاده می کنند. ذرات در کبد تغلیظ شده و ایجاد سمیت می کنند. البته این ویژگی می تواند یک حسن باشد زیرا وقتی این تغلیظ در یک تومور کبدی اتفاق بیافتد جریان خون به جرم توموری را بلوکه می کند و منجر به نابودی سلول سرطانی می شود. مشکل دیگر تجمع نانوذرات در بافت هایی بینابین مگنت و میدان می باشد در مناطقی که میدان گرادیان قویتری دارد. به هر حال موفقیت های نسبی با بهره گرفتن از نانوذرات و میکرو ذرات مغناطیسی بر پایه انتقال هدفمند در حیوانات و آزمایش های کلینیکی دیده شده است و تحقیقات بیشتری در حال انجام است.
۱-۱۲ نتیجه گیری:
دارو رسانی به کمک نانو حامل ها به سبب تغییر فارموکنتیک دار،افزایش مدت زمان حضور دارو در جریان خون،کاهش سمیت،افزایش نیمه عمر دارو، کاهش توزیع سیستماتیک دارو ، کاهش میزان مصرف دارو و هدف یابی دقیقتربه عنوان یکی از راهکارهای خوش آتیه در درمان سرطان و بیماری های صعب العلاج مطرح هستند که با تکیه بر دلایل ذکر شده در مقاله کارایی نانو ذرات مغناطیسی در این زمینه چشمگیرتر خواهد بود. این ذرات به سبب خواص ناشی از مغناطیس ذاتی شان، گوی سبقت را از سایر نانو حامل ها ربوده اند. به طور کلی ساختار این ذرات منجر به تسهیل کاربری های این ذرات در علوم و فنون مختلف شده است علی الخصوص در پزشکی که به سبب سمیت کم این ذرات در شاخه های گوناگون علاوه بر دارو رسانی از جمله در تصویربرداری بر پایه تشدید رزونانس مغناطیسی وگرما درمانی(هایپر ترمیا)کاربرد دارد. از بهترین مزایا این ذرات، قابلیت کنترل حرکت آنها از طریق اعمال میدان مغناطیسی خارجی به ذرات است که هدف اصلی دارو رسانی یعنی انتقال هدفمند دارو به بافت مورد نظر را تسهیل کرده و سرعت بخشیده است. به هر حال موفقیت های نسبی با بهره گرفتن از نانوذرات و میکرو ذرات مغناطیسی بر پایه انتقال هدفمند در حیوانات و آزمایش های کلینیکی دیده شده است و تحقیقات بیشتری در حال انجام است.
فصل دوم
مطالعات نظری
۲-۱ سیستامین:
نام آیوپاک آن ۲-aminoethanethiol می باشد(HSCH₂CH₂NH₂) می توان آن به صورت پودر سفید رنگ مشاهده نمود.
سیستامین به دلیل داشتن گروه های گوگردی و برقراری پیوند کوالانسی با طلا به عنوان عامل اتصال دهند به نانو ذرات آهن پوشش داده شده با طلا مورد استفاده قرار گرفت.همچنین از سیستامین می توان به عنوان اصلاح کننده^[۳۶] سطح نانو ذره استفاده کرد[۲۴]. همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است سیستامین به سطح نانو ذره طلا متصل شده و این سطح را آماده پذیرش برقراری پیوند با سایر مواد قرار داده، در واقع وجود سیستامین باعث می شود تا مواد شیمیایی با جهت گیری معین و با غلظت معین به سطح متصل شوند تا کارایی نانو ذر آهن پوشش داده شده با طلا در جهت انتفال دارو افزایش یابد.
سیستامین دارای دو بخش ساختاری می باشد، یک بخش سولفیدی The XPS of the Cyst-modified
electrode includes two major
components , Au and carbon, and two minor components, sulfur
and nitrogen. The sulfur, carbon and oxygen atoms that contaminate
the bare gold surface are replaced by the sulfur atoms of the
cysteamine. The nitrogen component is detected, indicating that
cysteamine is adsorbed on the bare gold surface.????
۲ -۲ فاموتیدین:
نام آیوپاک آن diaminomethyleneamio) thizazl-4-yl])3-methlthio)-N^´-sulfamoylpropanimidamide و نام تجاری آن Pepcid مباشد.
فرمول بسته آن C₈H₁₅N₇O₂S₃ با وزن مولکولی ۴۴۹/۳۳۷ گرم بر مول می باشد.
دارویی شیمیایی که برای درمان زخم های خوش خیم معده و زخم های ناشی از برگشت محتویات معده به مری و سندروم زولینگر-السیون به کار می رود. مکانیزم اثر این دارو از طریق رقابت با هیستامین در سطح آنتاگویست گیرنده های H₂ در سلول های جداره ای، ترشج پایه ای اسید معده و همچنین تحریک ترشح اسید توسط غذا، پنتاگاسترین و سایر محرکهای ترشح اسید معده را مهار می کند.
فارماکوینتیک(بررسی میزان جذب و توزیع دارو در بدن، نیمه عمر و حذف دارو از بدن) این دارو به سرعت ولی به طور ناقص ۴۰ و ۴۵% از مجرای گوش جذب می گردد و به مبزان کمی در اولین عبور کبدی خود متابولیزه می گردد. اتصال دارو به پروتئین های پلاسما کم است. اوج غلظت سرمی آن طی ۲ ساعت پس از مصرف و طول اثر دارو ۱۰-۱۲ ساعت می باشد. بیشتر دارو به صورت تغییر نیافته از کلیه دفع می گردد.
۲-۳مروری بر کارهای انجام گرفته:
بعضی از چالش های موجود در درمان های معمولی قابلیت استفاده حیاتی ضعیف و مسمومیت شدید است. اینها به شدت در معرض تاثیر درمانی بسیاری صرف نظر از داروهای مفید قرار گرفته اند. سیستم های نانو اسکوپتیک که خواص درمانی و فارماکولوژیکی ملکول ها را تغییر داده اند برای غلبه بر بعضی از این محدودیت ها طراحی می شوند. تلاش های تحقیقاتی در این زمینه منجر به نانو دستگاه ها و نانو ساختارهای نوآورانه برای استفاده در کاربردهایی نظیر تشخیص ها ، نانو حسی ، درمان ها و ارائه دارو شده اند Sahoo and Lahasetwar 2003, Freitas2005, Kawasaki and Player2005, Koo 2005) )
ارائه دارو با محصولات نانو تکنولوژی از شرایط پاتوفیزیولوژیکی و تغییرات آناتومی در بافت های بیمار در مقایسه با بافت های نرمال برای رسیدن به ارائه مورد نظر و خاص برخوردارست(Sahoo 2007, Prato 2008). نانو سیستم ها اغلب در غلظت های بالاتری نسبت به داروهای نرمال جمع می شوند و بدینوسیله قابلیت استفاده حیاتی را در منطقه مورد نظر افزایش می دهند. دارو های افزایشی به بافت های بیمار معمولا منجر به کاهش مسمومیت سیستمیک می شود. از این گذشته شمول مولکول های دارویی در سیستم های نانو سایز می تواند حلالیت دارو را اصلاح کند و رهایی دارویی منظمی با حفظ افزایشی در محل مورد نظر ایجاد کند. این خواص منحصر بفرد نانو سیستم ها برای ارائه داروها به محل های سخت تر تا هدف مثل مغز کشف شده اند که یک چالش بخاطره وجود مانع خون – مغز وجود دارد( Maede 2000,Mu and Feng 2003, Sahoo and Lahasetwar 2003,Torchilin2003,Rewat 2006 ) . چندین نوع از نانوذرات مهندسی شده (جدول ۱) بطور وسیعی برای ارائه دارو ، تصویربراری ، تشخیص های زیستی پزشکی و کاربردهای درمانی بکار رفته است
(, Rewat 2006,Lu 2007,Maysinger 2007 Loo 2005,Huang 2006, Lee and Wang 2006, , Sahoo and Lahasetwar)
بخاطره اندازه کوچک آنها ( ۱۰nm تا ۱۰۰nm) ، چندین تا از این نانوذرات می توانند از مویرگ های کوچک عبور کنند و وارد سلول ها می شوند. همچنین بسیاری به سازگارزیستی معروفند و با سیستم ایمنی شناسایی می شوند و قابلیت تجزیه زیستی دارند. علاوه براین ، بسیاری می توانند خواص الکتریکی و اپتیکی منحصربفردی داشته باشند((Maysinger 2007 ، نمونه های اصلی شامل نقاط کوآنتوم (Q-dots) و نانو ذرات طلایی (AuNPs) می باشد و مسیریابی رفت و آمد بین سلولی و موقعیت یابی آنها را ممکن می سازد((Oyelere 2007,Maysinger 2007.
پیشرفت های اخیر در کاربرد نانوذرات در طب شامل ارائه آنتی ژن ها برای واکسیناسیون( Pulliam 2007) ، ارائه ژن برای درمان یا پیشگیری از اختلالات ژنتیکی ( Ragusa 2007) و درمان های دیگری مثل درمان قلبی ( Lanza 2006, Brito 2007) ،مراقبت درمانی ( Bako 2007) و کاربردهای ارتوپدی (Streicher 2007). این سوژه بسیاری از تجدید نظرهای نافذ بوده است(Lanza 2006، Han 2007 ،Marrow 2007). نقطه اصلی مرور فعلی بررسی کاربرد فعلی نانو ذرات طلا مخصوصا در پزشکی است از جمله ارائه داروی مورد نظر ، حسی زیستی و تصویری زیستی و درمان فتوترمال.
استفاده از طلا در طب ، از قدیم اعمال شده است. فرهنگ های باستانی در مصر ، هند وچین از طلا برای درمان بیماری هایی مانند آبله ، زخم های پوستی ، سفلیس و سرخک استفاده کردند(Huaizhi and Yuanto 2001،Kumar 2007، (Richards 2002. درحال حاضر،طلا در وسایل پزشکی از جمله دستگاه تنظیم ضربان قلب و استانت های ورق طلا(Edelman 2001، Svedman 2005 )برای مدیریت بیماری قلبی ، ایمپلانت های طلایی گوش میانی(Thelen 2006)و آلیاژهای طلا در ترمیم دندانی (Demann 2005، ۲۰۰۶Svedman) بکار می رود. درچند دهه اخیر ،چندین کمپلکس طلا آلی با فعالیت های نویدبخش آنتی تومور، آنتی میکروبی و آنتی مالاریال و آنتی HIV ظاهر شده است ( Shaw 1999, Gielen and Tiekink 2005,Sun 2007 ). در واقع،اکنون اجزای طلای آلی برای درمان آرتریت های روماتوئید خیلی بکار میرود. (Shaw1999,Moolhuizen2004,Sun2007) . اجزای طلای آلی نشانه های آرتریت ها مثل درد مفصل ، چسبندگی، ورم ،آسیب استخوانی را تسکین می دهد وهمچنین شانس بدشکلی مفصلی و ناتوانی را کاهش می دهد. بااینهمه ، بسیاری از این اجزا مسمومیت های وابسته به دوز معکوسی را نشان داده اند. مخصوصا، در دوزهای بالا، بیماران آرتریت ها درمعرض کریسوتراپی اغلب دو تاثیرجانبی مشترکی را تجربه می کنند :پروتنیئوریا ^[۳۷] و واکنش های پوستی (Moolhuizen2004)
چندین روش در این تحقیق برای سنتز نانو ذرات طلا در سایزها و شکل های مختلف توصیف شده است. بهترین روش ساختگی با کاهش شیمیایی نمک های طلایی مانند تتراکلرورات هیدروژن (HAuCl₄ ) بااستفاده از سیترات بعنوان عامل کاهنده است (Frens 1973) .
در این روش نانو ذرات طلا کروی تک پراکنده^[۳۸] در یک قطر ۱۰-۲۰nm تولید می کند. بااینهمه، تولید نانو ذرات طلا بزرگتر با( ۴۰-۱۲۰nm ) بااین روش در زمینه های پایین ادامه می یابد و اغلب منجر به ذرات چند پراکنده ^[۳۹]می شود. براون و ناتان (۱۹۹۸) سنتز های نانو ذرات طلا تک پراکنده را با قطرهای بین ۳۰ تا ۱۰۰ nm بااستفاده از یک روش بذرافشانی گزارش کرده اند. این روش براساس استفاده از سطح نانو ذرات طلا بعنوان یک کاتالیست برای کاهش Au³⁺ با هیدروکسیلامین است. به همین ترتیب ، مورفی و همکارانش از روش رشد تعدیل شده بذر برای کنترل شکل و اندازه نانو ذرات استفاده کردند ( Janan 2001). بذرهای نانو ذرات طلا کاهش یافته با بروهیدرید ( با قطر۳-۴nm ) با محلول رشد نمک طلا ،الگوی میسلی میله ای (cetyltrimethylammonium bromide,CTAB) ، عامل کاهنده (اسید اسکوربیک) و اندازه کمی یون های نقره برای القای شکل برای ایجاد نانوذرات طلای میله ای یا کروی ترکیب شد. همچنین آنها این روش را برای تولید تک پراکنده ها، نانو ذرات طلا چند شکلی در زمینه های بالاتراز آنچه قبلا گزارش شده اصلاح کرده اند