پژوهش های انجام شده با موضوع بررسی-تأثیر-بهرهگیری-از-شبکههای-اجتماعی-علمی-و-پژوهشی-مجازی-بر-عملکرد-اعضای-هیأت-علمی- فایل ۹ |
دسترسی رایگان
سایت یو لایک [۷۳]
یکی از این سرویسهای محبوب نشانهگذاری اجتماعی[۷۴] با تمرکز بر مسائل علمی سایت سایت یو لایک است. هدف نشانهگذاری اجتماعی ذخیره، سازماندهی، جستجو و مدیریت نشانکها یا علاقهمندیها[۷۵] است (ویکیپدیا[۷۶]، ۲۰۰۹). که شکلی از مدیریت لینک با عطر و طعم شبکههای اجتماعی و یا رویکردی باز و بدون ساختار برای برچسبزدن بر لینکهای منابع است (بوک ووا و همکاران،۲۰۱۰).
نشانهگذاری اجتماعی در مسائلی مانند ذخیرهسازی، سازماندهی، به اشتراکگذاری و پیدا کردن مقالات و کتابهای علمی منتشرشده به ارائه خدمات می پردازد که شرایطی را برای واردکردن مراجع ازجمله تمام جزئیات کتابشناختی از یک صفحه وب (مثلاً آمازون) از طریق دکمه مرورگر در یک کتابخانه برخط شخصی فراهم می کند. مانند ابزارهای نشانهگذاری اجتماعی مرسوم میتوان مراجع خود را با برچسبهایی سازماندهی کرده و مراجع افراد دیگر که برچسبگذاری شدهاند را نیز مشاهده کرد. علاوه بر این میتوان از اینکه چه شخص دیگری دارای یک مرجع خاص در کتابخانه است اطلاع پیدا کرده و گروههایی با افراد دیگر ساخت تا مرجعهای علمی خود و مقالات را با آنها به اشتراک گذاشت.
خدمات مربوط به مقالات علمی مانند وبسایت سایت یو لایک بیشتر در پشتیبانی از بازیابی، مطالعه و نوشتن توانایی دارند. در مورد بازیابی، خصوصیات مشابهی به پایگاهدادههای ادبیات وجود دارد. در زمان مطالعه یک مقاله میتوان یادداشتبرداری کرده و به مرجع مورد نظر امتیاز داده و آن را با دیگران به اشتراک گذاشت. پشتیبانی نوشتاری به ترتیب میتواند به صورتهای زیر تقسیمبندی شود (۱) ضبط خودکار دادههای کتابشناختی و ارائه آن در یک فرمت استاندارد و (۲) استفاده از یک پایگاه داده به اشتراک گذاشتهشده (جمع آوریشده در یک گروه) به وسیله نوشتن یک مطلب مشترک با دیگران (بوک ووا و همکاران،۲۰۱۰).
ریسرچر آیدی[۷۷]
وبسایت ریسرچر آیدی یک شبکهاجتماعی پژوهشی است که در سال ۲۰۰۸ آغاز به کار کرد و محققین با عضویت در آن میتوانند درخواست داشتن یک شناسه کاربری[۷۸] پژوهشی برای خود بدهند تا مشکل شباهت اسامی محققین و حرف اول نام آنها یا اشتباه در ذکر ژورنال تخصصی برطرف شود. در صفحه اصلی این سایت آمده است: ریسرچر آیدی راهحلی برای مشکل ناشناس بودن نویسنده در جامعه تحقیقات علمی ارائه میدهد. در این سایت کاربران اطلاعات خود را در پروفایلی ذخیره کرده و میتوانند با بارگذاری فایل و جستجوی اطلاعات از طریق سرویسهای جستجوی وب اف ساینس[۷۹] و وب اف نولج[۸۰] و نیز استفاده از خدمات ارجاعدهی این سایت از آن استفاده کرده، تعداد دفعات ارجاعات خود، شاخص اچ[۸۱] و همکاران بالقوه خود را شناسایی کنند. این سایت با سایت اندنوت به صورت ادغامی فعالیت میکند[۸۲]. این سایت به طور ویژه برای رشتههای علوم انسانی کاربرد دارد و میتواند محققین این رشتهها را با یکدیگر آشنا کند. از دیگر امکانات این سایت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
به روز رسانی پروفایل کتابشناختی در هر زمان
ساخت یک لیست “انتشارات من” از طریق بارگذاری انتشارات
مدیریت لیست انتشارات با نرم افزار اندنوت
کنترل عمومی یا خصوصی بودن پروفایل مانند اکثر شبکههای اجتماعی
امکان جستجوی همکاران، مرور لیست انتشارات آنها و مطالعه روشهای تحقیق دیگر کاربران در سراسر جهان
مایکروسافت آکادمیک ریسرچ[۸۳]
وبسایت جستجوی علمی مایکروسافت یک موتور جستجوی عمومی رایگان برای مقالات و ادبیات علمی است که توسط مایکروسافت با هدف کمک به محققان در امر پژوهش، دادهکاوی[۸۴]، ارتباط نهادها و تجسم دادهها ساختهشدهاست (مایکروسافت آکادمیک ریسرچ، ۲۰۱۴). پایگاهداده این سایت شامل اطلاعات کتابشناسی برای مقالات چاپشده در ژورنالها، کنفرانسها و ارجاعات آنهاست. در فوریه ۲۰۱۴ بیش از ۳۹ میلیون انتشارات و ۱۹ میلیون نویسنده در این سایت به ثبت رسیدهاست[۸۵].
در چند سال گذشته این سایت در حال رقابت با گوگلاسکولار بود تا به برترین موتور جستجوی علمی رایگان تبدیل شود. تعداد کاربران و مقالات ثبت شده در آن تأییدکننده این مطلب بود. حتی بعضی امکانات آن در مقایسه با سایت گوگلاسکولار برتریهایی داشت. اما این اتفاق هرگز نیفتاد (ون نوردن، ۲۰۱۴). با توجه به بررسیهای سایت آرکسیو[۸۶]، این سایت از سال ۲۰۱۳ به روز نشده و تعداد مقالات فهرستشده در آن از سال ۲۰۱۱ به میزان چشمگیری کاهش پیداکردهاست. دیگر محققین نیز متوجه این مسأله شدهاند، این موضوع را میتوان از شکایات نوشته شده در بخش پیامهای سایت متوجه شد که تنها پاسخ دادهشده به آنها این بودهاست که “در حالحاضر سازمان در حال کار برای ایجاد محتوای جدید است” (ون نوردن، ۲۰۱۴). زودتر گزارشداده نشدن این کاهش به نویسندگان نشان میدهد که این سرویس مورد بیتوجهی افراد علمی و دانشگاهی و کتابشناسان بودهاست (سایت آرکسیو،۲۰۱۴).
با درنظرگرفتن مشکلات ذکرشده به نظر میرسد این سایت در جستجوی مقالات علمی ضعیف عمل کرده و ازسوی محققین و دانشجویانی که از سایت گوگل اسکولار برای بهروز نگهداشتن پروفایل خود و بررسی ارجاعات استفاده میکنند، مورد بیتوجهی واقع شده است (اردونا-مالیا، ۲۰۱۴).
جمع بندی
وبسایتهای ذکرشده هرکدام مزایای منحصربهفردی برای محققین ایجاد میکنند. اگرچه انتقادات زیادی در باره این سایتها وجود دارد اما باید به خاطرداشت نسل جدیدی از فارغالتحصیلان در حال ورود به مجامع علمی و دانشگاهی هستند که فعالیتهای برخط و مهارتهای زیادی در هدایت و اتصال به شبکه هایاجتماعی رایج دنیا داشته و ارتباط برقرارکردن در دنیای مجازی برایشان امری عادی است. بنابراین چرا این نسل جدید محققان از این مهارت خود در امر تحقیق و پژوهش، به ویژه در دنیای رقابتی علمی امروز استفاده نکنند؟ به همین علت نمیتوان نقش این سایت ها را نادیده گرفت (کولار،۲۰۱۲).
بخش دوم:
عملکرد
مقدمه
ارتقای کیفیت عملکرد دانشگاهها در گرو گروههای آموزشی توانمند و شایسته است. از این رو ارزیابی عملکرد گروههای آموزشی یکی از مسئولیتهای مهم مدیران و مسئولان دانشگاهی برای توسعه حرفهای و حفظ ارتقای آموزش عالی است. مدیران و اعضای گروههای آموزشی با ارزیابی عملکرد به نقاط قوت و ضعف خود پی میبرند و با ریشهیابی آن، اقدامات اصلاحی به منظور بهبود عملکرد خود انجام میدهند. علاوه بر این ارزیابی عملکرد در کاهش هزینهها، ارتقای کیفیت و جلب رضایت ذی نفعان مؤثر است (عزتی، ۱۳۹۱). بدیهی است که این امر در دانشگاهها که مرکز تفکر و اندیشه، خلاقیت و نوآوری و نیز متولی پاسخگویی به نیازهای جامعه در جهت تولید، ترویج و توسعه دانش و فناوری هستند، از اهمیت خاصی برخوردار است و مدیران مؤسسات آموزشی برای دستیابی به عملکرد مطلوب و بهره برداری از همه منابع و امکانات موجود لازم است ضمن به کارگیری مدیریت صحیح منابع، به ارزیابی عملکرد گروهها و واحدهای آموزشی نیز بپردازند.
تعریف عملکرد و ویژگیهای آن
عملکرد معانی زیادی دارد. مانند نتیجه کار، میزان کار و حاصل محصول (دهخدا، ۱۳۷۹). عملکرد نتیجه عمل، حاصل کار یا همان کارکرد است (صدری افشار،۱۳۸۱). عملکرد به رفتار قابل مشاهده اشاره میکند و تفاوت آن با رفتار در آن است که رفتار به هرگونه عمل شخص گفته میشود درحالیکه عملکرد به نتیجه عمل فرد اشاره میکند که در ارزشیابی از میزان یادگیری او مورد استفاده قرار میگیرد. عملکرد فرد از عواملی چون انگیزش و هیجان، شرایط محیطی، خستگی و بیماری متأثر میشود، سپس با توجه به این عوامل، عملکرد فرد ممکن است شاخص به نسبت درستی از یادگیری او باشد یا اینکه نتواند آن را به خوبی نشان دهد (سیف، ۱۳۸۷).
درواقع عملکرد رفتاری است که دو ویژگی دارد. نخست قابل اندازهگیری است، یعنی رفتارهایی که میتوانند به صورت کلمات مشخص شوند. ارزش این رفتارها براساس میزان مشارکت آنها برای تکمیل اهداف فردی، واحدی یا سازمانی متفاوت است. دوم، چند بعدی است، یعنی رفتارهای گوناگونی وجود دارند که توان پیشبرنده تا ممانعت با اهداف سازمانی را دارند. بنابراین درک عملکرد مستلزم درنظرگرفتن تعداد زیادی از انواع رفتارهای گوناگون است. میتوان گفت عملکرد اعمالی است که فرد در شغل خود انجام میدهد (پازارگادی و همکاران،۱۳۸۷).
بایرز و روا[۸۷] (۲۰۰۸) بیان می کنند عملکرد به درجه انجام وظایفی که شغل یک کارمند را تکمیل میکند اشاره دارد. نو و دیگران(۲۰۰۸) عملکرد را ناشی از ویژگیهای شخصی، مهارتها و نظیر آن میدانند. این ویژگیها از طریق رفتار کارکنان به نتایج عینی تبدیل میشود. در واقع کارکنان تنها در صورتی که دانش، مهارتها و تواناییها و سایر ویژگیهای ضروری برای انجام یک شغل را داشتهباشند میتوانند رفتارشان را نشان دهند.
دانشگاهها و مراکز آموزش عالی مأموریتهای مختلفی را برعهده دارند. اگرچه این مأموریتها ممکن است از جامعهای به جامعه دیگر یا از دانشگاهی به دانشگاه دیگر متفاوت باشد، اما غالب صاحبنظران سه مأموریت اصلی را شامل آموزش، پژوهش و خدمات برای دانشگاهها مورد تأکید قرار دادهاند (کارلسون، ۲۰۰۷).
ارزشیابی عملکرد اعضای هیأتعلمی دانشگاههای کشور ما بر اساس سه محور آموزش، پژوهش و فعالیتهای عملی- اجرایی، به نوعی حاکی از پذیرش طبقهبندی فوق از مأموریتهای دانشگاه در آموزش عالی کشور است (معروفی، ۱۳۹۰).
محمدی(۱۳۸۹) نیز عملکرد را در سه بُعد به این شرح مورد بررسی قرار دادهاست : بُعد اول عملکرد آموزشی که شامل مجموعه فرایند تدریس شامل فعالیتهای پیش از تدریس، حین تدریس و پس از تدریس (ارزشیابی پایان دوره) است. بُعد دوم عملکرد پژوهشی که مطابق تعریف، هرگونه فعالیتی که به تولید علم یا کشف روابط بین پدیدهها بینجامد یا راه این فرایند را تسهیل نماید؛ عملکرد پژوهشی مینامند. بُعد سوم عملکرد اجرایی- خدماتی، که شامل هرگونه فعالیت دانشگاهی به غیر از تدریس و پژوهش مانند خدمات مشاورهای و خدماتی همراه با پست سازمانی میباشد.
عملکرد آموزشی
از میان مأموریتهای سهگانه دانشگاهها، مأموریت “آموزش” از نخستین و بدیهیترین مأموریتهایی محسوب میشود که از گذشته بر آن توافق وجود داشتهاست (بتوریت و توماس، ۲۰۰۳). عملکرد آموزشی اعضای هیأت علمی، کیفیت و کمیت تدریس را شامل میشود. کیفیت تدریس، با نظرخواهی از دانشآموختگان و دانشجویان انجام میشود و در آخر هر نیمسال تحصیلی امتیازات کسب شده در پرونده عضو هیأتعلمی ضبط میشود. کمیت تدریس، امتیازاتی است که عضو هیأتعلمی در فعالیتهای آموزشی خود به دست میآورد که مشتمل بر فعالیتهای حرفهای تدریس، ارتباطات نوشتاری و شفاهی، مهارتهای بینفردی و مدیریت کلاس یک واحد درسی است (سلجوقی،۱۳۸۲).
از آنجا که فعالیتهای آموزشی اعضای هیأتعلمی هدفهای متفاوتی را دنبال میکنند؛ به همان
نسبت نیز ملاکهای موفقیت آموزشی متنوعاند. با وجود تنوع روشهای ارزشیابی موجود، هیچیک از آنها برای ارزشیابی از عملکرد آموزشی همه مدرسان در شرایط متفاوت؛ مفید و کاملاً مناسب نیستند (پوفام، ۲۰۰۲).
معمولاً دانشگاهها برای کسب امتیازات بیشتر و بهبود کیفیت عملکرد آموزشی خود همهساله بهطور مداوم به ارزشیابی عملکرد آموزشی خود میپردازند. زیرا در صورتیکه ارزیابی بینتیجه رهاشده یا از انجام آن سرباز زدهشود؛ نیاز به آن بیشتر احساس میشود (طوسی، ۱۳۸۲).
فعالیتهای آموزشی اعضای هیأتعلمی در هریک از ۵ حوزه زیر قابل دستهبندی است:
آموزشدادن (تدریس)، شامل ارائه سخنرانی، آموزش دروس عملی، آموزش در گروههای کوچک، مشارکت در سمینارها و کنفرانسهای آموزشی، طراحی و بازنگری طرح درس و تهیه مواد آموزشی و کمکآموزشی برای ارائه دروس مربوطه.
برنامهریزی آموزشی، از جمله طراحی و اجرای برنامه آموزشی جدید (مانند برنامهریزی واحد درسی)، اصلاح برنامه های آموزشی موجود (بر حسب نتایج حاصل از نیازسنجی و یا نقاط ضعف و قوت برنامه)
راهنمایی و مشاوره، شامل راهنمایی آموزشگیرندگان در سطوح مختلف برای افزایش بازدهی آنها در فعالیتهای یادگیری، یادگیری بهتر مهارتها، نوشتن پروپوزال، گزارش و مقاله مرتبط با پایاننامه یا طرح تحقیقاتی
مدیریت و رهبری آموزشی، نظیر برنامهریزی، پیگیری مستمر و فعال تعالیسازمانی، ارزیابی مستمر اقدامات انجامشده، انتشار نتایج فعالیتهای بهعملآمده و جذب منابع مورد نیاز و سایر حیطههای مدیریت
ارزیابی فراگیران، شامل طراحی سؤالات آزمون برای سطوح مختلف، همکاری در برگزاری آزمون، طراحی و اجرای روشها و ابزارهای ارزیابی نوین یا آزمون در سطوح مختلف(با توجه به نقاط ضعف و قوت روش های موجود) (آییننامه ارزشیابی کیفیت عملکرد آموزشی اعضای هیأت علمی، ۱۳۸۷).
طبق آییننامه دانشگاه فلوریدای امریکا (۲۰۰۷) نیز، عملکرد آموزشی براساس عملکرد اساتید در کلاس و جلسات بیرون از کلاس با دانشجویان، راهنمایی آنها و شرکت در جلسات کارشناسی ارشد و دکتری میباشد. همچنین تعداد دانشجویانی که به آنها تدریس دادهشده در عملکرد آموزشی مدنظرقرارمیگیرد.
اگرچه در دانشگاههای کشور ما نیز مانند اغلب کشورهای جهان توصیه میشود در ارزشیابی عملکرد اعضای هیأت علمی دانشگاهها، همزمان تمامی مأموریتهای سهگانه، به ویژه مأموریت آموزش و پژوهش، مورد توجه قرارگیرد و به این منظور تأکید میشود، فعالیتهای دانشگاهی به گونهای سازمان یابند که ارتباط نزدیکی بین آموزش و پژوهش برقرار شود و اعضای هیأت علمی هم معلم و هم محقق باشند و هر دو فعالیت را به طور همزمان و در راستای تکمیل همدیگر پیش ببرند؛ با این وجود، در عمل اهمیتی که به پژوهش داده میشود، بسیار بیشتر از آموزش است و روند سیاستگذاریهای حمایتی از پژوهش ناخواسته سبب شده تا شاخص عملکرد در آموزش عالی بیش از حد بر بروندادهای پژوهشی متمرکز شده و کارکرد آموزش به طور گستردهای مورد بیاعتنایی قرار گیرد. به همین دلیل بیشتر اعضای هیأت علمی مجبورند از طریق فعالیتهای پژوهشی، امتیازات لازم را برای ارتقای خود کسب کنند و آموزش روز به روز مورد بیتوجهی قرار گیرد (معروفی، ۱۳۹۰).
عملکرد پژوهشی
دنیای امروز بیش از پیش به پژوهش و تولید علم جهت رسیدن به معیارهای توسعه وابسته میباشد. اگر در قرن بیستم آموزش موضوع اصلی بود، در قرن بیست و یکم موضوع اصلی پژوهش است و اهمیت پژوهش و فناوری در پیشرفت کشورها از نیمه قرن بیستم پیوسته درحال ارتقا و افزایش بودهاست. از این رو هم کشورهای توسعه یافته و هم درحالتوسعه طی ۵۰ سال اخیر، عمده توجه و اهتمام خود را جهت تقویت و ارتقاء شاخصهای مختلف پژوهشی صرف کردهاند. امروزه تولید علم از مهمترین شاخصهای تفاوت و تمایز کشورهای مختلف تلقی میشود (هاشمی داران، ۱۳۹۱).
یکی از مهمترین نگرانیها و دغدغههای نظام آموزش دانشگاهی، عملکرد پژوهشی اعضای هیأت علمی میباشد که یکی از دو معیار اصلی برونداد دانشگاه است (بازرگان، ۱۳۸۳). دانشگاهها و مراکز آموزشی با تمهیداتی از قبیل برگزاری کارگاههای آموزشی، اعطای فرصت مطالعاتی، اهدای جوایز نقدی، الزامی بودن برای ارتقای عمودی و افقی اعضای هیأتعلمی، سعی در ارتقای عملکرد پژوهشی اعضای هیأتعلمی خود داشته و درنهایت ارتقای رتبهبندی آموزشی و سطح بندی سازمان خود و در نهایت جامعه را دنبال مینمایند ( آیین نامه ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی گروه پزشکی،۱۳۸۸).
شاخصهای تعداد طرح تحقیقاتی مصوب، تعداد مقالات منتشر شده در مجلات علمی و پژوهشی در داخل کشور، تعداد مقالات علمی و پژوهشی در خارج کشور، استفاده از اینترنت و کارگاههای آموزشی مربوط به پژوهش از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد پژوهشی اعضای هیأتعلمی دانشگاه میباشد (باواسکار، ۲۰۰۱). عملکرد پژوهشی و پژوهشهای بنیادی و کاربردی اعضای هیأتعلمی دانشگاه در برگیرنده مقالههایی است که در کنفرانسهای داخلی (نظیر کنفرانس، کنگره، همایش و گردهمایی) و یا کنفرانسهای خارج از کشور دارای تأییدیه رسمی از مراجع ذیربط از جمله وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشد، مقالههایی که در نشریات علمی دانشگاهی توسط عضو هیأتعلمی منتشر شده و کتابهایی که توسط عضو هیأتعلمی منتشر شدهاست و گزارش فنی و انتشار آنها را شامل میشود (سلیمانی و همکاران، ۱۳۹۰).
در آیین نامه ارتقاء اعضای هیأتعلمی(۱۳۸۷) نیز، فعالیتهای پژوهشی شامل موارد زیر بیان شدهاست:
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-08-01] [ 07:49:00 ب.ظ ]
|