۳- ۶- پروفیل بار نسبت به نرخ خرابی:
نمودار λ بر حسب L را رسم مینماییم و برای کلیه­ مقادیر پروفیل بار، همین نمودار را در نظر میگیریم.

۱
۲
شکل ۳- ۳ : تغییرات نرخ خرابی نسبت به بار
که در حالت کلی نمودار به صورت نمودار شماره ۲ از شکل ۳- ۳ میباشد.
۳- ۷- بررسی نمودار نرخ خرابی برحسب زمان:
حال باتوجه به مقادیر پروفیل بار و نمودار λ بر حسب L ، نمودار λ برحسب time (زمان) را برای تمام خطوط بدست می آوریم. سپس مساحت زیر نمودار λ کل برحسب time (زمان)را بدست آوریم که این میزان مقدار انرژی تامین نشده ما میباشد که میتوانیم ارزش آن را بر حسب پولی نیز بدست آوریم.
۳-۸- بررسی بازه­ی بار ماکزیمم و حد ظرفیت:
نمودار بار کل بر حسب زمان را بدست می­آوریم که این کار از جمع تمام بارها در ساعات خودشان بدست می ­آید و سپس اندازه مساحت زیر نمودار، کل انرژی ما میباشد. مساحت فوق برابر کل انرژی مصرف شده میباشد که این مقدار در قیمت برق نیز مقدار درآمد ما از فروش برق میباشد.حال برای پاسخ گویی بار ما باید در محدوده­ایی که توان ما از حد ظرفیت بالاتر میرود پاسخ گویی را انجام دهیم تا پیک بار ما کاهش پیدا کند.
شکل ۳- ۴ : نمونه ­ای از مقدار حد ظرفیت پروفیل بار کل یر حسب زمان
۳- ۹- کشسانی قیمت و پروفیل های بارها:
کشسانی برای انجام پاسخگویی، جهت کاهش بار شبکه، در بازه­ی اوج بار سیستم ضرب میشود و بار سیستم را کاهش میدهد ما با این کار در بازه­ی اوج بار سیستم، قیمت را بالا میبریم تا مصرف کننده بار خود را کاهش دهد.
از طرفی میدانیم با افزایش قیمت، انرژی کل ما و نرخ خرابی ما کاهش پیدا میکند پس در نتیجه داریم:
E وλ Price
۳- ۱۰ - بررسی هزینه عدم فروش انرژی () و هزینه تحمیلی ():
۳- ۱۰- ۱- هزینه عدم فروش انرژی ():
از اختلاف مساحت (کل انرژی) قبل از زمان پاسخ گویی و بعد از آن مقدار بدست میاید.
چون هزینه عدم فروش انرژی ما، حاصل ضرب ، اختلاف انرژی مصرف شده توسط مصرف کنندگان قبل و بعد از پاسخگویی بار در قیمت برق میباشد پس در نتیجه هزینه عدم فروش انرژی (انرژی صرفه جویی شده) توسط پاسخ گویی بار در قیمت برق میباشد.
۳- ۱۰- ۲- هزینه تحمیلی () :
هزینه تحمیلی بارهایی است که خاموش میشود که هزینه تحمیلی در صورت وجود نداشتن برابر صفر میباشد.
و در نتیجه تابع F ما برابر است با:
(۳ - ۴)
حال برایPRICE های مختلف تابع F را مینیمم حالتش را باید پیدا نمایم.
نکته مهم آن است که (هزینه عدم فروش انرزی) پولی است که ما میتوانستیم بگیریم ولی به خاطر حد ظرفیت نمیتوانیم بگیریم و در نتیجه پاسخگویی انجام میدهیم پس در نتیجه از اختلاف نمودار _کلL بر حسب زمان و _کلL جدید بر حسب زمان، مقدار بدست می ­آید.
از طرفی (هزینه تحمیلی) باری است که خاموش شده است و از روی شکل مقدار انرژی است که از حد ظرفیت بالا زده و ما نتوانسته­ایم با پاسخگویی آن را زیر حد ظرفیت آوریم.
شکل۳-۵ : محدوده­ و
۳-۱۱- مقادیر پروفیل های جدید بار:
حال باید تمام نمودارهای پروفیل بار، با توجه به الاستیسیته بار خودشان و قیمت های ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان را بدست آوریم.
۳- ۱۲- بررسی _کلL بر حسب زمان برای تمام قیمت­ها:
حال ما باید تمام جداول بار در قیمت های یکسان را با هم جمع کنیم تا نمودار _کلL بر حسب زمان را بدست آوریم و تاثیرات قیمتها را بر انرژی کل شبکه بیابیم و سپس تابع F را در بهینه ترین نقطه را بیابیم. که روند اجرایی مراحل فوق در فصل چهارم به صورت عددی و شبیه سازی شده مورد بررسی قرار میگیرد.
فصل چهارم
(مطالعات عددی)
۴-۱- منحنی کشش قیمتی تقاضا:
منحنی کشش قیمتی تقاضا همواره نزولی بوده که از رابطه زیر یپروی می کند[۳۱] :
(۴- ۱)
که در رابطه فوق:
D_tb معرف مقدار تقاضا
P_tb قیمت هر مگاوات
E_tb میزان الاستیسیته در ساعت t
شکل۴- ۱: تغییرات قیمت نسبت به بار
پس در نتیجه داریم:
d Price
و نیز مشخص است هرچه بار مصرفی کاهش پیدا کند میزان خرابی ما نیز کاهش پیدا میکند.
λ d

غیبت کارکنان صدمه دیده در حوادث
انتقال و معالجه مصدومین
آموزش نفرات جدید
افزایش بازده در استفاده از منابع و به تبع آن بالا رفتن سودآوری اقتصادی شرکت
افزایش راندمان تولید
بالا بردن کیفیت محصولات
نشان دادن تعهد مدیریت سازمان نسبت به موارد ایمنی و بهبود مستمر
افزایش اعتبار سازمان در مورد رعایت اصول ایمنی و بهداشت کار
این پایان‌نامه مشتمل بر ۵ فصل می‌باشد که در فصل اول تعاریفی مرتبط با ایمنی و شرح اجمالی از روش‌های مختلف و متعارف شناسایی مخاطرات آمده است. در ادامه و در فصل دوم روش HAZOP به طور کامل و مطابق با استاندارد‌های موجود و به منظور آشنایی خوانندگان و همکاران محترم پروژه بیان گردیده است. در فصل سوم فرایند Utility پالایشگاه پنجم مجتمع گاز پارس جنوبی به همراه توضیحات بخش ورودی واحد و مباحث کنترلی آنها به تفصیل شرح داده شده است. در فصل چهارم نحوه‌ی انجام مطالعات HAZOP در واحد Utility پالایشگاه پنجم مجتمع گاز پارس جنوبی و فرضیات و ملاحظات انجام کار بیان شده است و در فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادات از کل پروژه به طور مفصل شرح داده شده است.
فصل اول
مقدمه‌ای بر ایمنی و روش‌های شناسایی مخاطرات
تاریخچه ایمنی در صنعت[۱ و ۲]
۱-۱-۲- سلامت و جنبش ایمنی، از گذشته تا حال
از دیرباز معمولاً لزوم ارتقاء ایمنی زمانی احساس می‌شد که فقدان ایمنی منجر به وقوع شرایطی با پیامدهای ناگوار اجتماعی یا اقتصادی می‌گردید. وقوع حوادث در تأسیسات صنعتی و سیستم‌های تکنولوژیک لزوم تداوم تحول در تحقیقات ایمنی در زمینه استانداردهای ایمنی، ریشه‌یابی رویدادها و حوادث، اصلاح روش‌های ارزیابی ایمنی و شناخت مخاطرات، نقش عوامل موثر بر ایمنی را نشان می‌دهد. معمولاً در پی شوک وقوع یک حادثه، مدیریت تأسیسات صنعتی و سیستم‌های تکنولوژیک، تصمیم به ریشه‌یابی عوامل به وجود آورنده شرایط ناگوار مذکور می‌کند. چنانچه این ارزیابی‌ها به درستی انجام نشوند ریشه‌های فعال به وجودآورنده حوادث بدون تغییر در سیستم باقی می‌مانند و در فرصت‌های دیگر و در ترکیب با شرایط خاص بهره‌برداری، خرابی‌های سخت‌افزاری، خطاهای انسانی و نقایص سازمانی به شکل یک حادثه دیگر سر بیرون می‌آورد.
از ابتدای فعالیت‌های ناچیز در یک دفتر کوچک در شیکاگو در سال ۱۹۱۳، انجمن ملی ایمنی به صورت فراگیر رشد کرده، سازمان ایمنی با هزاران عضو از تجارت، صنعت، کشاورزی، آموزش و پرورش، حزب کارگر و دولت وسعت یافته است. پیشرفت‌های جنبش ایمنی در آمریکا هم‌زمان و به موازات انجمن ملی ایمنی^[۲] (NSC) بود. در اوایل سال‌های ۱۹۰۰ حوادث صنعتی در این کشور پیش پاافتاده بود؛ برای مثال، در سال ۱۹۰۷ بیش از ۳۲۰۰ نفر از مردم در حوادث معدن کشته شدند. در همین زمان قانون، سابقه، و عقیده عمومی، همگی متوجه مدیریت بود. حمایت‌های کمی برای ایمنی کارگران وجود داشت. کارگران صنعتی امروزی در وضعیت بهتری از همکاران خود در گذشته هستند. حوادث صنعتی منجر به کشته شدن کارگران، کمتر از نیمی از پیشینیان آنها در ۶۰ سال گذشته است. بر اساس NSC میزان مرگ رایج ناشی از صدمات مربوط به کار بطور تقریبی ۴ نفر از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر یا کمتر از یک ثلث میزان ۵۰ سال قبل است.

پیشرفت‌ها در ایمنی از قبل تاکنون نتیجه فشار به قانون برای ترقی سلامت و ایمنی بود، پیوسته هزینه‌های فزآینده مربوط شده به حوادث و صدمات و حرفه‌ای‌سازی ایمنی مانند یک شغل و حرفه بوده است. پیشرفت‌ها در آینده احتمالا مانند یک نتیجه بزرگ آگاه کننده از تأثیر هزینه و حاصل رقابتی سودمند از کارخانه‌ای ایمن و سالم است.
یک جعبه کمک‌های اولیه یا تدارکات کمک‌های اولیه باید در دسترس باشد، و مدیر ایمنی و سلامت باید نظر یک پزشک را در مورد انتخاب مواد آنها جویا شود. متأسفانه، متخصصان پزشکی برای دادن این چنین نظری دو دل هستند، شاید برای اینکه آنها از درگیری بعدی در محاکم قضایی برای حوادث رخ داده به علت کافی نبودن مواد موثر، می‌ترسند. مدیران ایمنی و سلامتی باید تمام تلاششان را بکنند تا این نظر و سپس مدارک آنچه انجام شده را بدست آورند و تهیه کنند.
۱-۱-۳- پیشرفت‌های اولیه ایمنی:
برای کارآموزان جدید سلامت و ایمنی صنعتی مهم است که مطالعات‌شان را با نگاهی به گذشته آغاز کنند. درک کردن و فهمیدن گذشته می‌تواند کمک کند به آزمودن حرفه‌ای سلامت و ایمنی در گذشته و آینده. پیشرفت‌های جدید در سلامت و ایمنی از نظر پیوستگی با گذشته در ارتباط‌اند و هر یک مجزا نبوده و هر یک مستقل نیستند، نسبتاً آنها قسمت طولانی پیشرفت مستمر در جنبش سلامت و ایمنی هستند.
این پیوستگی بطور محدود و کم از مصر باستان آغاز شده و از معابد و اهرامی که ثابت باقیمانده‌اند می‌توان مشاهده کرد مصریان مردم کوشایی بودند. خیلی از کارگران برده بودند و شواهد فراوانی وجود دارد که برده‌ها شرایط مناسبی نداشتند. درخواست آنها نیاز به شرایط بهتر و رفتار مناسب با آنها توسط کارفرمایان سخت‌گیر بود.
یکی از این موارد در زمان حکومت رامسس دوم رخ داد، که ساخت یک عمارت بزرگ را بر عهده داشت. برای تأمین حفاظت نیروی کار بطور شایسته که این معبد عظیم را به اسم او می‌ساختند، رامسس یک سرویس پزشکی صنعتی برای مراقبت از کارگران ساخت آن‌ها به استحمام روزانه در رود نیل و معاینات پزشکی منظم و معین نیاز داشتند. کارگران بیمار قرنطینه می‌شدند.
۱-۱-۴- حوادث و اثرات آنها در صنعت:
یک تاریخچه طولانی از مباحث در آمریکا مربوط به اثرات حوادث بر صنعت (کارگران و کمپانی‌ها) و هزینه پیشگیری حوادث می‌شود. دیدگاه تاریخی حاکم این بود که برنامه‌های پیشگیری حوادث نیز پرهزینه بود. بیشتر نظریه‌های معاصر این است که حوادث پرهزینه هستند و پیشگیری از حادثه، از نظر اقتصادی به‌صرفه است. در نتیجه، پیشگیری حادثه، که مورد بحث قرار گرفت از نظر اخلاقیات، هم‌اکنون در بخش‌های اقتصادی توجیه شده است.
حوادث چهارمین عامل اصلی مرگ و میر در دنیا می‌باشد. بعد از آن ناراحتی قلبی، سرطان و سکته مغزی است. این رده‌بندی بر‌اساس تمامی انواع حوادث، از جمله حوادث وسیله موتوری، غرق شدن، آتش‌ها، سقوط‌ها، بلایای طبیعی و حوادث مربوط به کار است. اگر چه مرگ‌های ناشی از بلایای طبیعی به نظر می‌آید ارزش خبری بیشتری نسبت به مرگ‌های محل کار دارند اما تأثیر واقعی‌شان اساساً کمتر است. برای مثال، در سال ۱۹۸۹ مهم‌ترین بلایای طبیعی انتشاریافته در آمریکا طوفان هوگو (با ۲۶ کشته) و زلزله‌ی سانفرانسیسکو اکلند (با ۶۱ کشته) بود. در همین سال ۱۰۴۰۰حادثه مرگ محل کار در این کشور اتفاق افتاد. در جملات زیر حوادث و مرگ‌های محل کار از دیدگاه مناسب و به نقل از انجمن ملی ایمنی آمده است، اگرچه مسلم است ارزش خبری ندارد.
۱-۱-۵- هزینه‌های حوادث:
گزارش خبری کوتاه زیر در ۱۷ آوریل ۱۹۹۱ با موضوع ایمنی و سلامت شغلی منتشر شد؛ در ایلینویز شرکت پیمانکاری در ماه گذشته به اتهام اینکه عمداً قوانین ایمنی فدرال را نادیده گرفت و باعث مرگ سه کارگر در سال ۱۹۹۸ در انفجار تونل فاضلاب در میلواکی شد، ۵۷۵۰۰۰۰ دلار جریمه شد.
برای اینکه دید مناسبی از علم اقتصاد حوادث محل کار پیدا کنیم، لازم است مفهوم کلی از تمامی حوادث پیدا کنیم. بطور کلی هزینه حوادث در آمریکا در سال ۱۹۹۸ تقریبا ۱۵۰ میلیون دلار بود. این هزینه‌ها شامل عواملی مانند: از دست دادن حقوق، هزینه‌های پزشکی، حق بیمه، زیان‌های ناشی از آتش، زیان مالی وسایل موتوری و هزینه‌های غیرمستقیم بود.
۱-۲- مروری بر فجایع عظیم صنعتی در گذشته: [۲۶][۲۷]
باتوجه به گسترش صنایع شیمیایی در کشورمان و نیاز رو به رشد جوامع به محصولات شیمیایی منجر به افزایش میزان آسیب‌پذیری انسان نسبت به خطرات ناشی از فرآیندها و مواد شیمیایی شده است. لذا مطالعه حوادث ناگوار، اطلاعات ارزشمندی را برای مهندسین شیمی مرتبط با مسائل ایمنی فراهم می کند. این اطلاعات را می‌توان برای توسعه روش‌های پیشگیری از حوادث در آینده بکار برد. از جمله این حوادث می‌توان به وقایع مربوط به نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در اکراین، انفجار مخزن نیترات آمونیوم در تکزاز، مجتمع شیمیایی بوپال در هندوستان، مجتمع شیمیایی سوسو در ایتالیا، انتشار گاز‌های آمونیاک و کلر از مخازن نگهداری در پتروشیمی شیراز.
۱-۲-۱- حادثه عظیم نیروگاه هسته ای چرنوبیل: [۳]
این حادثه در ۲۶ آپریل ۱۹۸۶ میلادی در رآکتور شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل اکراین که از نوع رآکتورهای RBMK^[3] بود رخ داد، از حادثه اتمی چرنوبیل به‌عنوان بدترین حادثه اتمی غیرنظامی تاریخ جهان نام برده شده است. متصدیان راکتور برای انجام آزمایشی سیستم ایمنی راکتور را غیر فعال کردند (کندکننده‌های نوترون را از آن خارج کردند). نتیجه آن رآکتوری بدون کندکننده مناسب و از کنترل خارج شدن آن بود. بدون توانایی در کنترل رآکتور، دمای آن به حدی رسید که بیشتر از حرارت خروجی طرح‌ریزی شده بود. حادثه زمانی آغاز شد که در ۱۰:۱۱ شب ۲۵ آوریل ۱۹۸۶ نیروگاه چرنوبیل دستور کاهش میزان قدرت رآکتور برای تست را دریافت نمود و نیروگاه شروع به کاهش قدرت رآکتور شماره چهار تا ۳۰ درصد نمود. دو اشتباه واقعه مهلک چرنوبیل را رقم زد اولین اشتباه زمانی بود که کنترل کننده رآکتور به اشتباه و بر اثر عدم تنظیم کردن میله‌های جذب نوترون نیروی راکتور را تا یک درصد کاهش داد و رآکتور بیش از پیش افت قدرت پیدا کرد. در اینجا بود که پرسنل دومین اشتباه خود را انجام دادند و تقریبا تمامی میله‌های کنترل را از داخل رآکتور بیرون کشیدند. این همانند زمانی است که اتومبیلی را در آن واحد هم گاز داد و هم ترمز گرفت. در این زمان و با وجود نبود میله‌های کنترل‌کننده قدرت در داخل منطقه فعال نیروی رآکتور به ۷درصد افزایش پیدا نمود. در ۱:۲۴ صبح یک انفجار اولیه پوشش ۱۰۰۰ تنی بالای رآکتور را بلند و راه را برای خروج مقدار زیادی بخار آب داغ هموار کرد و این مقدمه‌ای بود بر انفجار دوم ناشی از هیدروژن، که ممکن است حاصل ترکیب بخار آب لوله‌های پاره شده و زیر کونیوم و یا حتی گرافیت هسته رآکتور بوده باشد. انفجار دوم سقف رآکتور را پاره کرد و ۲۵درصد از تأسیسات هسته رآکتور را از بین برد. گرافیت (کندکننده) سوزان و مواد داغ هسته که در اثر انفجار بیرون ریخته بود، باعث ایجاد حدود ۳۰ آتش‌سوزی جدید شد، و این شامل سقف قیر اندود و قابل اشتعال واحد ۳ نیز می‌شد که مجاور واحد۴ واقع شده بود.
تعداد زیادی از کارکنان تأسیسات در عرض چند ساعت نشانه‌های دریافت تشعشع رادیواکتیو را نشان دادند. عده زیادی کارمند و آتش‌نشان که بدون محافظ مشغول به کار بودند، بیشتر بخاطر شروع آتش‌سوزی در سقف واحد ۳ بود که پیش‌بینی‌های ایمنی را نادیده گرفتند. عده افرادی که در بیمارستان‌ها بستری شدند، تا ساعت۶ صبح به ۱۰۸ و تا پایان روز اول به ۱۳۲نفر رسید. پس از انفجار ابتدا محیط اطراف تأسیسات به امواج رادیواکتیو آلوده گشت و بعد به تدریج ابرهای آلوده به نواحی دورتر سرکشیدند و بارش باران سبب شد که بخش‌های وسیعی از اروپا به مواد رادیواکتیو آلوده شود. در اثر انفجار در راکتور بلوک چهار تأسیسات اتمی چرنوبیل، مواد رادیواکتیو برای ساختن حدود ۱۰۰ بمب اتمی آزاد شدند. اگرچه در آن سال مقامات اتحاد جماهیر شوروی سابق در آن زمان، پخش هر گونه خبری را در مورد این فاجعه به شدت ممنوع ساختند اما در مقایسه جوامع بشری، فاجعه چرنوبیل وحشتناک‌ترین فاجعه تکنوژنیک انسانی در تمام تاریخ به شمار می‌آید در اثر فاجعه چرنوبیل حدود ۵ میلیون نفر آسیب دیدند.
۱-۲-۲- آتش‌سوزی در مجتمع پتروشیمی پردیس یک عسلویه:
در ساعت ۱۴:۰۰ به تاریخ ۱۳ مرداد ماه ۱۳۸۹ در حالی که کارکنان تعمیرات مشغول رفع نشتی از خط آمین ارسالی به برج جذب واحد قدیم آمونیاک پتروشیمی پردیس۱ بودند، به دلیل افزایش نشتی خروج گاز سنتز آتش‌سوزی رخ داد که با ابتکار عمل مناسب و به‌موقع گروه‌های ایمنی و آتش‌نشانی و بهره‌برداری، از توسعه آتش‌سوزی جلوگیری و سرانجام آتش در ساعت ۱۵ کنترل و مهار شد. این حادثه سبب کشته شدن ۵ نفر و زخمی شدن ۳ نفر گردید.
۱-۲-۳- انفجار فیسین فرانسه:
این حادثه در سال ۱۹۶۶ و بدلیل نشت ۱۲۰۰ متر مکعب پروپان از مخزن کروی و پدیده انفجار گاز در اثر انبساط مایع در حال جوش^[۴] بوجود آمد. خسارات بدست آمده از آن معادل ۸۷ میلیون دلار بوده و سبب کشته شدن ۱۸ نفر گردید.
۱-۲-۴- آتش‌سوزی و انفجار در سکوی تولید نفت دریای شمال، پایپر آلفا^[۵]:
این حادثه در سال ۱۹۹۸ و بدلیل نشت سوخت مایع و تبدیل آن به توده متراکم گازی بوجود آمد. خسارت بوجود آمده معادل ۳۰۰ میلیون دلار بوده و سبب کشته شدن ۱۶۷ نفر گردید.
شکل ۱-۱- انفجار در سکوی پایپر آلفا
۱-۲-۵- حادثه بوپال^[۶] هندوستان:
حادثه بوپال هند در سوم دسامبر ۱۹۸۴ رخ داد. در این حادثه ابر مسموم ناشی از نشت گاز سمی صنعتی خطرناکی، برفراز شهر بوپال به حرکت درآمد که وخیم‌ترین حادثه صنعتی جهان نام گرفت نوعی گاز سمی از کارخانه نشت کرد چندین هزار کشته و بیش از ۳۰۰ هزار بیمار برجای گذاشت.
۱-۲-۶- انفجار در مجتمع پتروشیمی خارک
این حادثه در۲۳ دی ماه ۱۳۸۹،۲ مخزن۴۰ هزار بشکه‌ایی گاز پروپان آتش گرفت و علت آن اشکال در دستگاه مشخص‌کننده حجم گاز موجود در مخزن بوده است. این حادثه سبب سوختن ۳۰ درصدی یکی از نیروها گردید. در مرداد ماه همین سال بویلر مرکزی مجتمع خارک به علت افزایش فشار آتش گرفت که باعث کشده شدن ۴ نفر از نیروهای مجتمع گردید.
۱-۳ تعاریف[۴]
۱-۳-۱- ریسک
در علوم گوناگون از قبیل علوم اقتصادی، بیمه، هواپیمایی و مهندسی هر یک تعاریف مختلفی از ریسک ارائه شده است. در زیر برخی تعاریف ریسک آورده شده است:
رویدادی نامطلوب که با احتمال شناخته شده‌ای روی می‌دهد.
امکان بروز واقعه‌ای نامعین و غیر مترقبه، بر حسب احتمال وقوع و شدت پیامدهای منفی آن.
اندازه‌گیری احتمال رخداد یک حادثه نامطلوب و توانایی بالقوه پیامدهای مخرب آن بر مردم، محیط زیست و یا منافع اقتصادی.

۴-در مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه ای سال چهارم، شماره پانزدهم، زمستان(۱۳۹۱) با عنوان برنامه­ ریزی به منظور مکان­ یابی بازارچه­های صنایع­ دستی که توسط مهرداد کرمی صورت گرفته­است به بررسی نقاطی که دارای پتانسیل بازدهی سرمایه هستند، پرداخته شده­است که منفع اقتصادی و اجتماعی را برای جامعه به همراه دارد و هدف پژوهش انتخاب مکان بهینه برای ایجاد بازارچه­های صنایع ­دستی در خراسان جنوبی است که با ، برنامه­ ریزی گردشگری، مکان یابی، بازارچه­های صنایع­ دستی می­توان عمده­ترین اهداف پژوهشی را مورد نظر قرار داد.

توزیع عادلانه امکانات و ثمرات توسعه در میان اکثریت جمعیت، از خصیصه های اقتصاد پویا و سالم است. برنامه­ ریزی فضایی که سعی در کاهش نا برابری و عدم تعادل­ و اجرای برنامه ­های محرومیت زدایی و گسترش همه جانبه، توسعه دارد. بررسی استعداد ها و ظرفیت­­های ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی مناطق، یکی از مبرم ترین وظایف دولت در شرایط کنونی است. با هدف تحمل هزینه کمتر و به دست آوردن سود بیشتر، سهولت دسترسی به منابع، مکان فعالیت جهت تاسیس بازارچه های صنایع دستی مورد تحقیق قرار گرفته است. همچنین به صنایع دستی و گروه­بندی صنایع دستی در ایران پرداخته شده است که شامل صنایع دستی هنری که دارای جنبه­ های هنری قومی بوده است ومصرف چندانی نداشته است. صنایع دستی، هنری- مصرفی، که علاوه بر برخورداری از ارزش­های هنری، دارای جنبه­ های مصرفی است که مینای نقاشی در این بخش قرار می­گیرد. صنایع دستی مصرفی که ارزش هنری ناچیز دارد اما جنبه مصرفی قوی­تری دارد مثل مصنوعات حصیری و …
در این پژوهش شناخت جایگاه خیابان ویلا به عنوان یکی از مهم­ترین و شاخص­ترین خیابان­ها در عرضه صنایع دستی در تهران، نقش و جایگاه و موقعیت مکانی این خیابان به لحاظ سودآوری و استعداد ظرفیت­های اشتغال در بخش صنایع دستی، نزدیکی به جاذبه­های تاریخی یا قرار داشتن در محورهای پر تردد شهر و برخورداری از دسترسی و دید بصری مناسب که موجب رونق بخشیدن به اقتصاد صنایع دستی شده است، مورد نظر قرار خواهد گرفت.
۵-در مقاله­ای که توسط دکتر اعظم راودراد با عنوان جایگاه اقتصاد در جامعه شناسی هنر در مجله بیناب، مرداد ۱۳۸۴ ، شماره ۸٫ (۴۸ تا ۶۳). نوشته شده است، قصد دارد تا از طریق شناخت هنرها و کشف رابطه­ای میان هنر و جامعه به این هدف برسد که مخاطبین برای دریافت اشارات هنر و اهداف هنری به چه میزان از آگاهی­ های اجتماعی و توانایی­های زیبایی شناختی بهره می­­­گیرند. با عنایت به این که هنر خود نوعی آگاهی و شناخت است و هنرمند، آگاهی و شناختی را بی ­واسطه با جهان به دست آورده و در مرحله بعد با بیان هنری خویش آنرا به مخاطب عرضه می­نماید. پس هنر و آثار هنری بخشی از آگاهی مخاطب را می­سازد اما ملاحظه می­ شود که تاثیرات اقتصادی بر شرایط تولید آفرینش­های هنری موثر است و حتی در مواردی هنرمند را از فرایند هنر آفرینی دور ساخته است. بنابراین بر خلاف تصور رایج در بین هنرمندان و هنر شناسان، هنر امری صرفا متعالی و فارق از دغدغه­ های حیات مادی اجتماعی نیست؛ گرچه به نظر می­رسد هنرمندان نسبت به سایر افراد جامعه وابستگی کمتری نسبت به جنبه های مادی جامعه داشته باشند. در پایان این مقاله تاکید شده است که ساخت اقتصادی به اندازه سهم خود در این تاثیرگذاری باید در مباحث جامعه شناسی هنر جدی گرفته شوند کاری که تا امروز کمتر صورت گرفته است.
در شناخت مؤلفه­ های هنری تاثیرگذار بر رونق اقتصادی، ارتباط میان اقتصاد و خلق یک اثر هنری به ویژه در شاخه صنایع دستی مورد نظر است، ارتباطی میان هنرمند و اقتصاد و جامعه. با نگاهی درآثار مینای نقاشی به خوبی می­توان تاثیر بازاری شدن کارها با آثار هنری بسیار نفیس و ارزشمندی که به دور از تاثیرات اقتصادی است مشاهده نمود. با روش علمی می­توان به اثبات این فرضیه که اقتصاد می ­تواند دگرگونی عظیمی در حیطه صنایع دستی داشته باشد، بپردازیم. هدف اصلی جامعه شناسی هنر، کشف رابطه میان هنر و جامعه و هدف فرعی آن، آشکار کردن تاثیرات اجتماع بر هنر که غالبا از طریق ساخت­های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … است که بر شرایط وجودی دنیای هنر اعمال می­ شود.
۶- پیرامون ذوق و سلیقه مصرف‌کنندگان در زمینه‌های طراحی، رنگ­بندی و ابعاد فرش دستباف ایران(در کشورهای اروپایی) در طرح پژوهشی در مرکز تحقیقات فرش دستباف، توسط مسئول: محمد مناف پور و پژوهشگر: زهرا دهجو و دیگران صورت گرفته است. دراین مطالعه به منظور شناسایی گرایشات خریداران اروپایی فرش دستباف ایران در بازار اروپایی انجام می‌شود.در ایران، غالب فرش­های دستباف بدون در نظر گرفتن نظرات، خواسته‌ها و نیازهای مصرف‌کنندگان (اروپایی) تولید می‌شود. این امر از آنجا ناشی می‌شود که رفتارها و خواسته‌های خریداران فرش در بازار جهانی ناشناخته است. هدف از این مطالعه، گشایش بازار جهانی فرش ایران است. روش پژوهش به طریق غیرمستقیم، به صورت گردآوری اطلاعات در رابطه با ذوق و سلیقه مصرف‌کنندگان در کشورهای آلمان، یونان، ایتالیا، سوئیس و فرانسه از طریق تکمیل پرسشنامه توسط فروشندگان، کارشناسان و صاحبنظران است .
درشناخت مؤلفه­ های تاثیر گذار بر رونق اقتصادی مینای نقاشی نیز با نگاهی به جامعه خریداران و نظر خواهی به واسطه پرسشنامه ­ها، همگام با روش به کار گرفته شده در طرح پژوهشی فوق صورت پذیرفته است. به این وسیله می­توان عوامل موثر بر ذوق و سلیقه مخاطبین اثر هنری و خریداران را جستجو کرد و میزان تاثیراتی که نقش و طرح و ابعاد بر روی مخاطب دارد را مورد تحقیق قرار داد. همچنین در رسیدن به اهداف مشترکی که میان دو پژوهش است می­توان به عنوان پیشینه­ای به آن توجه نمود.
۷-در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان مطالعه تحلیلی عوامل روانشناختی و زیبایی شناختی موثر بر انتخاب فرش توسط مصرف کننده در دانشگاه شاهد،دانشکده هنر ۱۳۹۱٫ می باشد و توسط استاد راهنما، مهدی پوررضاییان، استاد مشاور، امیر حسین چیت سازیان، دانشجو، رضا الهامی گردآوری شده است، به توضیح این مطلب پرداخته است که آدمی همواره زیبایی را ستوده است و زیبایی­های طبیعت را برای خود، به عنوان الگو جهت ساخت انواع زیبایی هنری استفاده کرده است. در این رهگذر او به معیارها و ملاک­هایی دست پیدا کرده که الهام بخش او در آفرینش آثار هنری و ساخته­هایش بوده است. زیبایی همواره با روان آدمی در ارتباط بوده تا جایی که عده ای از صاحبنظران، زیبایی شناسی را شاخه­ای از علم روانشناسی دانسته ­اند. میل به زیبایی امری است فطری که خداوند در نهاد بشر قرار داده است و ضرورت روح فرهنگی بشر به زیبایی از مهمترین علل زیبایی گرایی انسان­ها می­باشد. ذوق و سلیقه، لذت از زیبایی، ارزشمند و مفید بودن زیبایی، تنوع طلبی حیات انسان از دیگر عوامل گرایش آدمی به زیبایی می­باشداین پایان نامه با موضوع بررسی تحلیلی عوامل زیبایی شناختی و روانشناختی موثر بر انتخاب فرش توسط مصرف کننده با تاکید بر بازار داخلی، کوشید تا عوامل تعیین کننده زیبایی در فرش ایرانی، عوامل شکل دهنده سلیقه خریداران فرش دست باف ایرانی، و تمایلات خریداران فرش دستباف در بازار داخلی از نظر معیارهایی زیبایی را بررسی نماید. روش انجام تحقیق به شیوه کتابخانه­ای و میدانی می­باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از روش­های آماری و همچنین آنالیز نقشه­های فرش استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که معیارهای زیبایی فرش ایرانی منطبق با معیارهای زیبایی در سایر هنرها به ویژه هنرهای سنتی می­باشد. میل فطری به زیبایی و علاقه به تملک آثار هنری باعث می­ شود خریداران فرش دستباف از آن به عنوان کالایی فرهنگی و هنری و سرمایه­ای استقبال نمایند. مهمترین عوامل بستر ساز فرش ایرانی شامل، رعایت تناسبات متن و حاشیه، تناسبات نگاره­ها با یکدیگر، تناسبات نگاره­ها با متن، رنگ و به کارگیری به جا از رنگ به ویژه هارمونی و هماهنگی رنگ و نظم که مهمترین نمونه آن نظم خطی در فرش­ها می­باشد. ریتم، تقارن، ارزش خطوط در طراحی، ارزش نقاط رنگین در ساخت خطوط و سطوح رنگین، اهمیت فضای خالی، پلان­بندی محدود و … می­باشد که در پسند فرش ایرانی توسط خریدار موثر واقع می­ شود.
نتایج به دست آمده در این پایان نامه کمک شایانی به اهدافی خواهد کرد که در رونق اقتصادی مینای نقاشی به دنبال آن خواهیم بود. این پایان نامه مورد توجه قرار گرفت زیرا با موضوع بررسی تحلیلی عوامل زیبایی شناختی و روانشناختی موثر بر انتخاب توسط مصرف کننده با تاکید بر بازار داخلی، کوشید تا عوامل تعیین کننده زیبایی در ایران، عوامل شکل دهنده سلیقه خریداران ایرانی، تمایلات خریداران در بازار داخلی را، از نظر معیارهایی زیبایی بررسی نماید. همچنین روش انجام تحقیق به شیوه کتابخانه ای و میدانی می باشد که همان روش و عملکرد در جمع آوری مطالب این پژوهش است. جهت تجزیه و تحلیل داده ­ها و اطلاعات از روش­های آماری و همچنین آنالیز استفاده شده است. ذوق و سلیقه، لذت از زیبایی، ارزشمند و مفید بودن زیبایی، تنوع طلبی انسان، گرایش آدمی به زیبایی، معیار­هایی که در هنرسنتی ایران همواره در نظر آورده شده است و تفاوتی که میان رشته­ های آثار هنری است، موجب نخواهد شد تا اصل زیبایی شناسی اثر کمرنگ گردد.
۸- پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان تأثیرات و پیامدهای انقلاب صنعتی اروپا بر هنر- صنعت نساجی ایران در دوران قاجار (از منظر طراحی و نقش) به پژوهش دانشجو، فریناز فربود و راهنمایی استاد مسعود لطیفی در دانشگاه تربیت مدرس ۱۳۸۸صورت گرفته است.
دوران انقلاب صنعتی اروپا در قرن هجدهم تنها حرکتی اروپایی و بخشی از جهش اروپا برای نوگرایی نیست؛ این انقلاب، سومین جهش بشر برای اعتلای سطح زندگی خود می‌باشد. انقلاب صنعتی به همراه دگرگونی فناوری به ابعاد مختلف زندگی بشر و از جمله فرهنگ بشری و هنر به‌عنوان اصلی‌ترین پیامدآن، شکل جدیدی بخشید. دوره قاجاریه در ایران مقارن با ظهور انقلاب صنعتی اروپا و این دوران آغاز تغییر و تحول صنعت، فرهنگ و جامعه ایرانی برای همگام شدن با بزرگ‌ترین تحول جهان معاصر خود یعنی انقلاب صنعتی محسوب می‌شود. پژوهش حاضر این دگرگونی در هنر و صنعت نساجی ایران دوران قاجار را مورد بررسی قرار داده و تغییر نقوش در این دوره را مورد مطالعه قرار داده است. ابتدا دوره‌های پیش از قاجار در تاریخ نساجی ایران مورد بررسی قرار گرفته تا نوعی خط ‌سیر منسوجات ایرانی تا دوره قاجار مشخص گردد. پس از آن سیر تاریخ اروپا و دگرگونی‌های آن موردتوجه قرار گرفته و تأثیرات انقلاب صنعتی بر اندیشه و هنر این دوران، در نهایت نیز قاجاریه از منظر سیاست، اقتصاد و تجارت و هنر نساجی از طریق مستندات تصویری و نمونه‌‌های عینی به‌جای مانده از آن دوران انجام گرفته و از طریق مطالعه تطبیقی سعی شده تا ارتباط میان ایران و تحولات انقلاب صنعتی در این دوران مشخص گردد. در نهایت مشخص گردید برای مصارفی که پارچه بخشی از هویت ایرانی را معرفی می کند، دوخت پارچه‌های ترمه و زری دارای نقوش ایرانی رونق واحیا شده و علیرغم تطور جزیی نقشمایه‌ها این رسته از منسوجات ایرانی در راستای سنت ایرانی تداوم یافت‌ و پیشرفتی در زمینه ترکیب‌بندی در منسوجات ایرانی محسوب شد. به‌واسطه عدم تناسب شرایط ایران با تحولات دوران صنعتی و عدم توان رقابت با کشورهای صنعتی در عرصه تولید منسوجات، در این دوره بخش مهمی از صنعت نساجی ایران که پارچه‌های متناسب با نیاز توده مردم را تولید می‌کرده، نابود شده و استفاده از پارچه‌های اروپایی وارداتی به الگوی مصرف ایرانی بدل می‌گردند. برخی از تولید‌کنندگان این دوره که غالباً از سوی علما نیز مورد حمایت قرار می‌گیرند؛ به منظور رقابت به الگوبرداری از طرح‌های اروپایی می‌پردازند. اما عدم توان آنها برای رقابت با کیفیت دستبافته‌های خود با تولیدات ماشینی اروپایی، موجب حذف آنها می‌گرد. انقلاب صنعتی به‌واسطه توان تولید خود مجموعه‌ای از پارچه‌های دارای نقش و نگارهای مورد توجه فرهنگ ایرانی و فرهنگ‌های وابسته را تولید و آنها را وارد بازار این کشورها می‌‌نماید. در همین دوره فرهنگ ایرانی از توان تولید دوخته‌دوزی برای افزودن نقوش ایرانی بر روی این لباس‌ها بهره می‌گیرد تا آنها را با زیبایی‌شناسی ایران هماهنگ سازد. در عرصه کاربرد منسوجات برای مصارف طراحی فضاهای داخلی، پیوسته از محصولات وارداتی اروپایی استفاده می‌شود و در این دوره به‌واسطه عدم توان تولید، هیچ تلاشی برای رقابت یا تقلید از این محصولات وارداتی صورت نمی‌گیرد.
از دیگر پژوهش­های مورد بررسی که در راستای رونق صنایع دستی و توسعه بسیار موثر بوده است تأثیرات و پیامدهای انقلاب صنعتی است که در شناخت مؤلفه­ های تاثیر گذار بر مینای نقاشی نقش به سزایی دارد و به دلیل اینکه تکنولوژی درارتقاء سطح کیفی و بالا بردن روند ساخت آثار صنایع دستی به ویژه مینا نقش بسیار مهمی را بر عهده گرفته است، از این مقاله در پایان نامه مدد خواهیم گرفت.
دوره قاجاریه در ایران مقارن با ظهور انقلاب صنعتی اروپا و این دوران آغاز تغییر و تحول صنعت، فرهنگ و جامعه ایرانی برای همگام شدن با بزرگ‌ترین تحول جهان معاصر خود یعنی انقلاب صنعتی محسوب می‌شود. رساله حاضر این دگرگونی در هنر ایران دوران قاجار را مورد بررسی قرار داده و پژوهش پیرامون تغییر در این دوره را مورد سنجش قرار دهد.
پژوهش­هایی نیز در زمینه اقتصاد هنر، در شاخه هنرهای تجسمی، در دوره معاصر وجود دارد، که به آنها اشاره خواهد شد.
۱۰-پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی اقتصاد هنر در نقاشی، پس از انقلاب ایران وتاثیر تحولات اجتماعی بر آن (با تاکید بر دهه ۸۰ ه.ش) به پژوهش، سید مصطفی حسینی و راهنمایی همایون سلیمی و مشاوره ایرج اسکندری تربقان در دانشکده هنرهای تجسمی و کاربردی دانشگاه هنر تهران(۱۳۹۰).
در این پژوهش تاثیر تحولات سیاسی و اجتماعی و عوامل موثر بر بازار هنر نقاشی اجتماعی پس از انقلاب بر نقاشی ایران ، رشد فزاینده بنگاه های خصوصی هنر(گالری ها، جشنواره ها، اکسپوهای هنری، مجموعه داران هنری، دلالان هنری و …) در دهه ۸۰ ه.ش در ایران در این دهه پرداخته شده است. از اهداف این تحقیق، بررسی نقش مراکز هنری(داخلی، منطقه ای و جهانی)، ویژگی های فردی و اجتماعی، ویژگی های بصری و زیباشناختی تابلوهای نقاشی، رسانه های جمعی بر بازار نقاشی می­باشد. برای نیل به این اهداف، به دو روش توصیفی و تحلیلی عمل شده و به جمع آوری آمار و اطلاعات و نظرات کارشناسان و دست اندرکاران هنری به صورت آرشیوی (کتب، مجلات، مقالات و …) و مطالعه­ میدانی (از طریق تهیه و توزیع پرسشنامه در برخی از نگارخانه های تهران) پرداخته شده و عوامل موثر بررسی شده است. نتایج به دست آمده از بررسی آمار و اطلاعات جمع آوری شده، از وجود رابطه ای پایدار و معنادار میان عوامل مذکور و تاثیر گذاری آن بر بازار هنر، حکایت دارد.
پژوهش فوق، ضمن مروری اجمالی بر تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری، با تاکید بر عوامل موثر بر بازار هنر نقاشی پرداخته شده است. از اهداف این تحقیق، بررسی نقش مراکز هنری(داخلی، منطقه ای و جهانی) ویژگی­های فردی و اجتماعی، ویژگی­های بصری و زیباشناختی، رسانه­های جمعی وتحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر بازار می باشد. این عوامل نیز بر رونق اقتصادی مینا تاثیر گذار خواهد بود. همچنین حوزه مطالعاتی و پژوهشی و شیوه گردآوری مطالب و روش تحقیق در راستای اهداف رونق اقتصادی مینا و عوامل تاثیرگذار می­باشد.
۱۱-پایان نامه کارشناسی ارشد نقش و اهمیت بنگاه های هنری(گالری،نمایشگاه،…)درعرصه آثار تجسمی به پژوهش میثم اربابون و راهنمایی حسن سلطانی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر تهران (۱۳۸۸). در این پایان نامه سعی شده بعداز عبوراز سوابق تاریخی در عرصه خرید و فروش آثار هنری برخی از مباحث کلی در عرصه مذکور اشاره شود و همچنین به بررسی زوایای مختلف مانند حراجی­های هنری، نمایشگاه فروش آثار هنری، انواع حراجی­ها، و مباحثی از این دست گرد آوری و تدوین گردد.
اقتصاد هنر در ایران به ابعاد مختلف جریانات موازی با هنر می‌پردازد که با حضور مشاورین اقتصاد فرهنگ و هنر، کارشناسان برجسته هنرهای تجسمی و …صورت می­­پذیرد. وضعیت اقتصادی هنر ایران در منطقه خاورمیانه، حضور ایران در حراج‌های معتبر خارجی، نقش حراج‌های داخلی بر جریان اقتصادی هنر، وضعیت هنر و نوع اقتصادی شدن آن، با حضور کارشناسان مختلف بررسی شده است. با نگاهی به واکاوی جریانات اقتصادی موازی با هنر که نقش تعیین‌کننده‌ای در وضعیت و جریان هنر دارد. اقدام به برپایی نشست‌ها و انتشار کتاب‌های متعدد، که توانسته است که به اقتصاد در هنر ایران کمک شایانی نماید. پیشینه تاریخی در عرصه خرید و فروش آثار هنری از مباحث کلی در اقتصاد و رونق اقتصادی است که محصولات هنری و صنایع دستی مانند مینا نیز شامل می­گردد وهمچنین بررسی حراجی­های هنری، نمایشگاه فروش آثار هنری،انواع حراجی­ها قابل توجه در توسعه اقتصادی است گرچه هنوز جایگاه صنایع دستی در این حوزه فعال نبوده است، اما می­توان به این موقعیت رسید.
۱۲-پایان نامه کارشناسی ارشد، بررسی اقتصاد هنر و تحلیل وضعیت اقتصادی هنرمندان تجسمی معاصر ایران به پژوهش دانشگاه شاهد محمد هادی عبداللهی و راهنمایی احمد نادعلیان و مشاوره محمد رضا مریدی در دانشگاه شاهد - دانشکده هنر۱۳۹۰٫
پایان نامه ی فوق به بررسی اقتصاد هنر و بازار نقاشی ایران طی سال­های (۱۳۶۷) تا (۱۳۸۹) می ­پردازد. با افزایش تعداد هنرجویان و دانش آموختگان دانشگاهی رشته ی نقاشی در طی این سال­ها، تولید و عرضه ی آثار نیز به همان نسبت افزایش یافته است. فروش آثار هنرمندان ایران در بازار هنر خاورمیانه از سال ۱۳۸۵ به این سو، منجر به تحولاتی در بازار داخلی نقاشی ایران شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر «توصیفی- تحلیلی» بوده و گردآوری داده ­ها با شیوه ­های اسنادی و میدانی صورت گرفته است. بحران­های اجتماعی و اقتصادی جامعه­ بعد از جنگ تحمیلی و همچنین عدم اتخاذ سیاست­های مناسب ازسوی دولت­های بعد ازجنگ در خصوص ایجاد بازارهنر، سبب شد تا فروش آثار هنری در بیش از ۱۷ سال راکد مانده و فقط از سوی بخش خصوصی و به طور ناقص و محدود در نقاطی از تهران جریان داشته باشد. همچنین فروش آثار برخی هنرمندان ایرانی در بازار خارجی از سال ۱۳۸۵ به این سو، بر قیمت آثار هنرمندان فعال در بازار داخلی نقاشی ایران و همچنین بر مضامین و شیوه­ ارائه­ آثار برخی از آنان تاثیرگذار بوده است. علی رغم این مسئله، در خصوص تغییر ذائقه­ی خریداران داخلی، برای خرید آثار با همان مضامین و شیوه­ آثار فروخته شده در بازار خارجی، تغییر محسوسی مشاهده نمی­ شود.
روش تحقیق در پژوهش حاضر «توصیفی- تحلیلی» بوده و گردآوری داده ­ها با شیوه ­های اسنادی و میدانی صورت گرفته­است که مشابه جمع ­آوری اطلاعات در پژوهش رونق اقتصادی است. بحران­های اجتماعی اقتصادی جامعه­ و همچنین سیاست­های دولت­های بعد ازجنگ در خصوص ایجاد بازارهنر، سبب شد تا فروش آثار هنری در بیش از راکد مانده و این امر در خصوص صنایع دستی نیز به چشم می­خورد و فقط از سوی بخش خصوصی و به طور ناقص جریان داشته باشد. همچنین فروش آثار برخی هنرمندان ایرانی در بازار خارجی، بر قیمت آثار هنرمندان فعال در بازار داخلی نقاشی ایران و همچنین بر مضامین و شیوه­ عرضه آثار برخی از آنان، تاثیرگذار بوده است که این تاثیرات اقتصادی بر ساخت و توزیع مینای نقاشی نیز قابل بسط و توسعه نظری است.
۱۳- پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی پتانسیل های توریستی در توسعه نواحی روستایی مطالعه موردی : دهستان شاپور به پژوهش جواد درخشان داوری و راهنمایی مهدی قرخلو و مشاوره کرامت اله زیاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دانشکده هنر و معماری ۱۳۹۰٫
گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال حاضر، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. افزون بر این بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه نیز از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می­ کنند. در این راستا گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید که می ­تواند با برنامه ریزی اصولی مناسب و شناسایی مزیت­ها و محدودیت های گردشگری روستایی، نقش موثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی بر عهده داشته باشد. یکی از این نواحی که قابلیت ­های زیادی برای گسترش گردشگری داراست، دهستان شاپور از توابع شهرستان کازرون فارس است که دارای جاذبه های تاریخی و فرهنگی فراوانی می­باشد و می ­تواند با برنامه­ ریزی صحیح جایگاه مهمی در جذب گردشگری داشته باشد.
لذا پژوهش حاضر با هدف شناخت قابلیت توسعه گردشگری از دیدگاه جامعه میزبان، میهمان و مسئولین که به بررسی و شناخت تمایلات گردشگران در زمینه جاذبه­ها و امکانات و تعیین جایگاه فعلی صنعت گردشگری در ناحیه مورد مطالعه پرداخته است. بنابراین سئوال اصلی تحقیق، آن است که مهمترین پتانسیل­ها و محدودیت­های توسعه گردشگری در ناحیه مورد مطالعه کدامند؟ و راهبردها و راهکارهای مناسب جهت توسعه گردشگری در راستای توسعه روستایی دهستان شاپور کدام است؟ ساکنین چه نگرش و گرایشی نسبت به توسعه گردشگری دارند؟ در این راستا تمایل گردشگران در زمینه بازدید مجدد، گرایش و نگرش ساکنین نسبت به توسعه گردشگری و میزان پتانسیل منطقه مورد مطالعه در زمینه گردشگری تاریخی، در قالب فرضیه ­های تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. برای رسیدن به اهداف تحقیق با تهیه یک نوع پرسشنامه قالب سه گروه (مردم، مسئولین و گردشگران) ، داده ­های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می­دهد که بین متغیرهای مستقل گرایش و نگرش ساکنین با توسعه گردشگری و تمایل گردشگران و بازدید از محدوده مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. همچنین ، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در دهستان شاپور شناسایی شد و مشخص گردید که منطقه مورد مطالعه پتانسیل بالایی در زمینه گردشگری تاریخی دارد. با توجه به پتانسیل بالای گردشگری تاریخی در منطقه مورد مطالعه، رویکرد مطلوب برای توسعه نواحی روستایی، گسترش گردشگری فرهنگی تاریخی و گردشگری است.
در پژوهش شناخت مؤلفه­ های تاثیر گذار بر رونق اقتصادی حضور گردشگران بسیار اهمیت دارد. مطالعه پتانسیل­ها و محدودیت­های توسعه گردشگری و راهبردها و راهکارهای مناسب در جهت توسعه آن، در راستای توسعه و افزایش جایگاه و ماندگاری صنایع دستی است. فروشندگان نگرش و گرایشی مثبت نسبت به توسعه گردشگری دارند. تمایل گردشگران در زمینه بازدید مجدد، گرایش و نگرش تولیدکنندگان نسبت به توسعه گردشگری و میزان پتانسیل در این زمینه در قالب تحقیق، مورد بررسی قرار گرفت.
۱۴-در پایان نامه کارشناسی ارشد بررسی وضعیت زنان عشایر روستایی در ارتباط با چگونگی تولید صنایع دستی در منطقه ممسنی به پژوهش سازمان پژوهش­های علمی و صنعتی ایران، بررسی وضعیت صنایع زنان عشایر روستایی، در ارتباط با چگونگی تولید صنایع دستی است. در منطقه ممسنی صنایع دستی یکی از قطب­های ایجاد اشتغال و کسب درآمد غیررسمی در بین روستاییان و بخصوص عشایر می‌باشد. در بین زنان عشایر شهرستان ممسنی نیز انواع صنایع دستی (قالی، جاجیم، گلیم، سرانداز) رایج می‌باشد که زنان از این محل مقداری کسب درآمد داشته و در اقتصاد خانواده نیز موثر می‌باشند. می‌توان گفت صنایع دستی تولید شده، اثرات بسزایی در اقتصاد شهرستان دارد. این طرح به بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی صنایع دستی رایج در بین زنان عشایری منطقه ممسنی به عنوان یکی از قطبهای ایجاد اشتغال و کسب درآمد غیررسمی می‌پردازد.
پایان نامه­ هایی که در مورد مینا صورت گرفته است عبارتند از :
۱۵-ساخت جواهرات با تزئینات مینای نقاشی انجام شده دردانشگاه هنر - اصفهان - دانشکده هنرهای تجسمی و کاربردی ۱۳۹۲٫ به پژوهش الهه ربانی فر و راهنمایی مهرنوش شفیعی و مشاوره غلامعلی فیض الهی.
در ایران هنرمندان و استادکارانی هستند که بازماندگان تعلیم ‌دیده‌ی این هنر، به صورت سینه به سینه‌اند و اگر برای حفظ و اشاعه‌ی اندوخته‌های ایشان کوششی جدی به عمل نیاید، ناگزیر این رشته از هنرهای سنتی کشورمان را، رو به زوال خواهیم دید. ناآشنایی با این هنر، پیشامدی است که هم مینا را در داخل کشور تهدید می­ کند و هم عرضه‌ی آن را در جامعه‌ی جهانی مختل خواهدکرد. بنابراین با این سوال اصلی که چگونه می‌توان از این هنر، در ساخت دیگر آثار هنری، استفاده کرد سعی شده که با تغییر کاربری تجربه‌ای در ساخت زیورآلات با این شیوه داشت. بطوری که با ترکیب مینا سازی با ساخت زیورآلات، شکلی متفاوت و کاربردی به این هنر داده و نقش محدود مینا را که فقط در ظروف تزیینی خلاصه شده است، را شاید به نقشی پویا و با صرفه در زمینه‌ی اقتصادی تبدیل کند. که این تحقیق کاربردی با بهره گرفتن از منابع کتابخانه‌ای و میدانی و بدست آوردن تجربیات عملی برای رسیدن به این هدف، تلاش کرده است.
آنچه مسلم است در پژوهش فوق، برای حفظ و حراست از این هنر، آن را در بخش جواهرات کاربردی ساخته است، تا در احیاء مینا مدد گیرد. می­توان از این هنر در ساخت دیگر آثار هنری استفاده کرد همچون گسترش در شاخه ضریح سازی و حتی در محصولات صناعی چوبی و … سعی شده که با تغییر کاربری مینا در حوزه های دیگری چون ظروف، تجربه‌ای در ساخت مینای نقاشی و یا خانه بندی با این شیوه داشت. بطوری که شاید، مینا را به نقشی پویا و با صرفه در زمینه‌ی اقتصادی تبدیل کند. وجه تمایز با پژوهش شناخت مؤلفه­ های هنری تاثیر گذار بر رونق اقتصادی آن است که عناصر تاثیر گذار دیگری را جستجو خواهیم کرد که در رونق آثار مینا موثر باشد و همچنین توجه به نوع کاربرد مینا در صنایع دستی مورد نظر خواهد بود.
۱۶-در پایان نامه دیگر با عنوان بررسی تطبیقی هنر میناکاری ایران و روسیه( عصر قاجار) به راهنمایی استاد محمد تقی آشوری و مشاور استاد احمد تندی و به تحقیق حکیمه شریعت نیا می­باشد. این پژوهش به بررسی تطبیقی هنر میناکاری که از صنایع دستی شاخص ایران در زمان قاجار بوده است، پرداخته و با بررسی تطبیقی این هنر با میناکاری روسیه سعی در فهم میزان تاثیرپذیری و تاثیر­گذاری هنری و تکنیکی این هنر میان دو کشوری داشته است که همواره در طول تاریخ در ارتباطات فرهنگی و هنری با یکدیگر بوده اند.
۱۷- در پایان نامه مطالعه زیورآلات زنان در دوره قاجارکه در دانشگاه سمنان - دانشکده هنر. ۱۳۹۲با راهنمایی سید ابوتراب احمدپناه و پژوهش دانشجو مهدیه نائیجی صورت­ گرفته است، ابتدا جایگاه جواهرات سلطنتی در دوره قاجار مطرح شده، پس از آن موقعیت زنان در این دوره مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت اطلاعات و تصاویر پراکنده مربوط به زیورآلات زنان قاجار در یک مجموعه گردآوری شده است. طبقه بندی داده ­های این تحقیق بر اساس تجریه و تحلیل بیش از ۳۰۰ تصویر بوده ­است. ضمن مطالعه و طبقه بندی نمونه­ها، بررسی زیورآلات زنان از نظر مواد تشکیل دهنده، نوع ساخت و نقش و فرم آن­ها نیز، از اهداف این تحقیق می­باشد. اطلاعات به شیوه کتابخانه­ای اسنادی و انجام مصاحبه گردآوری شده است .
مینا کاری در دوره قاجار و دیدن گنجینه موجود در بانک ملی تهران واقع در خیابان فردوسی، نشان دهنده نقش و اهمیت مینا در این دوره است و به دلیل پرداختن و تولیدات در شاخه جواهرات سلطنتی مینا، مورد توجه قرار خواهد گرفت. و با توجه به تصاویر مربوط به زیورآلات زنان قاجار که گردآوری شده‌است. مینای دربار همچون سنگهای قیمتی و پر ارزش، بر روی طلا به کار رفته است. طلا، به هنگام ذوب شدن مینا اکسید نمی‌شود، ازاینرو امکان اجرای طرحی همراه با جزئیات و با شباهت هر چه تمامتر در ساخت چهره­ها، بر روی مینا را ایجاد می‌کند در حالی که میناهای ساخته شده بر مس و نقره‌ چنین کیفیتی را ندارند. شکل‌گیری مینا نیز از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت بالا می‌باشد که رنگ‌ها در طول زمان و بر اساس دما بوجود می‌آیند. طبقه بندی داده‌های این تحقیق که بر اساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته است در پژوهش شناخت مؤلفه­ های تاثیرگذار بررونق اقتصادی مورد توجه است و مینا در دوره حاضر به لحاظ جایگاه و اهمیت، مطالعه می­گردد، زیرا بعد از دوره قاجار برای مدتی هنر مینای نقاشی به فراموشی و کم فروغی سپرده شده است. حضور استاد شکرالله صنیع زاده و کارگاهش که در آن هنرمندان بنامی پرورش یافتند باعث شد که این هنر دوباره به روزهای پر شکوهش باز گردد و توانست نام مینا را تا احیا دوباره توسط استاد علیرضا پروازی زنده نگاه دارد. اکنون استاد پروازی با اصول و روشها و مکتب­داری زمان قاجار روحی تازه به این هنر بخشیده و دوباره مینای ایرانی بر روی طلا به درخشش ادامه داده است.
۱۸-فن شناسی، آسیب شناسی و ارائه طرح حفاظتی تزیینات میناکاری تخت خورشید (تخت طاووس) پایان نامه دانشگاه هنر، تهران ، دانشکده هنرهای کاربردی ۱۳۸۸٫ استاد راهنما: میترا اعتضادی استاد مشاور: دانشجو: ماندانا پورضرغام.
موضوع این پایان نامه «فن شناسی؛ آسیب شناسی و طرح حفاظتی تزئینات مینا کاری تخت خورشید (طاووس)» می­باشد. با توجه به آنکه تاکنون پژوهشی جامع در زمینه حفاظت از آثار مینایی و به ویژه این اثر ارزشمند صورت نگرفته بود، در این تحقیق، گام­هایی در جهت شناخت، حفظ و نگهداری از این گنجینه مینایی انجام شده است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی ساختار مینا؛ تکنیک­های به کار رفته و شناسایی آسیب های وارده بر میناهای تخت خورشید و اتخاذ روشی مناسبی در جهت حفاظت از آن بوده است. در این تحقیق چهار فرضیه مورد آزمون و بررسی قرار و گرفته و نتایج زیر حاصل شده است: دوام مینا کاری علاوه بر تکنیک اجرا با ترکیبات مینا و دمای پخت آن در ارتباط است؛ آسیب های وارده در مینای پشتیبان، زمینه را برای ایجاد آسیب در لایه مینای تزئینی فراهم می ­آورد؛ عامل اصلی ایجاد ترک و ریختگی فراوان در لایه مینای آبی فیروزه­ای بکار رفته درتزیینات مینایی تخت خورشید ناشی از ساختار درونی مینا است و قرار گرفتن ترکیب فلز و شیشه درکنار یکدیگر در ساخت مینا، باعث ایجاد دسته جدیدی از آسیب­ها شده است.
به دلیل شناخت، حفظ و نگهداری از هنر میناکاری و با هدف اصلی این پژوهش که شناسایی ساختار مینا ؛ تکنیک­های به کار رفته و شناسایی آسیب های وارده بر مینا و اتخاذ روشی مناسبی در جهت حفاظت از آن بوده است در پژوهش رونق اقتصادی و بحث پیرامون کیفیت و ماندگاری اثر هنری قابل واکاوی و توجه است. و نتایج حاصله این پژوهش بسیار مفید است زیرا که دوام مینا کاری را علاوه بر تکنیک اجرا با ترکیبات مینا و دمای پخت آن مرتبط می­سازد؛ تمرکز بر مینا و عوامل موثر در ماندگاری و تکنیک اجرا و ساخت آثار مینا، مورد استفاده در پژوهش رونق اقتصادی مینای نقاشی خواهد بود.
مقاله بررسی لباس و پوشاک دوره قاجار مبتنی بر آثار مینایی به جا مانده از این دوره در موزه آذربایجان تبریز توسط نویسندگان : مریم فیض الهی، زهرافنایی صورت گرفته است که درنشریه نگره، پاییز ، ۱۳۸۹ دوره  ۵, شماره  ۱۶; از صفحه ۵۷ تا صفحه ۷۱به چاپ رسیده است.
میناسازی یکی ازهنرهای ماندگار ایرانی است که به عنوان هویت و پیشینه فرهنگی، نسل گذشته را به آینده پیوند می­دهد. در دوره قاجار این هنر نیز همچون سایر هنرها دچار تحولات جدیدی شد به نحوی که در زمان حکومت فتحعلیشاه به پیشرفت زیادی دست یافت و تا اواخر دوره ناصرالدین شاه به صورت هنری درباری و اشرافی به کار می­رفت، اما پس از آن به فراموشی سپرده شد. آثار میناکاری یافت شده از دوره قاجاری در موزه­های داخل و خارج از کشور نمونه­های با ارزشی از این هنر می­باشند. در این میان ۱۷ قطعه مینایی که در موزه آذربایجان تبریز نگه­داری می­ شود به طور عمده شامل تصاویر زنان درباری آن روزگار است. در این پژوهش که به شیوه تاریخی _ توصیفی انجام شده و بر اساس شیوه کتابخانه­ای، کتب، اسناد و مدارک موجود، ویژگی­های هنر میناسازی در دوره قاجار مورد مطالعه قرار گرفته و سپس به بررسی تطبیقی و تحلیلی لباس و پوشاک موجود در نگاره­های قطعات میناکاری شده و مقایسه آنها با نگارگری ایرانی پرداخته شده است تا محدوده زمانی و سیر تحول پوشاک در دوره­ های مختلف قاجار ارزیابی شود.
این پژوهش به لحاظ تحولات رونق بخشی که دوره قاجار در هنر مینا ایجاد نمود و مانند سایر هنرها دچار تحولات جدیدی شد، مورد توجه می­باشد. مینا تا اواخر دوره ناصرالدین شاه به صورت هنری درباری و اشرافی به کاررفت، اما پس از آن به فراموشی گرایید.آثار میناکاری یافت شده از دوره قاجاری در موزه­های داخل و خارج از کشور نمونه­های با ارزشی از این هنر می­باشند و اوج شکوفایی این هنر در آثار این دوره تاریخی دیده می­ شود.
۵اهداف وارزش نظری پژوهش
جایگاه مینای نقاشی به لحاظ عرضه و تقاضا در بازار تهران و شناخت راهکارایی جهت رونق اقتصادی مینای نقاشی
در این تحقیق، با هدف مطالعه جایگاه مینای نقاشی به لحاظ عرضه و تقاضا در بازار تهران، مؤلفه های هنری تاثیرگذار بر رونق اقتصادی مینا، شناخت و واکاوی مسائل مربوط به رونق اقتصادی مینای نقاشی در تهران، ارائه راهبردها و پیشنهادات در توسعه اقتصادی صنایع دستی مینای نقاشی، به تجزیه و تحلیل عوامل می­پردازیم . مطالعه روند تحولات و پیشینه تاریخی مینای نقاشی با تاکید بر ساختار اقتصادی و اجتماعی آن و نقش و کارکرد صنایع دستی و مینای نقاشی، بررسی محدودیت­ها و مسایل اصلی توسعه اقتصادی صنایع دستی مینای نقاشی به مطالعه و شناخت مؤالفه­های هنری تأثیرگذار بر رونق اقتصادی مینای نقاشی در تهران پرداخته خواهد شد.به منظور درک اهمیت صنایع دستی در ارکان حیات اجتماعی، اقتصادی یک جامعه تنها کافی است تا نظری به مهمترین ویژگی های صنایع دستی افکند:
صنایع دستی نقش مهمی برای نیروی انسانی در امر تولید، در نظر می­گیرند، چرا که در فرایند تولید این مصنوعات، دست انسان دارای نقش اساسی است.از آن جا که در فعالیت­های مربوط به صنایع دستی نیازی به کارشناس خارجی نیست و مواد اولیه مورد استفاده معمولا از مواد ساده و در دسترس تشکیل می گردد که به آسانی و با بهای نسبتا ارزان قابل تامین است.
صنایع دستی در مناطق روستایی یکی از عوامل رشد اقتصادی است. به دلیل دارا بودن پتانسیل ایجاد فرصت­های شغلی وکسب درآمد، ضمن پر کردن اوقات فراغت و بیکاری مانع از مهاجرت­های گسترده فصلی یا دائمی روستاییان، که یکی از آسیب­های اجتماعی حال حاضر است می­گردد.
فعالیت­های صنایع دستی به دلیل برخورداری از ویژگی­های تکنیکی ساده و بهره­ گیری ازابزارها و وسایل تکنولوژیکی آسان، به گونه ­ای است که امکان پرداختن به آنها در جوامع شهری و روستایی و عشایری و به صورت کارگاهی، خانگی و یا حتی دوره گردی و سیار وجود دارد. صنایع دستی به دلیل برخورداری از بار فرهنگی و دارا بودن جنبه­ های هنری می ­تواند عامل ترویج عناصر فرهنگی در نقاط مختلف کشور و حتی فراسوی مرزها باشد.
۱-۶ روش و منطق اجرایی پژوهش
اگرچه تحقیقات علمی به دلیل گستردگی و تنوع موضوعی، قابل تقسیم ­بندی به­ طور خاص نیستند اما می­توان آنها را از نظر چیستی، هدف و ماهیت یا روشی که در تحقیق مدنظر می­باشد دسته­بندی کرد. چیستی یک تحقیق از طریق متغیر مورد بررسی شناسایی می­ شود. مفهوم، تجریدی از رویدادهای قابل مشاهده است که معرف شباهت­ها یا جنبه­ های مشترک میان آنها است. مفاهیم واژه ­هایی انتزاعی هستند، که برای توضیح دادن و یا معنا دادن به تجربیاتمان از آنها استفاده می­کنیم. این مفاهیم پیچیده که در سطح بالایی از تجرید (انتزاع) قرار دارند سازه نامیده می­شوند. سازه­ها غالبا از نظریه ­ها مشتق می­گردند. مشاهده قابلیت یک سازه تنها با ایجاد شرایط خاص و با کمک متغیرها امکان­ پذیر می­گردد. متغیر عبارت است از ویژگی واحد مورد مشاهده. متغیر، کمیتی است که می ­تواند از واحدی به واحد دیگر و یا از یک شرایط به درآمده به شرایط دیگر مقادیر مختلفی را اختیار کند به عبارت دیگر متغیر نمادی است که اعداد با ارزش­ها به آن منجر می­ شود به طور کلی متغیرها را از نوع ماهیت مقادیری (حالت­هایی) که می­پذیرد می­توان به دو دسته تقسیم کرد ۱٫ کیفی ۲٫ کمی.
متغیرهای کیفی را متغیرهای مقوله­ای نیز می­نامند که شامل حالت­های گوناگون یک ویژگی مانند مذهب، شغل و غیره است اما متغیرهای کمی متغیرهایی هستند که برای اندازه ­گیری آنها می­توان اعداد را به وضعیت آزمودنی و برطبق قاعده­ای معین منتسب کرد (سرمد و بازرگان، ۱۳۹۱). متغیر در این پژوهش اقتصاد می­باشد. از این رو این تحقیق به لحاظ چیستی کمی است. چرا که در رویکردهای کمی محقق تصمیم می­گیرد درباره چه چیزی مطالعه کند. پرسش­های مشخص و کاملا تعریف شده­ای را طرح می­ کند، اطلاعات کمی را از نمونه تحقیق جمع­آوری می­ کند، با روش­های آماری به تجزیه و تحلیل این اطلاعات می ­پردازد. تحقیق خود را به صورت کاملا عینی و به اصطلاح غیرسوگیرانه اجرا می­ کند. به­ طور کلی پژوهش­های کمی دارای سه ویژگی اصلی می­باشند.
۱- تأکید بر اعداد در جمع­آوری و تحلیل اطلاعات ۲- تأکید بر جمع­آوری نمره­ها برای اندازه ­گیری ویژگی­های جزئی و مشخص افراد، سازمان­ها و … ۳- تأکید بر مقایسه گروه­ ها و رابطه متغیرها و عوامل در مطالعات تجربی، همبستگی و پیمایشی (هوشیار و افتخاری­راد، ۱۳۹۱). به این ترتیب همانگونه که اشاره شد، از آنجایی که این پژوهش حائز ویژگی­های فوق می­باشد، به لحاظ چیستی، پژوهش کمی به حساب می ­آید. «اما از لحاظ هدف تحقیقات علمی به سه دسته تقسیم می­ شود: بنیادی، کاربردی، تحقیق و توسعه. این پژوهش به لحاظ هدف در پاسخ دادن به جایگاه فعلی مینای نقاشی در مقایسه با دیگر محصولات فلزی صنایع دستی از نظر فروش و عرضه در بازار تهران، بنیادی می­باشد. چرا که هدف اساسی در این نوع تحقیقات آزمون نظریه ­ها، تبیین روابط بین پدیده ­ها و افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است. تحقیقات بنیادی نظریه ­ها را بررسی کرده، آنها را تأیید، تعدیل یا رد می­ کند. با تبیین روابط میان پدیده ­ها، تحقیق بنیادی به کشف قوانین و اصول علمی می ­پردازد. با این اهداف، تحقیقات بنیادی درصدد توسعه مجموعه دانسته ­های موجود درباره اصول و قوانین علمی است. این نوع تحقیقات نتیجه­گرا می­باشد» (سرمد و بازرگان، ۱۳۹۱، ۷۹). در نهایت، پژوهش­های بنیادی هستند که مرزهای دانش بشری را گسترش داده و قوانین علمی را کشف می­نماید. بر همین اساس و با توجه به تعاریف ارائه شده این پژوهش به لحاظ هدف این تحقیق که از چگونگی ارتباط بین محصول صنایع دستی مینای نقاشی و اقتصاد هنراست، بنیادی تشخیص داده می­ شود چرا که تحقیقات بنیادی همانطور که گفته شد به تبیین روابط میان پدیده ­ها می ­پردازد. اما از لحاظ ماهیت پژوهش به دلیل اینکه یک متغیر و سه جامعه آماری تعریف شده داریم و قرار است تأثیر مؤلفه­ های هنری را براقتصاد مینای نقاشی، را مورد بررسی قرار دهیم. بدین جهت این پژوهش از لحاظ ماهیتی پژوهش از نوع همبستگی می­باشد. در روش همبستگی چند جامعه با یک متغیر و با یک جامعه با متغیرهای گوناگون مورد بررسی قرار می­گیرد. بنابراین در این تحقیق متغیر اصلی دلایل رونق اقتصادی است که در سه جامعه آماری تولیدکنندگان فروشندگان و مصرف کنندگان مینای نقاشی در خیابان ویلای تهران مورد مطالعه قرار می­گیرد که بعد از آن به روش توصیفی (تحلیل محتوا) داده ­های به دست آمده تحلیل می­شوند.

۳-۷ روش تجزیه و تحلیل داده های آماری پژوهش
در بخش اول پژوهش تحلیل داده های اسنادی به روش کیفی صورت پذیرفت، اما در بخش دوم با توجه به روش انجام پژوهش ماهیت، هدف و نوع مقیاس اندازه گیری، تحلیل آماری داده های پژوهش در سطح توصیفی انجام شد، البته در این ارتباط ضمن بهره مندی از شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی چون؛ فراوانی، درصد، میانگین، رتبه بندی و جداول توصیفی؛ داده های پژوهش در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون(استخراج فراوانی مؤلفه ها و درج آن در جدول مربوطه، به هنجار کردن داده های جدول فراوانی، محاسبه بار اطلاعاتی مقوله ها و به دست آوردن ضریب اهمیت آن ها) تجزیه، تحلیل و توصیف شد.
مرحله اول: ماتریس فراوانی های جدول فراوانی باید بهنجار شوند که برای این کار از این رابطه استفاده می‌شود:

هنجار شده ی ماتریس فروانی =P
فروانی مقوله=F
شماره پاسخگو=i
شماره مقوله = j
تعداد پاسخگو = m
مرحله دوم: بار اطلاعاتی هر مقوله را محاسبه کرده و در ستون های مربوطه قرار می دهیم و برای این منظور از رابطه زیر استفاده می شود:
هنجار شده ی ماتریس = P
J =(1,2,…,n)
لگاریتم =

شماره مقوله = j
شماره پاسخگو = I
مرحله سوم: با بهره گرفتن از بار اطلاعاتی مقوله ها (i=1,2,…,n) ضریب اهمیت هر یک از مقوله ها محاسبه شده و هر مقوله ای که دارای بار اطلاعاتی بیشتری باشد از درجه اهمیت (Wj) بیشتری برخوردار است. که برای محاسبه ی ضریب اهمیت از رابطه زیر استفاده شده:
درجه ی اهمیت =

باراطلاعاتی هرمقوله = Ej
تعداد مقوله ها = n
شماره مقوله = j
لازم به ذکر است در محاسبه ی Ej مقادیر Pij که برابر صفر باشد به دلیل بروز خطا و جواب بی نهایت در محاسبات ریاضی با عدد بسیار کوچک ۰۰۰۰۱/۰ جایگزین شده است اما j شاخصی است که ضریب اهمیت هر مقوله را در یک پیام با توجه به شکل پاسخگوها مشخص می کند از طرفی با توجه به بردار w، مقوله های حاصل از پیام را نیز رتبه بندی می کنیم.
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه
یک برنامه ریزی خوب و پژوهش مستلزم پیش بینی روش های مناسب برای تجزیه و تحلیل داده ها می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از روش های آماری به عنوان یک فرایند علمی، یکی از مجموعه فعالیت های اساسی هر کار پژوهشی است.
در این فصل، یافته های حاصل از تحلیل محتوای سند برنامه درسی ملی ایران و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، بیان می شود. ابتدا میزان پرداختن به مؤلفه های هوش فرهنگی( فراشناختی، شناختی، انگیزشی و رفتاری) در سند برنامه درسی وسند تحول بنیادین، به صورت کامل یعنی مصداق های پیدا شده برای هرمؤلفه آورده شده در ضمن صفحه، پاراگراف و خط آن مصداق نیز نوشته شده است(جداول۴-۱-۱-۱تا۴-۱-۱-۴)و(جداول۴-۲-۱-۱ تا۴-۲-۱-۴) سپس این یافته ها به صورت مجموع فراوانی و درصدهای به دست آمده بر حسب هر مؤلفه در اسناد ذکر شده(جداول ۴-۱-۲ و ۴-۲-۲) و توزیع فراوانی مؤلفه های هوش فرهنگی در بخش های مختلف سند برنامه درسی(جدول۴-۱-۳) و بخش های سند تحول بنیادین(جدول۴-۲-۳) آورده می شودو بر طبق مرحله اول روش آنتروپی شانون به صورت داده های بهنجار شده در آمده اند. سپس بر اساس مرحله دوم و سوم روش آنتروپی شانون مقدار بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت داده های حاصل از جداول (۴-۱-۵ و۴-۱-۶) در سند برنامه درسی و(۴-۲-۵ و۴-۲-۶) آورده شده است که میتوان ضریب اهمیت و جایگاه هر مؤلفه هوش فرهنگی را درسند برنامه درسی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بیان کرد.
جدول ۴-۱-۱-۱میزان بعد فراشناختی هوش فرهنگی در سند برنامه درسی ملی ایران.

محتوای منابع
ابزارهای اصلی
زیرساخت های شبکه و سخت افزار
بنابراین با به کارگیری این لایه های اساسی، فعالیت های یادگیری درشبکه می توانند به گونه ای طراحی شوند که یادگیرندگان بتوانند ابزارهای نرم افزاری را با یکدیگر مبادله کنند و به محتوای منابع مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. علاوه برسخت افزار و محتوای منابع، فعالیت های یادگیرنده نیز مورد توجه قرارمی گیرند. در بخش زمینه یادگیری، روش های آموزش یادگیرندگان مورد ارزیابی قرارمی گیرند و اطلاعاتی درباره سودمندی تمام نظام یادگیری شبکه ارائه می دهند و نظریه هایی را درباره رفتار یادگیری شبکه ای فراهم می سازند.

۲-۳ تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری
به دنبال بیداری و آگاهی اخیر در امر گسترش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، برخی کشورها مانند استرالیا، ژاپن، مالزی، سنگاپور و آمریکا اقداماتی در زمینه مدارس مبتنی بر ICT یا مدارس هوشمند انجام داده اند. در مدارس هوشمند، تاکید بر این است که آموزش به جای این که شامل فراگیری یکسری اطلاعات گسسته باشد، شامل فراگیری توانایی هایی باشد که دانش آموزان بتوانند علم و دانش خود را مبنای اطلاعات موجود بنا کنند. هدف مدارس هوشمند ترویج توسعه متعادل، کمک به یکپارچه شدن دانش، آموزش مهارت ها و ارزش ها، فراهم آوردن نظم، یادگیری های ریشه ای، مداوم و کمک در به دست آوردن صلاحیت برای همراه شدن با عصر اطلاعات است. برای آموزش این مهارت به دانش آموزان، باید فعالیت مرکزی مدارس از این شیوه کنونی تغییر یابد و اطلاعات تنها از معلم به دانش آموز انتقال پیدا نکند، بلکه تاکید مدارس براین باشد که دانش آموزان را قادر سازد تا دانش خود را با پرسش، مطالعه، جستجو و اکتشاف در گستره جهانی وب و قاعده سازی، تست فرضیه ها، تمرین مهارت ها و تبادل آموخته های خود را بسازید. (www.ict-edu.ir) اینگونه مدارس اغلب به سرمایه گذاری زیادی در زمینه تشکیلات مالتی مدیا نیاز دارند. بنابراین
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در پیشرفت های علمی و آموزشی دانش آموزان بسیار موثر است.
کلیه دانش آموزان بایستی سواد اطلاعاتی الکترونیکی داشته باشند.
فناوری های اطلاعات و ارتباطات بخشی از جهان روبه رشد فرزندان ما را تشکیل خواهد داد.
در عصر اطلاعات بایستی هزینه دست یابی به اطلاعات نادر و پرهزینه مورد نیاز در آموزش های تخصصی و پژوهش ها کاهش یابد.
نسبت دانش آموزا به کامپیوتر به نسبت یک به ده در دوره های متوسطه، و یک به بیست در دوره های ابتدایی و راهنمایی ارتقاء یابد.( mcneur, 2002)
۲-۳-۱- توسعه حرفه ای
بسیاری از معلمان به سختی با بهره گرفتن از تجهیزات ICT سازگار شدند و بسیاری نیز هنوز دست به کار نشده اند. حتی در این بین جمع زیادی وجود دارند که هنوز به اهمیت این موضوع پی نبرده اند. برای این که ICT بتواند تاثیر قابل توجهی به عنوان یک ابزار آموزشی داشته باشد، بایستی به فضایی که قرار است در آن پیاده سازی صورت گیرد، توجه شود. معلمان سال های زیادی وقت صرف کرده اند تا بیاموزند چگونه یک برنامه ریاضی را به شایستگی تدریس کنند و حال سیستم انتظار دارد که با چند ساعت آموزش، یک فرد ماهر در زمینه آموزش و ICT داشته باشد. زمان زیادی لازم است تا صرف توسعه این مهارت ها شود؛ حتی بیشتر از آن زمانی که صرف پیاده سازی و تلفیق این مهارت ها با شیوه های آموزشی می شود.
۲-۳-۲- فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و تأثیر آن بر آموزش و یادگیری
در دنیای امروز تغییرات ناشی از فناوریهای جدید تأثیر بسزایی بر روند زندگی و کار مردم در سرتا سر جهان گذاشته و با روش های سنتی آموزش، یاگیری، و مدیریت آموزش به طور جدی به مقابله پرداخته است. بنابراین موضوع توسعه نظام آموزشی در عرصه فناوری اطلاعات یک از چالشهای اصلی سیاستگذاران آموزش است.(زال زاده، ۱۳۸۵؛ صص ۲۰-۹)
در حال حاضر، روش های سنتی آموزش دیگر قادر به پاسخگویی به نیازهای رشد و گسترش مداوم مهارت های آموزشی نیستند. فناوریهای جدید فرصتهای بیشتر، جدیدتر، و جذابتری را برای یادگیری ارائه میکنند، مانند: فرصت کسب تجربه یادگیری متناسب با توانایی و شیوه یادگیری هر دانشجو.(امین پور، ۱۳۸۶؛ ۲۲۸-۲۱۷)
در متون مختلف، اغلب سه رویکرد مختلف را در استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در آموزش می توان مورد شناسایی قرار داد:
فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی به عنوان واحد درسی که دلالت بر فراگیری مهارتهای ویژه در قالب واحدهای درسی یا کارگاههای آموزشی برای دانشآموزان، دانشجویان، و مدرسان دارد؛
فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی به عنوان ابزاری برای گردآوری، ذخیرهسازی، و اشاعه اطلاعات و نیز انجام فعالیتهای پژوهشی؛
فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی به عنوان ابزاری برای کمک به فرایند آموزش و یادگیری.
این رویکرد محتوایی که در بند بالا به آن اشاره شده، متفاوت است. به عبارت دیگر، در این رویکرد سعی بر آن است تا صرفاً از امکانات سختافزاری و نرمافزاری برای آموزش و یادگیری استفاده شود و بحث محتوایی به میان آورده نشده است. اینکه فناوریهای اطلاعاتی به چه میزان بر روی شیوه های آموزش مدرسان و نیز دانشجویان دانشگاهها و موسسات آموزش عالی تأثیرگذار است، میتواند به دانش و مهارتهای قبلی آنها در استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، میزان استفاده از فناوریها و نیز موضوع مورد آموزش بستگی داشته باشد.
کاربرد و تأثیر استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در حوزه های مختلف ملی و فنی با یکدیگر متفاوت است یعنی برخی رشته های دانشگاهی بیشتر تحت تأثیر کاربرد فناوریهای اطلاعاتی قرار دارند برای مثال، پزشکی در مقایسه با تاریخ.
علت کاربرد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در یادگیری، آموزش بهتر و سریعتر است. توانایی فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در سبقت از زمان و مکان است. فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزش غیر همزمان یا آموزش با مشخصه یک تأخیر زمانی بین ارائه آموزش و پذیرش آن توسط فراگیران را ممکن می سازد. برای مثال، مواد دورهای پیوسته ممکن است در سراسر روز یا هفته در دسترس باشند(فتاحیان، ۱۳۸۳).
۲-۳-۳- نقش و تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نظام آموزشی
تجربه نشان می دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی بر نظام آموزشی دارد. شاید تکنولوژی بتواند یاددهی یادگیری را از محدودیت های برنامه ی درسی خطی برهاند، بین یادگیری در مراکز آموزشی و خارج از مراکز آموزشی، خانه و مکان های دوردست پلی بزند و پایه و اساسی برای مفهوم یادگیری برای زیستن با هم و در کنار هم،  فراهم سازد.
هدف(یادگیری برای بودن)، رشد و توسعه ی شخصیت و توانایی عمل کردن با استقلال بیشتر، نقادی و موشکافی، برخورداری از قدرت تمیز و عهده دار شدن مسئولیت های فردی است. در این ارتباط،  آموزش نباید هیچ یک از ابعاد و ظرفیت های فردی شامل حافظه، استدلال، زیباشناسی، احساسات،  توان فیزیکی و مهارت های برقراری ارتباط را نادیده بگیرد.
مفهوم (یادگیری برای بودن)به طرح این مساله اشاره داردکه یادگیری ضمنی که درکلاس های درس مرتبط با هم شکل می گیرد،  در آینده جایگاه قانونمند خود را در مراکز آموزشی خواهد یافت.
وظیفه عمده نظام آموزشی، تربیت و پروراندن همه جانبه فراگیران آن نظام برای ایفای نقش مناسب خود در جامعه در جهت تعالی آن جامعه است. گرچه این تعریف را می توان از وجوه متفاوتی مورد بازبینی قرارداد، لکن در یک نظر کلی رشد متعلم را دارا شدن سواد اطلاعاتی تعبیر نمود.
سواد را در ساده ترین شکل به معنای توانایی خواندن و نوشتن و در وجه گسترده تر به معنای درک و فهم در نظر می گیرند. لیکن پدید آمدن تحولات جدید در عرصه فناوری اطلاعات و میزان تأثیر و جوامع از آن، به سواد اطلاعاتی یاد می شود.
امروزه اهمیت آموزش و پرورشی که متناسب با نیازهای فرد و جامعه باشد، بیش از همه احساس می‌شود زیرا دنیایی که با شبکه‌های اطلاعاتی به هم پیوند خورده متقاضی نیروی کاری است که بفهمد چگونه از فناوری به عنوان ابزاری برای افزایش بهره‌وری و خلاقیت استفاده کند.  چنین مهارتی،  توانایی استدلال کردن بر مبنای اطلاعاتی است فرآیندی که در آن منابع معتبر شناسایی شده و به دیگران انتقال داده می‌شود، افزون برآن کارفرمایان از کارگران انتظار دارند از مهارت‌های همکاری و تشریک مساعی کار در گروه و تبادل اطلاعات در شبکه جهانی، یعنی تحلیل مساله از دیدگاه چند رشته‌ای برخوردار باشند.  از آن جا که این شبکه‌ها بین‌المللی هستند، کارفرمایان در جستجوی افرادی برمی‌آیند که ظرفیت تعامل موثر با کسانی را دارا باشند که دارای فرهنگ و زبان متفاوتی هستند و بالاخره کارگران عصر دانش باید منعطف بوده و قادر باشند به همان سرعتی که محیط‌های پویای کار تغییر می‌کند،  به موثرترین شکل بیاموزند .
۲-۳-۴- مزیت‌های بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعلیم و تربیت
نفیسی در پاسخ به اینکه فناوری اطلاعات استعداد انجام چه کارهایی را در آموزش و پرورش داراست، چنین اظهار می‌کند:
الف) کاهش محدودیت‌های یادگیری و توقیف برابر فرصت‌ها:
- تسهیل دست‌یابی همگان به فرصت‌های یادگیری با کیفیت خوب و به بهای مناسب؛
- از میان برداشته شدن محدودیت‌های ناشی از زمان یادگیری، طول یادگیری، مکان یادگیری، فاصله میان فراگیر و منابع یادگیری از جمله معلم؛
- از میان برداشتن محدودیت‌های ناشی از جنس، نژاد، قومیت، موفقیت اقتصادی- اجتماعی فراگیر؛
- از میان برداشته شدن قسمتی از محدودیت‌های ناشی از معلولیت‌های جسمی و ذهنی در فرایند یادگیری؛
- به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان ارائه آموزش فراگیر- محور در طول حیات فرد با هزینه کمتر، سرعت بیشتر و کیفیت مطلوب‌تر متناسب با نیازها و توانایی‌های فرد فراهم می‌شود؛
ب) تربیت نیروی انسانی متناسب با عصر دانش و اطلاعات:
فناوری اطلاعات قادر است منابع انسانی مورد نیاز عصر دانش و اطلاعات را با توانایی تفکر منطقی برای بکارگیری ابزارهای فناوری در جهت حل مسایل، تربیت نماید.
ج) بالا بردن کارایی و بهره‌وری در آموزش و پرورش:
- خودکار بودن کارایی و بهره وری در آموزش و پرورش.
- تقویت تمرکز زدایی و اعتلای مشارکت مردم، اولیا، دانش‌آموزان، معلمان و کارفرمایان در سیاستگذاری، اجرا، نظارت و ارزشیابی از فعالیت‌های آموزشی؛
- تقویت سیستم تصمیم‌گیری و مدیریت مبتنی بر اطلاعات از طریق نظارت متمرکز و اجرای غیر‌متمرکز؛
- ایجاد مدارس و سایر نهاد‌های آموزشی و فرهنگی مجازی؛
- کاهش هزینه دستیابی به اطلاعات نادر و پر هزینه مورد نیاز در آموزش‌های تخصصی و در پژوهش‌ها.
موسسه فناوری و ارتباطات آموزشی بریتانیا (۲۰۰۳) دلایلی را برای پاسخ به اینکه چرا فناوری اطلاعات و ارتباطات ابزاری شگرف برای فراگیران و معلمان است، ذکر می‌کند:
-  فراگیران را قادر می‌سازد که شرکت کننده‌ای فعال در کلاس درس باشد نه فقط یک مشاهده‌گر منفعل؛