پیشرفت های اینترنت در همه زمینه ها، به ویژه تجارت، آن را بسیار آسان کرده و در دسترس همگان قرار داده است]۳][۴[.

۱-۴ مدل های وب

دنیای مجازی جهانیست که با ظهور وب و شبکه ی اینترنت شکل جدیدی به خود گرفت و به صورت جدی به رقابت با دنیای فیزیکی پرداخت. در ابتدا وب ۱ دنیای اطلاعات را متحول ساخت (۲۰۰۰-۱۹۹۰) و با ایجاد دسترسی همگانی به اطلاعات مختلف بدون محدودیت های زمانی و مکانی در دنیای فیزیکی، انقلابی شگرف در زمینه ی دسترسی به اطلاعات و پیشرفت علم ایجاد نمود.
سپس وب ۲ و وب سایت های دوسویه و شبکه های اجتماعی مجازی مطرح شد (۲۰۱۰-۲۰۰۰) و دنیای ارتباطات را متحول ساخت. دیگر کاربران صرفا دریافت کننده ی اطلاعات نبودند و خود آن ها خوراک سایت ها را فراهم می کردند. این ارتباطات دوطرفه و فعل و انفعالی و جذابیت ناشی از مشارکت در محصول موجب ایجاد سایت های بزرگی همچون فیس بوک (سومین جامعه ی بزرگ دنیا)، آمازون (بزرگ ترین کتاب فروشی دنیا)، ویکی پدیا (بزرگ ترین دایره المعارف دنیا)، ای بی (بزرگ ترین سوپرمارکت دنیا) و بسیاری از سایت های وب ۲ ای دیگر در تمام زمینه های زندگی بشر نمود و کلیه ی روابط اجتماعی ما را تحت تاثیر خود قرار داد.
اما هنوز بشر خواسته های بیشتری از وب داشته و هرروز نیازمندی های خود را به آن محسوس تر می بیند و جنبه های بیشتری از زندگی خود را به آن می سپارد و به آن وابسته تر می شود. مثلا میس^[۴۱]از دانشگاه ام آی تی^[۴۲]در حال کار بر روی آیینه هائیست که در حمام به اینترنت متصل می شوند واگر هنگام مسواک زدن به آیینه ها نگاه کنید، از آخرین اخبار مطلع می شوید. از این رو سرعت و کیفیت بهره گیری از این دنیای مجازی روز به روز از اهمیت بیشتری برخوردار می شود و همین نیاز است که فردای وب را خواهد ساخت.
اما آینده ی وب را تحت عنوان وب ۳ معرفی می کنند. این نوع جدید از وب که درحال ورود به دنیای مجازیست، وب هوشمند یا وب مفهومی نیز خوانده می شود.

۱-۵ تشریح وب ۱ و دستاوردهای آن

وب با تاریخ ۲۰ ساله ی خود در میان یکی از مهم ترین و موثرترین فناوری های قرن ۲۱ ام قرار دارد و درواقع مجموعه ای بسیار پیچیده از انواع منابع اطلاعاتی است که به وسیله ی افراد متفاوت تولید می شود و توسط کاربران مختلف مورد جستجو قرار می گیرد.
وب یا تور جهان گستر یکی از مهم ترین و کاربردی ترین ابزار و خدمات موجود در اینترنت می باشد، وب مانند دیگر خدمات شبکه ای بر اساس معماری سرویس دهنده/سرویس گیرنده است و از طریق آن می توان به گستره ی وسیعی از منابع اینترنتی دسترسی پیدا کرد.
وب در ابتدا یک سری صفحه های ایستا بود که بینشان چیزی به نام پیوند^[۴۳] وجود داشت که قابلیت انتقال از یک صفحه به صفحه ی دیگر را فراهم می کرد. بعد از مدتی، صفحه های پویا این بحث را کامل کردند و بعد پایگاه های داده، کوکی ها و اطلاعات شخصی، نمونه های نوین تری از فناوری وب ۱ بودند.
بنابراین وب براساس نظام فرارسانه ای کار می کند، فرارسانه ترکیبی از فرامتن و چندرسانه ای است. فرامتن عبارت از متنی است که از سایر متون در صفحه ی وب متمایز شده است و به منابع اطلاعاتی یا صفحات دیگر که توسط کاربر قابل دسترسی می باشد اشاره می کند، یعنی اگر کاربر بخواهد به صفحات دیگر دسترسی پیدا کند کافیست توسط اشاره گر ماوس خود بر روی متن متمایز شده کلیک کند تا صفحات دیگر وب برای وی قابل دسترس شوند. چندرسانه ای نیز ترکیبی از رسانه های مختلف مانند صدا، تصویر، فیلم، تصاویر متحرک و متن می باشد. این ترکیب ممکن است برای جذابیت و رساندن مفهوم منابع اطلاعاتی در صفحات وب به کار رفته باشد]۵][۶[.

۱-۶ تشریح وب ۲ و دستاوردهای آن

با افزایش کاربردهای وب، طراحان وب روش های جدیدی را در ایجاد وب سایت ها به کار بستند که باعث راحت تر شدن دسترسی به داده ها برای کاربر و مشارکت کاربر در ایجاد داده ها می شود. نمونه ی بسیار روشنی از این سایت ها ویکی پدیا است که توسط کاربرانش گسترش پیدا می کند و مدیران این سایت فقط محیطی را برای استفاده از توانایی های کاربران فراهم می کنند.
مفهوم وب ۲ اولین بار در یک همایش توسط معاون موسسه ی اوریلی^[۴۴]مطرح شد. آن ها به دنبال نسل جدیدی از وب بودند که بتواند جذاب، کاربردی و قابل گسترش باشد. این گونه بود که کنفرانس وب ۲ شکل گرفت و بحث های زیادی پیرامون این پدیده مطرح شد. امروزه جستجوی این عبارت در گوگل بیش از ۱۰ میلیون نتیجه را برمی گرداند.
طراحی و معماری وب ۲ بر پایه ی مشارکت ها، همکاری ها و تعاملات انسان ها، ماشین ها، نرم افزار و عامل های هوشمند با یکدیگر استوار است.
وب ۱ بسیار محدودتر و ساده تر بود و تنها تعدادی نسبتا اندک از موسسات گوناگون، دانشگاه ها، مراکز تبلیغاتی و غیره به ایجاد مطلب و محتوا بر روی آن مبادرت می نمودند. این در حالی بود که کاربران در وب ۱ تنها امکان دسترسی به اطلاعات موجود و استفاده از آن ها را داشتند و نه توان ایجاد و یا تغییر را. در وب ۲ کاربران قادرند خود به ایجاد و خلق محتوا اقدام نمایند، آن را ساماندهی و تنظیم کنند، دیگران را در اطلاعات و داشته های خود شریک و سهیم سازند و یا به انتقاد و تغییر بپردازند.

۱-۶-۱ مشخصه های مهم وب ۲

کسانی که درمورد وب ۲ صحبت می کنند، مباحث مختلفی را پیش می کشند. برخی مایلند جنبه های تکنیکی آن را برای مخاطبانی همچون برنامه نویسان و طراحان وب تشریح کنند، بعضی نیز به کاربردهای تجاری آن نظر دارند، اما در اینجا به آن دسته از ویژگی های جدید وب که با نگرش سیستمی سازگاری بیشتری دارد اشاره می شود.
وب مردمی تر: وب واقعا همگانی تر شده است. مهم ترین تبلور این ویژگی را باید در این واقعیت جستجو کرد که مصرف کنندگان اطلاعات اکنون خود تولیدکننده اند. سایت کتابفروشی آمازون که به کاربران اجازه می دهد، نقد خود درباره ی محتوای یک کتاب را پای صفحه ی مخصوص همان کتاب درج کنند، یک مثال مشهور در این زمینه است. تقریبا اکثر کسانی که برای خرید کتاب به آمازون مراجعه می کنند، متوجه می شوند که اظهارنظر خوانندگان یک کتاب به مراتب از اطلاعات رسمی آمازون درباره ی آن کتاب، جالب تر است.
ساز و کار خودترمیمی محتوا: ساز و کار خودترمیمی محتوای وب را می توان به دو صورت مشاهده کرد: یکی با واسطه و دیگری بی واسطه. در ساز و کار با واسطه، خوانندگان و مصرف کنندگان یک محتوای اطلاعاتی (مثلا بازدیدکنندگان یک سایت خبری و یا آموزشی) با درج کامنت^[۴۵]و اظهارنظر، اطلاعاتی که ناشر ارائه داده است را نقد می کنند، چیزهایی به آن می افزایند، ایرادهایی از آن می گیرند و یا برای اصلاحش پیشنهادهایی می دهند. خودترمیمی بی واسطه، یک پدیده ی کاملا جدید در وب ۲ است، ویکی و مشتقات آن تبلور همین ساز و کار است. در این شیوه مردم امکان می یابند مستقیما یک محتوای اطلاعاتی را ویرایش کنند.
جهش در معنای آموزش: وب ۲ را می توانید در قالب تحولات مفهوم آموزش نیز ببینید. مهم ترین ویژگی وب ۲ در این مورد، غیرتجاری کردن دانش از طریق به کارگیری رهیافت توسعه باز است. در این شیوه، مردم می توانند در فرایند توسعه یک مقوله علمی یا فنی آزادانه مشارکت داشته باشند و به طور رایگان از حاصل آن استفاده کنند. این در حقیقت سطح متعالی تری از آموزش است. آموزش به وسیله ی موتورهای جستجو جنبه ی دیگری از تحول در معنای آموزش در فضای سایبر را نشان می دهد. موتورهای جستجو را از این نظر می توان به آموزگارانی تشبیه کرد که جواب هر سوالی را می دانند، اما کیفیت پاسخ هایشان بستگی به کیفیت پرسش های پرسشگر دارد.
پویایی داده ها: پدیده ی وب را از زوایای مختلفی می توان بررسی کرد. وب یک شبکه اطلاعاتی است. یک فناوری است. یک رسانه نیز هست. اما اگر آن را به عنوان مهم ترین تبلور فضای سایبر درنظر بگیرید، آن گاه می توان وب را به سیستمی تشبیه کرد که حیات دارد، زنده است، راکد نمی ماند، پی در پی تغییر می کند و نو می شود. یکی از مفاهیمی که وب ۲ سعی در توضیح و تبیین آن دارد، همین کارکرد دوگانه ای است که برخی از اطلاعات در شبکه ی اینترنت دارند. گونه ای از این اطلاعات را مردم پدید آورده اند و در یک روند تعاملی بسیار پویا و پیچیده مرتبا به آن می افزایند.
مفهومی به نام سرویس: وب ۲ متضمن پاره ای از مفاهیم کلیدی نیز هست. واژه ی خدمت یا سرویس نمونه ای از این مفاهیم است. وب جدید به گونه ای است که مفهوم سرویس به یکی از ارکان کسب و کارهای آنلاین تبدیل شده است. این مفهوم هم دربرگیرنده ی معنای لغوی آن، یعنی خدمت رسانی، و هم دربرگیرنده ی معنای تازه و مدرن آن است که نشان می دهد یک فرایند اطلاعاتی (مثلا ارسال نامه ی الکترونیکی) به جای آن که از طریق یک کحصول نرم افزاری انجام شود، می تواند به واسطه ی یک سیستم آنلاین^[۴۶]رخ دهد. این شیوه از ارائه ی خدمات، متکی بر نظریه ای است که می گوید هر نرم افزار را می توان به صورت یک سرویس ارائه کرد. سرویس در وب ۲ با یک مفهوم کلیدی دیگر نیز ارتباط نزدیک دارد و آن، معنای واژه ی توسعه است. وقتی که به تدریج سرویس های آنلاین جای بسته های نرم افزاری قابل نصب را بگیرند، آن گاه ممکن است با شرایطی رو به رو شویم که در آن همواره روند توسعه، اصلاح و تکمیل نرم افزار در معرض دید مصرف کننده قرار دارد. بنابراین توسعه در عصر وب ۲ یعنی تقریبا همیشه با محصولاتی سر و کار داریم که در مرحله ی آزمایشی قرار دارند.
پول سازی با قلک آنلاین: می توان به فهرست پیامدهای مردمی تر شدن وب، اقلام دیگری را نیز افزود. مثلا کسب و کارهای وب ۲ به وضوح نسبت به وب ۱ اهمیت بیشتری به تک تک کاربران می دهند. ایده ی ریالی کسب و کار این است که با مشتریان محدودتر ولی پولدارتر تعامل داشته باشید. بنابراین صاحبان کسب و کار تمایل زیادی دارند که به جای سر و کله زدن با صد مشتری که هرکدام فقط کمی پول خرج می کنند، با ۱۰ یا ۵ مشتری که رقم های بزرگی می پردازند، رو به رو شوند. وب ۲ این نظریه را با تردید رو به رو کرده است. ظاهرا کسب و کارهای چابک و تیزهوشی مانند گوگل و ای بی توانسته اند راهی پیدا کنند که درآمد خود را به جای تکیه بر خریدهای چند هزار دلاری مشتریان بزرگ، براساس دریافت تنها چند سنت از میلیون ها مصرف کننده کم درآمد بنا کنند.
پلتفرم^[۴۷]موبایل: یک مشخصه ی مهم دیگر نیز در فضای وب ۲ قابل تشخیص است و آن نقش فزاینده ی پلتفرم موبایل و به طور کلی آن دسته از تجهیزات همراه است که قابلیت جابجایی فیزیکی اطلاعات را در اختیار کاربر قرار می دهند. با کمی تامل می توان دریافت که در عصر وب ۲ دیگر حالت فیزیکی دسترسی به اطلاعات محدود به یک کامپیوتر ساکن نیست. کاربر می تواند در همه ی حالت ها، مثلا هنگامی که مشغول قدم زدن در یک پارک است، وارد فضای سایبر شود. این کاربر مثلا می تواند همان لحظه وبلاگ خود را به روز کند و یا پای یک یادداشت یا مقاله کامنت بگذارد]۷][۸[.

۱-۷ تشریح وب ۳ و دستاوردهای آن

برای همه ی ما بارها و بارها اتفاق افتاده که کلمه یا عبارتی را از طریق یکی از سایت های جستجو مثل گوگل جستجو کرده اما نتایج مطابق خواست و منظور ما طبقه بندی نشده اند و درنتیجه درمقابل حجم انبوهی از اطلاعات درهم که بسیاری از آن ها کمکی به ما نمی کنند سردرگم شده ایم. مثلا موتورهای جستجوی کنونی تفاوت بین پاریس هیلتون^[۴۸]و هیلتون این پاریس^[۴۹]و یا اپل^[۵۰]به معنی میوه ی سیب و اپل به معنی شرکت قول کامپیوتری را درک نمی کنند. ساتیا نادلا^[۵۱] (نایب رییس جستجو، پورتال و تبلیغات مایکروسافت) در این باره می گوید: یک سوم جستجوهای امروزی، جواب موردنظر کاربران را در نخستین جستجو ارائه نمی کنند و این یکی از جنبه هاییست که وب مفهومی، وب ۳ و یا همان وب درحال ظهور به آن پرداخته اند.
اگر یک خط از سمت وب ۱ به وب ۲ بکشید و آن را ادامه دهید به جایی می رسید که احتمالا با این فناوری به آن خواهیم رسید.
درواقع پس از آنکه وب به ابزاری برای ایجاد ارتباط دوسویه بین کاربران خود تبدیل شد(وب ۲)، حال در وب ۳ تعامل دوسویه بین کاربران و خود وب مورد توجه قرار گرفته است. و از وب هوشمند انتظار می رود که منظور و مقصود کاربر را درک کرده و او را در راه رسیدن به هدف خود همراهی کند.
زمان و گذر آن به سمت ایجاد مفاهیم جدید و تغییرات اساسی پیش می رود. درست به همین دلیل هم هست که مفهوم جدیدی از دنیای مجازی به وجود آمده است. این مفهوم جدید را کسی جز خالق وب جهانی نمی تواند ایجاد کند. بنابراین وب ۳ اولین بار توسط “تیم برنزلی” به کار برده شد تا توجه همه را به خودش جلب کند.
او برای اولین بار مفهوم وب ۳ را در سال ۲۰۰۱ با نوشتن مقاله ای علمی به وجود آورد و در عرصه ی عمومی مطرح کرد. برنزلی عبارت “وب ۳” را به عنوان مکانی که در آن ماشین ها و دستگاه ها می توانند صفحات وب را مانند انسان ها بخوانند، توصیف کرد. او حتی برای توصیف بیشتر یک آیینه ی متصل به وب را مثال زد که امکان نمایش اخبار جدید منتشر شده در وب را به کاربرانش می دهد.
مفاهیم مختلفی برای وب ۳ ارائه شده است که همه به تکامل کاربرد وب و تعامل بیشتر آن از راه های متفاوت اشاره دارند. تیم برنزلی اما وب ۳ را در یک عبارت “وب معنایی” تعریف کرده است.
وب معنایی که بیشتر کارشناسان برای تعریف وب ۳ بر سر آن توافق دارند، در حقیقت تحول گسترده ای از وب جهانی است که در آن مفهوم وب نه تنها در زبان طبیعی ظهور پیدا می کند، بلکه در فرمی قابل درک و کامل برای تولیدکنندگان بزرگ نرم افزار دنیا ارائه می شود.
وب ۳ همچنین حرکت به سمت دسترسی وسیع به اطلاعات از طریق نرم افزارهایی غیر از مرورگرهای اینترنتی و حتی به وسیله ی تکنولوژی های مربوط به هوش مصنوعی است.
درواقع وب ۳ در تعبیر فرهنگ نامه های معتبر جهانی، نسل سوم خدمات وب مبتنی بر اینترنت است که بر ارائه ی اطلاعات از طریق امکانات فیزیکی ماشین ها و دستگاه ها تاکید می کند تا به این ترتیب تجربه ای خلاق و شهودی تر را برای کاربرانش به ارمغان آورد]۹][۱۰[.

۱-۸ تخمین آینده ی وب

آینده ی وب شنیدنی است. وب، اغلب برای کسانی طراحی می شود که آن را می بینند. طبیعت اچ تی ام ال^[۵۲]و سی اس اس^[۵۳]روی چگونگی به نظر رسیدن وب تمرکز دارد. با افزایش محبوبیت ترکیب تکنولوژی و پیشرفت در فراگیری ماشین، تاکید روی این است که نه تنها نحوه ی به نظر رسیدن یک وب سایت اهمیت دارد، بلکه چگونگی تعامل با آن نیز بسیار مهم است.
صدا یا توانایی صحبت کردن و شنیدن نظرات، ممکن است کلیدی برای تولیدات جدید توسعه ی وب باشد. روش های جدید تعامل شنیدنی و استانداردهای ای پی آی^[۵۴] می تواند راهنمای خوبی برای تولید تکنولوژی جدید وب باشد.
پردازش صدا توانایی ترجمه کلمات گفته شده به متن است. این تکنولوزی جنبه ی جدیدی نیست و قدمت ۶۰ ساله دارد. در سال ۱۹۵۴، آزمایش جورج تاون- آی بی ام^[۵۵] نمایشی از اولین برنامه ی ترجمه ی مبتنی بر ماشین است. این نمایشی بود که توسط دانشگاه جورج تاون و آی بی ام توسعه یافت و با موفقیت توانست به وسیله ی تکنولوژی مقدماتی محاسبات، بیش از ۶۰ جمله ی روسی را به انگلیسی به صورت خودکار ترجمه کند. این سیستم در ابتدا فقط ۶ قانون گرامری و ۲۵۰ آیتم در لغت نامه ی خود داشت که همه ی آن ها به وسیله ی دست نوشته شده بودند. اما این سیستم پتانسیل خود را برای تعامل بیشتر با تکنولوژی اثبات کرد و محققان نیز ادعا کردند که طی ۳ تا ۵ سال آینده، فراگیری ماشین یک مشکل حل شده خواهد شد. اما متاسفانه ۳۰ سال طول کشید تا این مساله به حقیقت بپیوندد.
پیشرفت بزرگ دیگر در دهه ی ۱۹۸۰ بود، که الگوریتم های فراگیری ماشین برای پردازش زبان معرفی شدند. این الگوریتم های ساده برای اولین بار در تکنولوژی پردازش گفتار ساخته شدند.
رهبری این جریان برعهده ی کنسرسیوم تار جهان گستر^[۵۶]است، جامعه ای که استانداردهایی را برای رشد وب توسعه می دهد. یکی از گروه های استانداردهای اخیر، مشخصه ی ای پی آی گفتار وب^[۵۷]است که با هدف “قادر ساختن توسعه دهندگان وب برای فراهم کردن زمینه ای در مرورگرهای وب برای داشتن ویژگی ورودی گفتار و خروجی متن در حالیکه هنگام استفاده از نرم افزارهای استاندارد تشخیص گفتار یا خواندن صفحه این ویژگی دردسترس نباشد. خود ای پی آی متضمن پردازش گفتار و پیاده سازی ترکیب می باشد و می تواند ترکیب و تشخیص را هم در سمت سرور و هم در سمت کلاینت پشتیبانی کند. همچنین برای ورودی های گفتار کوتاه و گفتار پیوسته نیز طراحی شده است.”
به عبارت ساده تر، این ای پی آی ها به توسعه دهندگان وب اجازه می دهند تا این قابلیت را برای کاربران وب اضافه کنند تا بتوانند با یک صفحه ی وب صحبت کنند و همچنین از آن پاسخ و نتیجه را دریافت کنند. اگر از حالا گوگل^[۵۸] یا اپل سیری^[۵۹] استفاده کنید، حتما این قابلیت را خواهید دید. البته گوگل اخیرا این ویژگی را برای کاربران مرورگر کروم خود روی صفحه ی خانه^[۶۰] ی خود پیاده سازی کرده است. همچنین گوگل ای پی آی گفتار وب را روی مرورگر کروم خود پیاده سازی کرده است تا به هرکسی اجازه بدهد که به آسانی یک صفحه ی وب فعال با گفتار بسازد.
کورزویل^[۶۱]که نام یکی از شرکت های مربوط به گوگل است، آینده ای را متصور است که کامپیوترها توانایی نوشتن و فهم محتوای معنایی زبان را پیدا کنند. آینده ای که در آن کامپیوترها قبل از اینکه شما سوال کنید جوابتان را می دانند و علت آن این است که آن ها هر ایمیلی که شما خواهید نوشت، هر داکیومنتی، هرچیزی که از روی بیکاری داخل فیلد ماشین های جستجو وارد کنید، هر دارویی برای بیماری و … را خواهند خواند. آن ها شما را بهتر از خودتان خواهند شناخت. و اگر شما نیز با نظر کورزویل موافق هستید، راه شروع آن توانایی تعامل با کامپیوترها به شیوه ی طبیعی و از طریق صدا است]۱۱ [.

۱-۹ بیان مساله و سوالات تحقیق

در وب سایت های تجاری سرعت اجرا و پاسخ سیستم ها موضوعی بسیار مهم و حیاتی شده است. در مورد سیستم های تجاری مشتری به مشتری و تجارت به مشتری با توجه به حجم بالای مراجعه کنندگان و بازدید کنندگان که هریک عملیات متنوعی را نجام می دهند توان و سرعت پاسخگویی سیستم امری بسیار تاثیر گذار در رضایت مشتریان و کارآمدی سیستم تجاری است.