همان­طور که در جدول فوق مشاهده می­ شود، بخش عمده­ای از این مدل­ها در واقع اضافه شدن یک یا دو عنصر به P4 مک کارتی است که در تمام این سال­ها به عنوان یکی از پایه­ های اساسی تئوری بازاریابی مدرن به حساب می­آمد(پیزام، ۲۰۱۱؛ رفیق، احمد، ۱۹۹۵). این تفاوت دیدگاهی اصولا ناشی از تفاوت در آن­چه که آن­ها، این اصول را برایش پیشنهاد می­ کنند، است. به بیان دیگر نوع سازمان، در شکل­ گیری Pها موثر است. در واقع در تمامی این عناصر پیشنهادی، هدف اصلی مدیر بازاریابی، برخورداری از آمیخته­ای در بازار است که به بهترین(یعنی کارا و اثربخش­ترین) نحو نیازهای مشتریان یک محصول خاص را توام با بیشینه­سازی سودآوری برآورد سازد(مک کارتی، ۲۰۰۱، به نقل از خداداد حسینی، رضوانی، ۱۳۸۸).

اما به دلیل نقص­هایی که در اصول این چارچوب وجود داشت(مولر^[۱۱۱]، ۲۰۰۶) بسیاری از محققین جامع بودن P4 را مورد تردید قرار داده­اند و مدعی­اند که P4 محصول گراست(توجهی به تمایلات مشتریان ندارد)(پیزام، ۲۰۱۱؛ عطایی فر، ۱۳۸۷؛ مولر، ۲۰۰۶) و برای بخش­های دیگر از جمله بازاریابی مشتری، بازاریابی صنعتی، بازاریابی تعاملی، بازاریابی خرده فروشی و بازاریابی خدمات کاربرد ندارد(پیزام، ۲۰۱۱). حتی در یک مطالعه توسط رفیق و احمد(۱۹۹۵) معلوم شد که اگرچه اغلب اینگونه تصور می­ شود که P4 برای معرفی بازاریابی و بازاریابی مشتری مناسب است اما درجه بالایی از نارضایتی از P4 وجود دارد. نتایج آن­ها همچنین نشان داد که P7 آماده دستیابی به مقبولیت بیشتری به عنوان آمیخته اصلی بین پاسخ دهندگانشان است.
مولر(۲۰۰۶) نیز به عنوان یکی از این منتقدان آمیخته بازاریابی، چند انتقاد مهم را مطرح کرد:

• • آمیخته، رفتار مشتری را بررسی نمی­کند بلکه یک گرایش داخلی به سازمان دارد.

• • آمیخته به مشتری­ها به عنوان یک عامل خارجی و تاثیرپذیر نگاه می­ کند نه به عنوان یک عامل تاثیرگذار.

• • آمیخته فاقد یک مفهوم تئوریکی است و کارایی آن عمدتا به عنوان یک وسیله ساده که بر توجهات مدیریت تمرکز دارد، محدود می­ شود.

• • آمیخته کمکی(راهکاری) را برای شخصی­سازی(عملیاتی کردن)فعالیت­های بازاریابی پیشنهاد نمی­کند.

امروزه و با توجه به توسعه ابزارهای بازاریابی و ظهور شیوه ­های جدیدی چون بازاریابی پارتیزانی، شبکه­ ای، رابطه ای، ویروسی و …. دیگر این که تعداد عامل­های مشخص کننده آمیخته ۴، ۷، ۸ و … انگاشته شود، چندان مهم نیست، نکته پر اهمیت این است که آمیخته بازاریابی بتواند چارچوبی برای سامان دادن به فعالیت­ها و راهبردهای بازاریابی در محیط امروزی را داشته باشد(شم آبادی، خداداد حسینی، ۱۳۸۶). به عبارت دیگر برای آن­که این مفهوم جز مفاهیم اساسی در بازریابی مدرن محسوب شود باید آن را وسیله­ای برای ترکیب خلاقانه فعالیت­های به­هم مرتبط بازاریابی که نیازهای بازار هدف را تامین می­ کند، بکار گرفته شود(کاتلر، آرمسترانگ، ۱۳۷۹).
یکی از این راهکارهایی که می ­تواند به آمیخته بازاریابی کمک کند تا در رقابت با این مفاهیم جدید، کارآمدی خود را از دست ندهد و هم­گام با محیط پیچیده و درحال تغییر امروز، خلاقانه در مدیریت بازاریابی شرکت نقش ایفا کند، ادغام مفهوم آمیخته بازاریابی(فارغ از تعداد Pها) با کارآفرینی و ایجاد اصطلاحی به نام آمیخته بازاریابی کارآفرینانه است. مفهومی که در فضای سازمان­های کوچک و متوسط به شدت با کمبود دانش روبرو است(گلابی و همکاران، ۲۰۱۱).
تعاریف آمیخته بازاریابی کارآفرینانه
یکی از وجوه مشترک بین کارآفرینی و بازاریابی، بررسی و مطالعه­ شیوه­ هایی است که به وسیله­ آن­ها مفاهیم و قواعد کلی بازاریابی می­توانند در زمینه­ کارآفرینی به کار گرفته شوند. زیرا بر این مسئله بارها تاکید شده که تکنیک­های بازاریابی که کارآفرینان استفاده می­ کنند، به نوعی با مفاهیم موجود در پیشینه و شیوه ­های سنتی بازاریابی متفاوت می­باشد(هیل و همکاران، ۲۰۰۸).
همان­طور که در بخش قبل نیز اشاره شد، بعضی محققان معتقدند که صاحبان کسب و کار کوچک از شیوه ­های خلاقانه­­تر در پیشبرد اهداف خود استفاده می­ کنند(مارتین، ۲۰۰۹)؛ لذا در کنار مفهوم بازاریابی کارآفرینانه، مفهوم آمیخته بازاریابی کارآفرینانه مطرح شد که از آن به عنوان مجموعه ابزارهایی که یک بنگاه کارآفرین با بکارگیری آن­ها به شیوه­ای نوآورانه، سعی در کسب سود بیشتر و ارائه ارزشی بالاتر نسبت به سایر رقبا برای مشتریان اولیه/ثانویه دارد، تعریف می­ شود(گلابی و همکاران، ۱۳۸۹ب). در همین راستا مارتین مدعی است که کارآفرینان به آمیخته بازاریابی کارآفرینان، با رویکردی متفاوت نسبت به آمیخته بازاریابی می نگرند(مارتین، ۲۰۰۹). در شیوه ­های بازاریابی سنتی؛ محصول، قیمت و مکان عمدتا در کوتاه مدت ثابت در نظر گرفته می­شوند و تنها ترفیع است که به عنوان یک شاخص متغییر مورد بررسی قرار می­گیرد(ماسون، ۲۰۰۷) درحالی که آمیخته بازاریابی کارآفرینانه که مختص به یک بازار متلاطم است، همه عناصر آمیخته بازاریابی باید متغییر فرض شوند و پیوسته مورد بررسی قرار بگیرند(ماسون، ۲۰۰۷). بنابراین موفقیت بازاریابی در یک محیط متلاطم به رویکردی متفاوت نسبت به آنچه در تئوری­های بازاریابی سنتی مرسوم است، نیاز دارد(ماسون، ۲۰۰۷). چرا که در بسیاری از موارد مشاهده شده است که موسسات کوچک و متوسطی که با تقلید عینی از الگوهای متعارف آمیخته بازاریابی سنتی، اقدام به بازاریابی کرده ­اند، روحیه­ی کارآفرینی خود را از دست داده­اند(گلابی و همکاران، ۲۰۱۱). لذا برای آن که آمیخته بازاریابی همچنان ابزار کارآمدی محسوب شود، نیاز به خلاقیت، نوآوری و دیگر مولفه­های کارآفرینی دارد.
با توجه به مباحث فوق، می­توان نتیجه گرفت که در صورت نگاه خلاقانه به اجزای آمیخته­ بازاریابی، این مفهوم می ­تواند به عنوان جوهره­ی اصلی فعالیت­های بازاریابی در سازمان­های SME محسوب شود(گلابی و همکاران، ۲۰۱۱).
در ادبیات این بخش، محققان در مورد عناصر آمیخته بازاریابی در فضای کسب و کارهای کوچک و متوسط اتفاق نظر ندارند. عده ای از محققان تنها نگاه نوآورانه به اجزای آمیخته بازاریابی سنتی(قیمت، محصول، ترفیع و توزیع) را مناسب آمیخته بازاریابی در این شرکت­ها می دانند(مثل علی­پور، ۲۰۱۱) در حالی که بعضی محققان با اضافه کردن یک یا چند عنصر و همچنین نگاه نوآورانه به ۴ عنصر سنتی، آمیخته بازاریابی کارآفرینانه را تعریف کرده ­اند(مثل گلابی و همکاران، ۲۰۱۱). بعلاوه گروهی دیگر از محققان عناصر دیگری را به عنوان عناصر آمیخته بازاریابی معرفی کرده ­اند(مثل مارتین، ۲۰۰۹).
در این تحقیق و با توجه به ادبیات این بخش در ایران، عناصر ذیل به عنوان عناصر آمیخته بازارایابی کارآفرینانه انتخاب شدند.
ترفیع
ترفیع یکی از عناصر آمیخته بازاریابی است که از آن به عنوان اولین پیغام بازاریاب به مشتریان نام برده می شود(شیتال و همکاران، ۲۰۱۲). این عنصر در بنگاه­های کارآفرین از اهمیت ویژه­ای برخوردار است؛ به طوری­که از آن به عنوان اساسی­ترین مسیری که یک کارآفرین- چه در مراحل نخست فعالیت خود و چه در مراحل رشدش- طی می­ کند، یاد کرده ­اند(رضوانی، گلابی، ۱۳۹۰). در واقع منحصر بودن این مفهوم به این دلیل است که مدیران بازاریابی از طریق این ابزار، با مصرف کننده ارتباط برقرار می­ کند، مزایای کالا را به آگاهی­اش می­رساند و مشتریان هدف را برای خرید، ترغیب می­ کند(رضایی، ۱۳۸۹؛ رضوانی، گلابی، ۱۳۹۰؛ کاتلر، آرمسترانگ، ۱۳۷۹).
آمیخته ترفیع یک شرکت باید ابزارهای ارتباطی را آگاهانه و با دقت به نحوی با یکدیگر ترکیب کند تا بتواند ترکیب موزونی از عناصر ترفیعی بوجود آورد. ترکیبی که نیل به اهداف ارتباطی و بازاریابی را ممکن سازد(صمدآقایی، ۱۳۸۸). آمیخته ترفیع شامل شش ابزار اصلی ارتباطات است(رضایی، ۱۳۸۹؛ شیتال و همکاران، ۲۰۱۲) که شامل تبلیغات، ترفیع فروش، رویدادها و تجربیات، روابط عمومی، بازاریابی مستقیم و فروش شخصی می­باشد(رضایی، ۱۳۸۹؛ رضوانی، گلابی، ۱۳۹۰؛ شیتال و همکاران، ۲۰۱۲). وظیفه اصلی مدیران بازاریابی در این بخش، تعیین موثرترین ترکیب اجزای ترفیع است(صمدآقایی، ۱۳۸۸) که در این بین، بعضی محققین معتقدند که این کار جز با برنامه­ ریزی برای همه این شش روش جزء نمی­ شود(شیتال و همکاران، ۲۰۱۲). در واقع یک شرکت باید ابزارهای ارتباطی را آگاهانه و با دقت به نحوی با یکدیگر ترکیب کند که بتواند آمیخته موزونی از عناصر ترفیعی بوجود آورد، آمیخته­ای که نیل به اهداف ارتباطی و بازاریابی را ممکن سازد(رضوانی، گلابی، ۱۳۹۰)؛ زیرا یکپارچگی و هماهنگی برنامه ­های ترفیعی از خود برنامه ­های ترفیعی مهم­تر است. به این هماهنگی در برنامه ­های ترفیعی، ارتباطات بازاریابی یکپارچه می­گویند(رضوانی، گلابی، ۱۳۹۰).
اما تحقیقات نشان می دهد که از نقطه نظر تاثیر، روش­های ترفیعی با یکدیگر تفاوت دارند و هر کدام از روش­های ترفیع، ویژگی­های منحصر به فردی دارند که عامل تعیین کننده در انتخاب هر یک از آن­ها به عنوان یک فعالیت ترفیع، محسوب می­شوند(کاتلر، آرمسترانگ، ۱۳۷۹). این امر در خصوص فعالیت­های ترفیعی بنگاه های کوچک کارآفرین که آمیخته­ای از رویکردها و استراتژی­ های نوآورانه در بازاریابی را بکار می­برند، به شیوه ­های متفاوت­تری صورت می­گیرد(رضوانی، گلابی، ۱۳۹۰). در جدول زیر مجموعه ­ای از این رویکردها را که در ادبیات این بخش به عنوان ابزارهای ترفیعی شرکت های کوچک و متوسط عنوان شده، می­توان مشاهده کرد.
جدول ‏۲‑۱۱- خلاصه ای از اجزای بکارگرفته شده در رابطه با عناصر آمیخته ترفیع

کاملاً مشخص

احتمالی
کم

سنتی و دوطرفه
پیشرفته و عام

مطابقت

کامل

کامل

ندارد

ندارد

متوسط

متوسط

کم

بسیار کم

نتایج به ‌دست‌آمده از جدول فوق نشان‌دهنده تفاوت اساسی بیع کالی به کالی با قرارداد آتی است به این معنا که ویژگی‌ها و مکانیسم معاملات در این دو متفاوت است به تعبیری دیگر نمی‌توان قرارداد آتی را بیع کالی به کالی دانست . با توجه به ملاک‌های مطرح‌شده در خصوص بیع کالی به کالی و عدم صدق آن‌ها در قرارداد آتی ، لذا این قرارداد مجاز است .
از طرفی در صورت مشابهت قرارداد آتی با بیع کالی به کالی می‌توان برای رهایی از بطلان بیع کالی به کالی آن را در قالب عقد بی‌نام مطرح کرد. عقد بی‌نام یا غیرمعهود عقدی است که در فقه به آن عقد مستقل نیز می‌گویند و عبارت است از قراردادی که در زمان شارع متعارف نبوده و بعدها پدید آمده است^[۱۲۰]

عقد بی‌نام نوعی تراضی و مصداقی از عقد صلح است که احکام اختصاصی عقودی را که به‌جای آن‌ها قرارگرفته نخواهد داشت. تقریباً میان فقهای امامیه اتفاق‌نظر است که صلح یک عقد مستقل محسوب می‌شود و شرایط اختصاصی عقود دیگر را ندارد، هرچند جای آن‌ها بنشیند^[۱۲۱].
حضرت امام (ره) در تحریر الوسیله مسئله ۱۵ می‌فرمایند:«معامله دین به دین که در قالب عقد بیع منهی می‌باشد در چهارچوب و قالب عقد صلح شرعی و صحیح است».
از عقد دیگری که برای رهایی از بطلان بیع کالی به کالی می‌توان مطرح نمود جعاله است. حضرت امام (ره) در تحریرالوسیله در باب عقود می‌فرمایند:
«جعاله ملتزم شدن به‌ عوض معلوم بر انجام عملی مشخص است». قانون مدنی نیز در ماده ۵۶۱ می‌گوید:«جعاله عبارت است از التزام شخص به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیر معین»
در بازار معاملات آتی نفت طرف قرارداد همواره بورسی می‌باشد که می‌تواند جاعل باشد و طرف دیگر می‌تواند افراد حقیقی و حقوقی باشند و جعاله به‌منظور ایجاد نقدینگی و بازار ثانویه باید جعاله عام باشد.علمای شیعه معتقدند ایجاب قراردادهای مالی می‌تواند به‌طرف عموم باشد، چنان‌که فروش مالی به قیمت معین پیشنهاد شود بی‌آنکه خریدار معینی موردنظر مالک قرار گیرد^[۱۲۲].
در بورس معاملات آتی نفت عقد آن به‌صورت جعاله عام است. موضوع مورد معامله کاملاً مشخص و استاندارد است و فقط قیمت معامله در مرور زمان‌بر اثر عوامل بنیادین متغیر بوده ولی طرفین علم اجمالی به قیمت مورد معامله دارند.به‌عبارت‌دیگر عمل که عبارت است از قیمت کالا ، متغیر است که در این مورد نیز حداقل علم اجمالی وجود دارد . فلذا قرارداد آتی در بورس معاملات آتی نفت به‌عنوان قرارداد جعاله به‌صورت زیر تعریف می‌شود:
«قرارداد آتی عبارت است از اسنادی که به‌موجب آن طرفین قرارداد توافق می‌نمایند که یک‌ طرف به‌عنوان جاعل مقرر می‌دارد ، درصورتی‌که در تاریخ و زمان معین‌شده طرف مقابل متاع مشخص‌شده در قرارداد را جهت فروش به جاعل ارائه نماید ، جاعل آن را به ثمن مشخص‌شده در قرارداد خریداری نماید.عامل نیز عمل خواسته شده یعنی عرضه متاع موردنظر جهت خرید را انجام می‌دهد و جعل عبارت است از همان حقی که جاعل به عامل می‌دهد و خود را ملزم به خرید متاع ارائه‌ شده می‌نمایند.»^[۱۲۳]
ب: بررسی شبهه فقهی عملیات بورس‌بازی
بورس‌بازی از نظر لغوی به معنای «تأمل، تصور ، حدس و گمان ، پیش‌بینی ، قمار و سفته‌بازی » آمده است^[۱۲۴].
۱-مفاهیم بورس‌بازی
بورس‌بازی به خطر انداختن کالا یا سرمایه در مواجهه با یک عدم اطمینان است که تصمیم‌گیری در آن شرایط ، حدسی است. پس واضح است که درجه‌ای از بورس‌بازی در تمامی تصمیمات انسانی وارد می‌شود. در این صورت هر تصمیم در شرایط ریسکی بورس‌بازی محض نبوده و شریعت اسلامی با آن مخالف نیست. بورس‌بازی در صورتی قابل‌تأمل است که معاملات غرری بوده و پذیرش ریسک بدون چشم‌انداز مثبت به آینده و در حالت جهل صورت گیرد. به‌عنوان‌مثال بورس باز یک دارایی را بدون قصد نگه‌داری با پذیرش ریسک خریداری کرده و به دنبال کسب سود از مابه‌التفاوت قیمت در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌باشد. بر اساس پذیرش درجه و نوع ریسک و قصد خرید دارایی می‌توان بین بورس‌بازی و غیر آن تفاوت قائل شد^[۱۲۵].
۲-مقایسه غرر و عملیات بورس‌بازی
غرر از نظر لغوی به معنی خطر^[۱۲۶] ، در معرض هلاکت افتادن و فریب خوردن است^[۱۲۷]. غرر از نظر اصطلاحی به معنای جهالت موضوع معامله ازنظر مقدار ، وزن ، پیمانه ، عدد و … یا اوصاف جنس است. غرر از نظر حقوقی یعنی اگر کسی عقدی منعقد نماید و به یکی از جهات معامله جاهل باشد و از ناحیه آن جهل ، برای او احتمالی ضرری باشد ، آن عقد باطل است.
در خصوص معاملات و دادوستدهای تجاری در قرآن حکم و قاعده کلی وجود دارد که فقهای اسلام در تمام ابواب معاملات (معاملات مالی) ازجمله در مورد معاملات غرری- که ممنوع و نهی شده است- به آن استدلال می‌کنند آن حکم کلی عبارت است از:«تحریم أکل مال به باطل و به‌اصطلاح حقوقی به معنی نامشروع دانستن، دارا شدن بلاجهت یا دارا شدن غیرعادلانه می‌باشد که در آیه زیر بیان گردیده است:« ای کسانی که ایمان آورده اموالتان را به باطل بین خود نخورید مگر آن‌که تجارتی از روی رضا و رغبت باشد^[۱۲۸].
«یا ایها الذین امنو لا تاکلو اموالکم بینکم بالباطل الا آن تکون تجاره من تراض منکم…»
لذا می‌توان نتیجه گرفت که حکمت بطلان معامله غرری در زیان باری آن به دلیل جهالت و همچنین درخطر تنازع طرفین معامله است. در بازارهای مالی که اوراق مالی (دارایی مالی) مبادله می‌شوند ، قیمت‌ها منعکس‌کننده کلیه اطلاعات در مورد آن دارایی باشند به‌عبارت‌دیگر بازار باید کارا^[۱۲۹] باشد، در غیر این صورت افراد بر اساس حدس و گمان اقدام به معامله خواهند کرد و بعضاً برای کسب بازدهی بیش‌تر معامله مجهولی را انجام می‌دهند.
با توجه به مفاهیم بورس‌بازی نکات زیر استخراج می‌گردد:

• تصمیم‌گیری برای انجام معاملات پر ریسک توسط بورس بازان درصورتی‌که با جهل صورت نگیرد اشکال ندارد.

• سرمایه‌گذاری برای مدتی بسیار کوتاه درصورتی‌که در قالب یکی از عقود اسلامی مانند بیع صورت گرفته و جهل نداشته باشد و موضوع غرر منتفی باشد اشکال ندارد.

• اتخاذ تصمیم بر اساس شایعات در صورت وجود جهل نسبت به اوصاف مورد معامله ازنظر فقهی مشروع نیست.

• تصمیم‌گیری در شرایط جهل نسبت به خریدوفروش اوراق بهادار مشروع نیست^[۱۳۰]

۳-مقایسه عملیات بورس‌بازی و قمار
قمار در لغت به معنی کسب سود به‌ واسطه بخت، اقبال و شانس با ادوات قمار می‌باشد. شیخ انصاری در مکاسب محرمه ، قمار و خریدوفروش ادوات قمار را جزو مکاسب محرمه برشمرده است. ویژگی‌های قمار به شرح زیر است.
یک: ماهیت قمار بر اساس شانس و بخت‌آزمایی است. دو: اطلاعات دانش نقشی در کسب بازدهی یا زیان ندارد.سه: هدف از قمار فقط کسب بازدهی باشد و این عملیات هیچ‌گونه فایده اقتصادی در جامعه ندارد . با توجه به بیان مفاهیم قمار در مقایسه با عملیات بورس‌بازی در بازار مالی، به نکات زیر می‌توان اشاره کرد:
یک: ماهیتت اصلی معاملات بورس‌بازی، تحلیل آمار و اطلاعات و تصمیم‌گیری بر اساس اطلاعات در بازار مالی که دارای حداقل کارایی است صورت می‌پذیرد.
دو: تبیین درست از وضعیت موجود و پیش‌بینی دقیق‌تر وضعیت آتی نقش مهمی در کسب بازدهی یا زیان دارد.
سه: هدف از بازارهای آتی، کنترل و مدیریت ریسک و پایداری تولید است و بورس بازان در این بازار موجب افزایش نقدینگی و شفافیت بازار و کاهش ریسک یا نوسانات بازار می‌گردند؛ درنتیجه به مدیریت ریسک تولید کمک می‌کنند. با توجه به نکات مذکور و مقایسه مفاهیم قمار و بورس‌بازی هیچ‌گونه تطابقی مشاهده نمی‌شود.^[۱۳۱]

ره آورد فرد از کاری که انجام می دهد، بیش از مقداری پول یا دیگر دستاوردهای ملموس است. از نظر بیشتر کارکنان، محیط کار باید نیازهای اجتماعی فرد را تامین کند، بنابراین جای شگفتی نیست که داشتن همکاران صمیمی و یکدل موجب افزایش رضایت شغلی شود. اندازه گروه و کیفیت ارتباطات متقابل شخصی در گروه، نقش مهمی در خشنودی کارکنان دارد. هر چه گروه کاری بزرگ تر باشد، رضایت شغلی نیز کاهش می یابد، زیرا ارتباطات متقابل شخصی ضعیف تر شده و احساس همبستگی کم رنگ تر و در نهایت شناخت تمامی افراد مشکل می شود. همچنین گروه کاری به عنوان یک اجتماع، سیستم حمایتی - احساسی و روحیه ای برای کارکنان محسوب می شود. اگر افراد در گروه ویژگی های اجتماعی مشابهی (نگرش ها و باورهای مشابه) داشته باشند، جوی را به وجود می آورند که در سایه آن رضایت شغلی فراهم می شود (خدایاری فرد، ۳۴:۱۳۸۸).

ج) شرایط کار
بین شرایط کار و رضایت شغلی همبستگی وجود دارد، چراکه در شرایط کاری مطلوب، آرامش فیزیکی و روانی بهتری برای فرد فراهم می شود. مواردی مانند دما، رطوبت، تهویه، نور و صدا، ساعات کار، پاکیزگی محیط و ابزار مناسب، ارتباط مثبتی با رضایت شغلی دارند. بی شک کارکنان ترجیح می دهند به دلیل رفاه جسمانی، شرایط کاری لذت بخشی داشته باشند. همچنین شرایطی را ترجیح می دهند که کارایی شان را افزایش دهد و از ابزار و تجهیزات مناسب در این راستا برخوردار باشند.
زمان کاری قابل انعطاف، تقسیم کار، کوتاه کردن هفته های کاری، همه پاسخهایی هستند که مدیران برای ارضای این تمایل افراد را در نظر گرفته اند (خدایاری فرد، ۳۴:۱۳۸۸).
براساس نظر رولینسون ^[۷۷] و همکاران (۱۹۹۸)، شش عامل مهم در شرایط فیزیکی کار ممکن است بر سطح رضایت شغلی و عملکرد کارکنان اثر گذارد:
مکان
امکانات رفاهی
نوبت کاری
ایمنی
فناوری
ازدحام (خدایاری فرد، ۳۴:۱۳۸۸).
د) ترفیعات
ترفیعات شامل تغییر مثبت در حقوق (حقوق بیشتر)، کمتر مورد سرپرستی قرار گرفتن، چالش کاری بیشتر، مسئولیت بیشتر و آزادی در تصمیم گیری است. به علت اینکه ارتقا، ارزش فرد را برای سازمان نشان می دهد (به ویژه در سطوح عالی تر)، ترفیع روحیه فرد را بهبود می بخشد (خدایاری فرد، ۳۴:۱۳۸۸).
فرصت های ترفیعی اثر متوسطی بر رضایت شغلی دارند. ترفیع به سطوح بالای سازمان، موجب تغییر مثبت در سرپرستی، محتوای شغلی همکاران و مقدار پرداخت می شود. به همین علت کارکنان همواره از ترفیعات استقبال می کنند (سپهری، ۱۳۸۳).
پورتر و لاک اظهار می دارند اگرچه میل به پیشرفت در این زمینه مهم است، ولی ریشه های آن را باید در تمایل به درآمد بیشتر، پایگاه اجتماعی بهتر، رشد و روانشناختی بالاتر و میل به قضاوت مثبت دیگر افراد جست وجو کرد (خدایاری فرد، ۳۵:۱۳۸۸).
و) خط مشی های سازمانی
ساختار دیوانسالارانه برای فردی که سبک رهبری دموکراسی خاصی دارد، مناسب نیست. خط مشی های غیرمنعطف موجب برانگیختن احساسات منفی شغلی و خط مشی منعطف سبب ایجاد یا افزایش رضایت شغلی می شود (سپهری، ۱۳۸۳).
۲-۴-۶-۴- ماهیت شغل
ماهیت کار همانند پرداخت، سهم زیادی در تعیین حد رضایت کارکنان از شغلشان دارد. به عبارت دیگر، کار، نقش مهمی در تعیین سطح رضایت شغلی دارد.
محتوای شغل دارای دو جنبه است:
محدوده شغل که شامل حد مسئولیت، اقدامات کاری و بازخورد است
تنوع کار
با نگاه دیگر، می توان گفت دو جنبه ماهیت کار که بر رضایت شغلی اثر دارد، روش کنترل برکار و تنوع کار است (خدایاری فرد، ۳۲:۱۳۸۸).
هر چه این عوامل وسیع تر باشد، حیطه شغلی افزایش می یابد که آن نیز، خود رضایت شغلی را فراهم می آورد. تحقیقات نشان می دهد تنوع کاری متوسط مؤثرتر است. تنوع وسیع موجب ابهام و استرس می شود و تنوع کم نیز به یکنواختی و خستگی می انجامد که در نهایت نارضایتی شغلی را در پی دارد. ابهام در نقش و تضاد در آن، همواره از سوی کارکنان مورد اجتناب قرار گرفته است، زیرا اگر کارکنان کاری را که انجام می دهند نشناسند و به وظیفه خود آگاهی نداشته باشند، موجبات ناخشنودی آنها فراهم می شود (سپهری، ۱۳۸۳).
کارگران دوست ندارند شغل هایی را که به تفکر نیاز ندارند، هر روز تکرار کنند. به طور کلی، شغل هایی با تنوع متوسط، بیشترین رضایت شغلی را به همراه دارند. شغل های با تنوع کمتر موجب می شوند که کارکنان احساس رنجش و فرسودگی بکنند. شغل های خیلی متنوع موجب می شوند کارگران از نظر روانی و فیزیکی احساس استرس و کوفتگی کنند. همین طور شغل هایی که به کارکنان اختیار می دهند، رضایت شغلی بیشتری را برای کارکنان فراهم آورند (خدایاری فرد، ۳۲:۱۳۸۸).
هرزبرگ، در کتاب خود که در سال ۱۹۵۹ انتشار یافت، به شغل به عنوان منبع رضایت شغلی توجهی خاص
نشان داده است. دو جنبه مهم شغل که در این مورد به کار گرفته می شوند عبارتند از: روش های کنترل روی کار و چگونگی یا شیوه انجام کار (خدایاری فرد، ۳۲:۱۳۸۸).
براساس مکتب مدیریت علمی، کارایی فرد بیشتر به این مسئله بستگی دارد که به وی اجازه داده می شود در مورد شغل خود تصمیم بگیرد نه آنکه برای وی برنامه ریزی کنند. ازاین رو رضایت شغلی ارتباط زیادی با روش های کنترل کار خواهد داشت (خدایاری فرد، ۳۳:۱۳۸۸).
به اعتقاد لاسون و شن^[۷۸] (۱۹۹۸)، گسترش و پرمایه ساختن ماهیت کار، از دو جنبه افقی (در آن به افراد وظایف و تکالیف مختلف و متنوع داده می شود، بدون اینکه مسئولیت بیشتری در تصمیم گیری به آنها تفویض شود) و عمودی (در آن افراد ترغیب می شوند نسبت به مسئولیت های شغلی خود نقش بیشتری در تصمیم گیری داشته باشند) بررسی می شود (خدایاری فرد، ۳۳:۱۳۸۸).
۲-۴-۷ پیامدهای رضایت شغلی
رضایت شغلی به عنوان یک متغیر مستقل بر بسیاری از جنبه های رفتار فردی و عملکرد سازمان تأثیر می گذارد و به این منظور نیز مورد توجه کارکنان و مدیران در سازمان است. در حقیقت، کلید احیا و ابقای فکری و اعتماد به نفس بالا، رضایت شغلی است. این امر مستلزم آن است که نوع کار با نوع شخصیت و فیزیولوژی و روحیه انجام دهنده آن تناسب داشته باشد. وجود انگیزه نیز عامل مؤثری در ثمربخشی و افزایش رضایت شغلی است.گاهی شخصیت حقیقی و حقوقی افراد منطبق نیستند، فردی که دچار این تناقض می شود، از کار خود راضی نیست و در جایگاه کاری خود احساس رضایت و بالندگی نمی کند. ازاین رو با کمی توجه به خصوصیات فردی و تأمین نیازهای مادی و معنوی افراد و گروه ها، می توانیم بهبود مؤثری را در عملکرد فردی، گروهی و سازمانی شاهد باشیم. رضایت شغلی موجب می شود بهره وری فرد افزایش یابد، به سازمان متعهد شود، سلامت فیزیکی و ذهنی فرد تضمین شود، رضایت فرد از زندگی افزایش یابد و مهارت های جدید شغلی را به سرعت فرا بگیرد. عدم رضایت شغلی موجب کاهش بهروری، کارایی و روحیه کارکنان می شود که روحیه ضعیف در کار بسیار نامطلوب است. پیامدهای رضایت شغلی و عدم رضایت شغلی در زیر ارائه می شود (خدایاری فرد، ۵۰:۱۳۸۸).
۲-۴-۷- ۱ رضایت شغلی و عملکرد
یکی از موضوعات مهم و مورد توجه مدیران، اثر رضایت شغلی برعملکرد سازمان است. تحقیقات زیادی در
این مورد انجام شده است. نتایج بعضی تحقیقات نشان می دهد کارکنانی که رضایت شغلی بیشتری دارند، عملکردشان نیز بهتر است. به نظر می آید رابطه مستقیمی بین این دو وجود دارد، زیرا کسانی که نگرش مثبتی به البته عملکرد تحت تأثیر عوامل زیادی قرار می گیرد، برای مثال عملکرد کارشان دارند، عملکرد آنها بهتر است کارگری که با دستگاه کار می کند، بیشتر تحت تأثیر سرعت دستگاه است تا رضایت شغلی او،عملکرد فروشنده، تحت تأثیر شرایط اقتصادی است تا رضایت شغلی، اما به طور کلی رضایت شغلی که از عوامل متعدد نظام جبران مالی و غیر مالی حاصل می شود، بر عملکرد تأثیر می گذارد، البته این ارتباط برای مشاغل سطوح بالای سازمان قوی تر است. در واقع، ارتباط بین رضایت شغلی و عملکرد برای افراد در پست های تخصصی، سرپرستی و مدیریتی شدید و محکم است (خدایاری فرد، ۵۰:۱۳۸۸).
نکته دیگر اینکه خود عملکرد، بر رضایت شغلی تأثیر می گذارد، زیرا عملکرد خوب به دریافت های مالی بهتر و همچنین جبران خدمات غیر مالی بیشتر مانند احساس موفقیت، خوداحترامی و پیشرفت منجر می شود، اما کارکنانی که عملکرد ضعیف دارند، احساس می کنند که شایستگی و توانایی لازم را نداشته اند و احتمالا دریافت های آنها نیز کمتر خواهد بود و طبیعی است که اثر منفی بر رضایت شغلی آنها دارد (خدایاری فرد، ۵۰:۱۳۸۸).
بررسی های کاتر و هامن (۱۹۵۳) ثابت می کند که بین رضایت از شغل و کارایی رابطه مثبتی وجود دارد، یعنی افرادی که از شغل خود رضایت باطنی بیشتری دارند، دست کم در پاره ای از موقعیت های شغلی پرکارترند. اغلب گمان می رود که روحیه قوی با افزایش تولید همراه است، البته اگر روحیه فقط به معنی داشتن رضایت از شغل و حسن نظر به مدیر باشد، در آن صورت میزان تولید الزاما افزایش نمی یابد، افراد ممکن است از اینکه عضو سازمان هستند، راضی باشند، ولی انگیزه ای برای کمک به هدف های سازمان و افزایش تولید سازمان نداشته باشند (دیویس و استورم، ترجمه فارسی، ۱۳۷۰).
کیت دیویس (۱۹۷۲) نیز معتقد است که روحیه ضعیف الزاما موجب کاهش کارایی نمی شود و روحیه قوی
ضامن افزایش بازدهی نیست.از نظر جونز (۱۹۸۴)، روحیه در ۳ حالت رو به زوال می رود و در این صورت کفایت جایگزین کارایی می شود. این ۳ حالت عبارتند از:
وقتی فرد پیش بینی کند، کنش و انگیزه ها برخلاف پندار نخستین، ضعیف تر خواهد بود؛
اگر فرد احساس کند که در صورت انجام دادن سطحی کارها، بهتر می تواند به اهداف و مقاصد شخصی خود برسد
اگر پیوسته از پاداش استفاده شود، همکاری فرد جزیی و اندک و تنها در حد کفایت و رسیدن به پاداش خواهد شد.
ممکن است عملکرد کارکنان راضی خوب، متوسط یا حتی ضعیف باشد. پیوند میان رضایت شغلی و عملکرد، پیچیده تر از آن است که در باور ساده «رضایت شغلی به عملکرد بهتر می انجامد» بگنجد (دیویس و استورم، ترجمه فارسی، ۱۳۷۰).
تصویر درست تر از پیوند میان تأثیر عملکرد خوب در رضایت شغلی بالا به این شکل است که توالی این دو
موجب می شود کارکرد بهتر به پاداش اقتصادی، اجتماعی و روانی بالاتر بینجامد. اگر این پاداش ها از دیدگاه کارکنان عادلانه و باربر باشد، آنگاه رضایت شغلی بهتر می شود، زیرا کارکنان احساس می کنند که متناسب با کار و کوشش، پاداش دریافت خواهند کرد. اگر این احساس وجود نداشته باشد، عدم رضایت پدیدار می شود. در هر حال تراز رضایت شغلی فرد بر تعهد بیشتر یا کمتر وی اثر می گذارد و در نهایت موجب کوشش و عملکرد بهتر می شود، در نتیجه حلقه به هم پیوسته عملکرد – رضایت شغلی – کوشش، پدید می آیند (دیویس و استورم، ترجمه فارسی، ۱۳۷۰).
موضوع مورد توجه دیگر در تحقیقات مربوط به پیوند میان رضایت و عملکرد، تناسب بین نیازهای فردی و
فرهنگ سازمان است که به رضایت شغلی بالاتر منجر خواهد شد. برای مثال زمانی که فرهنگ سازمان بر وظایف تاکید دارد و سرپرستی و کنترل شدید نیست و به افراد به دلیل موفقیت در کارشان، بیشتر امتیاز داده می شود، افرادی که درجه نیاز به موفقیت در آنها بیشتر است و به استقلال در کار بیشتر اهمیت می دهند، راضی ترند. بنابراین در این دیدگاه، رضایت شغلی تابعی از برداشت افراد از فرهنگ سازمان است (میرسپاسی، ۱۳۷۳).
۲-۴-۷-۲ رضایت شغلی و میزان جابجایی
رضایت شغلی با میزان جابه جایی کارکنان رابطه معکوس دارد؛ این رابطه قوی تر از رابطه رضایت شغلی با دفعات غیبت است. در واحدهایی که رضایت کارکنان ضعیف است، جابه جایی بیشتر از واحدهای دیگر است. البته عوامل دیگری نیز در میزان جابه جایی کارکنان تأثیر دارد. برای مثال در جامعه ای با وضعیت اقتصادی نامطلوب، ممکن است کارکنان سازمان از رضایت شغلی خوبی نداشته باشند. با وجود این، میزان جابه جایی هم کم است، زیرا امکان دستیابی به شغل دیگر یا استخدام در سازمان دیگر بسیار کم است. به هرحال افزایش رضایت شغلی در جابه جایی اثر دارد (خدایاری فرد، ۵۲:۱۳۸۸).
۲-۴-۷-۳ رضایت شغلی و سلامت جسمی روانی
سلامت جسمانی و روانی ممکن است نگرش های شغلی کارکنان را تحت تاثیر قرار دهد. افرادی که شغلشان را دوست ندارند ممکن است پیامدهای بهداشتی نامطلوبی را تجربه نمایند. این عواقب شامل عوارض جسمانی و مشکلات روحی روانی می باشد. پیش بینی شده است که نارضایتی شغلی نتیجه اش کوتاهی طول عمر می باشد (درویش، ۱۳۲:۱۳۸۶).
۲-۴-۷- ۴ رضایت شغلی و غیبت

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۳۳
مقدمه ۱۳۴
۵-۱ خلاصه یافته ها و نتایج تحقیق ۱۳۶
۵-۲ پیشنهادات ۱۴۱
۵-۱-۲پیشنهادات اجرایی ۱۴۱
۵-۲-۲ پیشنهاد تحقیقات آتی ۱۴۴
۵-۳ محدودیتهای پژوهش ۱۴۵
منابع ۱۴۶
پیوست الف- علل تأخیر پروژه های عمرانی ۱۵۰
پیوست ب- ۱۰۰ عامل بروز ادعا در قراردادهای ساخت ۱۵۲
پیوست ج- رتبه بندی علل محتمل بروز دعاوی هزینه از دیدگاه کارفرما ۱۵۵
پیوست د- رتبه بندی علل محتمل بروز دعاوی هزینه از دیدگاه مشاور ۱۵۹
پیوست ذ- رتبه بندی علل محتمل بروز دعاوی هزینه از دیدگاه پیمانکار ۱۶۳
پیوست ر- رتبه بندی علل محتمل بروز دعاوی زمان از دیدگاه کارفرما ۱۶۷
پیوست ز- رتبه بندی علل محتمل بروز دعاوی زمان از دیدگاه مشاور ۱۷۱
پیوست ژ- رتبه بندی علل محتمل بروز دعاوی زمان از دیدگاه پیمانکار ۱۷۵
پیوست س- میانگین گیری و رتبه بندی عوامل دعاوی هزینه ۱۷۹
پیوست ش- میانگین گیری و رتبه بندی عوامل دعاوی زمان ۱۸۳
پیوست چ- پرسشنامه ۱۸۷
فهرست جداول صفحه
جدول ۴- ۱ اولویت بندی علل ادعای هزینه از دیدگاه کارفرما ۱۱۰
جدول ۴-۲ اولویت بندی علل ادعای هزینه از دیدگاه مشاور ۱۱۱
جدول ۴-۳ اولویت بندی علل ادعای هزینه از دیدگاه پیمانکار ۱۱۲
جدول ۴-۴ اولویت بندی علل ادعای زمان از دیدگاه کارفرما ۱۱۳
جدول ۴-۵ اولویت بندی علل ادعای زمان از دیدگاه مشاور ۱۱۴
جدول ۴-۶ اولویت بندی علل ادعای زمان از دیدگاه پیمانکار ۱۱۵
جدول ۴-۷ عوامل برتر ادعای هزینه ۱۱۶
جدول ۴-۸ ۱۵ عامل مشترک برتر ادعای هزینه ۱۱۷
جدول ۴-۹ عوامل برتر ادعای زمان ۱۱۸
جدول ۴-۱۰ ۱۵ عامل مشترک برتر ادعای زمان ۱۱۹
جدول ۴-۱۱ مقایسه رتبه عوامل برتر ادعای هزینه از دیدگاه سه گروه ۱۲۰
جدول ۴-۱۲ مقایسه رتبه عوامل برتر ادعای زمان از دیدگاه سه گروه ۱۲۱
جدول ۴-۱۳ درصد توافق نظر مشاور و پیمانکار در ادعای هزینه ۱۲۴
جدول ۴-۱۴ درصد توافق نظر مشاور و کارفرما در ادعای هزینه ۱۲۵
جدول ۴-۱۵ درصد توافق نظر پیمانکار و کارفرما در ادعای هزینه ۱۲۶
جدول ۴-۱۶ درصد توافق نظر پیمانکار و کارفرما در ادعای زمان ۱۲۸
جدول ۴-۱۷ درصد توافق نظر مشاور و کارفرما در ادعای زمان ۱۲۹
جدول ۴-۱۸ درصد توافق نظر مشاور و پیمانکار در ادعای زمان ۱۳۰
جدول ۴-۱۹ خلاصه نتایج توافق نظر بین گروه ها ۱۳۱
جدول ۵-۱ علل محتمل بروز دعاوی هزینه ۱۳۶
جدول ۵-۲ علل محتمل بروز دعاوی زمان ۱۳۷
مقدمه
در سال های اخیر افزایش تقاضای پروژه های ساخت که به دلایل مختلفی رخ داده است باعث گردیده که سالانه حجم زیادی از اعتبارات کشور صرف احداث و اجرای پروژه های ساخت گردد. پروژه های ساخت اهدافی چون هزینه، زمان و کیفیت را دنبال می کنند و آنچه این اهداف را تحت تأثیر قرار می دهد طرح دعاوی می باشد که به دلایل مختلف و متعدد با ادعای یکی از طرفین قرارداد نسبت به دیگری حاصل می گردد. این ادعا معمولا” درخواست کتبی با انضمام مدارک قراردادی است، که در خصوص جبران مالی و یا زمانی، یا تحقق سایر شرایط که از نظر قراردادی، موجب اختلاف درخواست کننده و طرف قرارداد یا کارفرماست بروز می کند.
دعاوی معمولا” در دو حوزه زمان و هزینه مطرح می شوند. تأخیر یکی از مهمترین پدیده های رایج در پروژه های عمرانی کشور است که در طول سالهای گذشته در پروژه های ساده ساختمانی تا پیچیده آنها رخ داده است که به تبع آن موجبات راکد ماندن سرمایه و به تعویق افتادن بازگشت سرمایه، افزایش هزینه های جاری پروژه، کاهش قدرت بودجه تخصیص یافته به پروژه ناشی از افزایش نرخ تورم، معطل ماندن منابع، نارضایتی ذی النفعان، مردم و مشتریان و در نهایت از دست رفتن موضوعیت پروژه های وابسته به زمان می گردد. از طرف دیگر وجود موانع قانونی، برآورد نادرست احجام و هزینه ها، تأخیر در تخصیص بودجه مناسب به پروژه ها نیز اثرات منفی بسیاری بر روی زمان بندی و اجرای با کیفیت پروژه ها خواهند داشت که همگی زمینه و بستر طرح دعاوی در پروژه های ساخت را مهیا می سازند.
با توجه به اهمیت موضوع ادعا در پروژه های ساخت کشور واختلافات و تبعات ناشی از آنها که اثرات مخربی برای به سرانجام رسیدن پروژه ها به همراه دارند لزوم شناسایی دلایل عمده ادعا در دو حوزه اصلی هزینه و زمان احساس گردید.

این تحقیق با موضوعیت شناسایی عوامل اصلی محتمل بروز دعاوی ابتدا سعی در شناسایی عوامل اصلی دارد همچنین از آنجا که دعاوی در پروژه می تواند از سوی هر یک از طرفین قرارداد و دخیل و درگیر در پروژه مطرح گردد این عوامل به تفکیک از دیدگاه سه گروه اصلی پروژه های ساخت یعنی کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران سنجیده شده است. در نهایت عوامل مشترک مهم که از اولویت بیشتری نزد سه گروه برخوردار بودند تعیین گردیده و میزان درصد توافق نظر آنها برآورد می گردد. به منظور جمع آوری داده ها پرسشنامه ای تهیه و در بین جامعه آماری مورد مطالعه توزیع گردید. ارزیابی داده ها نیز با بهره گرفتن از نرم افزارهای SPSS، Excell صورت پذیرفت.
در انتهای پژوهش نیز با توجه به عوامل تعیین شده راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش احتمال بروز دعاوی در پروژه های ساخت کشور ارائه گردیده است.
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه

در حالتی که احتمال بقای سرمایه مولّد در برابر یک سانحه، اندک است (). در این شرایط با توجه به تابع مطلوبیت اقتصاد، افراد جوان ترجیح می‌دهند که دستمزدشان را بلافاصله مصرف کنند. در جایی که است مدل به سمت حالت پایداری از مدل استاندارد OLG، با تابع تولید کاب داگلاس و تابع مطلوبیت CRRA سوق می‌یابد. بنابراین از معادلات (۳)، (۴) و (۶) تابع پس‌انداز به ترتیب زیر بدست می‌آید:

موجودی سرمایه در دوره t + ۱ برابر خواهد بود با میزان پس‌انداز در دوره t:

همچنین فرض می کنیم که سطح در وضعیت ایستا را زمانی که احتمال بقا برابر است نشان می دهد یعنی . بر اساس روش بارو-سالایی مارتین^[۵۹] (Barro & Sala-i-Martin, Economic Growth, 2004) متوسط بهره وری سرمایه را در وضعیت ایستا سطح می توان به صورت تعریف کرده و معادله (۸) در سطح وضعیت ایستا چنین بازنویسی شود:

به همین روش در مورد می توان نوشت:

طرف چپ معادله‌های (۹) و (۱۰) به شکل و طرف راست آنها را به صورت تعریف می کنیم ؛ هر دوی این توابع ممکن است اندیس های بیشینه(max) و یا کمینه(min) به خود بگیرند. تصاویر (۱)، (۲) و (۳) این دو معادله را به ترتیب در حالتی که کمتر، بیشتر و یا برابر یک باشد نشان می‌دهند. طرف راست در هر دو معادله خطی مستقیم است ( که شیب آن بوده و از مبدأ می‌گذرد. یک برنامه‌ریز اجتماعی می‌تواند از طریق تنظیم نرخ مالیات τ شیب L را تغییر دهد.
اگر میزان انباشت سرمایه در یک اقتصاد کمتر از وضعیت ایستا باشد، یعنی ، در این صورت با انباشت سرمایه رقم به نزدیک می‌گردد؛ و به همین نسبت متوسط بهره وری سرمایه، ، از بی‌نهایت به سمت کاهش می‌یابد. این موضوع در نمودار های (۴-۱)، (۴-۲) و (۴-۳) نشان داده شده است، به ترتیبی که با کاهش ، مقدار L کاهش یافته و می‌تواند بر حسب θ افزایش یا کاهش پیدا کرده و یا ثابت بماند. بدون توجه به مقدار متغیر θ، با انباشت بیشتر سرمایه شکاف بین و L کمتر می‌شود. همین منطق زمانی که انباشت سرمایه اولیه بیشتر از وضعیت ایستا باشد، ، نیز صدق می‌کند.
در بحثی که در ادامه ارائه می‌گردد، احتمال وقوع تله‌های فقر مورد ارزیابی قرار گرفته و تلاش می‌گردد تا سیاست‌هایی در جهت اجتناب از آنها ارائه شود. البته شایان ذکر است که این تجزیه و تحلیل بر پایه میزان می‌باشد نه . در مواجهه با رابطه معکوس این دو متغییر باید توجه داشت زمانی که به عنوان انباشت سرمایه به بی‌نهایت میل می‌کند، به عنوان میانگین بهره وری سرمایه به سمت صفر میل می‌کند. به علاوه زمانی که دو رقم مقایسه می‌شوند، بیشتر (کمتر) به کمتر (بیشتر) مربوط است.
تأثیر دو پارامتر بر رفتار مدل بیش از سایر پارامترهاست: (۱) کشش جایگزینی بین زمانی، θ/۱ و (۲) سطح آستانه سرمایه محافظ، Q.
همانطور که اشاره شد، وضعیت و به میزان بستگی دارد. در حالتی که میزان برابر، کمتر و یا بیشتر از یک باشد، شکل به ترتیب خطی مستقیم، منحنی نزولی و یا منحنی صعودی خواهد بود. به هر تقدیر معادلات (۹) و (۱۰) به وضعیت ایستا منحصربفردی می رسند که از قطع دادن توابع و L حاصل می‌گردند (Barro & Sala-i-Martin, Economic Growth, 2004).
کشش جایگزینی بین زمانی، θ، معین می‌کند که کدام سطح وضعیت ایستا، یا ، بالاتر خواهد بود. درحالتی که باشد، منحنی پایین تر از منحنی قرار گرفته و هر دو نزولی خواهند بود (نمودار ۴-۱). بنابراین، زودتر L را قطع می‌کند و اندازه بزرگتر خواهد بود. از اینرو، است که معادل همان می‌باشد. در چنین اقتصادی با افزایش احتمال بقای سرمایه، افراد جوان پس‌انداز را بر مصرف زودهنگام ترجیح می‌دهند که به مصرف کمتر در دوره اول زندگی شان و مصرف بیشتر در نیمه دوم منتج می‌گردد .

نمودار (۴-۱): وضعیت های ایستا برای تابع احتمال پالس بقای سرمایه مولّد در حالتی که
از سوی دیگر، اگر باشد، منحنی بالاتر از قرار گرفته و هر دومنحنی نزولی خواهند بود (نمودار ۴-۲). بنابراین L را زودتر در بزرگتر قطع می‌کند. از این رو، است که معادل می‌باشد. در چنین وضعیتی، کشش تابع پس‌انداز با توجه به احتمال بقای سرمایه منفی خواهد بود () و آثار درآمدی بر آثار جانشینی غلبه خواهد داشت. در این صورت افراد تمایل کمتری به موکول کردن مصرف زودهنگام به دوره دوم زندگی خود دارند.

نمودار (۴-۲): وضعیت های ایستا برای تابع احتمال پالس بقای سرمایه مولّد در حالتی که
حالت دیگر زمانی رخ می‌دهد که تابع مطلوبیت لگاریتمی‌ باشد (). افراد دارای تابع مطلوبیت لگاریتمی‌ تصمیمات مرتبط با سرمایه گذاری خود را منطبق با تغییرات نرخ بازگشت مورد انتظار و یا احتمال بقای سرمایه تغییر نمی‌دهند. همانطور که نمودار (۴-۳) نشان می‌دهد در چنین مواردی هر دو منحنی و ادغام شده به شکل یک منحنی خطی با معادله در می آید.
نمودار (۴-۳): وضعیت ایستا برای تابع احتمال پالس بقای سرمایه مولّد در حالتی که
تله فقر ممکن است بر مبنای اندازه سطح آستانه سرمایه محافظ Q به نسبت سطوح وضعیت ایستا و بوجود آید. در اینجا برای تسهیل تجزیه ‌وتحلیل تله فقر بر مبنای مقادیر ، مقدار معادلی برای Q تعریف شده است. براساس معادله (۵) سرمایه محافظ از طریق نرخ مالیات بر درآمد تأمین می‌شود:

سپس، حداقل سرمایه مولّد مورد نیاز برای ارتقای سرمایه محافظ به سطحی بالاتر از سطح آستانه Q برابر خواهد بود با:

مشابه و در معادلات (۹) و (۱۰) داریم:
این مقدار معادل است که سطح آستانه Q را نشان می دهد.
با توجه به نسبت مقدار به و و برای مواردی که در آنها کمتر، بیشتر و یا برابر یک است، می‌توان اقتصاد را فاقد تله فقر، گرفتار در تله گریزپذیر و یا گریزناپذیر و یا تله فقر متناوب تصور کرد. قضیه‌های ۱ تا ۵ این حالات مختلف را توضیح می‌دهند.
قضیه ۱: